Klasa II

Czas: 45 minut

Temat: Powtórzenie wiadomości o czasowniku.

I. Cele:

Główny:

*przypomnienie wiadomości o czasowniku;

Operacyjne:

Uczeń potrafi:

*Posługiwać się czasownikami w różnych trybach, czasach i stronach;

*Poprawnie tworzyć formy czasownika;

*Przekształcać stronę czynnej na bierną;

*

II. Metoda:

- podająca;

- zajęć praktycznych;

III. Pomoce naukowe:

- przygotowane przez nauczyciela ćwiczenia;

IV. Przebieg lekcji:

Ogniwo wstępne:

- sprawdzenie listy obecności;

- podanie tematu lekcji;

- sprawdzenie pracy domowej – ćw. 3/33 – należy dokończyć uzupełnianie tabelki;

Ogniwo centralne:

- uczniowie odpowiadają na pytanie co to są czasowniki?:

Czasowniki to wyrazy, które nazywają czynności lub stany osób, zwierząt i rzeczy. Odpowiadają na pytanie: co robi? Co się z kimś/z czymś dzieje?;

- Przez co odmieniają się czasowniki? (osoby, czasy, liczby i tryby);

- Jak nazywamy tę odmianę czasowników? (koniugacja);

- Uczniowie zapisują w zeszytach:

Koniugacja to odmiana czasownika przez osoby, czasy i tryby.

- wybrany uczeń odmienia czasownik przeszkadzać przez osoby;

- Jak dzielimy tryby? (tryb orzekający/oznajmujący, tryb rozkazujący, tryb przypuszczający);

- wybrany uczeń odmienia czasownik przeszkadzać przez tryby (przeszkadzam, przeszkadzaj! przeszkadzam?);

- Jakie czasy wyróżniamy w języku polskim? (przeszły, teraźniejszy i przyszły);

- wybrany uczeń odmienia czasownik przeszkadzać przez czasy;

- Jakie mogą być formy czasownika? (czasowniki osobowe, bezokoliczniki, formy zakończone na –no, -to oraz konstrukcje z się typu mówi się);

- ćwiczenie: nauczyciel rysuje tabelkę na tablicy, później czyta powoli tekst, a uczniowie wpisują w odpowiednią rubrykę wszystkie czasowniki z tego tekstu

czasowniki osobowe	bezokoliczniki	formy zakończone na –no, -to	konstrukcje z się typu mówi się

Tekst do odczytania:

„Dozwolona prędkość samochodu w roku 1865 wynosiła w Anglii sześć kilometrów na godzinę. Przed samochodem musiał maszerować człowiek z podniesioną czerwoną chorągiewką ostrzegający przechodniów przed niebezpieczeństwem. Przepis ten zniesiono dopiero 31 lat później. Do dziś w czasie rajdu Brighton – Londyn świętuje się rocznicę tego wydarzenia.

Francuzi mieli więcej fantazji: w czasach, gdy w Anglii wolno było jeździć z zawrotną prędkością dziewiętnastu kilometrów na godzinę, z Paryża ruszyli uczestnicy pierwszego wyścigu „wozów bez koni”. Metę przewidziano w Bordeaux, zatem trasa wynosiła ponad tysiąc kilometrów. Dotarła tam zaledwie jedna trzecia uczestników, a zwycięzca osiągnął prędkość 24 kilometrów na godzinę”.

- Do wszystkich form uczniowie ustnie podają formy bezokoliczników;

- Do czego służą strony czasownika? Co to znaczy „strona czasownika”?

- Omówienie poszczególnych stron czasownika

Strona czynna wyrażona jest czasownikiem w formie osobowej. Zalicza się do niej również zwrotne formy czasownika – wskazujące na wykonawcę czynności, która jest jednocześnie jej przedmiotem, np. Mama się czesze(czesze siebie), Wojtek się myje(myje siebie).

UWAGA: formy czasowników typu: bać się, śmiać się, kłócić się nie są formami zwrotnymi.

Strona bierna zbudowana jest z dwóch części:

• czasownika być, zostać w formie osobowej,

• nieosobowej formy czasownika zakończonej na –ny, -ony, -ty.

- uczniowie porównują zdania:

Basia zrobiła zdjęcia. (czasownik dokonany) / Zdjęcia zostały zrobione przez Basię.

oraz

Ewa i Mateusz sprzedawali pisemko. (czasownik niedokonany) / Pisemko było sprzedawane przez Ewę i Mateusza.

- uczniowie zapisują w zeszycie poniższy tekst i na podstawie powyższych zdań formułują zasadę:

Tworząc stronę bierną od czasowników niedokonanych, używamy form osobowych czasownika ……………… i nieosobowej formy czasownika zakończonej na –ny, -ony, -ty.

Tworząc stronę bierną od czasowników …………, używamy osobowych form czasownika zostać i nieosobowej formy czasownika zakończonej na –ny, -ony, -ty.

- Co to są czasowniki przechodnie i czasowniki nieprzechodnie?

- Wyjaśnienie, czym są czasowniki przechodnie i nieprzechodnie,

- uczniowie zapisują je w zeszytach:

Czasowniki przechodnie mogą występować zarówno w stronie czynnej, jak i biernej, np.

Pisał – jest pisany

Zbudował – został zbudowany

Wysłał – został wysłany

Czasowniki nieprzechodnie:

Wyjechał, odpowiedział, szedł, opiekował się

Ogniwo końcowe:

- podsumowanie.