TEOLOGIA DUCHOWOŚCI – TEST

GRUPA 1.

- przedmiot materialny teologii duchowości: DUCHOWOŚĆ

Duchowość jest wyrazem aktywności człowieka, czyli odniesienie człowieka do transcendencji. Duchowość oznacza aktywność poznawczo-wolitywną – behawioralną skierowaną na transcendencję. Jeżeli ową transcendencję stanowi osoba, to jest nią Bóg – i mówimy wtedy o chrześcijaństwie. Mając określoną naturę duchowości należy określić jedność duchowości. Jedność ma swoją podstawę w samym człowieku. Człowiek złożony jest z wielu wymiarów, ale wszystkie stanowią jakąś całość. Każdy z wymiarów jest nośnikiem potrzeb w zetknięciu z danymi wartościami, które są poza nimi, np. potrzeba żywienia się odpowiednią ilością pokarmu. W wymiarze osobowym jest potrzeba bezpieczeństwa bytowego, zabezpieczenia osobowościowego, samoaktualizacji. W wymiarze osoby jest zdolność miłowania, moralnej oceny, celowości.

- chrześcijańskie pojecie ascezy

Jest środkiem usprawnienia większej relacji z Bogiem.

Asceza nie jest pojęciem jednoznacznym. Z greckiego ascein oznacza uprawiać, kształtować. W pierwszym rzędzie oznaczało wykonywanie ćwiczeń fizycznych, a w drugim ćwiczeń woli. Jest to pewien wysiłek człowieka w celu osiągnięcia rozwoju. Chrześcijańskie znaczenie temu terminowi dał Klemens Aleksandryjski (+ 215). Kontynuował to znaczenie Orygenes. Używano je na określenie zmagań wykonywanych przez chrześcijan w celu zjednoczenia się z Bogiem, nawiązania więzi z Chrystusem.

- różnice między teologią dogmatyczną a teologią duchowości

Teologia dogmatyczna podaje podstawy wiary, ustala treści wiary i podaje je w formie dogmatów. Teologia duchowości zajmuje się przyswajaniem tych prawd wiary w powszechnym postępowaniu. Baltazar porównał te dwie teologie na zasadzie obrazu ciała i kości. Dla ciała (teologii duchowości) kośćmi jest teologia dogmatyczna. Obie bez siebie nie mogą istnieć.

- podaj definicję duchowości chrześcijańskiej

Duchowość jest wyrazem aktywności człowieka, czyli odniesienie człowieka do transcendencji.

ową transcendencję stanowi Bóg.

Duchowość to styl bycia, to życie według ducha – (VIII Synod Bp-ów, Rzym1990). Jest to zespół postaw serc pobudzonych przez ducha, mianowicie przekonań i decyzji. Duchowość – termin antropologiczny – wskazuje na właściwości natury człowieka. Ta właściwość wyróżnia człowieka spośród innych istot.

- źródła teologii duchowości:

- teologiczne: Pismo Święte, Tradycja, Nauczanie Kościoła;

- empiryczne: doświadczenie, dotyczące przekazu doświadczenia życia duchowego; może być to przekaz bezpośredni (nieformalny), np. świadectwa zrzeszeń i wspólnot, rytuały oraz pośredni (sformalizowany), np. dzienniki, zapiski, notatki, teksty prywatnych modlitw;

- pomocnicze: wszystkie dyscypliny związane z analizą i rozumieniem człowieka – psychologia, pedagogika, filozofia, socjologia itp.

GRUPA 2.

- Przedmiot formalny teologii duchowości: DOŚWIADCZENIE religijno – duchowe.

Jest to doświadczenie religijno-duchowe. Jest to inaczej sposób podejścia do rzeczywistości, którą się bada. Teologa duchowości interesuje sposób kształtowania się życia duchowego w człowieku, aż do zjednoczenia z Bogiem.

- Różnica między teologią moralną a teologią duchowości.

Teologia moralna studiuje strukturę działania człowieka i określa prawa nim rządzące. Zajmuje się analizą stosunku czynu do normy moralnej. Teologia duchowości zaś rozważa życie duchowe, które realizuje się
w doświadczeniu duchowym. Analizuje doświadczenie duchowe, ustala jego rozwój. Nie tylko zajmuje się powinnością modlitwy ale jeszcze bardziej jej formą i sposobem jej rozwoju.

- modlitwa i jej relacje

Teksty ewangeliczne przekazują, że Chrystus sam doświadczał modlitwy, a nie tylko przekazuje formuły. cechą modlitwy jest: wewnętrzne odosobnienie – nie tylko zewnętrze ale i wewnętrzne. Chrystus wskazuje przejście między modlitwą, a służbą drugiemu. Przez to modlitwa staje się modlitwą życia. Służba drugiemu wspiera modlitwę, a modlitwa wspiera służbę na rzecz drugiego człowieka. Modlitwa jest odizolowaniem się od świata i zwróceniem się do Boga, co później powoduje przekształcenie w służbę drugiemu. Przedmiotem modlitwy jest: uwielbienie Ojca (pierwszy rodzaj modlitwy). Drugi rodzaj modlitwy – dziękczynna. Trzeci rodzaj modlitwy – prośba, modlitwa błagalna. Człowiek ma prawo zwracać się do Ojca w potrzebie. Chrystus daje przykład modlitwy: uwielbienia, dziękczynienia, prośby, a poprzez ofiarę pokazał jak ma wyglądać modlitwa przebłagalna.

Modlitwa – to relacja osobowa człowieka z Bogiem. Jest swego rodzaju dialogiem. Inicjatywa należy do Boga. Bóg inicjuje spotkanie z człowiekiem. Modlitwa jest łaską, o którą ma prosić, a z drugiej sztuką, której ma się uczyć. Boża inicjatywa dotyczy wszystkich Osób. Na modlitwie Bóg Ojciec mówi przez Chrystusa w Duchu Świętym. My udzielamy odpowiedzi Ojcu przez Chrystusa w Duchu Świętym. Chrystus jest osobą sprawczą, wzorczą i celową modlitwy (przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie).

Treść poszczególnych modlitw:

• uwielbienie – zachwyt nad doskonałościami Boga w Jego naturze lub stworzeniu

• dziękczynienie – jest to wyrażenie wdzięczności za obdarowanie

• przebłaganie – uniżenie się przed Bogiem z powodu własnej grzeszności

• błaganie – prośba o wsparcie wynikające ze stanu egzystencjalnego zjednoczenia z Bogiem

Modlitwę można podzielić na:

• indywidualną – indywidualnie zanoszona przez Boga

• zbiorowa – wraz ze społecznością, dzieli się na:

  • liturgiczną – we wspólnocie, aktualizowane w jedności z Kościołem, np. brewiarz;

  • pozaliturgiczną – we wspólnocie, ale nie schematyczną ustaloną przez Kościół np. modlitwa spontaniczna na oazie;

Sposoby wyrażania modlitwy:

• ustna – wyrażana w słowach

• dyskursywna – rozważanie lub rozmyślanie tajemnic Bożych (działanie rozumu)

• kontemplacyjna – odsłaniająca stopień zjednoczenia z Bogiem (akcent pada na wolę). Kontemplacja może być nabyta (człowiek podejmuje wysiłek) lub wlana (sam Bóg daje łaskę – mniejszy wysiłek człowieka)

Modlitwa dyskursywna posiada pewne schematy. Najbardziej znana jest ignacjańska. Zestaw cech – wartości: wzywa do przebaczenia bliźnim. Wartość modlitwy uwarunkowana jest miłością człowieka, miłością przebaczającą bliźniemu. Drugą cechą jest nieafiszowanie się wobec ludzi. Trzecia cecha dotyczy wielomówstwa. Jezus mówi, żeby nie być na modlitwie gadatliwym. Pierwszym zasadniczym walorem modlitwy jest zaufanie. Trzeba się oddać na modlitwie Bogu całkowicie. Kolejną cechą jest wytrwałość na modlitwie. Ostatnią cechą modlitwy jest pokora na modlitwie.

- natura chrześcijańskiego doświadczenia

U podstaw chrześcijańskiego doświadczenia jest objawienie Boga przez Chrystusa w Duchu Świętym. Łaska uświęcająca nie jest czymś, ale jest ona udzieleniem się Boga w Chrystusie, czyli jest kimś (św. Tomasz z Akwinu). Udzielanie się Boga polega na wejściu w kontakt z człowiekiem – w sposób wolny i świadomy dla człowieka. Naturą chrześcijańskiego doświadczenia jest chrystocentryzm i eklezjalność. Eklezjalność zakłada cztery zasadnicze znamiona:

• Sytuuje w relacji z Bogiem, z ludźmi i ze światem;

• Powoduje weryfikację indywidualnego doświadczenia duchowego

• Kreowanie prawdziwie wspólnoty więzów

• Wspólnotowo przeżywane zwycięstwo Chrystusa nad grzechem i śmiercią, chrześcijańskie doświadczenie duchowe oznacza zawierzenie Chrystusowi ochrzczonego, który udziela się we chrzcie sprawowanym w Kościele;

Miejsce aktualizacji - sytuacje i okoliczności urzeczywistniania się tego doświadczenia. Tradycyjnie dzieli się na:

• Klasyczne – kult, mistykę

• Nowe – rzeczywistości doczesnego zaangażowania się człowieka i cielesność człowieka

Inny podział uwzględnia stronę wertykalną (sakramenty, kult, modlitwa, mistyka) i horyzontalną (cielesność, doczesność).

- cechy doświadczenia mistycznego

Zasadnicze cechy doświadczenia mistycznego:

• Bezpośredniość – wskazuje na kontakt człowieka z Bogiem bez udziału pośredników. To nie jest równoznaczne z visio beatificio, św. Tomasz – intuicja prawdy.

• Niewyrażalność – nie możemy wyrazić, opisać słowami obecność Boga

• Pasywność podmiotu – świadczy o wierności osoby doświadczającej, osoba przyjmuje postawę receptywną, człowiek nie spowoduje doświadczenia Boga.

• Nagłość zaistnienia – pojawia się bez przewidzenia i niezależnie od uwarunkowań podmiotu, jak i niezależnie od okoliczności (czas, miejsce). Jedyna determinacją jest uporządkowanie władz ducha.

• Pewność – mimo, że jest nagłe, to mamy pewność obecności Boga, w momencie doświadczenia, jest to pewność, gdy nie ma tego doświadczenia pojawia się niepewność (Dzienniczek s. Faustyny). Wynikiem niewłaściwego przeżywania doświadczenia mistycznego jest cynizm.