TEOLOGIA DUCHOWOŚCI II

ZARYS WYKŁADU

Ks. dr Zygmunt Zapaśnik

Sfery psychofizyczne w człowieku:

1. wegetatywna jest najniższą sferą psychofizyczną człowieka. Posiadają ją także rośliny i zwierzęta.

2. zmysłowa jest wyższą sferą psychofizyczną człowieka. Posiadają ją zwierzęta, ale nie rośliny. np. słuch, wzrok, dotyk, zapach itp.

3. duchowa jest najwyższą sferą psychofizyczną człowieka. Nie posiadają ją rośliny i zwierzęta. np. umysł i wola

Dzisiaj świat proponuje zamianę gradacji tych sfer. Na wierzch wyłania się sfera wegetatywna - to ona ma być najważniejszą sferą psychofizyczną człowieka, umniejsza się sferę duchową.

1. Pojęcie duchowości w teologii chrześcijańskiej.

Duchowość - jest zdolnością człowieka by zrozumieć samego siebie, swój sens bycia, istnienia i cel życia. Duchowość umożliwia świadome kierowanie własnym życiem, wobec Boga, świata i drugiego człowieka.

Duchowość stanową: umysł i wola. Umysł poszukuje Boga, zaś wola nakierowuje na działanie Boga. To także odpowiedzialność za czyny, które się popełnia. Człowiek pozbawiony duchowości zginie, podobnie jak zwierzę pozbawione instynktu.

Duchowość także stanowi odniesienie do całej egzystencji człowieka. Świadome nakierowanie na człowieka wymaga rozwoju duchowego. Trudno jest kierować własnym życiem bez prowadzenia życia duchowego. Zaniedbanie rozwoju duchowego jest wynikiem braku zrozumienia duchowości. Oczywiście potrzeby duchowe są mniej „krzykliwe” niż egzystencjalne potrzeby.

Przykład: Dla ludzi biednych duchowo dobrobyt materialny jest zgubą. Tacy ludzie uciekają bardzo często w różne używki np. nikotynizm, alkohol, narkomania. Człowiek w dobrobycie materialnym, bez dobrobytu duchowego i tylko tęskniący za dobrem materialnym będzie krzywdził samego siebie i innych we własnym środowisku.

2. Zagrożenia w sferze duchowej (podstawowe):

A. Bezmyślność - bezkrytyczne uleganie naciskom

a) zewnętrznym np. moda, reklama, poprawność polityczna

b) wewnętrznym np. instynkty, popędy, emocje

Tu pojawia się pytanie o tajemnicę człowieka: piękność duchową;

B. Zastępowanie duchowości namiastką lub karykaturą np. sekty, subkultury;

C. Uzależnienie od popędów i instynktów np. uzależnienie od ciała - obżarstwo, lenistwo, wygodnictwo, subiektywizm myślenia, roszczeniowość, zależność od bolesnych emocji, zależność od nacisku środowiska, od substancji chemicznych - alkohol, psychotropy, narkotyki.

3. Kryteria dojrzałej duchowości:

• odkrycie faktu, że skoro potrafię kochać i myśleć to dary te muszą pochodzić od kogoś wyższego ode mnie a nie niższego np. nieokreślonej materii;

• odkrycie faktu, że największym złem dla człowieka jest osamotnienie;

• odkrycie faktu, że człowiek będzie nieszczęśliwy gdy będzie respektował cząstkę siebie kosztem pozostałych wymiarów np. potrzeb biologicznych;

• odkrycie faktu, że w wymiarze życia doczesnego nie istnieje łatwe szczęście; a zatem łatwe nieszczęście nie równa się z trudnym szczęściem - to alternatywna na dzisiaj;

• człowiek dojrzały odkrywa, że został stworzony z miłości i zdolny jest do kochania. Jest to decyzja troski o twoje dobro. Nie należy mylić miłości z nienawiścią;

W przeżywaniu emocjonalnym są zauważalne 2 skrajności, w które może wpaść człowiek, a mianowicie:

- unikanie bolesnych emocji;

- uleganie dyktaturze miłości.

Człowiek dojrzały duchowo przyjmuje miłość w oparciu o prawdy, cnoty, zasady moralne.

4. Ważne pojęcia z teologii duchowości.

1. Duchowość: na gruncie chrześcijańskim utożsamia się z osobistym życiem duchowym wierzącego wchodzącego w osobową relację z Bogiem;

2. Doświadczenie duchowe: jest formą poznania - nie doznania, oznacza zatem osobiste i bezpośrednie poznanie rzeczy konkretnych;

3. Doświadczenie ludzkie: to znajomość własnego życia jako coś co nabył (a) przez całe życie;

4. Doświadczenie religijne: zależy od sposobu pojmowania Boga i od form kultu.

5. Doświadczenie mistyczne: to doświadczenie łaski angażujące całego człowieka. Jest wynikiem Bożego działania i napełnia człowieka Bożą mądrością.

5. Znaczenie gestów w teologii duchowości.

1. Znak Krzyża - jest publicznym przyznaniem się do wiary w Jezusa Chrystusa, jest także wyrazem poddania się pod opiekę Chrystusa, przyjęcie Go jako drogowskazu.

2. Klękanie - to postawa biblijna i ściśle liturgiczna, polega na poddaniu swojej woli - woli samego Boga często w trudzie i cierpieniu.

3. Prostracja (leżenie krzyżem) - dokonuje się w Wielki Piątek przez głównego celebransa Liturgii. Postawa ta wyraża wielki wstrząs, w czasie święceń wyższych postawa ta wyraża własną niezdolność wobec łaski Boga w sakramencie np. diakonat, prezbiterat.

4. Klęczenie - to wyraz uwielbienia, adoracji, oddania czci Jezusowi. Adoracja na kolanach angażuje całego człowieka..

5. Postawa stojąca - jest znakiem zwycięstwa, w czytaniu Ewangelii oznacza gotowość do przyjmowania słowa i Jego głoszenia.

6. Rozłożenie ramion - jest to tzw. gest oranta czyli otwarcia się na Boga.

7. Złożenie dłoni - to nawiązanie do średniowiecznego zwyczaju powierzania się wasala w ręce swego pana. Podobnie odnosi się do człowieka powierzającego się w ręce Boga.

6. Definicje modlitwy w teologii duchowości.

KKK nr 2559 „Modlitwa jest wzniesieniem duszy do Boga lub prośbą skierowaną do Niego o stosowne dobra” Pokora jest dyspozycją do darmowego przyjęcia daru modlitwy: Człowiek jest żebrakiem wobec Boga.

Ks. Maliński modlitwa jest otwarciem człowieka na Boga.

Teresa z Lisieaux modlitwa jest wzniesieniem serca, podobna jest do modlitwy dziecka - proste wejrzenie na niebo.

Raf Nachman modlitwa jest bronią Żydów by wygrać walkę, także modlitwa ma nieograniczoną moc. Walkę wygrywamy gdy prosimy, rozmawiamy niejako kłócimy się z Panem Bogiem.

Najważniejsze jest wyprosić zwyczaj, że modlimy się zawsze - a więc zachowujemy wierność.

o. Dominik Wider tłumaczy, że oratio pochodzi od łac. orare - prosić, błagać zaś pochodną tego słowa jest adorare - od kogoś, modlić się, błagać kogoś.

Modła czyli uprzykrzona prośba pochodzi od namolności (upierdliwość).

7. Ujęcie biblijne modlitwy.

A. Stary Testament. Już w księdze Rodzaju Bóg daje człowiekowi własne życie. Bóg stworzył człowieka tchnieniem Swoim (Bożym). To tchnienie życia przez Boga rzutuje na relacje między Bogiem a człowiekiem. Bóg uczy człowieka kim on jest i kim dla człowieka jest Bóg. Nie jest On jedynie Absolutem - według myśli wielu filozofów. Modlitwa polega na obcowaniu z Bogiem. Teraz dokonamy analizy rodzajów (typów) modlitwy reprezentowanych przez postacie biblijne i rodzaje ksiąg.

1. Abraham - jest przykładem modlitwy wierności. Rezygnuje z Ur Chaldejskie, można powiedzieć, że rezygnuje ze wszystkiego co dotychczas było jego sensem życia: rodzina, relacje zajęcia itp. Modlitwa jego polega na słuchaniu Boga, wyraża się w konkretnych czynach. Modlitwa jest także próbą wiary w wierność Boga. To czego uczy nas ta lekcja to wierność Boga i wierność modlitwy Abrahama.

2. Mojżesz - zostaje powołany przez Boga by iść do wielkich dzieł Boga. Modlitwę Mojżesza charakteryzuje wstawiennictwo. Ciągle wstawia się za swoim ludem.

3. Eliasz i prorocy ST - charakteryzuje ich modlitwa wytrwała, uczą nas modlitwy gorliwej, nieustannej.

4. Psalmy - uczą nas modlitwy osobistej i wspólnotowej.

B. Nowy Testament. Modlitwa nowego przymierza to modlitwa Jezusa Chrystusa, która jednoczy Go z Ojcem. Polega na poddaniu się woli Ojca - zatem to stanowi istotę modlitwy Jezusa. Ewangelie ukazują nam modlitwę Jezusa w każdej porze dnia. Jezus każdy problem omadla. Omadla wszystkie decyzje, które podejmuje. Postać Jezusa pokazuje nam, że modlitwa potrzebuje miejsca ustronnego - odosobnionego. Także modlitwa Jezusa kładzie nacisk na:

1. nawrócenie serca;

2. miłość nieprzyjaciół i prześladowców;

3. modlitwę w ukryciu serca;

4. przebaczenie z głębi serca;

5. czystość serca;

6. poszanowanie królestwa Bożego

Jezus uczy modlitwy synowskiej względem Ojca. Zanoszona była ona często w samotności i ukryciu. Jezus w modlitwie wyraża miłujące przylgnięcie do woli Ojca aż do Krzyża i absolutne zaufanie, że zostanie wysłuchany. Św. Łukasz podał nam 3 przypowieści na temat modlitwy:

- Łk 11, 5-13 to modlitwa natrętnego sąsiada

- Łk 18, 1-8 natrętna wdowa (modlitwa zawsze i niestrudzenie)

- Łk 18, 9-14 faryzeusz i celnik (modlitwa dotyczy pokory)

KKK w nr 2621 pokazuje, że Jezus uczy swoich uczniów modlić się sercem czystym i z żywą wiarą, z synowską światłością. Wzywa do czujności i zachęca do przedstawiania próśb Bogu w Jego imię.

C. Ojcowie Kościoła. Tertulian pokazuje, że przyjaźń z Bogiem czyli z naturą a owocem jest zjednoczeniem w miłości z Bogiem.

Zawsze pierwszy impuls pochodzi od Boga, może mieć on różną formę. Kiedy Bóg udziela łask modlitwy to oczekuje odpowiedzi człowieka na te łaski. U podstaw obdarzania darami modlitwy jest sakrament chrztu św. Człowiek otrzymuje Ducha Św., który go ożywia by ten nieustannie odpowiadał. Bez pomocy Ducha Świętego nikt nie może powiedzieć, że Panem jest Jezus.

8. Cnoty teologalne w modlitwie.

8.1. Wiara - na niej opiera się modlitwa chrześcijańska i z niej wypływa. Gdy człowiek uwierzy Bogu, który objawia siebie wówczas poznaje Boga. Modlitwa staje się słuchaniem Słowa Bożego. Zatem modlić się w oparciu o wiarę to poznać Boga. Postawą modlitwy jest oczywiście wiara. Tradycja Kościoła zaproponowała nam przed wiekami formę modlitwy lectio divina. Św. Tomasz powiedział: „jeżeli coś wie o Bogu to poznał to z otwartej księgi Krzyża”. Można zatem wyróżnić elementy modlitwy wiary:

1. u podstaw modlitwy jest wiara;

2. wiara roznieca aktywność modlitwy;

3. wiara wprowadza w tajemnicę obecności Boga - daje pewność obecności Boga;

4. wychowanie do modlitwy jest wychowaniem do wiary;

5. modlitwa przyczynia się do rozwoju wiary a wiara wprowadza do modlitwy.

Wśród cech wiary należy wyróżnić:

- ciemną wiarę tzn. bez sprawdzania empirycznego - doświadczalnego „wierzę na słowo”, mamy pewność absolutną, ale nie wynika to z Objawienia;

- pewną wiarę, która jest zakotwiczona we wnętrzu życia Boga. Dlatego Bóg objawia się w naszym wnętrzu.

8.2 Nadzieja - człowiek przyjmuje postawę wierności wobec Boga, gdyż oczekuje od Niego nadziei na coś lepszego. Wiara oczywiście budzi postawę nadziei. Nadzieja przynagla nas do uznania potrzeby łaski, dlatego też mamy prosić o tę łaskę. Jak wiemy człowiek ma wiele nadziei - stad ma siłę do pracy, pragnie coś w życiu osiągnąć. Zatem nadzieja konkretyzuje moją modlitwę. Bez nadziei, bez zapału dążność do serca nie miała by znaczenia.

Głód Boga, który chce siebie dać człowiekowi jest twórczym elementem modlitwy chrześcijańskiej. Człowiek pragnący dobra doczesnego obliguje się tylko w dobrze doczesnym. Cnota nadziei, która nastawia człowieka na życie wieczne i odnosi człowieka do dobra doczesnego doskonale usposabia człowieka do modlitwy.

Teologia duchowości podkreśla przymioty nadziei takie jak:

1. stałość i wiara w niezawodną dobroć i pomoc Boga;

2. odwaga opiera się na Bożej pomocy Ef 3,12;

3. radość ma swoje źródło w pewności - mówił św. Tomasz z Akwinu (+1278).

8.3 Miłość - rodzi się w naszym sercu pragnienie do odkrywania Boga. Kieruje wolną wolą człowieka i przynagla do modlitwy. Człowiek modlący chce tego czego chce miłość. Gdy człowiek odwraca się od Boga przez grzech brakuje miłości, ale zachowuje swoją wiarę i nadzieję. Miłość sprawia w człowieku możliwość wejścia w zażyłość z Bogiem. Także pomnaża się poprzez modlitwę. Prowadzi do przyjaźni bezinteresownej.

Teologia duchowości wyróżnia elementy miłości takie jak:

1. życzliwość: zakorzeniona w woli sprawia, że chcemy dobrze czynić człowiekowi ze względu na tego człowieka;

2. bezinteresowność: wolność w relacji od jakiejkolwiek korzyści;

3. wzajemność: jest konieczna w przyjaźni bo nie można być przyjacielem samego siebie. Wymagana jest też miłość wzajemna;

4. komunia czyli dzielenie się dobrem wspólnym np. dzielenie się sobą.

Grzechy wobec miłości:

1. nienawiść - nieżyczliwe nastawienie wobec kogoś lub czegoś. Może przejawiać się w:

- życzeniu zła dla kogoś;

- odrazie do kogoś lub czegoś, może być słuszna i nie zawsze moralnie zła.

Można nienawidzić zła, które jest w drugim człowieku, ale trzeba się odnosić z szacunkiem do tej osoby. Zazdrość jest przyczyną nienawiści. To właśnie zazdrość rodząca się w sercu prowadzi do nienawiści.

2. niezgoda - jest przeciwieństwem zgody. Niezgodę można rozwijać poprzez świadome przeciwstawianie się dobru. Niezgoda może prowadzić do różnorodności zdań spowodowana upartością wynikającą z pychy i próżności.

3. spór - jest przejawem wewnętrznej niezgody. Może być moralnie dobry - sprzeciwianie się fałszowi lub moralnie zły - gdy następuje sprzeciw wobec dobra.

4. zgorszenie - może być zarówno w słowie jak i czynie. Staje się upadkiem moralnym dla drugiego człowieka.

9. Przymioty dobrej modlitwy:

A. Zewnętrzne okoliczności dobrej modlitwy to:

1. czas - trzeba znaleźć czas na modlitwę, gdy go nie szukamy stajemy się złodziejami modlitwy wobec Boga;

2. miejsce - wiemy o tym, że Bóg jest wszędzie, ale są ważne miejsca w których trzeba się skupić w sobie np. wnętrze swojego serca, kościoły (świątynie);

3. ciało - oczywiście każda postawa jest dobra jeżeli nie wynika z braku szacunku wobec Boga. W liturgii wspólnotowej są także gesty, które są wspólne dla wszystkich.

B. Wewnętrzne cechy modlitwy to: Zaangażowanie wszystkich funkcji duchowych w człowieku a mianowicie: emocjonalnych, intelektualnych oraz wolitywnych. Stąd skoncentrowanie świadomości na naszej modlitwie stanowi pobożność, którą ma cechować żarliwość, pokora oraz skrucha.

10. Trudności w modlitwie.

Generalnie na przestrzeni dziejów duchowości nauka wypracowała dwie trudności w modlitwie i są to:

A. Roztargnienie - przeszkadza w modlitwie np. wyobrażenia, obrazy zmysłowe. Przyczyny roztargnień mogą być bardzo różne. Mogą to być przyczyny zewnętrzne takie jak:

• przyczyny środowiskowe np. hałasy, dźwięki, zapach, trzaski;

• dolegliwości fizyczne np. wszelkiego rodzaju choroby;

• otępienie umysłowe;

• własna wina człowieka np. słabe przygotowanie modlitwy.

Do wewnętrznych przyczyn roztargnień należy zaliczyć:

• budzące się namiętności;

• własna miłość;

• pamięć związana z upokorzeniem.

Te wszystkie przyczyny powodują blokadę rozwoju myśli modlitewnej. Mogą też pojawić się przyczyny transcendentne np. działanie szatana przez pokusy lub samemu dopuszczanie się w chwilach słabości.

Roztargnienia nie są grzechem w sferze moralnej. Często są niezależne od nas samych. Na roztargnienia ma wypływ prowadzenie życia, nerwowość, stres itp. Dopuszczone w sposób dobrowolny są uchybieniem czci Bożej i niwelują istotę modlitwy.

Próby niwelacji roztargnień:

1. uprzednie przygotowanie modlitwy;

2. opanowywanie instynktów i zwalczanie namiętności;

3. uwalnianie się od zbytnich nadziei i niepokojów;

4. usuwanie chęci nierozważnego działania - chodzi zatem o przemyślane działania.

Przyczyn roztargnień nie szukany w samej modlitwie. Szukamy ich zawsze w rachunku sumienia przed przygotowaniem się do modlitwy i samą modlitwą.

B. Oschłości - etymologicznie oschłością nazywa się stan czegoś co jest suche a w konsekwencji nieurodzajne gdyż jest pozbawione wody. Oschłością jest brak pociech zmysłowych z uprawianej modlitwy. Oznacza to, że modlitwa nie przynosi radości, pocieszenia emocjonalnego jakiś pobudzeń do aktywności itp. Oschłością pojawiającym się nie należy się martwić tylko wówczas gdy jesteśmy wierni modlitwie - wspaniałomyślni. Taki stan będzie oznaczał zaproszenie do głębokiego życia duchowego. Oschłość, która wynika z lenistwa, niewierności jest niepokojącym sygnałem braku postępu - letniości.

W teologii duchowości próbuje się wskazać 3 możliwości zachowania się wobec oschłości:

1. zachowanie wierności w modlitwie;

2. walka ze zniechęceniem i niepokojem np. brak radości albo stanów, które mnie pobudzają i zadowalają;

3. zdanie się całkowite na Boga - gorące Jemu zaufanie

11. Znaki w modlitwie chrześcijańskiej.

Bazą do ukazania tych znaków w teologii chrześcijańskiej jest fragment Kazania na Górze u Mateusza w 7, 15 - 18.

1. miłość bliźniego ze względu na Boga - Bóg mieszka w człowieku;

2. wierność swoim obowiązkom - człowiek na modlitwie odkrywa to czego chce od niego Pan Bóg czyli wierności swojemu powołaniu;

3. Radość, która płynie z miłości do Boga gdy ktoś prawdziwie kocha Boga;

4. Wejście w wymiar Chrystusa - życie mentalnością Chrystusa „jestem cichy i pokorny sercem”;

5. „Stanie się” najmniejszym między ludźmi - pokora;

6. „Ubóstwo” - czyli świadomość tego, że nic nie mam i ciągle proszę Boga;

7. Świadomość modlitwy, że jest to modlitwa grzesznika, który sam z siebie grzeszy i oczekuje wszystkiego od Zbawiciela Jezusa;

8. Świadomość modlitwy celnika „bądź miłościw mnie grzesznemu”.

12. Rodzaje modlitwy.

a) Uwielbienie - do istoty modlitwy należy chwała Boża czyli uwielbienie Boga. Pochylanie się pośród wielkości Boga. Jest to właściwe ustawienie siebie w relacji do Boga.

b) Dziękczynienie - to modlitwa wdzięczności jako naturalnej cnoty, o której człowiek wierzący nie może zapomnieć.

c) Przebłaganie - jest formą przeproszenia za odrzucenie miłości lub nie odpowiadanie na tą miłość. Może zaistnieć na płaszczyźnie, która rozpoznaje naturę grzechu.

d) Prośba - człowiek proszący Boga o przebaczenie, miłosierdzie, odkupienie. Wynika ze świadomości, że jesteśmy dziećmi Bożymi.

13. Najogólniejszy podział modlitwy i jej charakterystyka.

a) modlitwa indywidualna - prywatna

b) modlitwa wspólnotowa np. Eucharystia

Modlitwa dzieli się na (schemat oparty na koncepcji św. Jana od Krzyża):

A. Modlitwę ustną;

B. Modlitwę myślną, która dzieli się na:

a) medytację,

b) kontemplację, zaś ta dzieli się na

- zwyczajną (modlitwa prostoty)

- mistyczną, która ma pewne etapy (jest ich 5)

+ skupienie bierne

+ modlitwa odpocznienia

+ zjednoczenie proste

+ zjednoczenie pełne

+ zjednoczenie przemieniające

Modlitwa ustna - może być indywidualną lub wspólnotową. Jest to modlitwa wewnętrzna ujęta w słowa lub przez znaki - gesty.

Modlitwa myślna - to modlitwa, w której użycie słów jest wtórne do działalności wewnętrznej. Dokonuje się poprzez:

- miłość oraz;

- podziw.

Są to akty woli i intelektu według Teresy z Avilla.

Kładzie ona nacisk na afektywny aspekt modlitwy czyli by wiele miłować (bez słów).

Medytacja jest darem lectio divina (rozmyślanie lub modlitwą myślną). Funkcje medytacji są następujące:

- przyjąć w sposób pełny Słowo Boże;

- by prawda poznana stała się kryterium postępowania (zawładnęła sercem i umysłem);

- ma prowadzić do zrozumienia i wyjaśnienia codziennych zdarzeń i znaleźć w nich wolę Boga;

- ma zaoferować sferze afektywnej twardy grunt w postaci zasad postępowania;

- ma przygotować człowieka do kontemplacji

Kontemplacja zwyczajna: modlitwa prostoty

Wszyscy jesteśmy wstanie osiągnąć tę formę modlitwy (przez wierność i pogłębiony rozwój duchowy). Kontemplacja oznacza, że lektura Biblii, Misterium Chrystusa uzdalnia do doświadczenia Boga. Można ją określić:

1. negatywnie - intuicja zastępuje rozumowanie, uczucia tracą na swojej różnorodności, traci się zdolność uczuć - bezradność;

2. pozytywnie - cechuje ją jeden zasadniczy wątek myślowy, który wraca, dokonuje się uproszczenie sfery poznawczej - czyli mniejsza zależność od zmysłów, wyobraźni także jest uproszczenie w sferze afektywnej - człowiek jakby milczy.

Kontemplacja mistyczna wyróżnia 5 etapów:

1. Skupienie bierne - rodzi się w sposób spontaniczny, intelekt pozostaje zdolny do rozważania, przychodzi w sposób niespodziewany, intelekt bardziej miłuje niż rozważa. Jest to próg do kontemplacji wlanej.

2. Modlitwa odpocznienia - rozluźnienie dyskursywne jest już niemożliwe, może iść w parze z oschłością i tęsknotą. Jest to owoc udzielania łask człowiekowi przez Boga, dusza poznaje Boga, przylgnięcie do Boga w sposób instynktowny - bez pojęć.

3. Zjednoczenie proste - wszystkie wewnętrzne władze duszy są skupione na Bogu, a zewnętrzne są wolne. Teresa mówi o znakach jakie temu towarzyszą:

1. brak roztargnienień na modlitwie od strony psychologicznej;

2. absolutna pewność, że nastąpiło zjednoczenie z Bogiem i dlatego szatan nie ma tu przystępu;

3. brak znużenia np. obraz rozwijającego się motyla

4. Zjednoczenie pełne - to ekstatyczne zjednoczenie z Bogiem. Człowiek milczy, nie jest wstanie odbierać zmysłowych bodźców zewnętrznych, może nastąpić stan lewitacji z Bogiem. Jest to zawieszenie zmysłów np. nieodczuwalność działania prądem na tę osobę. Ekstaza nadprzyrodzona posiada 2 elementy:

1. wewnętrzny i niewidzialny - skupienie uwagi na przedmiot religijny;

2. cielesny i widzialny - to zawieszenie zmysłów.

To co ekstazie towarzyszy: to bolesne zjawiska somatyczne, udzielanie się Boga, wizje Boga.

5. Zjednoczenie przemieniające (małżeństwo duchowe)

1. całkowite przekształcenie nie tylko woli, ale wszystkich władz duszy;

2. stałe zjednoczenie duszy z Bogiem we wzajemnym oddaniu się np. spalenie się kawałka drewna - wielkie zapomnienie o sobie;

3. pełniejsze uczestnictwo w życiu Boga a zwłaszcza głębsze poznanie Jego atrybutów.

13. Koncepcja człowieka według św. Jana od Krzyża

Św. Jan od Krzyża stwierdził, że człowiek składa się ze sfery zmysłowej oraz sfery duchowej. Sfera zmysłowa związana jest z ciałem, zaś sfera duchowa związana jest z duchem.

Głębia

Wola

Zmysłowa - Pamięć - Duchowa

Aktywny - Rozum - Bierny

Zmysły wewnętrzne

Zmysły zewnętrzne

Ciało

Św. Teresa Wielka nadała tym sferom określania poszczególnych mieszkań:

I mieszkanie (ciało) - budzi się pragnienie pogłębienia życia wewnętrznego. Jest to okres pełen zapału, entuzjazmu. Na tym etapie Bóg nie może nam się objawić gdyż brakuje nam pokory. Najczęściej towarzyszy temu etapowi głębsze otwarcie się na Boga po dobrze przeżytym doświadczeniu Boga np. w rekolekcjach.

II mieszkanie (zmysły zewnętrzne) - na tym etapie jest coraz więcej oschłości, trudności na modlitwie, człowiek nie przeżywa już takich stanów emocjonalnych. Na tym etapie modlitwa staje się oschła, człowiek nie odnosi sukcesów w pracy zawodowej i z tego tytułu staje się bardziej przygnębiony.

III mieszkanie (zmysły wewnętrzne) - jest to etap, który grozi pychą człowiekowi. W tym stadium człowiek nie rozumie innych ludzi, często krytykuje ich zachowania lub postawy. Jest to etap, w którym jesteśmy wstanie aktywnie apostołować oraz mamy zbyt wielką pewność siebie.

IV mieszkanie (rozum) - w dużej mierze przypomina drugie mieszkanie. Na tym etapie oczyszczenia wewnętrzne człowieka trwają znacznie dłużej. Człowiek przeżywa emocjonalną pustkę w kontakcie z Bogiem i to sprawia, że rodzą się wątpliwości co do życia i powołania. Ten etap wymaga pokory od człowieka. Gdy dusza będzie wzrastać w pokorze to człowiek zauważa szczególną ingerencję Boga np. Dary Ducha Świętego, które nie są naszą zasługą. Także na tym etapie człowiek musi doświadczyć nędzy i miłości.

Właściwie te 4 etapy św. Jan od Krzyża nazywa „nocą zmysłów”. Mówi tutaj o trzech znakach, które muszą zaistnieć jednocześnie:

- 1 znak: człowiek w niczym nie znajduje upodobania, ani w rzeczach stworzonych ani w modlitwie i sprawach Bożych;

- 2 znak: człowiek odczuwa bolesną obawę, że oddala się od Pana Boga (dusza przeżywa swoisty dramat);

- 3 znak: nie jesteśmy wstanie prowadzić modlitwy myśleń tak jak kiedyś. Bóg chce obdarzyć nas swoją łaską, zaś efektywność pracy naszego umysłu jest nikła, znikoma.

V mieszkanie (pamięć) - na tym etapie łaski otrzymują Ci, którzy są powołani do wielkich rzeczy w Kościele. Św. Teresa Wielka na tym etapie doświadczała podwójnej pokusy: porzucenie tego wszystkiego, zatrzymanie tych łask wyłącznie dla siebie. Zatem widać tutaj ogromną skrajność. Co więcej, na tym etapie następuje poddanie się woli Bożej i woli innych. Ponadto etap ten charakteryzuje się bezinteresowną miłością.

VI mieszkanie (wola) - jest to etap, w którym człowiek doświadcza wielu łask oczyszczenia i oświecenia. Łaski te prowadzą do zjednoczenia z Bogiem. Oczyszczenie ducha w tym okresie przejawia się w:

1. niezrozumieniu ze strony spowiedników;

2. poczuciu samotności;

3. przechodzeniu różnych dokuczliwych chorób;

Ten stan „nocy ducha” - jak nazywa to Jan od Krzyża - także nazywa się „nocą ciemną” i polega on na tym, że:

1. człowiek wchodzi w śmierć - umiera (jednakże nie fizycznie). Osoba doświadcza głębokiej nędzy, słabości ponieważ wcześniej była pewna siebie;

2. człowiek jest opuszczony przez wszystkich oznacza, że czuje się niegodny Bożego stworzenia;

3. człowiek opierający się na zmysłach nie może się nimi posługiwać czując pustkę.

Właściwie po tym etapie (VI mieszkaniu) człowiek dochodzi go głębi i zjednoczenia z Bogiem na sposób mistyczny - VII mieszkanie.

14. Chrześcijańska Asceza.

14.1. Biblia na temat ascezy.

Św. Paweł z Tarsu w Ef 4,1 mówił, że Boży dar w Chrystusie jest ważny dla obumierania by łaska, która została nam dana nie była zmarnowana. To domaga się respektowania pewnych wymagań:

1. jest to związane z konsekracją do nowego kultu (uświęcanie).Stąd wynika potrzeba ascezy. Co więcej, z tego daru wymaga się postępowania godnego na wzór naszego powołania. Jesteśmy konsekrowani na Świątynie Ducha Świętego;

2. zdjęcie postępowania starego człowieka a przyobleczenie się w postępowaniu w nowego człowieka - mówi o tym Ef 4,17nn;

Św. Paweł pokazuje nam, że asceza jest walką z wrogami doskonałości:

1. Szatan - kusiciel buntujący człowieka ku Bogu. Używa podstępu i kłamstwa. W liście do Ef 6, 14 - 17 św. Paweł mówi o walce szatana i w co powinien być ubrany żołnierz Chrystusa:

1. pas to jest prawda by zdemaskować zasadzki szatana;

2. pancerz to sprawiedliwość czyli synteza wszystkich cnót;

3. obuwie to godność służenia Bogu w głoszeniu dobrej nowiny;

4. tarcza to wiara dzięki, której można zgasić pokusy złego;

5. hełm zbawienia i miecz ducha to Słowo Boże będące siłą przekonania wszelkim kłamstwom, błędom

2. Świat - jest drugim wrogiem, który może stać się materialne środowisko. Duch światowy jest charakteru pogańskiego i nie uznaje on istnienia Boga. Chrześcijanin w korzystaniu z tego świata nie może kierować się logiką tego świata. Według logiki Ewangelii mamy się posługiwać w tym świecie.

3. Ciało - to trzeci wróg, oznacza sposób bycia tego ciała. Chodzi o to by przechodzić od ciała według ducha.

4. Pożądliwość - stanowi czwarty wróg, to nieuporządkowana skłonność do przyjemności zmysłowych. Jako skłonność sama w sobie nie jest grzechem. W tym zakresie mówi się o 3 rodzajach pożądliwości:

1. oczu - to ciekawość rzeczy nas nie dotyczących;

2. ciała;

3. pycha żywota skłania się ku pysze niezależności

14.2. Zwyciężanie siebie polega na przezwyciężeniu wad, niedoskonałości i pokus w człowieku.

A. Wady:

- rozwijają tendencje duchowe;

- skłonność do wad cielesnych oraz wad duchowych (są one bardziej niebezpieczne);

- pewne nasze wady staramy się przerobić;

- wady są naszą jakby drugą naturą (walka z wadą polega na zwyciężaniu samego siebie);

- należy powiedzieć, że wszystkie wady są głęboka w nas zakorzenione;

Walka z wadami polegać będzie na wyłączeniu siły psychicznej i skierowaniu się ku dobru.

B. Niedoskonałości:

- stanowią coś normalnego w człowieku tj. są jakby cieniem naszego życia;

- pretensje dotyczące niedoskonałości rodzą w człowieku pychę;

- niedoskonałość niezależna od nas nie jest czymś złym.

C. Pokusy

- pokusa sama w sobie nie jest grzechem, ponieważ dotyczy każdej natury stworzonej - dodajmy - natury rozumnej czyli człowieka;

- świadome i dobrowolne uleganie pokusom jest już grzechem;

- św. Jakub w liście 1,12 wyraził prawdę, iż pożądliwość ludzka rodzi pokusę - człowiek jest ciągle narażony na pokusy

14.3. Asceza w aspekcie teologicznym:

Wybitny teolog Karl Rahner wyróżnił trzy rodzaje ascezy w perspektywie teologicznej:

1. Moralna - polega na ćwiczeniu siebie, pracowaniu nad sobą - pomaga to osiągnąć wewnętrzną harmonię i pokój, samowychowanie jest potrzebne a nawet konieczne w dążeniu do Boga, ale nie prowadzi do wyeliminowanie wszystkich problemów dotyczących życia doczesnego.

2. Kultyczna - polega na sprawowaniu jakiegoś kultu, sprawowanie kultu jest związane z pozbawieniem jakiejś własności, ma wyrywać człowieka ze sfery „profanum” i wprowadzać do sfery „sacrum” poprzez: posty, jałmużnę, obycia rytualne, wstrzemięźliwość seksualną.

3. Mistyczna przejawia się w znakach:

1. celem jest utwierdzanie się w zjednoczeniu z Jezusem Chrystusem;

2. pielęgnacja poczucia „sacrum”;

3. musi uwzględniać nadprzyrodzony cel człowieka, który to cel wyraża się w:

- bezwarunkowym przylgnięciu do Jezusa Chrystusa (czyli asceza wiary);

- wierne dostosowanie się do wyborów jakich dokonywał Jezus Chrystus (czyli asceza krzyża);

- dążność do pełnego uczestnictwa w Misterium Jezusa Chrystusa (czyli asceza eschatologiczna).

14.4. Podstawy ascezy:

Teologia duchowości wyróżnia dwa zasadnicze dogmaty będące podstawą dla ascezy chrześcijańskiej. Są to dogmat:

1. o łasce tzn. w Jezusie Chrystusie człowiek zostaje obdarzony łaską uczestnictwa w życiu Boga;

2. o grzechu tzn. przez ascezę człowiek musi wzmacniać swoją wiarę oraz wolę.

15. Umartwienia.

Umartwienie polega na pozbawieniu się czegoś, na uciskaniu swojego ciała poprzez np. post. W tym paragrafie należy powiedzieć, że umartwienie znalazło swoje odzwierciedlenie w Biblii. Można zatem wyróżnić biblijne określenia umartwienia:

1. wyrzeczenie się (stanowi znak człowieka chrystusowego) polega na wyrzekaniu się pewnych wartości zewnętrznych;

2. zaparcie się siebie - polega na porzuceniu „jakby” siebie tzn. własnej opinii, woli. Największym wrogiem dla człowieka jest ślepa miłość samego siebie;

3. walka i zapasy - św. Paweł Apostoł w Ef 6,10 - 14 oraz 1Kor 9,21 zachęca do walki duchowej natomiast Pismo Święte zachęca nas do „zapasów” duchowych.

4. Krzyż - szczególnie ta prawda wybrzmiewa w ewangeliach synoptycznych, gdzie umartwienie jest ukazane jako niesienie własnego krzyża;

5. śmierć i pogrzeb - św. Paweł z Tarsu często nawoływał by usunąć z siebie starego człowieka i przyoblec się w nowego człowieka np. w listach Rz 6,4; Kol

Umartwienie ma nas doprowadzić do pełnego zjednoczenia z Jezusem Chrystusem. Co więcej, umartwienie jest umieraniem pewnych rzeczy w nas np. naszych pożądań. Także można by je porównać do obrazu jak ogrodnik przykłada siekierę do pnia drzewa by je usunąć. Celem umartwienia jest „wyprostowanie” człowieka i wprowadzenie porządku i ładu w jego życiu.

Umartwienia możemy dzielić na:

1. zewnętrzne - na te szczególnie zwracali uwagę Ojcowie pustyni np. Szymon Słupnik, Antoni Pustelnik (prowadzący życie anachoreckie);

2. wewnętrzne - poprzez umartwienie ducha poprzez ciężar modlitwy, praktyk religijnych itp.

Św. Jan Kasjan wspominał o wyzbywaniu się samego siebie, gdyż posty nie są doskonałością, są jednak narzędziem w dążeniu do stanu doskonałości. Należy wspomnieć, że nadmierne umartwienie oraz brak wszelkiego rodzaju umartwień prowadzi do tego, że nie osiąga się celu umartwień.

16. Grzech.

Największym grzechem jest to, że człowiek traci poczucie grzechu a zatem nie posiada sfery „sacrum”. Drogą do odzyskania poczucia grzechu jest odzyskanie sfery „sacrum” w sobie. Papież Jan Paweł II mówił, że żyjemy tak, jakby Boga nie było! Oczywiście chorobliwy żal za grzechy powoduje smutek, a w konsekwencji może prowadzić do śmierci, a nie do nawrócenia np. św. Piotr i Judasz. Należy powiedzieć, że jedyną przyczyną grzechu jest nasza własna wola. Zawsze grzech jest odwróceniem się od Boga - czyli działaniem wbrew Jego woli. Natomiast całkowita obojętność wobec Boga stanowi największą przeszkodę do nawrócenia.

Dynamika grzechu wskazuje nam na 5 stopni złych myśli:

I Stopień: sugestia (pokusa) nie jest jeszcze grzechem (gdyż sama w sobie nie jest), ale może być powodem wielu duchowych udręk. Naturalnie, jeśli niebyły pokus to nie byłoby okazji do wali z nimi, natomiast nie odrzucona pokusa może prowadzić do całej lawiny zła.

II Stopień: rozmowa ze złą myślą (dialog). Doskonale obrazuje nam to Księga Rodzaju, gdzie - co prawda fikcyjnie - szatan (wąż) rozmawiał z niewiastą (Ewą). W tym stopniu człowiek jeszcze nie podjął decyzji, ale walka powoduje duchowe dolegliwości.

III Stopień: walka. Oznacza, że pokusa (myśl) znalazła miejsce w moim sercu i jest bardzo trudno ją usunąć.

IV Stopień: zgoda. Jeżeli człowiek zgadza się na popełnienie grzechu szuka wówczas sposobności i momentu do jego popełnienia.

V Stopień: pasja. Wraz z popełnieniem grzechu śmiertelnego w człowieku pozostaje naturalna potencja - jeszcze większa by z łatwością popełniać kolejne grzechy.

Walka z grzechem polega na uświadomieniu 2 błędów, które popełniamy w ocenie grzechu:

1. postrzeganie grzechu jako zewnętrznego wroga;

2. grzech traktowany jest jako pojedynczy akt - nasza uwaga winna skupić się na miejscu, które stanowi źródło - korzeń zła, a nie skupianie się wyłącznie na owocach jakie ze sobą niesie grzech.

17. Duchowość Maryjna.

Duchowość Maryjna czerpie przykład z Maryi i sprowadza się do oddawania czci Matce Bożej. Duchowość Maryjna służy pogłębianiu pobożności maryjnej. Ma ona swoje zakorzenienie w Biblii i dogmatach wiary.

Na podstawie obrazu drzewa można by przedstawić trzy elementy dotyczące duchowości Maryjnej.

I. Korzeń, które stanowią Biblia + teologia i tutaj można wyróżnić argumenty negatywne i pozytywne:

a) argumenty negatywne:

- unika się pewnej karykatury, błędów;

- ks. Józef Kudasiewicz mówił o podwójnym błędzie dotyczące kultu Maryi:

+ objawienia prywatne jako punkt wyjścia;

+ budowanie Maryjnej duchowości przez mnożenia różnych nabożeństw czy uroczystości

- niebezpieczeństwo przekłamań doktrynalnych;

- tendencja do zmieniania pewnych przymiotów Maryi;

b) argumenty pozytywne:

- kult Matki Bożej prowadzi do rozwoju prawd dogmatycznych o Maryi tj. zwłaszcza mariologia (traktat teologii dogmatycznej) w, którym wyróżnia się 4dogmaty:

+ "O Bożym Macierzyństwie Maryi" został ogłoszony na Synodzie w Efezie w 431 r. (święta Dziewica jest Matką Boga ponieważ według ciała porodziła słowo Boże, które ciałem się stało.)

+ „O Maryi zawsze Dziewicy” na Synodzie Laterańskim w Rzymie w 649 r. Ogłosił go papież Marcin I. (Ona poczęła bez nasienia, przez Ducha świętego... i bez naruszenia porodziła Go... i po Jego urodzeniu zachowała swe nienaruszone dziewictwo.)

+ "O Niepokalanym Poczęciu Maryi” dopiero w 1854 r. Ogłosił go papież Piusa IX. (Najświętsza Maryja Panna w pierwszej chwili swego poczęcia za szczególną łaską i przywilejem Boga Wszechmogącego, przez wzgląd na zasługi Jezusa Chrystusa, Zbawiciela rodzaju ludzkie- go, została zachowana wolna od wszelkiej zmazy winy pierworodnej.)

+ "O wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny” ogłoszono w 1950 r. Uczynił to papież Pius XII. (Niepokalana Boża Rodzicielka, zawsze Dziewica, Maryja, po wypełnieniu życia ziemskiego, została z ciałem i duszą do chwały niebieskiej wzięta.)

II. Pień stanowią zagadnienia dotyczące życia duchowego Matki Bożej. W ramach tego życia mówi się o :

- tym by być takim chrześcijaninem jak Maryja;

- aspektach duchowości Maryjnej takich jak:

+ modlitwa;

+ praca;

+ duchowość

+ samotność

- Redemptoris Mater tj. encyklika Jana Pawła II O błogosławionej Maryi Dziewicy
w życiu pielgrzymującego Kościoła, która mówi o kulcie Maryi.

III. Korona która obejmuje oddawanie czci Maryi i tutaj należy powiedzieć o:

Marialis cultus - adhortacja apostolska papieża Pawła VI do wszystkich biskupów utrzymujących pokój i jedność ze Stolicą Apostolską o należytym kształtowaniu i rozwijaniu kultu Najświętszej Maryi Panny. Adhortacja ta podaje zasady pogłębienia kultu Matki Bożej:

1. trynitarna - polega na odnoszeniu duchowości maryjnej do całej Trójcy Świętej;

2. chrystologiczna - dotyczy ujmowania problematyki kultu Matki Boskiej w aspekcie Jezusa Chrystusa;

3. paneumatologiczna - oznacza czczenie Matki Bożej jednocześnie pamiętając o osobie Ducha Świętego;

4. eklezjologiczna - skoncentrowanie się na tym jakie miejsce zajmuje w Kościele kult maryjny;

5. sktypturystyczny - duchowość maryjna oparta na nauczaniu Pisma Świętego;

6. liturgiczna - podporządkowana liturgii;

7. antropologiczna - ukazanie Maryi jako człowieka, którego należy naśladować;

8. ekumeniczna - oddawanie Matce Bożej czci przez wszystkie Kościoły chrześcijańskie;

9. naśladowania w pobożności - oznacza uczenie się od Maryi niepowtarzalnej pobożności chrześcijańskiej

10. hierarchii nabożeństw maryjnych

18. Kult Bożego Miłosierdzia.

Nieodzownym elementem duchowości chrześcijańskiej obok duchowości maryjnej i Jej kultu jest kult Bożego Miłosierdzia. W 1983 r. papież Jan Paweł II wyprowadził ze ST pojęcie „miłosierdzia” i wskazał na dobroć dopełnioną w NT. Przyjrzyjmy się 2 terminom określających miłosierdzie w ST:

1. heset - oznacza dobroć, miłość, łaskę (w nawiązywaniu przymierza);

2. rahamin - oznacza miłość matczyną (czyli niezasłużona miłość, która jest pełna dobroci, miłości i cierpliwości).

Dalej papież użył 3 terminów określających Maryję: Maryja nazywana jest Matką miłosierdzia,  Matką Bożą miłosierdzia lub Matką Bożego miłosierdzia, a każdy z tych tytułów - jak pisze papież Jan Paweł II - ma głęboki sens teologiczny. Te tytuły mówią bowiem o Maryi jako o Matce Ukrzyżowanego i Zmartwychwstałego. Jako o Tej, która doświadczywszy miłosierdzia w sposób wyjątkowy, w takiż sposób „zasługuje” na to miłosierdzie przez całe życie, a nade wszystko u stóp krzyża swojego Syna (DM 9). Ona je głosi i wyprasza całemu światu.

Formy Kultu Bożego Miłosierdzia

1) Obraz Miłosierdzia Bożego . Jego geneza wiąże się z objawieniem, jakie miała s. Faustyna w celi płockiego klasztoru 22 lutego 1931 roku. - Wieczorem, kiedy byłam w celi - zanotowała - ujrzałam Pana Jezusa ubranego w szacie białej. Jedna ręka wzniesiona do błogosławieństwa, a druga dotykała szaty na piersiach. Z uchylenia szaty na piersiach wychodziły dwa wielkie promienie, jeden czerwony, a drugi blady (...) Po chwili powiedział mi Jezus: Wymaluj obraz według rysunku, który widzisz, z podpisem: "Jezu, ufam Tobie" (Dz. 47). Obraz przedstawia Chrystusa ukrzyżowanego i zmartwychwstałego, który za cenę swej męki przynosi człowiekowi pokój i zbawienie przez odpuszczenie grzechów oraz wszelkie łaski i dary. Charakterystyczne dla tego obrazu są dwa promienie: czerwony i blady. Obraz przedstawiający miłosierdzie Boga wobec człowieka jest zarazem znakiem przypominającym ewangeliczne wezwanie do czynnej miłości bliźniego. Tak więc kult obrazu Jezusa Miłosiernego polega na ufnej modlitwie połączonej z uczynkami miłosierdzia wobec bliźnich.

2) Święto Miłosierdzia Bożego - Pragnę, ażeby pierwsza niedziela po Wielkanocy była świętem Miłosierdzia (Dz. 299) - powiedział Pan Jezus do s. Faustyny. Mówił o tym pragnieniu aż 14 razy, określając nie tylko miejsce tego święta w kalendarzu liturgicznym, ale także cel jego ustanowienia, sposób przygotowania i obchodzenia. - Z tym dniem, a ściślej mówiąc - z Eucharystią przyjętą w tym dniu związana jest największa obietnica: zupełnego odpuszczenia win i kar (Dz. 300). Ta łaska jest czymś znacznie większym niż odpust zupełny. Ten polega bowiem tylko na darowaniu kar doczesnych, należnych za popełnione grzechy, ale nie jest nigdy odpuszczeniem samych win. Najszczególniejsza łaska jest zasadniczo również większa niż łaski sześciu sakramentów, z wyjątkiem sakramentu chrztu świętego, albowiem odpuszczenie win i kar jest tylko sakramentalną łaską chrztu świętego. W przytoczonych zaś obietnicach Chrystus związał odpuszczenie win i kar z Komunią świętą przyjętą w święto Miłosierdzia (...). Jest to oczywiste, że komunia święta musi być nie tylko godna, ale musi spełniać podstawowe wymagania nabożeństwa do Miłosierdzia (ks. I. Różycki). Przygotowaniem do tego święta ma być nowenna, polegająca na odmawianiu przez 9 dni - poczynając od Wielkiego Piątku - koronki do Miłosierdzia Bożego. Powszechnie znana jest także nowenna, którą Pan Jezus podyktował s. Faustynie do jej własnego użytku. Wierni mogą ją odmawiać z pobożności. Natomiast nowenna z koronki do Miłosierdzia Bożego stanowi przygotowanie do święta, jakiego sobie życzył Pan Jezus i z którym związał obietnicę wszelkich łask (Dz. 796).

3) Koronka. W Wilnie 13 września 1935 roku s. Faustyna miała wizję anioła, który przyszedł ukarać ziemię za grzechy. Gdy zobaczyła ten znak gniewu Bożego zaczęła prosić anioła, aby się wstrzymał chwil kilka, a świat będzie czynił pokutę. W jednym momencie stanęła przez majestatem Trójcy Świętej i wówczas nie śmiała powtórzyć swego błagania. Ale gdy odczuła w swej duszy moc łaski Jezusa, zaczęła się modlić słowami wewnętrznie słyszanymi i zobaczyła, że kara od ziemi została odsunięta. Na drugi dzień, kiedy była w kaplicy, Pan Jezus jeszcze raz przypomniał jej te słowa i dokładnie pouczył, jak należy odmawiać tę modlitwę na zwykłej cząstce różańca. W tej modlitwie ofiarujemy Bogu Ojcu: Ciało i Krew, Duszę i Bóstwo Jezusa Chrystusa, Jego Boską Osobowość i Jego Człowieczeństwo. Recytując słowa najmilszego Syna Twojego - odwołujemy się do tej miłości, jaką Bóg Ojciec darzy swego Syna, a w Nim wszystkich ludzi, a więc uciekamy się do najsilniejszego motywu, aby być przez Boga wysłuchanym. Słowa: dla Jego bolesnej męki nie oznaczają odwołania się do zadośćuczynienia złożonego przez Jezusa na krzyżu, lecz - jak każe wierność literze i duchowi nabożeństwa do Miłosierdzia Bożego - do miłości miłosiernej, jaką darzy nas Bóg Ojciec i Syn. Pragniemy więc, aby bolesna męka Syna Bożego nie była daremna, lecz przyniosła owoce w życiu naszym i wszystkich ludzi. W koronce prosimy o miłosierdzie dla nas i całego świata.

4) Godzina Miłosierdzia - O trzeciej godzinie - powiedział Pan Jezus do s. Faustyny w październiku 1937 roku w Krakowie - błagaj Mojego miłosierdzia szczególnie dla grzeszników i choć przez krótki moment zagłębiaj się w Mojej męce, szczególnie w Moim opuszczeniu w chwili konania. Jest to godzina wielkiego miłosierdzia dla świata całego (Dz. 1320). Kilka miesięcy później Pan Jezus powtórzył to żądanie określając cel jej ustanowienia, obietnice związane z praktykowaniem modlitwy w tej godzinie oraz sposoby jej obchodzenia. Godzina Miłosierdzia jest formą kultu, w której czcimy moment konania Jezusa na krzyżu (15.00). Nie chodzi tutaj o godzinę zegarową - 60 minut modlitwy - ale o modlitwę w momencie, gdy zegar - bije trzecią godzinę (Dz. 1572), czyli w chwili konania Jezusa na Kalwarii. Tę formę kultu Miłosierdzia Bożego można praktykować nie tylko w Wielki Piątek, czy w każdy piątek, ale codziennie. Jest to czas uprzywilejowany w nabożeństwie do Miłosierdzia Bożego.

5) Szerzenie czci Miłosierdzia. Wśród nowych form kultu Miłosierdzia Bożego przekazanych przez s. Faustynę wymienia się także szerzenie czci Miłosierdzia, ponieważ i z tą postacią nabożeństwa związane są obietnice Pana Jezusa skierowane do wszystkich ludzi, którzy podejmują tę praktykę. Pan Jezus nie określił bliżej sposobów szerzenia czci Miłosierdzia, ale doskonały wzór apostolstwa pozostawił w życiu s. Faustyny. Chodzi w nim najpierw o szerzenie czci Miłosierdzia świadectwem życia w duchu całkowitego zawierzenia Bogu, czyli pełnienia Jego woli, i miłosierdzia wobec bliźnich. Nie można się jednak do tego ograniczać, trzeba słowem głosić światu orędzie Miłosierdzia i budzić w ludziach ufność.

Św. Jan Damasceński, De fide orthodoxa, 3, 24: PG 94, 1089 D.

Św. Augustyn, Sermones, 56, 6, 9: PL 38, 381

19

---