System perspektyw finansowych i wieloletnie ramy finansowe
Priorytety budżetowe określone przez porozumienia międzyinstytucjonalne
W latach 80. polityczna i instytucjonalna równowaga systemu finansowego Wspólnoty znalazła się pod rosnącą presją. Atmosfera konfliktu w stosunkach między obydwoma organami władzy budżetowej (Parlamentem Europejskim i Radą) miała wpływ na funkcjonowanie rocznej procedury budżetowej, której stosowanie stawało się coraz trudniejsze, i doprowadziło do nierównowagi budżetowej i coraz większej rozbieżności między wspólnotowymi zasobami a potrzebami. Z tego powodu Wspólnota ustanowiła system mający na celu usprawnienie funkcjonowania procedury budżetowej.
Zawierając porozumienie międzyinstytucjonalne, Parlament Europejski, Rada i Komisja z góry uzgadniają główne priorytety budżetowe na kilka lat. W ramach tych priorytetów ustanowione zostały ramy wydatków wspólnotowych (wieloletnie ramy finansowe) w formie perspektywy finansowej. System perspektyw finansowych usprawnia tym samym funkcjonowanie procedury budżetowej i zapewnia przestrzeganie dyscypliny budżetowej. Wieloletnie ramy finansowe nie są wymienione w traktatach.
Perspektywa finansowa i wieloletnie ramy finansowe – środki zapewniające przestrzeganie dyscypliny budżetowej
Wieloletnie ramy finansowe określają kwotę maksymalną oraz strukturę prognozowanych wydatków Wspólnoty. Pierwsze porozumienie międzyinstytucjonalne zostało zawarte w 1988 r., aby ułatwić wdrożenie perspektywy finansowej na lata 1988–1992 (pakiet Delors I) i służyło zapewnieniu środków na budżetową realizację Jednolitego aktu europejskiego. Od tego czasu perspektywa finansowa była uaktualniana: w 1992 r. na lata 1993–1999 (pakiet Delors II), w 1999 r. na lata 2000–2006 (Agenda 2000) i w 2006 na lata 2007–2013.
System perspektyw finansowych ma na celu zwiększenie przestrzegania dyscypliny budżetowej, kontrolowanie wzrostu wydatków i zapewnienie sprawnego funkcjonowania procedury budżetowej. W ramach wieloletnich ram finansowych wprowadzone są dwa pułapy: jeden dla wszystkich wydatków i jeden dla każdej kategorii wydatków.
Struktura ram finansowych
Dla każdego okresu objętego programem określone są w ramach finansowych „pułapy” (maksymalne sumy na pokrycie zobowiązań i na pokrycie płatności) według „działów” (kategorii wydatków) dla każdego roku. W rocznej procedurze budżetowej określony jest dokładny poziom wydatków i ich podział między różne pozycje budżetu dla danego roku.
Podział wydatków według działów opiera się na priorytetach politycznych Unii dla danego okresu. Struktura ram finansowych na lata 2007–2013 wygląda następująco:
| 1. | Trwały rozwój |
|---|---|
| 1 a. | Konkurencyjność na rzecz wzrostu i zatrudnienia |
| 1 b. | Spójność na rzecz wzrostu i zatrudnienia |
| 2. | Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi (w tym wydatki związane z rynkiem i płatności bezpośrednie) |
| 3. | Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość |
| 3 a. | Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość |
| 3 b. | Obywatelstwo |
| 4. | UE jako partner globalny |
| 5. | Administracja |
| 6. | Wyrównania |
Odrębność poszczególnych działów oznacza, że dana pozycja budżetu finansowana jest w ramach określonego działu. Aby móc reagować w przypadku nieprzewidzianych wydatków, każdy dział musi dysponować wystarczającymi środkami w celu umożliwienia, w zależności od potrzeb, ewentualnych przesunięć środków między działaniami w ramach tego samego działu.
Margines na nieprzewidziane wydatki między pułapem zasobów własnych i pułapem środków na pokrycie płatności ma na celu:
jeżeli zaistnieje taka potrzeba, umożliwienie przystąpienia do zmiany ram finansowych, aby móc reagować w przypadku nieprzewidzianych przy określaniu perspektywy finansowej wydatków,
złagodzenie skutków niższego niż przewidziano wzrostu gospodarczego. Jeżeli faktyczny DNB jest niższy niż przewidziano, pułap środków na płatności, który jest kwotą bezwzględną, może, przy wykorzystaniu marginesu, być finansowany z pułapu zasobów własnych wyrażonego w procentach PNB i nie może poza niego wykraczać.
Powiązanie z systemem zasobów własnych
Ogólny pułap środków na pokrycie zobowiązań otrzymuje się przez dodanie różnych pułapów dla poszczególnych działów. Aby sprawdzić zgodność perspektywy finansowej z pułapem zasobów własnych, stanowiącym bezwzględną granicę zasobów, które państwo członkowskie może udostępnić Unii, ustanowiony zostaje roczny pułap środków na pokrycie płatności. Pułap ten jest ogólny i nie jest podzielony według działów. Dodatkowo wyrażony jest jako procent szacowanego dochodu narodowego brutto (DNB) Wspólnoty.
Postanowienia wykonawcze dotyczące wieloletnich ram finansowych
Postanowienia wykonawcze dotyczące wieloletnich ram finansowych określone są w porozumieniu międzyinstytucjonalnym, który zawiera zasady i procedury dotyczące corocznego zarządzania wieloletnimi ramami finansowymi (takie jak dostosowania techniczne, dostosowania związane z wykonywaniem lub mające na celu przygotowanie do rozszerzenia Unii oraz procedury zmiany ram finansowych). Pozwala to usprawnić funkcjonowanie rocznej procedury budżetowej.
Każdego roku Komisja dokonuje, na własną odpowiedzialność, dopasowań technicznych ram finansowych na nadchodzący rok. Dopasowania te dotyczą następujących działań:
ponieważ ramy finansowe wyrażone są w cenach stałych, niezbędne jest każdego roku dopasować je do inflacji, aby utrzymać pierwotną siłę nabywczą na poziomie pułapu każdego działu. Dopasowanie techniczne ma zwykle miejsce pod koniec roku n-2 dla danego roku n, w oparciu o najnowsze dane i dostępne prognozy gospodarcze. Dla danego roku nie są dokonywane żadne dalsze dostosowania techniczne,
pułap zasobów własnych wyrażony jest jako procent DNB. Odzwierciedlenie tego pułapu jako wartości bezwzględnej oznacza, że dla celów dostosowania technicznego, należy się oprzeć na najnowszych danych dotyczących DNB Unii. To w tych okolicznościach sprawdzana jest zgodność między całkowitymi środkami na pokrycie płatności i dostępnymi zasobami własnymi.
Komisja może również przedstawić obydwu organom władzy budżetowej wniosek dokonania dostosowań finansowych w dwóch następujących przypadkach:
realokacja środków na pokrycie płatności dostępnych na rzecz działań strukturalnych w przypadku stwierdzonego opóźnienia w programowaniu takich działań,
ponowne oszacowanie potrzeb w ramach niektórych działów w związku z przystąpieniem nowych państw członkowskich.
Na wniosek Komisji obydwa organy władzy budżetowej mogą dokonać zmiany ram finansowych. Pozwoli to Wspólnocie podejmować działania, zgodnie z pułapem zasobów własnych, w przypadku wystąpienia okoliczności, których nie można było przewidzieć w momencie określania perspektywy finansowej.
Komisja Europejska przedstawiła propozycję budżetu na lata 2014–2020 mającą na celu wspieranie inteligentnego i trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. Zaproponowane środki powinny umożliwić finansowanie celów strategii Europa 2020 oraz, w dłuższej perspektywie, ustanowienie prawdziwego budżetu UE.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 29 czerwca 2011 r. – Budżet z perspektywy „Europy 2020” [KOM(2011) 500 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].
Niniejszy komunikat przedstawia przyszły budżet Unii Europejskiej (UE) na lata 2014–2020 i wpisuje się w strategię Europa 2020. Proponowany budżet powinien umożliwić:
finansowanie wspólnych polityk, takich jak wspólna polityka rolna (WPR),
wspieranie mniej zamożnych regionów przy zastosowaniu zasady solidarności,
dokończenie budowy rynku wewnętrznego,
wspieranie współdziałania, współpracy i szeroko zakrojonych projektów w dziedzinie badań, innowacji i sprawiedliwości,
reagowanie na istniejące lub nowe wyzwania wymagające wspólnego podejścia na poziomie europejskim, takie jak zmiany klimatu, zmiany demograficzne i katastrofy humanitarne.
Budżet w służbie badań, innowacji i rozwoju technologicznego
UE musi być konkurencyjna w dziedzinie innowacyjności, jeżeli chce odgrywać wiodącą rolę na arenie światowej. Ma jednak znaczne opóźnienia w dziedzinie innowacji i badań naukowych. Aby nadrobić te zaległości, Komisja zamierza zwiększyć poziom europejskich inwestycji w badania i rozwój do 3% PKB.
W tym celu Komisja przewiduje przyznanie 80 mld EUR na lata 2014–2020 na wspólne ramy strategiczne w dziedzinie badań i innowacyjności, które będą również uzupełnione przez fundusze strukturalne.
Budżet w służbie solidarności dla zrównoważonego wzrostu gospodarczego i wzrostu zatrudnienia
UE stawia swoją politykę spójności w służbie solidarności z mniej zamożnymi regionami. Polityka spójności odgrywa pierwszoplanową rolę w realizacji zamierzeń i celów strategii Europa 2020 w całej UE. Komisja planuje stworzyć nową kategorię regionów tzw. „regionów w okresie przejściowym”, obejmującą wszystkie regiony, w których PKB w przeliczeniu na mieszkańca kształtuje się na poziomie od 75% do 90% średniej dla krajów UE-27.
Ponadto bezrobocie i ubóstwo wymaga koordynacji działań krajowych i europejskich. W związku z tym szczególną rolę ma do odegrania Europejski Fundusz Społeczny (EFS). Jego działania mogą być uzupełniane przez program PROGRESS oraz sieć EURES.
Komisja zamierza przeznaczyć 376 mld EUR na instrumenty polityki spójności i rozdzielić tę kwotę pomiędzy poszczególne obszary działań:
162,6 mld EUR dla regionów w ramach celu konwergencji,
38,9 mld EUR dla regionów w fazie przejściowej,
53,1 mld EUR dla regionów w ramach celu konkurencyjności,
11,7 mld EUR na współpracę terytorialną,
68,7 mld EUR na Fundusz Spójności.
Budżet dla instrumentu „Łącząc Europę”
Aby jednolity rynek mógł w pełni funkcjonować, niezbędna jest nowoczesna infrastruktura. W tego względu Komisja proponuje ustanowienie mechanizmu wzajemnych połączeń w Europie w celu wspierania dostępu do rynku wewnętrznego dla wszystkich.
Komisja przeznaczy 40 mld EUR na wdrożenie mechanizmu „Łącząc Europę” oraz 10 mld EUR na inwestycje związane z transportem w ramach Funduszu Spójności. Kwota ta zostanie rozdzielona na trzy obszary:
9,1 mld EUR na energię,
31,6 mld EUR na transport,
9,1 mld EUR na technologie informatyczne i komunikacyjne.
Budżet dla wspólnej polityki rolnej
Wspólna polityka rolna musi być konkurencyjna, zapewniać bezpieczne i wystarczające dostawy żywności, chronić środowisko i krajobraz przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniego standardu życia dla ludności wiejskiej. Aby osiągnąć te cele, Komisja zamierza wprowadzić pewne zmiany prowadzące do włączenia WPR do strategii Europa 2020. W przyszłości budżet dla rolnictwa będzie również wspierać zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi oraz walkę ze zmianami klimatu, a także przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju terytorialnego w całej Europie.
Komisja zamierza utrzymać opartą na dwóch filarach strukturę WPR, w której pierwszy filar będzie bardziej ekologiczny i będzie zapewniać bardziej równomierne wsparcie, a drugi filar będzie skupiać się w większym stopniu na konkurencyjności i innowacyjności oraz na walce ze zmianami klimatu i środowiska. Komisja zamierza wprowadzić następujące zmiany:
bardziej ekologiczne płatności bezpośrednie,
konwergencja płatności,
ograniczenie wysokości płatności bezpośrednich.
Komisja proponuje przyznać:
281,8 mld EUR dla pierwszego filaru WPR,
89,9 mld EUR na rozwój obszarów wiejskich.
Ponadto kwota 15,2 mld EUR zostanie rozdzielona między następujące sektory:
4,5 mld EUR na badania i innowacje,
2,2 mld EUR na zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego,
2,5 mld EUR na pomoc żywnościową,
3,5 mld EUR na nową rezerwę w przypadku kryzysu w sektorze rolnym,
do 2,5 mld EUR na Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji.
Budżet inwestowania w zasoby ludzkie
Strategia 2020 podkreśla konieczność zwiększenia liczby absolwentów szkolnictwa wyższego w Europie i zwalczania wczesnego porzucania nauki, przy jednoczesnym promowaniu działalności kulturalnej i działalności związanej z mediami.
Obecna struktura programów mających na celu realizację tych założeń jest wciąż zbyt rozdrobniona. Z tego względu Komisja proponuje ustanowienie jednego programu w dziedzinie edukacji, szkoleń i młodzieży.
W związku z tym Komisja planuje przydzielić 15,2 mld EUR na edukację i szkolenia oraz 1,6 mld EUR na kulturę. To finansowanie powinno być uzupełniane przez fundusze strukturalne.
Budżet mający sprostać wyzwaniom związanym z migracjami
Polityki związane z bezpieczeństwem i zagadnieniami migracji są w centrum zainteresowania Unii Europejskiej. Wraz z podpisaniem traktatu lizbońskiego zostały wprowadzone istotnie zmiany w sposobie prowadzenia tych polityk. Z tego względu Komisja obecnie ma zamiar uprościć strukturę instrumentów wydatków poprzez zmniejszenie liczby programów do dwóch funduszy:
Funduszu Migracji i Azylu,
Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
Ponadto Komisja zamierza przeznaczyć 8,2 mld EUR na sprawy wewnętrzne UE oraz 455 mln euro na obronę cywilną i europejską zdolność reakcji na sytuacje kryzysowe.
Budżet mający uczynić z UE ważny podmiot na arenie międzynarodowej
Istotne jest, aby UE odgrywała wiodącą rolę na arenie międzynarodowej i była gwarantem stabilności, dobrobytu i demokracji w sąsiadujących z nią krajach. Komisja planuje rozwijać swoją strategię zewnętrzną, w szczególności ustanawiając instrument panafrykański w ramach instrumentu finansowania współpracy na rzecz rozwoju (DCI). UE zamierza również uczestniczyć w procesie demokratyzacji w świecie arabskim.
Komisja uważa, że nie ma potrzeby nowej reorganizacji przepisów prawnych mających zastosowanie do zarządzania stosunkami zewnętrznymi. Komisja proponuje przeznaczyć 70 mld EUR na instrumenty pomocy zewnętrznej na lata 2014–2020.
Ponadto poza wieloletnimi ramami finansowymi znajdują się:
Europejski Fundusz Rozwoju (kraje AKP): 30 mld EUR,
Europejski Fundusz Rozwoju (kraje i terytoria zamorskie): 321 mln EUR,
Światowy fundusz na rzecz walki ze zmianami klimatu i ochrony różnorodności biologicznej,
rezerwa na pomoc nadzwyczajną: 2,5 mld EUR.
Projekty wymagające finansowania spoza budżetu UE
Europejski Fundusz Rozwoju (EFR) (EN) (FR), z uwagi na jego charakter, jest finansowany spoza budżetu UE, podobnie jak projekty ITER czy europejski program monitorowania Ziemi (GMES), którego koszty są zbyt wysokie, aby mogły zostać włączone do budżetu UE.
Uproszczony budżet
W związku z tym, że nowe ramy budżetowe UE muszą być uproszczone, Komisja zdecydowała zmniejszyć liczbę odrębnych programów i instrumentów. Kompleksowe programy, które nie okazały się skuteczne, zostaną albo uproszczone, albo zakończone.
Innym sposobem umożliwiającym uproszczenie zarządzania programami polega na wpisaniu ich w jednolite ramy ze wspólnymi zasadami przy jednoczesnym ograniczeniu w możliwie największym stopniu liczby wyjątków lub przypadków szczególnych: na przykład trzy główne źródła finansowania badań i innowacji zostaną połączone w jedne wspólne ramy strategiczne dla badań naukowych i innowacyjności. W przypadku dzielonego zarządzania funduszami wspólne ramy strategiczne zastąpią dotychczasowe podejście polegające na ustanowieniu odrębnych zestawów wytycznych strategicznych dla wszystkich instrumentów.
Agencje wykonawcze powinny odgrywać ważniejszą rolę, aby zapewniać usługi o wyższej jakości.
Mając świadomość uwarunkowań budżetowych, którym podlegają państwa członkowskie i uwzględniając cięcia w krajowych wydatkach publicznych na administrację, Komisja proponuje również zmniejszenie o 5% personelu wszystkich instytucji, służb, agencji i innych organów.
Komisja proponuje również reformę pięciu instrumentów znajdujących się poza ramami finansowymi:
nowy instrument reagowania na sytuacje kryzysowe w sektorze rolnictwa.
Podsumowanie
Wśród przepisów prawnych towarzyszących niniejszemu komunikatowi Komisja zaproponowała rozporządzenie ustanawiające nowe wieloletnie ramy finansowe, porozumienie międzyinstytucjonalne w sprawach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz decyzję w sprawie zasobów własnych (ze szczegółowymi zasadami ich stosowania).
Do końca 2011 r. strategia przedstawiona w niniejszym komunikacie zostanie szczegółowo ujęta w propozycjach legislacyjnych w sprawie programów i instrumentów dotyczących wydatków przewidywanych w każdej dziedzinie.
Wniosek: Rozporządzenie Rady z dnia 29 czerwca 2011 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2014–2020 [KOM(2011) 398 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].
Wniosek: Decyzja Rady z dnia 29 czerwca 2011 r. w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej [KOM(2011) 510 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym].
Spotkanie w Parlamencie Europejskim odbyło się w ramach przygotowań do szczytu UE na temat budżetu 22-23 listopada. Pomysłodawcami spotkania byli wspólnie premierzy Polski i Portugalii, a jego współgospodarzem przewodniczący Parlamentu Europejskiego Martin Schulz. W spotkaniu brał też udział szef Komisji Europejskiej Jose Barroso.
- To bezprecedensowe, że 15 szefów rządów spotyka się w siedzibie PE, a nie w Radzie UE - powiedział dziennikarzom Schulz, mówiąc o pobliskim gmachu, gdzie na co dzień obradują unijne instytucje złożone z rządów albo przywódców państw członkowskich.
"Mądre wydawanie"
Po spotkaniu przywódców 15 państw, premier Tusk stwierdził, iż silna polityka spójności i szybko uchwalony budżet, bez specjalnych cięć, jest dla całej Europy gwarancją wyjścia z kryzysu.
- Chcemy podkreślić nasze głębokie przywiązanie do idei mądrego wydawania pieniędzy. Nie może to jednak oznaczać nie wydawania pieniędzy - mówił Polak przestrzegając jednocześnie, że do kwestii cięć w budżecie unijnym trzeba "zrównoważonego podejścia".
Tusk mówił również o tym, że klincz w rozmowach na temat budżetu jest "zagrożeniem dla reputacji" zjednoczonej Europy, która jest bezcenna. - Wszystkie kraje członkowskie powinny dołożyć starań, aby proces dochodzenia do porozumienia był szybki - mówił Tusk.
Spotkanie 15 przywódców państw ma zademonstrować siłę obrońców polityki spójności, stanowiącej około 40 procent unijnego budżetu, przed szczytem UE w sprawie kolejnego wieloletniego budżetu UE na lata 2014-20. Kluczowe rozmowy odbędą się 22 i 23 listopada.
Szef PE pytany przez dziennikarzy o szanse porozumienia na przyszłotygodniowym szczycie UE 22-23 listopada przyznał, że są one w tym momencie słabe. - To nie PE i KE nie mogą znaleźć porozumienia, ale kraje członkowskie. 27 przywódców państw UE jest w tej chwili w całkowitej niezgodzie, więc w tym momencie nie może być porozumienia. Z naszego powodu nie będzie porażki - powiedział Schulz.
Wskazał, że to Wielka Brytania zajmuje najbardziej skrajne stanowisko spośród płatników netto domagając się zamrożenia budżetu w realnych liczbach, czyli nawet bez uwzględnienia inflacji. - To by oznaczało cięcia o 14 procent w stosunku do budżetu na lata 2007-13 - powiedział.
Czyli budżet w wysokości 886 mld euro na siedem lat.
Obawy Polski
Obawiamy się, że niektórzy politycy mogą być zainteresowani takim klinczem, który spowoduje, że tego budżetu w ogóle nie będzie (...). Nigdy do tej pory w negocjacjach budżetowych w UE nie było tak drastycznych dylematów. Tutaj są propozycje cięć na poziomie 200 miliardów euro - tak jak chcą Brytyjczycy, są także propozycje, aby przedłużać rozmowy o budżecie.
Premier Donald Tusk
- Te propozycje są dla nas najbardziej dotkliwe, ponieważ Polska jest największym biorcą, jeśli chodzi o politykę spójności - mówił dziennikarzom polski premier podczas podróży do Brukseli. - Dzisiaj najważniejszym problemem, z polskiego punktu widzenia, jest oczywiście doprowadzenie do kompromisu, który umożliwi funkcjonowanie budżetu unijnego - dodał Tusk.
Premier dodał: - Obawiamy się, że niektórzy politycy mogą być zainteresowani takim klinczem, który spowoduje, że tego budżetu w ogóle nie będzie. Nigdy do tej pory w negocjacjach budżetowych w UE nie było tak drastycznych dylematów.
"Najważniejsze, by presja nie wzięła góry"
Zdaniem Tuska, dla Polski najważniejsze jest to, żeby presja opinii publicznej w niektórych krajach europejskich, domagających się cięć, nie wzięła góry nad istotą UE - jaką jest m.in. wspólne wydawanie pieniędzy.
- Jesteśmy w niełatwej sytuacji negocjacyjnej, bo (...) mamy do czynienia z największymi państwami, które są płatnikami netto (do budżetu UE - red.), oczekiwania obywateli w tych państwach są raczej na cięcia. W Polsce, jak wiadomo, jest dokładnie odwrotnie - mówił premier.
Według Tuska, propozycja Komisji Europejskiej przewidująca wydatki UE na lata 2014-20 w wysokości 988 mld euro na pewno będzie podlegała cięciom. - Nie ma co do tego wątpliwości - zaznaczył.
I dodał: - Jest pytanie, który wariant wygra: czy proeuropejski i rozsądny, który będzie minimalizował cięcia, czy brytyjski - z cięciami na poziomie 200 miliardów, czy niemiecki na poziomie 100 miliardów, czy cypryjski, dość umiarkowany w sensie skali, około 52 miliardów, ale bardzo niesprawiedliwy z naszego punktu widzenia, jeśli chodzi o strukturę cięć.
"Jakieś cięcia będą"
Według premiera największym zagrożeniem dla Polski jest sytuacja, w której budżet unijny w ogóle nie powstanie. - To będzie prawdziwa porażka - ocenił.
Pytany, czy propozycja szefa Rady Europejskiej Hermana van Rompuya w sprawie budżetu UE będzie satysfakcjonowała Polskę, Tusk powiedział: - Ona na pewno będzie mniej szczodra niż propozycja KE, na pewno bardziej wyważona niż propozycje "jastrzębi" na rzecz cięć, ale tam nadal będzie duże pole do negocjacji.
Podkreślił również, że dla Polski "najważniejsze jest, aby dzisiejsze spotkanie potwierdziło wspólną wolę 15 państw, tzw. przyjaciół spójności, że spójność nie może być jedyną ofiarą cięć".
Przyznał jednocześnie, że na jakieś cięcia Polska będzie musiała się zgodzić. Jednak - przypomniał - celem są "cięcia zrównoważone, a nie radykalne".
Tusk zapewnił, że Polska jest bardzo dobrze przygotowana do negocjacji budżetowych.
Premier mówił w ostatnich dniach, o 300-400 mld złotych, na jakie Polska liczy z unijnego budżetu.
- Kiedy mówię o 400 miliardach, to mówię raczej o skali, jaka nas interesuje - powiedział. - Dla Polski kluczowe jest mniej więcej 300 miliardów w przeliczeniu na złotówki dotyczące spójności. To jest ten pieniądz dla nas wart najbardziej - podkreślił.
Mobilizacja przed bitwą
Komisja Europejska zaproponowała budżet, który zakłada wydatki UE na lata 2014-20 w wysokości 988 mld euro w tzw. płatnościach (i ponad bilion euro w zobowiązaniach). Za redukcją tej propozycji o 100-200 mld euro wciąż opowiadają się jednak płatnicy netto do unijnej kasy z Niemcami, Wielką Brytanią, Francją i Holandią na czele. Państwa te argumentują, że w czasach kryzysu także budżet unijny musi być bardziej oszczędny.
Prezydencja cypryjska wystąpiła z inicjatywą cięć w wysokości minimum 50 mld. Gdyby ta propozycja została przyjęta, Polska mogłaby stracić ok. 4,3 mld euro w samych funduszach spójności.
Autor: mac,mk//gak / Źródło: PAP
Nowa propozycja budżetu UE na lata 2014-20 ustala limit dostępu do funduszy spójności dla danego kraju w wys. 2,4 proc. jego PKB. To daje Polsce ok. 73,9 mld euro, czyli więcej niż proponował Cypr. Ale są większe cięcia w rolnictwie
Rozesłana około północy do stolic 27 państw UE najnowsza propozycja budżetu została przygotowana przez gabinet przewodniczącego Rady Europejskiej Hermana Van Rompuya i
Dokument pod nazwą "projekt wniosków ze szczytu 22-23 listopada" uprzedza, że ze względu na "szczególnie ciężką sytuację kryzysową, jakiej doświadczają obecnie niektóre państwa członkowskie" i "niepewność prognoz gospodarczych", budżet 2014-20 zostanie poddany w trakcie trwania rewizji. Propozycja zakłada utrzymanie rabatu brytyjskiego (ale ma być mniejszy niż dotychczas), a także przewiduje korekty w składkach do unijnej kasy dla innych największych płatników netto: Niemiec, Holandii i Szwecji.
Propozycja zakłada cięcia w wysokości około 74,5 mld euro w stosunku do ubiegłorocznej propozycji KE, która opiewała na około biliona euro, w tym cięcia w spójności to 29,5 mld euro, a w rolnictwie i rybołówstwie 25,5 mld euro. Choć cięcia są większe niż zakładał ostatni projekt budżetu opublikowany 29 października przez cypryjską prezydencję, zarówno Komisja Europejska jak i komisarz Janusz Lewandowski dość pozytywnie przyjęli tę propozycję. Teraz cięcia są bowiem rozłożone bardziej proporcjonalnie po różnych politykach, a propozycja oddaje w swej strukturze ducha propozycji KE z czerwca ub. roku.
Dla Polski - głównego beneficjanta funduszy spójności - ta nowa propozycja też jest bardziej korzystna, przynajmniej w polityce spójności, niż propozycja Cypru. Choć globalnie cięcia funduszy są w tej polityce teraz większe, to w większym stopniu objęły bogatsze regiony. Propozycja cypryjska oszczędności szukała głównie funduszach dla najbiedniejszych państw i regionów.
»Cameron: budżet UE jest niedorzeczny
Propozycja Van Rompuya ustala limit dostępu do funduszy spójności w wysokości 2,4 proc. PKB kraju rocznie. Komisja Europejska zaproponowała w ubiegłym roku ten limit w wysokości 2,5 proc. PKB (co Polsce dawało dostęp do 77 mld euro w ciągu siedmiu lat). Ale Cypr, za namową głównie Francji, jak informowali dyplomaci, obniżył w swej propozycji ten limit do 2,36 proc. PKB. To pulę funduszy spójności dla Polski obniżyło do ok. 72,7 mld euro. Gdyby limit został ostatecznie przyjęty na poziomie 2,4 proc. PKB, to Polska mogłaby dostać więcej, bo 73,9 mld euro.
Jednocześnie propozycja Van Rompuya utrzymuje "prezent" dla państw, które w ostatnim kryzysie dotknęła recesja, a więc głównie państw południa Europy, jak Grecja i Portugalia. Dla nich limit w dostępie do funduszy spójności będzie wyższy niż 2,4 proc. PKB, ale nie wskazano jeszcze, o ile. To uprzywilejowane traktowanie dotyczyć będzie państw, których gospodarka skurczyła się o ponad 1 proc. w latach 2008-2010.
Zmianą, która nie wzbudzi zadowolenia polskich dyplomatów jest przywrócenie środków na fundusz "Connecting Europe", z którego mają być finansowane projekty infrastrukturalne w całej UE, do poziomu jaki proponowała KE, czyli do 46 mld euro. Z tej kwoty 10 mld ma pochodzić z Funduszu Spójności.
Znacznie większym cięciom, niż zakładał Cypr, w propozycji Van Rompuya podlega Wspólna Polityka Rolna. Teraz cięcia wynoszą 25,5 mld euro (łącznie z rybołówstwem), w stosunku do wyjściowej propozycji KE, która zakłada na ten cel 390 mld euro. Cypr proponował tu tylko 7,5 mld euro cięć. Aż o 8,3 mld euro propozycja Van Rompuya proponuje obniżyć dopłaty na rozwój obszarów wiejskich (tzw. II filar), co - jak dowiedziała się PAP - oznacza redukcję średnio na kraj w wysokości 20 proc. Bezpośrednie dopłaty rolne (tzw. I filar) maleją natomiast o 13,2 mld euro.
»Czy na pewno nie chcemy do euro?
Inne zmiany polegają też na przyznaniu krajom znacznie większej elastyczności w wydawaniu funduszy rolnych. Każdy kraj miałby prawo przesuwać aż 15 proc. środków z I filaru do II, lub z II do I. Ponadto każdy kraj będzie miał dowolność w ustaleniu górnych pułapów dopłat dla największych farm. Nieco dłużej niż chciała KE ma też trwać tzw. konwergencja, czy przybliżanie dopłat bezpośrednich między krajami, które dostają najmniej, a tymi, które dostają najwięcej.
KE zaproponowała w czerwcu ubiegłego roku budżet, który zakłada wydatki UE na lata 2014-20 w wysokości 1033 mld euro w tzw. zobowiązaniach i 988 mld euro w tzw. płatnościach. Dla płatników netto takich jak Niemcy, Francja, Wielka Brytania czy Holandia to jednak za dużo. Domagają się cięć, argumentując, że w czasach kryzysu także budżet unijny musi być bardziej oszczędny. Płatnicy netto różnią się jednak w skali swych postulatów: Niemcy i Francja chciały dotychczas cięć w wysokości około 100 mld euro, a Wielka Brytania nawet do 180-200 mld euro.
Propozycję Van Rompuya, a zwłaszcza redukcje w WPR są zdecydowanie niekorzystane dla Paryża i skrytykował je już francuski rząd. To zapowiada, że Francja - obok Wielkiej Brytanii - może okazać się najtrudniejszym negocjatorem na przyszłotygodniowym szczycie.
Polityka spójności, szybko uchwalony budżet europejski, bez przesadnych cięć - to gwarancja wyjścia z kryzysu dla całej Europy - powiedział premier Donald Tusk we wtorek w Brukseli po spotkaniu 15 państw tzw. przyjaciół polityki spójności.
"Jestem przekonany, że dzisiejsza wymiana opinii w obrębie państw przyjaciół polityki spójności, instytucji europejskich i partnerów społecznych pokazuje wyraźnie, że polityka spójności, szybko uchwalony budżet europejski, budżet europejski bez przesadnych cięć to jest gwarancja dla całej Europy, gwarancja wyjścia z kryzysu i utrzymania tego proeuropejskiego trendu, który towarzyszy naszym spotkaniom od samego początku" - powiedział szef polskiego rządu.
"Szukamy syntezy, synergii pomiędzy interesami narodowymi, interesami grup społecznych i ogólnym europejskim interesem na rzecz wzrostu i równowagi" - zaznaczył Tusk.
Szef PE grozi wetem ws. budżetu UE na lata 2014-2020
Szef Parlamentu Europejskiego Martin Schulz zagroził, że PE zawetuje budżet UE na lata 2014-2020, jeśli cięcia w nim będą zbyt radykalne. Nie zaakceptujemy każdego kompromisu przywódców ws. budżetu - ostrzegł na wtorkowej konferencji prasowej.
"Warto dążyć do kompromisu, ale Parlament Europejski nie przyjmie każdego kompromisu. Trzeba to powiedzieć jasno i wyraźnie" - powiedział Schulz na konferencji prasowej w trakcie spotkania 15 państw przyjaciół polityki spójności w PE.
Wyjaśniał, że PE nie zaakceptuje sytuacji, w której kompromis zostanie wymuszony presją przywódców państw UE, które domagają się cięć.
"Jeżeli cele na rzecz wzrostu, które państwa członkowskie same sobie postawiły w ramach strategii Europa 2020 i przyjęły na spotkaniu szczytu Rady w czerwcu nie będą poparte pewnymi środami finansowymi, to PE jest gotowy odrzucić ten kompromis" - stwierdził Schulz.
Premier Portugalii: nie wolno osłabiać polityki spójności
Polityka spójności jest bez wątpienia czymś, czego nie można osłabiać, mimo trudnej sytuacji, która panuje we wszystkich krajach UE - powiedział we wtorek w Brukseli premier Portugalii Pedro Passos Coelho po spotkaniu przywódców 15 państw tzw. przyjaciół polityki spójności.
Coelho przekonywał, że wieloletnie ramy finansowe to bardzo ważny instrument, który pozwala krajom UE na zaplanowanie długofalowej strategii rozwoju. "Musi dojść do konsensusu, jeśli chodzi o perspektywę finansową" - podkreślił.
Odnosząc się do słów Donalda Tuska, że ważne jest, aby takie porozumienie zapadło przed końcem roku, premier Portugalii ocenił, iż "w tym momencie jest to zadanie, które wydaje się niesłychanie trudne do osiągnięcia".
"Nie tylko dlatego, że UE zaczyna się dzielić - również z tego względu, że pewne tezy zmieniły tę dyskusję w dyskusję dotyczącą cięć, natomiast nie było to poparte analizą jakościową" - argumentował.
Przekonywał jednocześnie, że spójność to próba przełamania braku konwergencji pomiędzy gospodarkami UE.
"Jeżeli chcemy, aby rynek wewnętrzny był silniejszy, jeżeli chcemy większej konkurencji, większej skuteczności, to musimy lepiej podzielić środki, które mamy do dyspozycji. Musimy skoncentrować większość środków na tych gospodarkach, które najbardziej odbiegają od średniej europejskiej. To jest największe wyzwanie, które chcą zrealizować przyjaciele spójności" - tłumaczył portugalski polityk.
Barroso apeluje o porozumienie ws. budżetu UE do końca roku
Przewodniczący Komisji Europejskiej Jose Manuel Barroso zaapelował we wtorek, by przywódcy państw i rządów krajów UE wykazali się elastycznością i osiągnęli do końca roku konsensus w sprawie nowego unijnego budżetu na lata 2014-2020.
Na konferencji prasowej po spotkaniu 15 przywódców państw tzw. przyjaciół polityki spójności Barroso wyraził nadzieję, że na najbliższym szczycie UE w przyszłym tygodniu szefowie rządów i państw nie będą podchodzić do problemu nowego budżetu UE przez "wąsko zdefiniowane interesy narodowe" i będą myśleć po europejsku. "Mam nadzieję, że ważne będzie dla nich osiągnięcie konsensusu w sprawie budżetu europejskiego" - dodał. Apelował, by szefowie państw i rządów krajów UE "wykazali się dodatkową elastycznością i osiągnęli konsensus do końca tego roku".
Polska i Portugalia (które zorganizowały wtorkowe spotkanie) - jak podkreślił Barroso - "kraje odległe od siebie geograficznie, uważają, że przyszłość Europy polega na współpracy z instytucjami europejskimi". "Jest to praca na rzecz wspólnego dobra w Europie, tak by Europa, którą chcemy stworzyć i skonsolidować była Europą spójności i solidarności" - podkreślił szef KE.
Zaznaczył, że na spotkaniu przyjaciół polityki spójności wiele krajów "wyrażało zaangażowanie na rzecz ambitnego, ale realistycznego budżetu dla Europy i zaangażowanie na rzecz budżetu spójności". Organizacje biznesowe i związki zawodowe z kolei - powiedział Barroso - uważają, że "dla Europy absolutnie zasadniczą rzeczą jest powrócić do wzrostu, a najważniejszym instrumentem na poziomie europejskim na rzecz wzrostu inwestycji jest budżet UE".
"Zobaczymy teraz czy rządy (...) będą gotowe do podjęcia kompromisu w kwestii najważniejszego instrumentu na rzecz wzrostu na poziomie europejskim, czyli długoletnich ram finansowych" - mówił szef KE. Jak dodał, w ramach nowego budżetu UE na 2014-2020 "spójność jest bardzo ważna, bo jest w interesie nie tylko najsłabiej rozwiniętych regionów, ale dla wzrostu jako takiego".
Barroso zapewnił, że "też jest przyjacielem polityki spójności". "Komisja Europejska przedstawiła dobrą propozycję na rzecz polityki spójności i perspektyw finansowych i nie chcielibyśmy, by ta propozycja została zagrożona argumentami, które nie są uczciwe" - powiedział. Zachęcał jednocześnie przyjaciół polityki spójności, "by wykazali zaangażowanie na rzecz zmodernizowania polityki spójności, czyli by zwiększyć konkurencyjność w całej Europie".