ISTOTA MSW WALUTA w ujęciu finansowym i operacyjnym ma 5 znaczeń walutowych: - jest to nazwa jednostki pieniężnej mającej ustawowy obieg w danym kraju - jest to synonim znaków pieniężnych (banknotów, monet, bilon) mających obieg ustawowy rzeczowy w danym kraju - dzień, w którym obowiązujący kurs jest stosowany do przeliczeń pomiędzy różnymi jednostkami pieniężnymi - dzień od którego są naliczane odsetki na rachunkach oprocentowanych - dzień, w którym posiadacz rachunku uzyskuje prawo do dysponowania saldem MSW jest to zestaw zasad, norm, narzędzi regulacyjnych i instytucji mających na celu zapewnienie możliwości swobodnego transferu siły nabywczej pomiędzy odrębnymi obszarami walutowymi na których cyrkulują odrębne waluty. ISTOTA FUNKCJONOWANIA MSW System walutowy: - zapewnia regulowanie płatności międzynarodowych w warunkach istnienia odrębnych i niezależnych systemów walutowych - integruje gospodarkę światową w sferze stosunków walutowych i płatniczych - stwarza ramy instytucjonalne dla powiązań jakie występują w gospodarce światowej w związku z przemieszczaniem się funduszy pieniężnych z tytułu obrotu funduszy handlowych, kapitałowych i jednostronnych świadczeń płatniczych - zawiera szereg postanowień dotyczących maksymalizacji korzyści z wymiany międzynarodowej i zagranicznych lokat kapitałowych. Realizacja tego celu wymaga: swobody dokonywania płatności międzynarodowych na nieograniczonym dokonywaniu obrotów w 3 podstawowych postaciach funkcjonowania pieniądza: portfelowego, depozytowego i kredytowego. Wymienialność walut, ograniczenia ryzyka w międzynarodowych obrotach płatniczych, zapobiegania spekulacjom przepływom kapitału oraz konfliktom między uczestnikami wymiany międzynarodowej, obejmuje reguły i zalecenia odnoszące się do eliminowania odchyleń od stanu równowagi bilansu płatniczego oraz preferuje określone metody jego wyrównywania. Wymienialność walut jest ściśle związana z określoną instytucją finansowo- ewidencyjną jaką jest BILANS PŁATNICZY. Bilans w tym rozumieniu stanowi ujęcie liczbowe salda poszczególnych elementów i jego struktury. Bilans zakładający równowagę określonych dwóch stron w wyrazie liczbowych sprowadza się w zakresie płatniczym do ujmowania równowagi jaka winna zachodzić pomiędzy jego dwoma składnikami: saldem obrotów bieżących i saldem obrotów kapitałowych (obrotów wyrównawczych). Obroty bieżące bilansu płatniczego to: obrót towarowy handlu zagr.; obrót usługowy handlu zagr.; przekazy (transfery) np. renty, emerytury, wynagrodzenia; odsetki (pożyczki cywilne od substancji majątkowej); dochody majątkowe w postaci dywident, zysków; saldo obrotów bieżących. Obroty wyrównawcze bilansu płatniczego to: kredyty długo i średnioterminowe; obroty majątkowe; kredyty krótkoterminowe; operacje finansowe; kredyty refinansowe; zmiany. WYMIENIALNOŚĆ WALUT Wymienialność pieniądza jest wstępnym warunkiem istnienia MSW. Wymienialność walut zew bądź wew może być przedstawiona w określonej formie z uwzględnieniem tzw. Wymienialność standardowej wynikającej z art.8 Statutu Międzynarodowego Funduszu Walutowego. WYMIENIALNOŚĆ WEW w ramach której występuje swoboda płatności (obrotów bieżących) pomiędzy rezydentami i nie rezydentami:/+swoboda wymienialności,-reglamentacja w/ Obroty bieżące: nie rezydent- rezydent +, rezydent- nie rezydent -. Obroty kapitałowe: nie rezydent- rezydent -, rezydent- nie rezydent -. REZYDENT (krajowiec dewizowy, osoba krajowa) jest to osoba fizyczna bądź prawna mająca miejsce zamieszkania w kraju bądź mająca siedzibę w kraju nadana ustawowo bądź indywidualnie NIE REZYDENT (cudzoziemiec dewizowy lub osoba zagraniczna) jest to osoba fizyczna, prawna lub inny podmiot mająca siedzibę i zamieszkała za granicą. Wymienialność wew była wprowadzona w Polsce na podstawie noweli z 12.89r. do ustawy dewizowej z 03.89r. Zakładała ona: - wyrażenie zobowiązań w obrocie zagranicznym (z tytułu handlu zagr. wyłącznie w walucie obcej). - obowiązek odsprzedaży wpływów w walucie obcej bankom dewizowym - obowiązek odsprzedaży kolejno wpływów walut obcych przez banki dewizowe NBP jako zarządcy bilansu płatniczego. NBP z kolei odsprzedawał bankom dewizowym środki niezbędne dla finansowania importu, a banki dewizowe sprzedawały te środki na pokrycie określonych rodzajów zobowiązań polskich importerów względem zagranicy. Określenie to przejawiało się w swobodzie finansowania kosztów importu towarów z ograniczeniem jednak finansowania kosztów importu usług do szczególnych ich rodzajów (transportowych, spedycyjnych, ubezpieczeniowych). Formuła wymienialności wew zakłada odrębne traktowanie obrotów bieżących, których saldo jest agregatem sald poszczególnych segmentów obrotów (handlu zagr., przekazów, dochodów i pożytków cywilnych) oraz obrotów kapitałowych (wyrównawczych) pełniących w szczególności pieniądzem kredytowym długoterminowym lub pieniądzem kredytowym 2. Spektakularny spadek o 16% wartości $ co spowodowało zmiany w strukturze walutowej handlu światowego. 3. Wzrost stóp procentowych w związku z czym, powiększała się atrakcyjność powiększenia się rezerwy walutowej w innych walutach. Powstanie systemu wielo dewizowego było sposobem dostosowania się MSW łącznie z prywatnym systemem bankowym do zmienionych warunków gospodarowania i zmiany układu sił w gospodarce światowej. Zaczął się wykształcać system oligopolistyczny z wiodącą jednak pozycją $ w postaci waluty rezerwowej, interwencyjnej, lokacyjnej i transakcyjnej Waluty rezerwowe- kraje członkowskie MFW przechowują w różnych składnikach: w dewizach, w złocie, SDR, w pozycji rezerwowej krajów MFW. Aktualnie obserwuje się tendencje do wzrostu udziału dewiz w strukturze walut rezerwowych, spadku udziału złota, i niskiego relatywnie udziału SDR. Czynnikiem promującym udział walut poszczególnych krajów jest spełnianie przez te waluty tzw. kryterium optymalizacji, czyli wzajemnego kompensowania się ich kursów $-Marka, $-EURO. Działania prospektywne w zakresie walut rezerwowych polegają na: dywersyfikacji walut, brania pod uwagę czynnika dochodowości rezerw, uwzględnianie roli złota jako ważnego aktywu rezerwowego. Waluty interwencyjne- waluty w których banki centralne lub inne oficjalne instytucje monetarne przeprowadzają operacje na rynkach walutowych w celu nie dopuszczenia do nadmiernych odchyleń kursu waluty narodowej wobec innych walut lub w celu uzyskania takiego poziomu kursu waluty narodowej który jest przez te banki uznawany za pożądany lub optymalny w danych warunkach rynkowych. Z reguły walutą interwencyjną jest $USD. Niechęć władz USA do interwencji w sprawie nadmiernej ilości waluty $ na rynkach międzynarodowych spowodowała wytworzenie zjawiska Euro$ i w konsekwencji eurorynków pieniężnego i kredytowego. Waluty lokacyjne- waluty w których nie rezydenci utrzymują swoje należności i zobowiązania i w których są dokonywane emisje międzynarodowych obligacji a w szczególności euro obligacji. Waluty lokacyjne noszą niekiedy miano walut inwestycyjnych. Udział $jako waluty lokacyjnej jest zbliżony do jego udziału jako waluty rezerwowej. Waluty transakcyjne- występujące w obrotach na rynkach walutowych oraz używane do fakturowania eksportu i importu. W kontraktach eksportowych gdy fakturowanie jest w walucie kraju importera ryzyko walutowe ponosi eksporter. W kontraktach importowych gdy fakturowanie jest w walucie kraju eksportera ryzyko ponosi importer. Gdy w kontraktach eksportowych lub importowych fakturowanie występuje w walucie kraju trzeciego ryzyko ponoszą obie strony. Notuje się wzrost udziału $ w imporcie krajów uprzemysłowionych co przypisuje się 2 czynnikom: - wyparciu przez USD funta szterlinga GBP w międzynarodowym handlu surowcami - wzrastającym cenom niektórych surowców zwiększającym relatywnie ich udział w globalnej ilości importu krajów uprzemysłowionych. MIĘDZYNARODOWY RYNEK WALUTOWY MRW jest to całokształt transakcji wymiany walut wraz z instytucjami pomagającymi je przeprowadzić (głównie bankami komercyjnymi) oraz zespół reguł wg których są zawierane transakcje walutowe a także ogół urządzeń i czynności prowadzących do zawierania transakcji. 3 zadania rynku walutowego: 1. Przesuwanie siły nabywczej w formie pieniężnej między różnymi krajami w których funkcjonują odrębne systemy pieniężne 2. Stworzenie możliwości nie wyrównywania obrotów zagranicznych 3. Zabezpieczenie części zagranicznego majątku finansowego przed zmniejszeniami, które mogą powstać w wyniku zmian kursów walut Rynek walutowy jest kwalifikowaną formą rynku finansowego AD 2 Chodzi tu o zapewnienie przesunięcia dodatkowej masy towarów i usług, która nie zostanie zrekompensowana wzajemnymi równowartościowymi dostawami towarów i usług. Import przekraczający wartość eksportu może zostać sfinansowany poprzez uzyskanie dodatkowych zagranicznych środków pieniężnych. Mogą tu być przypadki zakupów importowych na kredyt towarowy. Dany kraj który chce dokonać importu ponad przewidywaną wartość swojego eksportu może sprzedać na rynku walutowym niepłynne walory finansowe np. akcje. AD 3 Uczestnicy rynku walutowego zajmują na nim tzw. pozycję walutową (zestawienie należności i zobowiązań w walutach obcych ze względu na termin ich realizacji). Pozycja walutowa może być zamknięta (wyróżniona) gdy należności w danej walucie są równe zobowiązaniom. W praktyce występuje tzw. pozycja otwarta wówczas gdy jest brak równowagi pomiędzy zagregowaną kwotą należności i zobowiązań w danej walucie. Pozycja walutowa otwarta dzieli się na: pozycję długą i pozycję krótką. Pozycja walutowa długa polega na przewadze należności nad zobowiązaniami zaś krótka polega na przewadze zobowiązań nad należnościami. Zajmowanie pozycji długiej wywołuje ryzyko utraty części majątku wówczas gdy kurs waluty zagranicznej spadnie ponieważ uzyskuje się wówczas mniejszą ilość waluty krajowej. Przy zajmowaniu pozycji krótkiej wzrost kursu waluty zagranicznej jest niekorzystny. Rynek walutowy funkcjonuje w postaci kilku cząstkowych rynków tzw. segmentów z których najważniejszy jest bieżący OPERACJA SWAP jest to transakcja w której dwie strony zgadzają się na wymianę strumienia płatności w przyszłości. SWAP= swap procentowy + swap walutowy Swap procentowy oznacza wymianę między stronami warunków oprocentowania, obliczonych dla każdej ze stron wg różnej stopy procentowej- w tej samej walucie, te zmienne stopy procentowe są naliczane od stałej wartości początkowej kapitału (też wyrażonej w tej samej walucie dla obu stron). Są dwa rodzaje wymiany stóp procentowych: wymiana stopy stałej na zmienną, wymiana stopy zmiennej na zmienną. Umowy swap nie obejmują wymiany kapitału ale tylko strumieni płatności z tytułu odsetek. Swap walutowy- dwie strony wymieniają określoną, równoważną sumę płatności w dwóch różnych walutach- 3 etapy: 1. początkowa wymiana kapitału 2. wymiana płatności odsetek 3. końcowa wymiana kapitału Swap walutowy: stały na zmienny, zmienny na zmienny, stały na stały. Specjalne prawa ciągnienia, Special Drawing Rights, SDR, międzynarodowa jednostka walutowa o charakterze pieniądza bezgotówkowego, emitowana przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy od 1970. SDR są praktyczną realizacją i rozwinięciem projektu pieniądza międzynarodowego - bankoru - autorstwa J.M. Keynesa. Uczestnikami systemu SDR są członkowie MFW, a ich udziały w nim są proporcjonalne do udziałów członkowskich w Funduszu. Przydzielone SDR służą do zakupu - od innych uczestników systemu - walut niezbędnych do spłaty zobowiązań z tytułu bieżących obrotów bilansu płatniczego. Uruchomienie systemu SDR miało na celu zwiększenie zdolności poszczególnych krajów do wywiązywania się z tych zobowiązań. Przydzielone przez MFW lub kupione od innych uczestników SDR są częścią rezerw walutowych. Pełnią też rolę jednostki porównawczej walut w rozliczeniach międzynarodowych. Początkowo wartość jednostki SDR powiązana była z wartością złota (1 SDR = 0,888671 g czystego złota czyli równała się 1 $. Jednak od 1974 do 1980 roku SDR opierał się już na koszyku 16 walut. Od 1981r. Podstawę wartości SDR stanowi koszyk 5 walut: $ USA (USD), Marki Niemieckiej (DEM), Jena Japońskiego (JPY), Franka Francuskiego (FRF), Funta Szterlinga (GBP). Udział każdej z tych walut jest weryfikowany w okresach 5 letnich- 1981, 86, 91, 96 itd. INNOWACJE FINANSOWE- mają na celu stworzenie uczestnikom wymiany rynkowej, możliwości ochrony przed ryzykiem wynikającym ze zmiany stóp procentowych, zmiany kursów akcji i możliwości uprawiania spekulacji walutowej. Przyczyny: wprowadzenie kursów płynnych, światowy kryzys zadłużeniowy, czynniki czysto techniczne, wprowadzenie techniki komputerowej. CENTRA FINANSOWE ŚWIATA- wyodrębnianie na zasadzie kryterium wielkości obszarów na rynku kredytowo- walutowym tych obszarów. Najważniejsze miasta: Londyn, Nowy York, Tokyo. Rynki regionalne: Frankfurt nad Menem, Paryż, Rzym, Luxemburg, Szwajcaria- Genewa, Zurich, Bazylea. Przyczyny tych rynków: tradycje historyczne (Londyn XIX- imperium finansowe), USA I Japonia- dynamika rozwoju gospodarki po II wojnie światowej, w głównych i regionalnych centrach finansowych są ważne ośrodki rynku walutowego- stąd występują między nimi wzajemne powiązania. Te centra regionalne wynosi do poziomu ośrodków narodowych (wszystkie one mają waluty wymienialne). Cechy centrów narodowych: - mają dobrze wykształcone rynki pieniężne i kapitał. Dobrą infrastrukturę bankową i duże doświadczenie - rynki narodowe są silnie powiązane z rynkami towarowymi. Są kraje których rynki narodowe są rynkami walutowymi są aktywnymi uczestnikami międzynarodowych obrotów handlowych i kapitałowych - rynki walutowe umożliwiają przeprowadzenie arbitrażu walutowego - rynki te funkcjonują normalnie w ustabilizowanej gospodarce walutowej swych państw macierzystych, zaś gdy są zaburzenia walutowe to występuje na nich zjawisko nasilonej spekulacji walutowej. - na międzynarodowych rynkach walutowych najbardziej aktywne rynki narodowe są tzw „biegunami walutowymi” (przyciągają kapitał zagraniczny) - waluta narodowa ważnych ośrodków walutowych pełni rolę waluty narodowej i transakcyjnej Centrum główne(maksymalnie rozwinięty rynek finansowy) Centrum rejestracji transakcji Centrum gromadzące fundusze Centrum rozdysponowania funduszy TERMINOWE RYNKI FINANSOWE Rynek Depozytów Bankowych i papierów wartościowych o stałym oprocentowaniu- polegają na zobowiązaniu 1 strony do dostosowania 2 strony do zakupu w określonym terminie czasie określonej ilości wystandaryzowanych ...monetarnych lub papierów wartościowych o stałym ustalonym oprocentowaniu. Obecnie są 3 rodzaje aktywów dla których istnieją te transakcje. Rynek indeksów kursów akcji- transakcja kupna- sprzedaży w określonym terminie i po ustalonej cenie w chwili zawarcia transakcji- hipotetycznego portfela akcji o ustalonej w chwili zawarcia transakcji strukturze i wielkości. Nie przewiduje się możliwości wykonania transakcji przez efektywną dostawę takiego portfela akcji. Rozliczanie gotówkowe. Zawierane na 5 giełdach USA, Londyn, Sydney, Hong Kong.
procentowej. Instytucjonalizacja odraczania przeobrażania pieniądza w towar polega na tym że jest on gromadzony (deponowany) w przeznaczonych do tego celu instytucjach przede wszystkim w bankach i rozmaitego rodzaju instytucjach tj. zakłady ubezpieczeń, fundusze, fundacje itp. W ramach tych czynności odraczający przeobrażenie nosi nazwę DEPONENTA. Instytucja przyjmująca odroczony pieniądz to DEPOZYTARIUSZ zaś przedmiot zgromadzenia w banku nosi nazwę DEPOZYTU. Funkcja tezauryzacyjna pieniądza polegająca na jego zdolności gromadzenia i odraczania momentu przeobrażenia w towar generuje w styku z kategorią czasu instytucję tzw ceny pieniądza. Cena ta jest wyrażana w postaci tzw stopy procentowej (lub stopy odsetkowej) wyrażającej dodatkową ilość procentowo jednostek zdeponowanych jaka jest otrzymywana przez deponenta. Występuje tutaj generalne odniesienie liniowe a mianowicie krótki pieniądz depozytowy (przekazany na okres od nocy do 6 m-cy) generuje mniejsze dochody, podczas gdy tzw pieniądz długi (od 6 m-cy/ rok w wyż) D-rate odpowiednio wyższe dochody. Cena pieniądza depozytowego na rynkach międzybankowych kształtuje się w podwójnych wskaźnikach:
FUNKCJA PŁATNICZA- w ramach której następuje umarzanie (regulowanie) zaciągniętych lub powstałych zobowiązań. FUNKCJA PIENIĄDZA MIĘDZYNARODOWEGO- w ramach której określone jednostki pieniężne spełniają ww. od 1-4 w odniesieniu trans granicznym w układzie międzynarodowym. Pieniądz taki może mieć zasięg strefowy (np. GBP w krajach Wspólnoty Brytyjskiej lub Frank Francuski w byłych koloniach afrykańskich) zasięg kontynentalny (JPI na dalekim wschodzie)b lub EURO w Zachodniej Europie lub też zasięg globalny USD Wzajemne odniesienia funkcji pieniądza do kategorii czasu pozwalają na wyodrębnienie trzech podstawowych układów: 1. Układ pieniądza obiegowego- w ramach którego następuje zjawisko ekwiwalentności czyli braku przesuwu masy pieniądza do masy towarowej na rzędnej czasu 2. Układ związany z funkcja tezauryzacyjna, w ramach którego następuje wyhamowanie w czasie masy pieniądza do masy towarowej gdzie wolumen pieniądza odroczonego nosi nazwę potencjalnego pieniądza czynnego lub wkładu pierwotnego albo pieniądza depozytowego
Zachodzi konieczność utrzymywania właściwych proporcji pomiędzy wielkością pieniądza depozytowego i pieniądza kredytowego. Odchylenia właściwych proporcji mogą powodować zjawiska recesyjne lub krzyżowe dla gospodarki danego kraju lub stosunków międzynarodowych.
f```` present value of an annuity f`` present value of f``` sum of an annuity pv = P * 1 / ( 1 + i ) n = P * f`` fv = ( 1 + i ) n = P * f` pv - fv = tv FV = ( 1 + I ) n - 1 / i = FV= Rf fv = pv * f` pv = fv * f`` pv= fv / f` fv = pv / f`` 1) Wytwórnia win może ulokowac swoje środki na rachunku bankowym oprocentowanym w wysokości 14% pa kapitalizowanym rocznie. Wytwórnia ma możliwość sprzedaży zapasu wina za 200000 albo przechowanie go w beczkach i sprzedaży za 3 lata za cenę 300000. Jaką decyzję poweźmie dyrektor wytwórni? pv dla 300000 fv dla 200000 pv= fv * f`` (n=3, i= 14%)= 300000* 0,67497= 202491 fv= pv * f` (n=3, i= 14%)= 200000* 1,48154= 296308 2) Firma A kupiła kompa IBM w zamian za wystawienie weksla własnego w wysokości 20000 płatnego po upływie 2 lat (stawka dla kredytów konsumenckich wynosi aktualnie 16%). Komp musi być zaksięgowany bezpośrednio po zakupie wg bieżącej wartości. Jaka jest wartość bieżąca kompa? pv= fv * f`` (n=2, i=16%)= 20000 * 0,7432= 14864 pv= fv / f`= 20000 / 13456= 14864 3) Przez okres 5 lat poczynając od 2002r. Kowalski planuje inwestować po 1000 każdego 01.09. 01.09.2001r. jego dwaj synowie rozpoczynają naukę w WSE i Kowalski planuje wycofanie zainwestowanych środków w 4 równych ratach równych w celu finansowania ich studiów. Jakie kwoty może on wycofywać rocznie do wycofania funduszu jeżeli stopa procentowa wynosi 9% Fv a= Pva Fva= R * f``` (n= 5, i= 9%)= 10000 * 5,984,71= 59847,10 Pva= R * f````(n=4, I= 9%)= 59847,10= x * 3,23972 x= 59847,10 / 3,23972= 18472,92 4) Kasa oszczędnościowo- pożyczkowa płaci odsetki w wysokości 6%. Kapitalizowane rocznie od wkładów na rachunku oszczędnościowym. Anna wpłacała po 300. Kwartalnie przez 2 lata na taki rachunek. Jaka kwota znajdzie się na rachunku po upływie 3 lat od ostatniej wpłaty? Fva= R* f```(n=8, i=1,5%)= 300*8,43281= 2529,85 fv= P* f` (n=12, i= 1,5%)= 2529,85*119562= 3024,74 5) Na urodziny Moniki I następnie każdego roku rodzice deponowali po 450 na rachunku oszczędnościowym z przeznaczeniem na koszty nauki córki w przyszłości oprocentowane w wysokości 5%. Ostatnia wpłata została dokonana na 18 urodziny. Jaka wielka będzie kwota oszczędności w tym terminie? Fva= R* f```= 450* 28,132= 12659,4 6) Na początku 2000r. Zarząd spółki Anawa postanowił w okresie kilkuletnim rozbudować swój zakład: przewidywany koszt nowego obiektu wynosi 18500000. Kwota ta będzie potrzebna na 01.01.2003. Spółka planuje inwestować w okresach kwartalnych równe kwoty w celu zgromadzenia niezbędnych funduszów począwszy od 01.04.2000. Spółka będzie lokowała gromadzone środki w funduszu inwestycyjnym przynoszącym dochód w wysokości 10% kapitalizowany kwartalnie. Jaką kwotę spółka ma deponować kwartalnie ażeby zgromadzić przewidywaną w planie sumę na dzień 01.04.2003? Fv= R * f``` (n=12, i=2,5%)= 18500000= R* 1379555 R= 18500000 / 1379555= 1341012,14 7) Płatności ze skryptu dłuższego wynoszą po 100 miesięcznie przez pierwsze 3 miesiące po 150. Miesięcznie przez następne 6 miesięcy kiedy to skrypt dłużny będzie ostatecznie zapłacony. Pierwsza płatność rozpoczyna się już za miesiąc. Robert chce kupić skrypt jako inwestycję lecz aby zarobić na nim 12% kapitalizowane miesięcznie za jaką cenę musi kupić ten papier wartościowy? Pv= R * f```` (n=9, i=1%)= 150 * 855602= 1284,90 Pv= R * f```` (n=3, i=1%)= 750 * 294099= 147,05 Present value of note= 1137,85 8) Kowalski składa 100000 na rachunek depozytowy w banku PKO oprocentowany w wysokości 8% z odsetkami kapitalizowanymi kwartalnie I półrocznie. Jaka kwota będzie się znajdować na rachunku po 3 latach? Liczba okresów- 2 * 3 lata= 6 lat Stopa- 8% / 2= 4% Fv 1,2653 * 100000= 126530000 |
Portfelowym, depozytowym krótkoterminowym. Wymienialność wew uwzględniała również podział przepływów walut w obszarze obrotu dewizowego z zagranicą angażującego układ: rezydent nie rezydent oraz obszar obrotu dewizowego wew zwany ustawowo obrotem wartościami dewizowymi w kraju. MECHANIZM FUNKCJONOWANIA WYMIENIALNOŚCI WEW zgodnie z ustawą wszystkie wpływy do kraju w walutach obcych wynikające z obrotów bieżących a przede wszystkim wpływy z eksportu towarów, usług i praw na dobrach materialnych, winny były być niezwłocznie po ich sprawdzeniu do kraju odsprzedawane za polską walutę tzw. bankom dewizowym (tj. bankom mającym nadane im szczególne uprawnienie przez prezesa NBP- Bank Handlowy w Wawie, BRE, Bank PKO i 9 banków wyłonionych ze struktury NBP i kilka innych). Banki dewizowe musiały niezwłocznie odsprzedać również za polską walutę zakupione do podmiotów gospodarczych wpływy NBP po zatrzymaniu określonej kwoty sald dla potrzeb operacyjnych na swoich rachunkach nostro u korespondentów zagranicznych. W ten sposób NBP jako gestor bilansu płatniczego dysponował całością wpływów dewizowych z zagranicą i mógł nimi zarządzać dla ówczesnych potrzeb gospodarki kraju. W celu pokrywania zobowiązań tej gospodarki z tytułu importu towarów, usług i praw na dobrach nie materialnych NBP odsprzedawał na określone cele środki walutowe bankom dewizowym, które stawiały te środki do dyspozycji podmiotów gospodarczych finansując w ten sposób ich zakupy zagraniczne. Istniał dysparytet pomiędzy wolumenem środków walutowych sprzedawanych NBP i zasilających bilans płatniczy a wolumenem środków odsprzedawanych przez NBP na finansowanie zobowiązań importowych handlu zagranicznego. Dysparytet ten wynikał z 2 okoliczności: - do bilansu płatniczego wpływały wszystkie środki de nominowane w walutach obcych natomiast wypływały środki jedynie w walutach wymienialnych - środki wypływające z bilansu były przeznaczane na pokrycie kosztu importu kwalifikowanego czyli na pokrycie całości importu towarów lecz jedynie na pokrycie kosztów niektórych tylko usług (transportowych, spedycyjnych i ubezpieczeniowych). System wymienialności wew. funkcjonował w Polsce przez 5 lat do 06 1995r. WYMIENIALNOŚĆ STANDARDOWA Funkcjonowała od 1995- 2000 była oparta na formule: Obroty bieżące- +, Obroty kapitałowe- - Na podstawie odpowiednich zarządzeń ministra Finansów stworzone zostały możliwości do dokonywania obrotów bieżących pomiędzy rezydentami w kraju. Możliwości te przekładały się na język formalno prawny. Dopuszczenie przez ustawodawcę możliwości zatrzymania przez podmioty gospodarcze części swoich wpływów na rachunkach walutowych w kraju bez konieczności odsprzedaży całości wpływów NBP. Oparta jest na rozdziale II art. VIII statutu MFW zobowiązującego członków tej organizacji do unikania w szczególności ograniczeń dotyczących płatności bieżących. WYMIENIALNOŚĆ CAŁKOWITA Funkcjonowała teoretycznie od 1999 kiedy weszła w życie ustawa dewizowa z 18.12.98 zakładająca nobilitację polskiej waluty która miała być równorzędna walutom obcym. W praktyce była to jednak tzw. całkowita wymienialność ułomna ponieważ w dalszym ciągu reglamentacji były poddane obroty kapitałowe dotyczące krótkoterminowego pieniądza portfelowego, kredytowego i depozytowego. O wymienialności całkowitej można mówić dopiero w odniesieniu do krajów określonego obszaru świata z dniem 01.10.2002 kiedy to weszła w życie ustawa dewizowa z 27.07.2002. MSW wykazuje zdolność adaptacji do zmieniających się warunków w gospodarce światowej: - stwarza mechanizmy obronne chroniące przed różnymi formami zakłóceń walutowych i płatniczych - jest elastyczny w długim okresie czasu - może funkcjonować w zmieniających się warunkach ekonomicznych Duży wpływ na system walutowy mają czynniki: *interwencjonizm państwowy występujący po II Wojnie Św *procesy integracji gospodarczej i walutowej (EWG, UE) PARYTETY SYSTEMÓW WALUTOWYCH I PIENIĘŻNYCH Parytet złota (kruszcowy) jest to zawartość czystego złota w jednostce pieniężnej danego kraju np. w 1924 1kg złota= 3444,44 jednostek pieniężnych, 1927 1 kg złota= 5924,44 jp. W tym samym czasie parytet złota w Niemczech wynosił 2790 marek. Parytet ten był parytetem wagi a nie wartości ale ten stosunek stanowił podstawę kształtowania się kursu danej waluty na rynku walutowym w zależności od podaży i popytu ale zawsze oscylował wobec parytetu. Parytet monetarny stosunek wymienny zawartości czystego złota w danej jednostce walutowej do zawartości złota w jednostce pieniężnej drugiego kraju. Parytet monetarny zł do marki: 5924,44/2730,00=2,12346 zł/ markę. Parytet marki do zł wynosił: 0,47093 marka/zł. Parytet dolarowy oparty na parytecie złota w odniesieniu do $. Został ustalony w wysokości 35$ za uncję trojańską złota wynoszącą wagowo 31,10348 g czystego złota. 31,10348/ 35= 1 $ rzędu 0,88867 g czystego złota
rynek walutowy tzw. spot market i rynek transakcji przyszłych tzw. future, forward market. KURS WALUTOWY- określa proporce ilościowe, w jakich waluty różnych krajów są wzajemnie wymieniane. Kursem walutowym jest cena waluty wyrażona w innej walucie. Podział kursów walutowych: natychmiastowe, terminowe, stałe, płynne, czyste, brudne, jednolite kupna, zróżnicowane sprzedaży, walut, dewiz, fixingowe, ciągłe. Pozycja walutowa- zestawienie zobowiązań i należności w walucie obcej bez względu na termin ich realizacji. Zamknięta- Należności= Zobowiązania, Długa- Należności > Zobowiązania, Krótka- Należności< Zobowiązania, Otwarta- Należności ≠ Zobowiązania. Operacje arbitrażowe- kupno waluty na tańszym rynku/ sprzedaż waluty na droższym rynku. Arbitraż: dwuwalutowy, trójwalutowy, wielowalutowy. Kurs GBP do USD wyprowadzamy przez kurs EU do USD i kurs GBP do EU nosi nazwę kursu krzyżowego Kurs terminowy- kurs walutowy z dostawą dłuższą od zwyczajowej na rynku bieżącym Arbitraż walutowy stanowi ważny składnik mechanizmu rozliczeń wielostronnych w krajach wolnorynkowych. Działa on wyrównawczo na kursy walut. Dzięki niemu poszczególne geograficznie segmenty rynków danych walut zostają połączone w jeden rynek walutowy na którym kształtują się jednolite relacje wymienne między dwiema walutami. Importer kupuje walutę obcą na termin przy jej wzroście. Eksporter sprzedaje walutę obcą na termin przy jej spadku. Jest to krycie ryzyka kursowego na rynku terminowym. Podmioty gospodarcze zabezpieczają posiadane za granicą aktywa przed spadkiem kursu waluty sprzedają na rynku terminowym. Jest to asekuracja. Rynek kursu FORWARD: - rzeczywiste transakcje związane z kryciem i asekuracją - terminowy rynek międzybankowy w wielu ośrodkach - dostęp niekiedy ograniczony - większe dopasowanie do potrzeb uczestników rynku Rynek kursu FUTURES - wystandaryzowane operacje nie pokrywające się co do wielkości z kryciem i asekuracją - funkcjonuje na niektórych giełdach pieniężnych - transakcje nierzeczywiste (rozlicza różnice kursowe) - powszechna dostępność - standaryzacja istotnych elementów transakcji KURSY FORWARD Na rynku terminowym będącym alternatywą rynku bieżącego (kasowego) występują tzw kursy terminowe stanowiące dzisiaj ustaloną cenę danej waluty będącą podstawą rozliczeń transakcyjnych w czasie przyszłym (od 1 tygodnia do 6 miesięcy) Na rynku terminowym występują KURSY FUTURE, które wykształciły się w niektórych centrach finansowych, a w szczególności w Chicago, Singapurze i Londynie. Kursy te dotyczą kwalifikowanych rodzajów transakcji i występują w notowaniach obok kursów Forward. KLASYFIKACJA KURSÓW 1. W ujęciu historycznym (czas trwania) - kurs wolnorynkowy, czarnorynkowy, płynny, stały, pełzający, sztywny walutowy. 2. Ze względu na czas obowiązywania: - kursy stałe, zmienne 3. Ze względu na liczebność kursów: - kurs jednolity, dualny 4. Ze względu na interwencjonizm: - kursy wolnorynkowe, o ograniczonej interwencji, sztywne, dualne SPEKULACJA WALUTOWA- związana z międzynarodowymi przepływami kwot kapitału. Pozytywna- rola w warunkach normalnych, gdy dwukierunkowe działania (sezonowe lub cykliczne) Szkodliwa- gdy jednokierunkowa zmasowana gra na zniżkę waluty (dewaluację) lub zwyżkę (rewaluację) kursu walut. Działania spekulacji walutowej o charakterze jednostronnym mogą być sprzeczne z interesami gospodarki narodowej danego kraju. Krytyczna sytuacja powstaje wówczas gdy uczestnicy rynku podejmują działania spekulacyjne nie własnymi funduszami lecz kapitałem pożyczonym (on margin). Są to operacje grające na marży (na różnicy) kiedy strona przystępuje do transakcji angażując w nią tylko część (marże) środków własnych, a resztę otrzymuje w postaci kredytu krótkoterminowego. On margin mogą w pewnych sytuacjach doprowadzić do sztucznego nieuzasadnionego wzrostu lub spadku podaży czy popytu na kapitał płynny, następnie zaś do sztucznego wzrostu lub spadku stopy procentowej na zaangażowanych rynkach kapitałowych co pociąga za sobą nieuzasadnioną stanem gospodarki krajowej zmianę bilansu płatniczego kraju a także zmianę relacji (rewaluacja lub dewaluacja). EURORYNEK (pieniężny- rynek eurowalut, kapitałowy- rynek euroobligacji) Przyczyny powstania: rozwój infrastruktury bankowej, liberalizacja przepisów dewizowych i przepływów kapitałowych, internacjonalizacja życia gospodarczego, działalność przedsiębiorstw wielonarodowych, 1958 zew wymienialność walut, lokaty dolarowe krajów socjalistycznych, zakaz kredytowania handlu nie brytyjskiego szterlingowymi akceptami bankowymi, limitowanie stopy procentowej w USA od terminowych depozytów+ no interest od wkładów a vista, powstanie dużego rynku wierzytelności dolarowych (należności i zobowiązań banków) zasilających deficytami PODZIAŁ RYNKU PINIĘŻNEGO I KAPITAŁOWEGO Rynek pieniężny: - rynek pieniądza dziennego, miesięcznego, 3 miesięcznego, 6 miesięcznego- transakcje zawierane między bankami handlowymi na pieniądz z wyprzedzeniem 3, 6 miesiąca, kredyty te służą głównie do finansowania niedoborów kasowych banku, dla upiększenia finansów (na koniec kwartału czy roku kalendarzowego) bądź by móc podwyższyć ilość kredytów - rynek dyskontowy- dogodna forma pozyskania kapitału. Do tego podlegają transakcje forfaitingowe polegające na tym że eksporterzy oferują bankom zagranicznym do skupu bez regresu własnych weksli importerów, weksle te są zaopatrywane w awale banków pierwszorzędnych. Koszty związane z tą operacją są włączone do ceny towarów sprzedawanych importerowi. - rynek lombardowy- banki udzielają kredytów pod zastaw warunków i papierów wartościowych - rynek kredytów w rachunku otwartym (kredyt obrotowy)- udzielany klientom do których bank ma zaufanie. Brak zabezpieczenia. Podstawa tego kredytu jest kreacja pieniądza bankowego. Jest to przelew odpowiedniej sumy pieniężnej na rachunek już istniejący. Rynek kapitałowy: - rynek instytucjonalny- kredyty udzielane przez banki handlowe, kasy oszczędnościowe, instytucje ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne- udzielane są kredyty długookresowe, depozyty lokowane są na dłuższy okres. Pokryciem tych kredytów długookresowych są pierwotne krótkookresowe wkłady w bankach. Nie wszystkie depozyty krótkookresowe są od razu wycofywane więc część z nich stanowi zabezpieczenie kredytów długookresowych - rynek otwarty- rynek akcji (forma zabezpieczenia się przed deprecjacją pieniądza. Emisja ta stanowi źródło kapitału z zewnątrz. Stosowane przez podmioty gospodarcze) i obligacji (podmioty gospodarcze i państwo)
PIENIĄDZ w postaci rzeczowej przybierał w rozwoju historycznym pięć postaci rzeczywistych występując jako:
Cechy charakterystyczne pieniądza monetarnego Pieniądz monetarny w postaci krążków metalowych sporządzonych ze złota, srebra (w wyższych nominałach) lub ze stopów miedzianoniklowych bądź aluminiowych (w niższych nominałach) charakteryzuje się następującymi cechami:
W celach zabezpieczenia autentyczności stosuje się odpowiednie elementy na obrzeżu monety, bądź w postaci ciągu rowków poprzecznych bądź określonych napisów, bądź też elementów ozdobnych. Uwagi ogólne: im na monecie jest głębsza punca (wgłębienie) tym moneta taka stanowi większe zainteresowanie kolekcjonerów PIENIĄDZ BANKNOTOWY charakteryzuje się 10 cechami podstawowymi: 1. Format. Banknot jest to z reguły w postaci wydłużonego prostokąta o różnych wymiarach z tendencją do minimalizacji 2. Obustronny druk o odmiennych rozwiązaniach graficznych i plastycznych 3. Nazwa kraju eminenta zawarta między innymi w nazwie banku emisyjnego 4. Podpisy eminenta (1,2,3 np. prezes, główny skarbnik) 5. Nominał- wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, wielokrotnie powtarzanych na awersie i rewersie zarówno cyframi jak i słownie 6. Numer- każdy banknot emitowany w jakimkolwiek kraju zawiera swój specyficzny niepowtarzalny numer składający się często z oznaczenia serii i ciągu liczbowego 7. Data wprowadzenia do obiegu- różna i z reguły późniejsza od daty umieszczonej na banknocie. Data ta następuje na podstawie decyzji (obwieszczenia) władzy emisyjnej 8. Druk- banknoty są drukowane trzema technikami:
9. Elementy plastyczne i rozwiązania graficzne:
10. Zabezpieczenia autentyczności a) Znak wodny jest to element widoczny pod światło wykazujący określone rozrzedzenie lub zagęszczenie masy papierowej w trakcie produkcji papieru banknotowego, dający efekt określonych postaci lub wizerunku. W związku z techniką produkcji rozróżniamy: znaki wodne jasne i ciemne; znaki wodne ciągłe i umiejscowione. Znaki wodne są podstawowym elementem zabezpieczającym a fałszerze w celu ich uzyskania rozrzedzają chemikaliami niekiedy określone fragmenty banknotów pokrywając jednocześnie inne lakierem bezbarwnym w celu uzyskania efektu różnicującego b) Włókna ochronne w postaci drobnych, cienkich nitek bawełnianych, jedwabnych, plastikowych umieszczanych w masie papierowej w czasie produkcji papieru banknotowego. Niekiedy są one fosforyzujące w promieniach podczerwieni lub ultrafioletowych Fałszerze stosują imitację włókiem ochronnych w drodze dorysowywania cienkopisem takich znaków lub w drodze ich doklejania c) Nitka ochronna jest to cienka nitka metalowa lub plastikowa umieszczana w środku banknotu w trakcie jego produkcji widoczna również w transparencji czyli pod światło. Niekiedy nitka jest na tyle szeroka, że zawiera w sobie oznaczenie nominału lub nazwy waluty. Niekiedy nitka ochronna ma charakter tzw fastrygi ponieważ pojawia się na powierzchni samego banknotu. Fałszerze często bądź dorysowują taką nitkę, która jednak jest widoczna bez transparencji bądź też doklejają nitkę od
|
EWOLUCJA MSW System ten występuje w 3 formach: 1. System waluty złotej (1870-1914) Gold coin standard 2. System dewizowo- złoty (1922-1949-1971) Golg exchange standard 3. System wolno- dewizowy (po roku 1971) AD 1 System waluty złotej: - system ten stał się czynnikiem stabilizacji i rozwoju gospodarki kapitalistycznej w drodze mechanizmu wyrównywania bilansów płatniczych - wykazywał dużą elastyczność w zakresie cen i płac stawiając na pierwszym miejscu zasadę wolnego handlu - w sferze obiegu pieniężnego wew podstawową funkcję pieniądza pełniło złoto a inne postaci pieniądza w szczególności pieniądz papierowy lub pieniądz monetarny były tylko substytutami złota. Waluty krajowe miały ustalone parytety w złocie. Istniała swoboda wywozów i przywozu złota. Jednakże uzależnienie emisji banknotów od stanu rezerw złota eliminowało możliwość prowadzenia ekspansywnej polityki pieniężnej przez Bank Centralny i przeciwdziałało powstawaniu inflacji oraz dużych i chronionych deficytów bilansu płatniczego. Stąd też charakterystyczne dla tego systemu były tendencje deflacyjne, ponieważ wolumen pieniądza znajdującego się w obiegu w danym kraju zależał od stanu rezerw złota posiadanych przez bank centralny. W przypadku deficytu bilansu płatniczego następował odpływ rezerw złota bo zobowiązania międzynarodowe mogły być tylko regulowane w drodze przemieszczania odpowiednich ilości złota jako kruszcu. Istotna wada tego systemu- nie było podstaw do pogodzenia stanu gospodarki podporządkowanej mechanizmowi rynkowemu z realizacją celów gospodarczych i społecznych związanych w szczególności z finansowaniem uprzemysłowienia danego kraju i zbrojeń oraz nie dawał się połączyć z redystrybucją dochodu narodowego w związku z reformami społecznymi. Dla osiągnięcia celów występujących poza mechanizmem wyrównania bilansu płatniczego był potrzebny interwencjonizm gospodarczy, który nie dawał się pogodzić z regułami systemu waluty złotej i utrzymaniem się sztywnych kursów walutowych. Konieczność utrzymania równowagi bilansu płatniczego wymuszała zjawiska deflacyjne które wg krytyków stanowiły zbyt wysoką cenę ekonomiczną i społeczną powiększając bezrobocie i obniżając poziom płac. AD 2 System dewizowo- złoty ustalony w wyniku konferencji w Bretton- Woods w 07.1944. Po klęsce Niemiec Amerykanie podjęli starania w kierunku stworzenia nowego systemu walutowego świata opartego nie tylko na złocie jako walucie rezerwowej lecz także na ich walucie narodowej dolarze. Założenia konferencji w Bretton-Woods: 1. Stworzenie szczególnych międzynarodowych instytucji mających na celu: - zapewnienie stabilności walut i możności wyrównania bilansów płatniczych - umożliwienie rozwoju życia gospodarczego członkom ratyfikującym ustalenia tej konferencji i w związku z tym powołanie do życia MFW jako instytucji kredytu stabilizującego przejawiającego się w udzielaniu jego członkom krótkoterminowych kredytów w celu wyrównania przejściowych niedoborów w ich bilansach płatniczych 2. Stworzenie międzynarodowego banku odbudowy i rozwoju zwanego bankiem światowym jako instytucji kredytu średnio i długo terminowego przeznaczonego na cele rozwojowe, inwestycyjne. Zasady polityki walutowej krajów członkowskich MFW zawarte w statucie: - parytet waluty każdego kraju członkowskiego jest ustalany w złocie lub w USD - transakcje walutowe dokonywane między krajami członkowskimi musza być oparte na parytecie walutowym (możliwe jest odchylenie od parytetu w górę i w dół w granicach 1%) - zmiana parytetu może nastąpić w przypadku wystąpienia tzw. zasadniczego braku równowagi bilansu płatniczego w takim wypadku kraj członkowski może dokonywać dewaluacji lub rewaluacji swej waluty bez zgody funduszu do wysokości 10% początkowego ustalonego parytetu. Zasada ta była stosowana w systemie stałych kursów walut. - w razie wystąpienia przejściowego deficytu bilansu płatniczego kraj członkowski może zaciągnąć w MFW średnio terminowe kredyty mające formę zakupu dewiz deficytowych w zamian za pieniądz narodowy. - jest tylko jedna waluta wymienialna bezpośrednio na złoto-$ przy czym wymienialność $ na złoto wynika z autonomicznych postanowień rządu USA. Inne waluty są wymienialne na $ a $ z kolei na złoto tylko wtedy gdy banki centralne krajów członkowskich zgłaszają je do wymiany na złoto Amerykańskiemu Systemowi rezerwy federalnej. AD 3 System wielo dewizowy zaczął się wytwarzać w połowie lat 70 po szoku dewaluacyjnym $ w USA. Jego geneza wynikała z procesów dywersyfikacji rezerw walutowych w rozwoju międzynarodowego rynku kredytowego oraz eurorynku pieniężnego i kapitałowego. Dywersyfikacja rezerw walutowych była spowodowana 3 przyczynami: 1. Utrzymywanie różnorodności walut jako pieniądza rezerwowego lepiej chroniła poszczególne kraje przed stratami z uwagi na zjawisko optymalizacji kursu polegające na wzajemnym wyrównywaniu i znoszeniu różnic. amerykańskiego bilansu płatniczego, przemieszczanie się prywatnych funduszów dolarowych z USA do Europy (wyższe oprocentowanie) Cechy rynku EUROWALUT: Eksterytorialność operacji bankowych przeprowadzonych poza miejscem danej waluty, rynek wierzytelności w walutach. Zalety tego rynku: - stanowi czynnik wyrównawczy krótkoterminowych środków pieniężnych między poszczególnymi krajami - oddziaływuje wyrównawczo na stopy procentowe - reprezentuje duży potencjał międzynarodowej płynności prywatnej w wyniku szybszego tempa relacji walut. Rynek EUROOBLIGACJI: - nie podlega kontroli narodowych władz walutowych. Zaciąga się na nim pożyczki obligacyjne - euroobligacje różnią się od zwykłych obligacji tym, że konsorcjum bankowe rozprowadza obligacje de nominowane w różnych walutach ma zasięg międzynarodowy. GLOBALIZACJA z ekonomicznego punktu widzenia: polega na przejściu od odrębnych systemów gospodarczych poszczególnych państw do systemu światowego. Podkreśla się wielość powiązań i wzajemności oddziaływań państw i społeczeństw, tworzących obecny światowy system. Globalizację cechują 2 wymiary: zasięg i intensywność. Z jednej strony globalizację tworzą zjawiska obejmujące większą część kuli ziemskiej lub działania w skali ogólnoświatowej. Z drugiej zaś, polega ona na intensyfikacji współdziałania, tworzeniu wzajemnych powiązań jak i współzależność między państwami i społeczeństwami, stanowiącymi ogólnoświatową społeczność. Bardzo istotną cechą procesu globalizacji był rozwój sieci łączności i techniki. Wielu uczonych stwierdza, iż internet to zarówno przyczyna jak i skutek globalizacji. Kolejną cechą glob. Jest asymetryczny charakter. Powoduje to podział ziemi na obszary które są w różnym stopniu objęte tym procesem. Bezpośrednią konsekwencją tej asymetrii będzie powstanie znacznej liczby państw zepchniętych na margines życia gospodarczego (np. tzw. kraje Trzeciego Świata) jak i bardzo wyraźne wyodrębnienie się krajów dobrze rozwiniętych. Następna cechą glob. Jest proces fuzji połączony z likwidacją mniejszych firm i przedsiębiorstw wypieranych z rynku lub często zmuszonych do łączenia się z silniejszym, bogatszym konkurentem. Na tle tego procesu fuzji ryzują się kolejne istotne cechy, jakimi są: - międzynarodowa współzależność- rozwój i przetrwanie danego podmiotu jest nie rozerwalnie związany z prowadzeniem przez niego działalności gospodarczej za granicą. - wielowymiarowość i wielopoziomowość są nierozerwalnie związane z rozwojem nauki, techniki, który służy rozwojowi środków transportu, wytwarzaniu i unowocześnianiu produktów, wdrażaniu elastycznych i wysoko wydajnych metod produkcji. - dialektyczny charakter- w rozwoju glob. Wciąż ścierają się zjawiska mające na pierwszy rzut oka charakter przeciwstawny. KLASYFIKACJA KREDYTÓW Wg celu: Kredyty: handlowe, kupieckie- kredyty exportowe i importerów (kredyty: na rachunku bieżącym, akceptacyjne, dyskontowe) , inwestycyjne (na kupno maszyn, urządzeń, budowę obiektu przemysłowego), hipoteczne, finansowe (kredytobiorca może wykorzystać pieniądze na cel określony w umowie), obrotowe (finansowanie produkcji i sprzedaży .... Wg źródła pochodzenia: Kredyty: kupiecki, bankowy, państwowy, regionalnych organizacji, międzynarodowych organizacji Wg okresu: Kredyty: krótkoterminowe- do roku (weksle skarbowe, akcepty bankowe, certyfikaty), średnioterminowe- do 5 lat, długoterminowe- powyżej 5 lat (obligacje, leasing) TRANSAKCJE KREDYTOWE są przeprowadzane przez banki komercyjne i inne wyspecjalizowane instytucje finansowe. Ich cechą jest odpowiedni tryb przetwarzania depozytu (głównie oszczędności) w kredyty udzielane na różne terminy i cele. Cechy rynku kredytowego: - przedmiot transakcji- (pożyczka, kredyt) są przekazywane pożyczkobiorcy na pewien czas- pod warunkiem zwrotu w określonym terminie koncentracja kapitału w banku lub w innych instytucjach pożyczkowych OPERACJE KURSOWE - Transakcje kasowe- to natychmiastowy zakup i dostarczenie walut po kursie dnia - Transakcje terminowe- jest to dostosowanie zakupionych walut po okresie 30, 60. 90, 180 dni od momentu ich zakupu po kursie uzgodnionym przez kontrahentów w chwili zawierania transakcji. - SWAP- to równoczesne zawarcie transakcji kasowej i terminowej na tą samą sumę- eliminacja ryzyka zmiany kursu walut - Transakcje na sprzedaż waluty obcej z prawem jej odkupu- stosowana przez banki. Kurs odkupu danej waluty nie jest z góry ustalony. - Arbitraż walutowy- bank przyczynia się do łagodzenia kursów walut w 2 rejonach, poprzez zakup nadmiaru waluty obcej 1 typu i natychmiastową sprzedaż jej na innym rynku, gdyż jest jej niedostatek. Sam bank zarabia na różnicy kursów. FINANSE- jest to pieniężna forma podziału i wymiany produktu społecznego Konsumpcja- jest źrenicą w oku i celem całej produkcji. A w interesie producenta leży dostosowywanie się i zaspokajanie potrzeb konsumenta (Adam Smith) PIENIĄDZ- jest to ogólny ekwiwalent, powszechnie i trwale wyrażający wartość wszystkich towarów i bezpośrednio na nie wymienialny TOWAR- jest to całość wytworzonych dóbr materialnych, która pozostaje po części przeznaczonej na konsumpcję i reprodukcję a jest przewidziana do wymiany w ramach kupna i sprzedaży innych nadwyżek w innych krajach. Relacja pieniądza do towaru Pieniądz jako kategoria ekonomiczna (prakseologiczna) jest zjawiskiem historycznym i powstał na pewnym etapie rozwoju wymiany towarowej w celach jej ułatwienia. Pieniądz pełni rolę służebną wobec towaru, co oznacza, że wymiana towarowa może- w sytuacjach nietypowych- odbywać się bez udziału pieniądza (np. transakcje wymienne- barter- wymiana towaru za towar; kompensata- zakup kompensacyjny; setoff- spłata należności, kredytu; buy back- otrzymanie kredytu, wyprodukowanie, wybudowanie biurowca, statku i sprzedanie go). Natomiast pieniądz bez towaru jest pojęciem pustym. FUNKCJE PIENIADZA:
CENA- kategoria ekonomiczna składająca się z trzech elementów strukturalnych i od nich zależnych:
Ze wzoru homeostazy ekonomicznej wynika, że jego prawa strona stanowi iloczyn dwóch wyrażeń o zmiennych wektorach kierunkowych. Wzór powyższy można przekształcić jako funkcję masy towarowej o niezmienionych wolumenie do masy pieniądza i ceny. Vg(const)= Vm / P W równaniu tym prawa strona stanowi iloraz o jednokierunkowych wektorach. Z tego rozumowania wynika ze wzrost masy pieniądza Vm przy niezmienionym wolumenie masy towarowej oferowanej na rynku musi powodować wzrost cen P
CENA PIENIĄDZA- jest kategorią prakseologiczną będącą wynikiem jego przełożenia do kategorii czasu i wypadkową trzech czynników: 1. Koniecznością uzyskania odszkodowania przez posiadacza pieniądza z racji odroczenia w czasie jego przeobrażenia w towar 2. Obiektywny, stały spadek siły płatniczej pieniądza w zależności od upływu czasu. Innymi słowy im pieniądz gromadzony jest bez jego przeobrażenia w towar przez dłuższy okres czasu tym bardziej maleje jego siła płatnicza co oznacza że tym bardziej zmniejsza się koszyk towarów i usług jakie za określona ilość pieniądza może być nabyty. Pieniądz dnia dzisiejszego ma większa wartość aniżeli pieniądz dnia jutrzejszego. 3. Konieczność rekompensowania ryzyka związanego z deponowaniem gromadzonych środków. Cena pieniądza jest wyrażana w określonej ściśle ilości dodatkowej pieniądza jaka powiększa wartość odroczonego pieniądza w ujęciu czasowym. Ta dodatkowa wartość (dodatkowy przychód lub tzw pożytek cywilny) ujęta procentowo w odniesieniu do umownego okresu czasu nosi nazwę STOPY PROCENTOWEJ. Odniesienie czasowe do masy pieniądza pozwala na stwierdzenie że im przez dłuższy okres czasu następuje jego odroczenie w przeobrażenie w towar tym większy przychód powiększający substancje odroczona od pieniądza i następuje w czasie faktycznym. Innymi słowy odroczenie przeobrażenia pieniądza na dłuższy okres czasu powoduje z reguły 3 wzrost jego ceny w postaci wyższej stopy strony rewersu, awersu d) Confetti- drobne krążki kolorowe, papierowe lub plastikowe wtopione w banknot e) Folia metalowa wtopiona w banknot f) Element holograficzny o zmiennym wyrazie przy zmianie miejsca banknotu g) Farba zmienna optycznie h) Element retrowerso- pewne elementy na awersie i rewersie składające się na pewną całość pod światło i) Elementy witrażowe j) Mikro druk POSTACI RZECZOWE WALUTY AMERYKAŃSKIEJ Waluta amerykańska reprezentowana jest przez jednostkę monetarną dolara, w którym pozostaje stale prawnym środkiem płatniczym. Dolar jako waluta ameryk. Został przyjęty w 1792r. Początkowo w postaci jedynie monet srebrnych i złotych a od 1861r. (początek wojny secesyjnej) również w postaci banknotów papierowych. Pieniądz banknotowy był emitowany co najmniej w zamiennej formie w trzech okresach: 1. W formie tzw. banknotów długich 1861-1928 2. W formie tzw. banknotów krótkich 1928-1996 3. W formie tzw. banknotów zabezpieczonych 1996-200.. Podstawowa zmiana została wprowadzona w roku 1928 w drodze: - zmniejszenia wymiarów samego banknotu (155/56 mm) w drodze ujednolicenia kolorystycznego awersu i rewersu - powiązania określonych postaci mężów stanu z określonymi nominałami: 1-Washington, 2- Jefferson, 5- Lincoln, 10- Hamilton, 20- Jackson, 50- Grant, 100- Franklin, 500- Mc Kinley, 1000- Cleveland. Specyfika emisji banknotów dolarowych polega na tym, że w przeciwieństwie do całego świata w którego państwach występuje tylko jeden bank emisyjny, zgodnie z ustawą z 1913r. występuje- z uwagi na rozległość państwa 12 banków emisyjnych, z których każdy ma indywidualne oznaczenie literowe i cyfrowe. Federal Reserve Bank- Boston A1, New York B2, Filadelfia C3, Cleveland D4, Richmond E5, Atlanta F6, Chicago G7, St. Louis H8, Minneapolis I9, Kansas City J10, Dallas K11, San Francisco L12 Cechy charakterystyczne banknotu dolarowego: 1. Papier koloru jasno zielonkawo szarego o charakterystycznej fakturze 2. Gilosze zwłaszcza na odwrocie 3. Portret- żywe oblicze i musi wystawać z tła i nie może zlewać się z tłem 4. Włókna ochronne koloru wody morskiej w postaci drobnych pociętych nitek, widoczne od strony awersu i rewersu 5. Przetłoczenia 6. Próba krwi (pocierając o białą kartkę banknot zostawia zieloną poświatę) 7. Idealny porządek w oznaczeniu serii i numeru. TEHNIKA OBLICZANIA DYSKONTA czyli kwoty pieniężnej stanowiącej różnicę pomiędzy ceną nominalną zobowiązania (weksla) a cenę faktycznie zapłaconą podawcy. Dyskonto oblicza się w 3 fazach: 1. Ustalany tzw. liczbę procentową N, która stanowi iloczyn sumy nominalnej Σ oraz t ilość dni dyskontowych rozumianych jako okres od momentu podaży weksla do dnia jego zapłaty. Technika obliczania dni dyskontowych polega na ustaleniu ilości dni kalendarzowych z tym, że: liczy się dzień podaży weksla a pomija się dzień płatności, przyjmuje się umownie, że każdy miesiąc liczy dni 30. 2. Obliczamy kwotę dyskonta stanowiącą iloczyn liczb procentowych oraz stopy dyskontowej w odniesieniu procentowym do umownego odniesienia czasowego 360 3. Ile będzie zapłacone- Pay out. WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE Pieniądz ma swoją cenę w odniesieniu do kategorii czasu. Innymi słowy pieniądz musi pracować, czyli przynosić określony dochód w miarę upływu czasu który rekompensuje obiektywny fakt z drugiej strony utraty jego siły płatniczej tak samo z upływem czasu. W związku z tym zachodzi konieczność dokonywania obliczeń związanych z faktem funkcjonowania pieniądza w wymiarze czasowym. Stąd też dochód jaki pieniądz przynosi może być dzielony przy użyciu jego potocznej nazwy „procentu” na „procent” prosty i procent składany. Procent prosty- jest to cena pieniądza w pojedynczym okresie czasu. Procent= wartość podstawowa kapitału* stopa procentowa* okres czasu Procent składany- procent, który został uzyskany od kapitału i został skapitalizowany (doliczony do kapitału pierwotnego). Występuje w więcej niż jednym okresie płatności. Im częstsze są okresy kapitalizacji tym wyższa jest efektywna stopa odsetek. BIEŻĄCA WARTOŚĆ PIENIĄDZA jest to dzisiejsza wartość pieniądza dostępnego w przyszłości. Obliczanie wartości bieżącej przyszłych napływów polega na dyskontowaniu przyszłej wartości w celu ustalenia celowości inwestycji. Dyskontowanie jest przeciwieństwem kapitalizowania wpływów.
|