Międzynarodowy system 

walutowy

Międzynarodowy system 

walutowy

• zespół układów, reguł, instytucji, 

zasad i zwyczajów, które określają 
warunki i sposoby funkcjonowania 
pieniądza w sferze stosunków 
międzynarodowych

Zabielski, 2003

Główne systemy walutowe 

w historii

• System waluty złotej
• System dewizowo- złoty
• System wielodewizowy

Zabielski, 2003

System waluty złotej

• Okres funkcjonowania – 1870 – 1914

• Kraj pochodzenia: Anglia (1816)
• Liczba krajów funkcjonujących – 41 

(1914)

Zabielski, 2003

Zasady systemu waluty 

złotej

• Emisja banknotów była 

podporządkowana wymogowi 
pokrycia rezerwami złota,

• Bank centralny był zobowiązany do 

kupna i sprzedaży po stałej cenie w 
walucie krajowej,

Zabielski, 2003

Zasady systemu waluty 

złotej

• Występuje pełna wzajemna 

wymienialność wszystkich form 
pieniądza – w tym przede wszystkim 
banknotów na złoto,

• Istnieje swoboda wywozu i przywozu 

złota w skali międzynarodowej

Zabielski, 2003

Kurs waluty krajowej do 

złota

• W praktyce nie był sztywny - Punkt złota
• Punkty złota byty to fluktuacje kursów 

bieżących wobec tzw. mini parity (w 

praktyce tylko około +/- l %). 

• Górny punkt złota był wyznaczony przez 

kurs parytetowy powiększony o koszty 

ubezpieczenia i przesyłki złota z kraju 

deficytowego do kraju nadwyżkowego, 

natomiast dolny punkt złota był określony 

przez kurs parytetowy pomniejszony o 

koszty wysyłki i ubezpieczenia złota 

Punkty złota

• Górny punkt złota był wyznaczony 

przez kurs parytetowy powiększony o 
koszty ubezpieczenia i przesyłki złota 
z kraju deficytowego do kraju 
nadwyżkowego, 

• dolny punkt złota był określony przez 

kurs parytetowy pomniejszony o 
koszty wysyłki i ubezpieczenia złota 

Powszechne reguły

• Stałość waluty w złocie,
• Swoboda transferu złota,
• Zależność wewnętrznego obiegu 

pieniężnego od rezerw złota

• Wpływ stopy procentowej na 

przepływy kapitałów w skali 
międzynarodowej

Zabielski, 2003

Mechanizmy wspierające 

system

waluty złotej

• Mechanizm wyrównywania bilansu 

płatniczego,

• Duża elastyczność cen i płac,
• Wolny handel

Zabielski, 2003

Główne zjawisko 

ekonomiczne

DEFLACJA !!!!!!

Zabielski, 2003

Ekonomizacja złota

• Proces występujący pod koniec 

okresu funkcjonowania systemu 
waluty złotej polegający na 
zastępowaniu złota innymi środkami 
płatniczymi na złoto wymienialnymi 
(funt szterling)

Zabielski, 2003

Po 1918r.

• Odmiany systemu waluty złotej

– Waluta sztabowo-złota (Anglia, Włochy, 

Francja),

– Waluta dewizowo- złota

• „Pakt złoty”
• Upadek systemu – dewaluacja funta 

(1931) i ciąg kolejnych dewaluacji…

Zabielski, 2003

System dewizowo - złoty

• Okres obowiązywania – 1944 – VIII.1971 

(III 1973)

• Zasięg – kraje członkowskie MFW

• MFW jako gwarant stabilności finansowej

• Kursy walut krajowych odnoszone do złota 

lub USD (w praktyce USD, które 

utrzymywało stały kurs wymiany na złoto)

Zabielski, 2003

Zasady systemu

• Parytet kursowy każdej waluty jest 

ustalony w złocie lub USD

• Transakcje dokonywane między krajami 

członkowskimi MFW muszą być oparte 

na stałym parytecie (+/- 1%)

• Zmiana parytetu może nastąpić jedynie 

w warunkach tzw. zasadniczego braku 

równowagi bilansu płatniczego (bez 

zgody MFW do 10%)

Zabielski, 2003

Zasady systemu

• W przypadku nierównowagi – kredyt 

z MFW za walutę krajową

• Tylko USD jest w pełni wymienialne 

na złoto (ale jako decyzja rządu USA)

Zabielski, 2003

Problemy – kryzysy 

walutowe

• Nierównomierny rozwój gospodarczy,
• Chroniczny deficyt bilansu 

płatniczego USA

• Zaniżona cena złota monetarnego 

(35 USD za uncję – od XII.1971 do 12 
II 1973 – 38 USD za uncję

• Wprowadzenie wzajemnej 

wymienialności walut w 1958r.

Zabielski, 2003

Problemy – kryzysy 

walutowe

• Eurowaluty (1960) i zmienność ich 

rynków

• Wzmożone przepływy kapitałowe 
• Działalność korporacji 

transnarodowych

• Czynniki polityczne i psychologiczne

Zabielski, 2003

System wielodewizowy

• Okres 

- od 1973

• Zasięg 

- do końca lat 

90-tych 

XXw. 

powszechny

Zabielski, 2003

Geneza

• Problemy z systemem dewizowo-

złotej

• Eurowaluty i eurorynki (pieniężne i 

kapitałowe)

• Dywersyfikacja rezerw
• Poszukiwanie tzw. płynności 

prywatnej

Zabielski, 2003

Rodzaje walut w systemie

• Waluty rezerwowe
• Waluty interwencyjne 
• Waluty transakcyjne
• Waluty lokacyjne

Zabielski, 2003

Waluty rezerwowe

• te, w których kraje członkowskie MFW 

utrzymują swoje oficjalne rezerwy (wraz z 
SDR)

• Główne waluty obecnie:

– USD,
– EUR,
– SDR,
– CHF,
– JPY.

Zabielski, 2003

Waluty interwencyjne

• Te, w których banki centralne dokonują 

transakcji na rynkach walutowych dla 

niedopuszczenia do nadmiernych odchyleń 

kursu waluty narodowej wobec innych 

walut, który jest przez te banki pożądany 

lub uznawany za optymalny (interwencje)

• Główne waluty:

– USD
– EUR

Zabielski, 2003

Waluty transakcyjne

• Te, które występują w obrotach na 

rynkach walutowych oraz walutę 
używaną do fakturowania eksportu i 
importu

• Główne:

– USD,
– EUR.

Zabielski, 2003

Waluty lokacyjne

• te, w których nierezydenci utrzymują 

swoje należności i zobowiązania oraz w 

których dokonuje się emisji 

międzynarodowych obligacji i euroobligacji

• Główne waluty;

– USD,
– EUR,
– JPY,
– CHF

Zabielski, 2003

Pojęcie waluty 

międzynarodowej

• Waluta, która jest używana przez 

osoby i podmioty gospodarcze będące 

rezydentami w innych państwach niż 

to, w którym dana waluta jest 

emitowana oraz spełniające 

następujące funkcje:

– środka wymiany,
– jednostki rozliczeniowej,
– środka tezauryzacji

Zabielski, 2003