Międzynarodowy

system walutowy

Kiedy pojawił się

pieniądz?

wa tysiące lat p.n.e. Ludzie nie tylko nie

wiedzieli, czym są papierowe pieniądze, ale w

ogóle nie znali pieniędzy w dzisiejszym

rozumieniu tego słowa. Pieniądzem było

wszystko to, co w danej społeczności miało

uznaną wartość (np. żywność, narzędzia,

tkaniny, ozdoby). Stały rozwój wymiany

towarowej doprowadził do wyzwolenia w

siódmym stuleciu p. n. e. Monet i prawie 1600

lat później, w Chinach, pieniądza papierowego.

Wymiana barterowa

ługie stulecia handel polegał na wymianie

przedmiotów.

ednym z najbardziej rozpowszechnionych

towarów była sól. W Polsce bardzo długo

używano jej jako środek płatniczy, a jedna z

dawnych kar sądowych polegała na

wyegzekwowaniu od oskarżonego 300

kruszy, czyli grud soli. Najlepszym dowodem

na to, że sól odgrywała u nas rolę pieniądza,

jest powiedzenie „słono za coś płacić”.

Wymiana barterowa

niektórych rejonach świata ludzie doszli jednak do

wniosku, że najwygodniejszą formą środka płatniczego

są metale. Bardzo trwałe, ze względu na małą objętość

łatwe w transporcie i, co równie ważne, łatwo podzielne

na mniejsze części doskonale nadawały się do

pełnienia tej funkcji. Początkowo w obiegu znajdowały

się po prostu nie obrobione bryłki metalu, żelazo oraz

miedź i jej stopy, a później metale szlachetne. Przy

zakupie danego towaru trzeba było za każdym razem

odważać wynegocjowaną ilość metalu. Tak

dokonywano transakcji na przykład w Egipcie,

Babilonii, Asyrii. Zdarzało się też, że z kruszcu

odlewano jakiś przedmioty, które pełniły funkcję środka

płatniczego. Mogły to być pierścienie, siekiery, dzidy.

Pierwsze pieniądze

Sprawdzanie ilości i jakości kruszcu, którym

płacono w transakcjach, było uciążliwe.

Każdy, kto chciał handlować, musiał mieć

przy sobie wagę i kowadełko, na którym

w razie potrzeby ciął rozgrzany metal.

Niektórzy kupcy zaczęli więc wybijać na

kawałkach metalu swoje stemple,

gwarantując w ten sposób, że mają one

odpowiednią wagę i odlane zostały z

niezafałszowanego kruszcu.

Pierwsi byli Chińczycy



Na dalekim wschodzie w Indiach i Chinach

dużo wcześniej, bo kilka wieków p.n.e.

mieszkańcy posługiwali się monetami w

postaci cienkich prostokątnych blaszek

srebrnych. Natomiast w Chinach podobno już

w X wieku p.n.e. znano i posługiwano się

drobnymi miedzianymi monetami, choć

pierwsze monety przypominały kształtem

narzędzia np. motyk. Przełomem było

wprowadzenie przez cesarza chińskiego Szy-

Huang-ti w 221 r. p.n.e jednolitych okrągłych

monet z kwadratowym otworem pośrodku,

wzór ten służył Chińczykom aż do 1912 roku.

Pieniądz w Europie

Europejskie pieniądze papierowe sięgają korzeniami

1665 roku, kiedy to szwedzki Królewski Bank Wymiany

zaczął wydawać kwity depozytowe. Określały one ilość

srebra, jaką obywatel umieścił w banku. Podobnych

operacji dokonywano też w Anglii. Początkowo monety

trafiły do prywatnych bankierów, którzy wydawali za

nie dokumenty zwane notami. Noty mogły służyć do

przeprowadzania wielu transakcji; oddawano nimi na

przykład długi. W każdej chwili można było pójść z

notą do banku i wymienić ją na monety o określonej

wartości. W 1694 roku parlament angielski podjął

decyzję o założeniu Banku Anglii, który podobnie jak

szwedzki Królewski Bank Wymiany zaczął przyjmować

depozyty w złocie lub srebrze i wydawać za nie noty

(najpierw pisane ręcznie, a od 1729 roku drukowane).

Pieniądz w Europie

W szybkim tempie pojawiali się bankierzy, którzy w

zamian za kruszec wystawiali noty.

ankierzy szybko zorientowali się, że

prawdopodobieństwo, aby wszyscy posiadacze not

zgłosili się w tym samym czasie po wypłatę depozytu,

były znikome. Niektórzy sądzili nawet, ze kwity lub

noty nigdy nie zostaną przedstawione do wymiany i

będą przechodzić od właściciela do właściciela. W

kasie trzymano więc tylko pewną rezerwę pieniędzy

na bieżące wypłaty, a resztę inwestowano.

Wypuszczano też własne noty przy okazji udzielania

wysoko oprocentowanych pożyczek. Wiele z nich nie

miało pełnego pokrycia w złocie czy srebrze.

Pieniądz w Europie

Wystawianie not przez wielu bankierów

doprowadziło do licznych nadużyć i

niewypłacalności.

Z upływem lat coraz więcej państw

zastrzegało prawo emisji not tylko dla

jednego banku, nazywanego bankiem

centralnym.

Dawne kwity i noty stają się pełnoprawnymi

pieniędzmi papierowymi emitowanymi przez

jeden bank w każdym państwie.

Pieniądz w Ameryce

Północnej

W XVII wieku pojawiły się banknoty emitowane

nie przez banki, lecz przez władze. W 1690

roku Kolonia Zatoki Massachusetts oblegała

francuską twierdzę Quebec. Żołnierzom

obiecano żołd w postaci zdobytych łupów.

Jednak twierdza wcale nie zamierzała paść.

Wtedy oblegającym wydano papierowe

pieniądze, obiecując, że zostaną one

wymienione na monety. Pomysł się sprawdził.

W stanie Pensylwania pierwszej emisji

papierowego pieniądza dokonano już w 1723

roku.

Pieniądz w Polsce

uż Mieszko I bił monetę srebrną nazywaną

denarem. W obiegu znajdowała się jednak

niewielka ich ilość. Środkami transakcji były

przede wszystkim monety obce lub towary

wymienne. Denary Mieszka I produkowano

prymitywnie. Ze sklepanego na cienką

blachę srebra wycinano nożycami krążki i

odbijano na nich stemple. Na jednej stronie

znajdował się rysunek kaplicy lub świątyni,

a na drugiej duży równoramienny krzyż.

Pieniądz w Polsce

Na denarach bitych przez Bolesława Chrobrego

pojawia się napis „Princes Polonie”. Chrobry

nakazał też bicie monety, która mogła mieć

związek ze zjazdem gnieźnieńskim. Na jej

odwrocie znajdujemy dwa słowa „Gnezdun

civitas”, czyli „Gniezno gród”. Pod koniec

panowania Bolesława Chrobrego na polskich

monetach zaczęto umieszczać napis „rex”.

Historycy wiążą ten fakt z koronacją

Bolesława w 1025 roku. Denary bili też

następni polscy władcy, między innymi

Bolesław Śmiały i Bolesław Krzywousty.

Pieniądz w Polsce

drugiej połowie XIV wieku pojawiła się

gruba moneta srebrna: grosz krakowski.

Była to najważniejsza jednostka w

systemie monetarnym, wprowadzony

przez Kazimierza Wielkiego. Znajdowały

się na niej napisy „Kazimirus Primus – Dei

gratia Rex Polonie” („Kazimierz Pierwszy –

z bożej łaski król Polski”) oraz „Grossi

Cracovienses” („Grosz krakowski”). Na

rewersie grosza wybito orła w koronie.

Pieniądz w Polsce

Monetę nazwaną złotym polskim bije się

dopiero od panowania Zygmunta Augusta

(rok 1564). Co ciekawe, wcale nie ze złota,

tylko ze srebra. Złoty powrócił po pierwszej

wojnie światowej; w 1924 roku zastąpił

markę polską. Pierwsze pieniądze papierowe

wiążą się z powstaniem kościuszkowskim,

kiedy to w 1794 roku wprowadzono bilety

skarbowe. Pieniądze papierowe emitowane

były też przez rząd Księstwa warszawskiego,

który nadał im miano biletów kasowych.

System walutowy

System waluty złotej (gold standard)

–

Wykształcił się on pod koniec XIX w. i

funkcjonował do wybuchu I wojny światowej

(1914 r.). pierwszy międzynarodowy

system walutowy

, w którym standardowa

jednostka pieniądza jest odpowiednikiem

wartości określonej wagi

złota

oraz, w

którym emitenci pieniądza gwarantują, pod

określonymi warunkami, wykupienie

wydanych pieniędzy za złoto o tej wadze.

System waluty

złotej

Cechy:



Jednostka waluty narodowej każdego

uczestnika systemu miała określony parytet

(siłę nabywczą) wyznaczony w złocie, co

było równoznaczne z kursem stałym;



W obiegu były waluty narodowe

uczestniczących krajów w pełni wymienialne

na złoto (według określonego parytetu), na

waluty innych krajów z walutą wymienialną

(według określonego kursu parytetowego),

także istniała pełna swoboda transferu złota

w skali międzynarodowej;

System waluty złotej



Władze finansowe poszczególnych

krajów (najczęściej banki centralne)

były zobowiązane do utrzymywania

zabezpieczenia obiegu pieniężnego w

formie rezerw złota i poprzez kontrolę

podaży

pieniądza,

odpowiednio

podaży

pieniądza,

odpowiednio

proporcjonalnej do zasobów złota.

System waluty sztabowo –

złotej (gold bullion standard)

Zbliżony do zasad systemu waluty złotej, z jednym

wyjątkiem: w systemie tym określano minimalną

sumę wymiany waluty krajowej na złoto. Była to

ówczesna równowartość sztaby złota.

Został zaproponowany w drugiej połowie lat

dwudziestych XX wieku z inicjatywy Wielkiej

Brytanii jako próba powrotu do systemu waluty

złotej na nieco odmiennych zasadach.

W porównaniu z systemem walutowo-złotym

najistotniejszą różnicą było to, że w obiegu

krajowym pieniądz przestał być praktycznie

wymienialny na złoto, było ono natomiast nadal

używane do bilansowania obrotów gospodarczych.

System waluty sztabowo –

złotej (gold bullion standard)

System waluty złotej był systemem walutowym powszechnie

używanym przez większość państw aż do początku I wojny

światowej. Jednakże został on porzucony, aby dać

władzom możliwość wprowadzenia na rynek waluty nie

mającej pokrycia w złocie (banknoty), która miała

posłużyć im do finansowania wojny. W tym systemie

standardowa jednostka pieniądza była odpowiednikiem

wartości określonej wagi złota, a emitenci pieniądza

gwarantowali, pod określonymi warunkami, wykupienie

wydanych pieniędzy za złoto o tej wadze. Jednakże w

przypadku systemu waluty sztabowo-złotej banki nie były

zobowiązane do wymiany pieniędzy na złoto. Z uwagi na

fakt, że dla większości obywateli złoto było nieosiągalne,

koniecznością stało się posługiwanie banknotami.

System waluty dewizowo –

złotej (gold exchange standard)

Drugi – obok systemu waluty sztabowo-

złotej – system stosowany w okresie

międzywojennym i później w wielu

krajach do roku 1971. Założono w

nim, że waluta danego kraju (np.

dolar kanadyjski) jest wymienialna na

złoto, ale wcześniej jest potrzebna jej

wymiana na inną walutę wymienialną

na złoto (głównie na USD).

Konsekwencje

stosowania 2 systemów



Spadek znaczenia złota jako pieniądza

międzynarodowego (demonetaryzacja złota);



Zwiększenie wahań bieżącego kursu rynkowego

walut oraz dewiz;



Zwiększenie swobody władz państwowych w

kształtowaniu polityki fiskalnej i pieniężnej;



Zwiększenie wpływu efektów polityki

makroekonomicznej na kształtowanie sytuacji

gospodarczej i politycznej w poszczególnych

krajach i na świecie;



Zwiększanie się różnic pomiędzy siłą nabywczą

różnych walut.

System z Bretton Woods

W lipcu 1944 r., na międzynarodowej

konferencji w Bretton Woods

utworzono Międzynarodowy Fundusz

Walutowy i Międzynarodowy Bank

Odbudowy i Rozwoju (Bank

Światowy). W drodze umowy

międzynarodowej wprowadzono

system międzynarodowego pieniądza

System z Bretton Woods

Cele:



Przywrócenie wymienialności walut;



Stabilizacja kursów walut;



Stworzenie w ten sposób istotnych

przesłanek szybkiego, swobodnego

korzystnego rozwoju

międzynarodowych powiązań

gospodarczych.

System z Bretton Woods

Zasady:



Złoto głównym środkiem rezerwowym i płatniczym;



Parytety wymienialnych walut narodowych

określone w złocie lub USD; - 1 uncja złota=35USD

– dla przykładu w r. 1999 – za 1 uncję ponad

600USD



Kursy bieżące wymienialnych walut narodowych

mogą wahać się



1% od kursu parytetowego

(interwencja władz monetarnych);



W przypadku trudności płatniczych i konieczności

zmiany kursu waluty poszczególne kraje

członkowskie mają możliwość skorzystania ze

specjalnych kredytów MFW.

System z Bretton Woods

upadek

Spadek znaczenia dolara – umacnianie się

takich państw jak Niemcy czy Japonia

Osłabienie dolara w stosunku do marki czy

jena spowodowały żądania banków

centralnych do wymiany dolara na złoto

Wzrosło przemysłowe wykorzystanie złota

Skutek – szybki wzrost ceny rynkowej złota

W 1971r rząd Richarda Nxona zawiesił

wymienialność dolara na złoto.

System wielodewizowy

Wprowadzony przez działania MFW od 1973 .

Rozdzielność rynku złota od rynku walutowego chociaż nadal

utrzymuje się rezerwy złota

zwiększenie stabilności finansowej – kryzys jednej waluty, nawet

dominującej, nie powoduje zachwiania całego systemu

Kursy walutowe odzwierciedlają układ potencjałów gospodarczych

poszczególnych państw i ich pozycje na rynkach

międzynarodowych

MFW ustalił zasady:

każdy kraj członkowski powinien powstrzymać się od manipulacji

kursami walutowymi i systemem walutowym, jeżeli mogłoby to

utrudnić procesy dostosowawcze w zakresie równowagi

zewnętrznej lub zapewnić danemu krajowi niesprawiedliwą

przewagę konkurencyjną nad innymi krajami,

każdy

kraj powinien dokonywać interwencji na rynku walut w

celu zapobieżenia chaosowi, który polega np. na

krótkookresowych wahaniach

System walutowy w

Polsce



Wymienialność polskiego złotego wprowadzono w ramach planu

Balcerowicza 01.01.1990roku. Była to tylko wymienialność wewnętrzna

ograniczona do rezydentów krajowych i obrotów bieżących z zagranicą.

Postanowiono, że wywóz i przywóz polskiego złotego jest zabroniony.

Wcześniej istniała gospodarka nakazowo-rozdzielcza. Istniało więc

rozdzielnictwo waluty. Kursy były jedynie przelicznikami, służyły do

ewidencji.



01.01.1990 roku wprowadzono kurs na poziomie 1$ USD= 9500 starych

złotych. Był to poziom zbliżony do kursu czarnorynkowego. Czarny rynek

przestał więc istnieć. Był to kurs stały w stosunku do dolara czyli tzw. kurs

centralny.



Od 17 maja 1991 roku przeprowadzono dewaluację złotówki (1$=11000zł).

Wprowadzono ustalanie kursu w stosunku do wiązki (koszyka) 5 walut- dolar

USD (45%), marka niemiecka (35%), funt (10%), frank szwajcarski (5%),

frank francuski (5%).



Od 14 października 1991 roku wprowadzono tzw. kurs stały pełzający czyli

crawling peg. Wprowadzono zasadę że złotówka będzie ulegała miesięcznie

deprecjacji o 1,8%- zasada codziennej dewaluacji. Zasadę stałego obniżania

wartości złotówki zmieniano najpierw do 1% a 26.02 1998r. podano, że

złotówka będzie ulegała deprecjacji 0,8% miesięcznie.

System walutowy w

Polsce



16 maja 1995roku- przeprowadzono tzw. częściowe upłynnienie

kursu walutowego polskiego złotego. Przedział wahań wokół

kursu centralnego rozszerzono z pierwotnych +2, -2 % do +7,-

7%. Bank Centralny mógł jednak interweniować znacznie

szybciej nawet gdy odchylenie było np. +3(-3)%.Utrzymano

zasadę dewaluacji złotówki .Od końca lutego 1998r. pasmo

wahań rozszerzono na +10(-10)%



Od 01.01.1995 r. Polska wprowadziła istotne zmiany w prawie

dewizowym. Zadeklarowano wolę przyjęcia przez Polskę

wymienialności waluty wg. standardów MFW (wymienialności

zewnętrznej). Po 1995r. próbuje się liberalizować prawo

dewizowe w zakresie obrotów kapitałowych. Obcokrajowcy

otrzymali zezwolenie na zakup bonów skarbowych , akcji i

obligacji notowanych na polskiej giełdzie.(nie otrzymali jeszcze

prawa otrzymania rachunków dewizowych w bankach

polskich).Prawo dewizowe wprowadza też pewne udogodnienia

w zakresie obrotu zagranicznymi papierami wartościowymi.

Europejski System

Walutowy

Europejski System Walutowy

powstał w

odpowiedzi na reakcję krajów europejskich,

które postanowiły zawężyć pasmo wahań

między ich własnymi walutami. Najpierw

został stworzony tzw. wąż walutowy, a

następnie w wyniku rozwoju systemu

międzynarodowych płynnych kursów

walutowych postanowiono wprowadzić

dalsze regulacje i ustanowiono Europejski

System Walutowy (ESW), oparty na stałych

kursach walutowych.

Europejski System

Walutowy

Cele ESW:



stworzenie obszaru stabilności monetarnej, która

regulowałaby sytuację gospodarczą i polityczną

w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej



uniknięcie wpływu na gospodarki państw z niską

inflacją konkurencyjnych dewaluacji

przeprowadzanych przez kraje z wyższą inflacją



wprowadzenie zewnętrznego czynnika, który

dyscyplinowałby związki zawodowe lub

wzmacniał wiarygodność polityki antyinflacyjnej

w krajach z wysoką inflacją

Europejski System

Walutowy

Najważniejsze trzy elementy ESW

to:



Mechanizm Kursów Walutowych (ERM) mający

na celu redukcję wahań między kursami walut

krajowych Wspólnoty Europejskiej ( 6 członków

UE)



Wspólna waluta ECU - European Currency Unit -

waluta bezgotówkowa, składająca się z koszyka

9 walut krajów EWG, później w 1999 zastąpiona

przez EURO



Mechanizm interwencyjno - kredytowy banków

centralnych - dostarczania kredytu krajom

mającym trudności z bilansem płatniczym

( wszystkie państwa członkowskie UE)

Europejski System

Walutowy

Najważniejsze trzy elementy ESW

to:



Mechanizm Kursów Walutowych (ERM) mający

na celu redukcję wahań między kursami walut

krajowych Wspólnoty Europejskiej ( 6 członków

UE)



Wspólna waluta ECU - European Currency Unit -

waluta bezgotówkowa, składająca się z koszyka

9 walut krajów EWG, później w 1999 zastąpiona

przez EURO



Mechanizm interwencyjno - kredytowy banków

centralnych - dostarczania kredytu krajom

mającym trudności z bilansem płatniczym

( wszystkie państwa członkowskie UE)

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32

miedzynarodowy system walutowy 2

Document Outline