Międzynarodowy system

walutowy a euro jako waluta

międzynarodwa

MIĘDZYNARODOWY SYSTEM

WALUTOWY

• JEST ZBIOREM ZASAD,

PRZEPISÓW PRAWNYCH I NORM
ZWYCZAJOWYCH, REGULUJĄCYCH
SPOSOBY I WARUNKI
DOKONYWANIA PŁATNOŚCI
MIĘDZYNARODOWYCH.

Typy międzynarodowego

systemu walutowego:

1. system waluty złotej 1870-

1914;

2. system zmodyfikowanej

waluty złotej -

druga połowa lat 20.;

3. współczesny system

walutowy:

- dolarowo-złoty 1944-1971

- wielodewizowy po 1971 roku

System walutowy

System waluty złotej (gold standard) –

Wykształcił się on pod koniec XIX w. i

funkcjonował do wybuchu I wojny

światowej (1914 r.). pierwszy

międzynarodowy

system walutowy

, w

którym standardowa jednostka pieniądza

jest odpowiednikiem wartości określonej

wagi złota oraz, w którym emitenci

pieniądza gwarantują, pod określonymi

warunkami, wykupienie wydanych

pieniędzy za złoto o tej wadze.

System waluty złotej

Cechy:

• Jednostka waluty narodowej każdego

uczestnika systemu miała określony parytet

(siłę nabywczą) wyznaczony w złocie, co

było równoznaczne z kursem stałym;

• W obiegu były waluty narodowe

uczestniczących krajów w pełni wymienialne

na złoto (według określonego parytetu), na

waluty innych krajów z walutą wymienialną

(według określonego kursu parytetowego),

także istniała pełna swoboda transferu złota

w skali międzynarodowej;

System waluty złotej

 Władze finansowe poszczególnych

krajów (najczęściej banki centralne)
były zobowiązane do utrzymywania
zabezpieczenia obiegu pieniężnego
w formie rezerw złota i poprzez
kontrolę

podaży

pieniądza,

odpowiednio

proporcjonalnej

do

zasobów złota.

System waluty sztabowo –

złotej (gold bullion

standard)

Zbliżony do zasad systemu waluty złotej, z jednym

wyjątkiem: w systemie tym określano minimalną

sumę wymiany waluty krajowej na złoto. Była to

ówczesna równowartość sztaby złota.

Został zaproponowany w drugiej połowie lat

dwudziestych XX wieku z inicjatywy Wielkiej

Brytanii jako próba powrotu do systemu waluty

złotej na nieco odmiennych zasadach.

W porównaniu z systemem walutowo-złotym

najistotniejszą różnicą było to, że w obiegu

krajowym pieniądz przestał być praktycznie

wymienialny na złoto, było ono natomiast nadal

używane do bilansowania obrotów

gospodarczych.

System waluty sztabowo –

złotej (gold bullion

standard)

System waluty złotej był systemem walutowym powszechnie

używanym przez większość państw aż do początku I wojny

światowej. Jednakże został on porzucony, aby dać władzom

możliwość wprowadzenia na rynek waluty nie mającej

pokrycia w złocie (banknoty), która miała posłużyć im do

finansowania wojny. W tym systemie standardowa

jednostka pieniądza była odpowiednikiem wartości

określonej wagi złota, a emitenci pieniądza gwarantowali,

pod określonymi warunkami, wykupienie wydanych

pieniędzy za złoto o tej wadze. Jednakże w przypadku

systemu waluty sztabowo-złotej banki nie były zobowiązane

do wymiany pieniędzy na złoto. Z uwagi na fakt, że dla

większości obywateli złoto było nieosiągalne, koniecznością

stało się posługiwanie banknotami.

System waluty dewizowo –

złotej (gold exchange

standard)

Drugi – obok systemu waluty sztabowo-

złotej – system stosowany w okresie

międzywojennym i później w wielu

krajach do roku 1971. Założono w

nim, że waluta danego kraju (np.

dolar kanadyjski) jest wymienialna na

złoto, ale wcześniej jest potrzebna jej

wymiana na inną walutę wymienialną

na złoto (głównie na USD).

Konsekwencje stosowania 2

systemów

• Spadek znaczenia złota jako pieniądza

międzynarodowego (demonetaryzacja złota);

• Zwiększenie wahań bieżącego kursu rynkowego

walut oraz dewiz;

• Zwiększenie swobody władz państwowych w

kształtowaniu polityki fiskalnej i pieniężnej;

• Zwiększenie wpływu efektów polityki

makroekonomicznej na kształtowanie sytuacji

gospodarczej i politycznej w poszczególnych

krajach i na świecie;

• Zwiększanie się różnic pomiędzy siłą nabywczą

różnych walut.

System z Bretton Woods

W lipcu 1944 r., na międzynarodowej

konferencji w Bretton Woods
utworzono Międzynarodowy
Fundusz Walutowy
i Międzynarodowy Bank Odbudowy i
Rozwoju (Bank Światowy). W drodze
umowy międzynarodowej
wprowadzono system
międzynarodowego pieniądza

System z Bretton Woods

Cele:
• Przywrócenie wymienialności walut;
• Stabilizacja kursów walut;
• Stworzenie w ten sposób istotnych

przesłanek szybkiego, swobodnego
korzystnego rozwoju
międzynarodowych powiązań
gospodarczych.

System z Bretton Woods

Zasady:

•

Złoto głównym środkiem rezerwowym i

płatniczym;

•

Parytety wymienialnych walut narodowych

określone w złocie lub USD; - 1 uncja

złota=35USD – dla przykładu w r. 1999 – za 1

uncję ponad 600USD

•

Kursy bieżące wymienialnych walut narodowych

mogą wahać się 1% od kursu parytetowego

(interwencja władz monetarnych);

•

W przypadku trudności płatniczych i konieczności

zmiany kursu waluty poszczególne kraje

członkowskie mają możliwość skorzystania ze

specjalnych kredytów MFW.

System z Bretton Woods

- upadek

-

Spadek znaczenia dolara – umacnianie się

takich państw jak Niemcy czy Japonia

-

Osłabienie dolara w stosunku do marki czy

jena spowodowały żądania banków

centralnych do wymiany dolara na złoto

-

Wzrosło przemysłowe wykorzystanie złota

-

Skutek – szybki wzrost ceny rynkowej złota

W 1971r rząd Richarda Nixona zawiesił

wymienialność dolara na złoto.

System wielodewizowy

- Wprowadzony przez działania MFW od 1973 .

- Rozdzielność rynku złota od rynku walutowego chociaż nadal

utrzymuje się rezerwy złota

- Kursy walutowe odzwierciedlają układ potencjałów gospodarczych

poszczególnych państw i ich pozycje na rynkach

międzynarodowych

MFW ustalił zasady:

- każdy kraj członkowski powinien powstrzymać się od manipulacji

kursami walutowymi i systemem walutowym, jeżeli mogłoby to

utrudnić procesy dostosowawcze w zakresie równowagi

zewnętrznej lub zapewnić danemu krajowi niesprawiedliwą

przewagę konkurencyjną nad innymi krajami,

- każdy kraj powinien dokonywać interwencji na rynku walut w celu

zapobieżenia chaosowi, który polega np. na krótkookresowych

wahaniach

System walutowy w Polsce

• Wymienialność polskiego złotego wprowadzono w ramach planu

Balcerowicza 01.01.1990roku. Była to tylko wymienialność wewnętrzna

ograniczona do rezydentów krajowych i obrotów bieżących z zagranicą.

Postanowiono, że wywóz i przywóz polskiego złotego jest zabroniony.

Wcześniej istniała gospodarka nakazowo-rozdzielcza. Istniało więc

rozdzielnictwo waluty. Kursy były jedynie przelicznikami, służyły do

ewidencji.

• 01.01.1990 roku wprowadzono kurs na poziomie 1$ USD= 9500 starych

złotych. Był to poziom zbliżony do kursu czarnorynkowego. Czarny rynek

przestał więc istnieć. Był to kurs stały w stosunku do dolara czyli tzw. kurs

centralny.

• Od 17 maja 1991 roku przeprowadzono dewaluację złotówki (1$=11000zł).

Wprowadzono ustalanie kursu w stosunku do wiązki (koszyka) 5 walut-

dolar USD (45%), marka niemiecka (35%), funt (10%), frank szwajcarski

(5%), frank francuski (5%).

• Od 14 października 1991 roku wprowadzono tzw. kurs stały pełzający czyli

crawling peg. Wprowadzono zasadę że złotówka będzie ulegała miesięcznie

deprecjacji o 1,8%- zasada codziennej dewaluacji. Zasadę stałego

obniżania wartości złotówki zmieniano najpierw do 1% a 26.02 1998r.

podano, że złotówka będzie ulegała deprecjacji 0,8% miesięcznie.

System walutowy w Polsce

• 16 maja 1995roku- przeprowadzono

tzw. częściowe upłynnienie kursu

walutowego polskiego złotego.

Przedział wahań wokół kursu

centralnego rozszerzono z pierwotnych

+2, -2 % do +7,-7%. Bank Centralny

mógł jednak interweniować znacznie

szybciej nawet gdy odchylenie było np.

+3(-3)%.Utrzymano zasadę dewaluacji

złotówki .Od końca lutego 1998r. pasmo

wahań rozszerzono na +15(-15)%

Międzynarodowy rynek

walutowy

Finanse międzynarodowe

Współczesny rynek

walutowy

-Over-the -counter (OTC-market)
zdecentralizowany ekonomicznie i technicznie
- sieć rozrzuconych i połączonych ze sobą w
całym świecie telekomunikacyjnie , za
pośrednictwem komputerów bankowych,
niebankowych instytucji finansowych
- transakcje zawierają dealerzy i brokerzy
- jeden wielki rynek pracujący 24 godziny na
dobę

Funkcje rynku walutowego

-Ważne ogniwo tworzących się rynków
kapitałowych
- funkcjonują w powiązaniu z rynkami
towarowymi pieniężnymi, kapitałowymi
- wyraz istnienia odrębnych gospodarek
narodowych
- związanych z istnieniem systemu odrębnego
pieniężnego
- służy nawiązaniu i utrzymywaniu przez
poszczególne kraje stosunków ekonomicznych

Zadania rynku walutowego

- przesuwanie siły nabywczej w formie
pieniężnej między różnymi krajami
- stworzenie możliwości niewyrównywania
obrotów zagranicznych – przesunięcie
dodatkowej masy towarów i usług bez
rekompensaty
- zabezpieczenie zagranicznego majątku
finansowego przed zmniejszeniami
wartości walut

Przesuwanie siły

nabywczej

- pieniądze krajowe i zagraniczne wymieniane na
rynku walutowym
- zmiana formy siły nabywczej, popyt a podaż waluty
- zwiększenie podaży walut na rynku jako waluta
rezerwowa banków centralnych lub rezerw
transakcyjnych banków handlowych i
przedsiębiorstw – dodatkowy popyt na walutę
zagraniczną
- rola kraju jako importera lub eksportera –powoduje
przesunięcie się siły nabywczej

Zabezpieczenie majątku

-Zabezpieczenie majątku zagranicznego przed
zmniejszeniami mogące powstać na skutek
zmian kursów np. transakcje opcji walutowych
zawierane przez podmioty celem obrony przed
ryzykiem wahań kursów walut,
- majątek zagraniczny: lokowany za granicą w
produkty finansowe na krótkie okresy –
zabezpieczenie przed ryzykiem wahań kursów
walut w okresie od nabycia do momentu ich
sprzedaży

Pozycja walutowa

-Zestawienie należności i zobowiązań w walutach obcych
bez względu na termin ich realizacji
-Pozycja walutowa zamknięta – gdy należności w danej
walucie są równe zobowiązaniom
- pozycja walutowa otwarta – brak równowagi w
należnościach i zobowiązaniach
- pozycja walutowa otwarta długa – (long foreign currency
position) – przewaga należności nad zobowiązaniami
-Pozycja walutowa otwarta krótka – (short foreign
currency position) – przewaga zobowiązań nad
należnościami

Ryzyko zmian kursów

- potrzeba wcześniejszego nabywania i
sprzedawania walut na rynku walutowym w
zależności od zajmowanej pozycji
- zajmowanie pozycji „długiej” – ryzyko utraty
części majątku przy spadku waluty
- pozycja „krótka” – niekorzystny wzrost kursu
walut zagranicznych,
- popyt i podaż bieżąca oraz okresów przyszłych
- przyszły popyt i podaż – możliwość ochrony
przed ryzykiem kursowym

Funkcjonowanie rynku

walutowego

- jako kilka rynków cząstkowych (segmentów)
- najważniejsze to: bieżący rynek walutowy
(spot market) i terminowe rynki walutowe
(futures, forward market)
-na rynku bieżącym walutowym dokonywane
są bieżące transakcje związane z wymianą
towarów, usług i ruchem kapitałów
- na rynkach terminowyc

h – terminowe

transakcje

walutowe

Przykład rynku bieżącego

- przedsiębiorca polski dokonuje
sprzedaży towarów za granicę np. do
Francji i otrzymuje za te sprzedaż
zapłatę w Euro
- celem dokonania transakcji zakupu
towarów w Ameryce dokonuje zakupu
dolarów amerykańskich za Euro lub
franki szwajcarskie

Przykład rynku terminowego

-

przedsiębiorca dokonuje zakupu walut obcych z

dwumiesięcznym wyprzedzeniem w różnych okresach
- w marcu zawiera przedsiębiorca transakcje zakupu
dolarów amerykańskich z terminem sierpniowym – rynki
forward i futures
- firma X zakupuje akcje firmy Y w roku 2010 po kursie
ustalonym w dniu zakupu, jednakże akcje firmy Y
przechodzą na własność – opcja wykupu – dopiero po
okresie dwóch lat według ceny ustalonej w roku 2010 np.
fundusze hedgingowe
- możliwość występowania zjawiska spekulacji walutowej

Terminowe rynki walutowe

- celem uniknięcia ryzyka walutowego
przeprowadzane są tzw. Transakcje dewizowe na
termin, czyli kupowanie lub sprzedawanie
określonej waluty zagranicznej z dostawą w
przyszłość, przy czym kurs tej waluty ustalony jest
z góry
- transakcje zawierane są najczęściej na okresy od
miesiąca do 6 miesięcy
- kursy walut z dostawą dłuższą od zwyczajowej
(dwa dni robocze) nazywany jest kursem
terminowym (forward rate)

Asekuracja przed ryzykiem

walutowym

- zakup waluty obcej na termin – importer
- sprzedaż waluty na termin tzw: „krycie”
(covering) – eksporter
-„asekuracja” - zabezpieczenie nominalnej
wartości walut przed spadkiem kursu –
sprzedaż odpowiedniej ilości aktywów na
terminowym rynku walutowym (hedging)

Rynek forward

- terminowy międzybankowy rynek walutowy, prowadzony
przez banki i wielkie korporacje
- typowe transakcje związane z finansowanie eksportu i
importu oraz zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym
- dostęp do rynku podlega ograniczeniom – renomowane banki
- zawierane są rzeczywiste transakcje walutowe związane z
„kryciem” ryzyka kursowego i hedgingiem
- terminowy rynek międzybankowy
- funkcjonuje w wielu ośrodkach rynku walutowego
- cel: efektywna dostawa waluty
- głowni gracze na rynkach bankowych- konkurencja dla
rynków future

Rynek futures

-Terminowy rynek walutowy wystandaryzowany we
wszystkich dostępnych elementach transakcji,
czasami przyczyniają się do destabilizacji kursów
- nie są zawsze dopasowane do potrzeb podmiotów
gospodarczych
- dostęp do rynku jest nieograniczony
- zawierane są transakcje nierzeczywiste walutowe
tzn. nie dostarcza się fizycznie w terminie waluty
lecz rozliczane są różnice kursowe
- nosi cechę spekulacji walutowej

Spekulacja walutowa

- ma miejsce zarówno na rynku
bieżącym, jak i na rynku terminowym
- ściśle związana z międzynarodowymi
przepływami kapitałowymi
- czy obecność spekulantów jest
niezbędna na rynkach walutowych?
- pomagają czy przeszkadzają rynkom
walutowym

Rola spekulacji walutowej

- pozytywna rola w warunkach normalnych –
spekulacji trafnie przewidują rozwój wydarzeń
na rynku walutowym, przyczyniają się do
łagodzenia wahań kursowych na rynku
- negatywna powoduje destabilizację
gospodarki lub gospodarek narodowych
przykład spekulacji kredytów hipotecznych.
Spowodowały one załamanie się rynków
bankowych kredytów hipotecznych co
spowodowało destabilizację gospodarek

Narzędzia spekulacji

walutowej swap

- swapy walutowe – oznacza jednocześnie
zawarcie na rynku dewizowym dwóch
powiązanych ze sobą tj. opiewających na tę
samą ilość waluty, transakcji kupna z dostawą
bieżącą i sprzedaży z dostawą terminową albo
sprzedaży z dostawą bieżącą i kupna z
dostawą terminową
- celem swapu jest chęć zabezpieczenia się
przed stratami wynikającymi ze zmiany
kursów albo zarobek na różnicy kursów