Fizykoterapia – dział medycyny klinicznej posługującej się swoistymi metodami leczenie, opartymi na różnych formach energii fizycznej.
Czynnik fizykalny
Działanie czynnika fizykalnego jako bodźca zależy od:
Jego właściwości fizycznych
Od siły i czasu działania
Od sposobu jego zastosowania
Od wrażliwości danej tkanki
Odczyn miejscowy – zmiany występujące w miejscu zadziałania bodźca
Odczyn ogólny – zespół zmian wtórnych występujących w ustroju.
Każdy bodziec, niezależnie od wywołania odczynu miejscowego, może być powodem odczynu ogólnego.
Odczyn „progowy” – efekt uzyskany po minimalnej dawce.
Tkanki mają różny stopień wytrzymałości w stosunku do siły i czasu działania bodźca
Wytrzymałość powyższą określa tzw. granica tolerancji, którą możemy określić jako :wartość progową tolerancji”
Przy maksymalnej dawce, gdy siła bodźca przekroczy próg tolerancji, może dojść do uszkodzenia tkanki
Odczyn normalny – efekt bodźca jakiego się spodziewamy, np. stosując przegrzewanie uzyskujemy rozszerzenie naczyń krwionośnych.
Odczyn paradoksalny – efekt odmienny od spodziewanego (np.: po użyciu czynnika cieplnego w stanach zaburzeń naczynio – ruchowych, gdy zamiast rozszerzenia naczyń otrzymamy obraz skurczu naczyniowego).
Reakcja odwracalna – po ustąpieniu działania bodźca i odczynu wywołane zmiany nie uszkadzają ani struktury i żywotności komórek, ani też zdolności funkcjonalnej układów.
Reakcje nieodwracalna – gdy siła bodźca przekroczy granicę tolerancji tkanek i spowoduje uszkodzenie tkanek.
„BŁĄD W SZTUCE”.
Cele fizykoterapii:
Zwalczanie bólu
Zwalczanie stanów zapalnych
Zwiększanie odporności ogólnej
Zapobieganie zakażeniom
Usprawnianie mechanizmów regulacyjnych układu krążenia, oddychania, przemiany materii, termoregulacji
Poprawa ukrwienia skóry
Poprawa lub utrzymanie wydolności ogólnej
Normalizacja przebiegu wegetatywnych procesów życiowych
Przeciwdziałanie skutkom hipokinezji
Usprawnienie czynności poszczególnych narządów i całego organizmu
Czynniki fizykalne:
Czynniki termiczne
Czynniki o właściwościach fotochemicznych – promienie, które po naświetlaniu wywołują reakcje biomechaniczne w tkankach (słońce, promienie nadfioletowe)
Czynniki elektrochemiczne (działanie prądu stałego)
Tkanki naszego ustroju posiadają właściwości elektrolity, działanie prądu stałego powodowane będzie wędrówką jonów. W płytkach tkankowych i w obrębie komórek zachodzą zmiany.
Czynniki elektrokinetyczne
Prądy złożone z impulsów będące bodźcami drażniącymi w stosunku do tkanki mięśniowej i nerwowej. Wynikiem działania są skurcze mięśni.
Czynniki mechaniczne i kinetyczne
Zaliczamy do nich działanie ciśnienia wody podczas leczniczych kąpieli, ciśnie strumienia nacierania, ucisk wywierany na mięśnie podczas masażu itp.
Czynniki o działaniu złożonym
(np. ultradźwięki oprócz efektów cieplnych i mechanicznych wytwarzają w tkankach reakcje biochemiczne)
Czynniki fizykalne :
Naturalne (otaczająca przyroda)
Wytwarzane sztucznie
Podział leczenia fizykalnego:
Termoterapia
Światłolecznictwo
Elektrolecznictwo (elektroterapia)
Ultradźwięki
Pola magnetyczne, elektromagnetyczne
Nowoczesna elektroterapia
Balneoterapia
Lecznictwo uzdrowiskowe
Fizykoterapia metoda wywołania reakcji na bodziec.
Fizykoterapia stanowi zbiór metod leczenia bodźcowego opierających się na reakcjach tkanek na bodźce
Bodziec musi być tak dobrany, by spowodować określone reakcje o pożądanym działaniu (reakcja miejscowa). Nawet wtedy, gdy pewien czynnik działa na pole ograniczone (tzn. miejscowo) może wytworzyć działanie na drodze odruchowej
Odczynowe zmiany mogą pojawić się w narządach leżących w miejscu odległym od działania bodźca
Bodźce podzielić można na:
Działające na receptory (zakończenia nerwów)
Działające na cytoplazmę każdej komórki
Reakcja organizmu na bodziec fizykoterapeutyczny może być:
Szybka lub powolna
Natychmiastowa lub z opóźnieniem
W miejscu zadziałania lub w miejscu odległym
Reakcja miejscowa lub reakcja ogólna
Czynniki wpływające na oddziaływanie bodźca na organizm:
Cech bodźca :
Siła bodźca, długość czasy trwania
Cechy działania bodźca:
Powolne lub szybkie narastanie siły bodźca, synergizm lub antagonizm w stosunku do innych bodźców, przerwy między kolejnymi bodźcami
Fizjologiczne właściwości tkanek:
Rodzaj tkanek
Miejsce (okolica ciała)
Wielkość powierzchni oddziaływania
Osobnicze właściwości organizmu:
Wiek (ludzie starsi i dzieci – słabsze bodźce !)
Stan zdrowia, rodzaj i okres choroby
Stan czynnościowy układu autonomicznego
Nasilenie czynności narządu:
Reguła Wildera
Wraz ze wzrostem stanu pobudzenia układu współczulnego lub przywspółczulnego zmniejsza się pobudliwość
Im silniejsze pobudzenie nerwu autonomicznego, tym mniejsza jest jego pobudliwość na działanie bodźców pobudzających i tym większa na działanie bodźców hamujących