GWARANTOWANIE KREDYTU – …

CZTERY NAJWAŻNIEJSZE WSKAŹNIKI CHARAKTERYZUJĄCE SYTUACJĘ FINANSOWĄ BANKU ORAZ RYZYKO ZWIĄZANE Z JEGO DZIAŁALNOŚCIĄ – kto wie, które są najważniejsze…? Na pewno rentowność a w kwestii ryzyka to współczynnik wypłacalności.

$$rentownosc = \frac{\text{zysk\ netto}}{dochody\ ogolem}$$

$$wspolczynnik\ wyplacalnosci\ banku = \frac{fundusze\ wlasne + kapital\ krotkoterminowy}{12,5*calkowity\ wymog\ kapitalowy}*100\%$$

KONTRAKT TERMINOWY FRA – forward rate agreement

to umowa, w ramach której dwaj kontrahenci ustalają wysokość stopy procentowej, która będzie obowiązywała w przyszłości dla określonej kwoty wyrażonej w walucie transakcji dla z góry ustalonego okresu.

W kontrakcie FRA wyróżnia się dwie strony transakcji:

1. pozycja długa (ang. long position – FRA buyer) otrzymuje przepływ determinowany przez stawkę referencyjną ustaloną w dniu wygaśnięcia kontraktu, w zamian za stawkę stałą kontraktu (co niekiedy, w celu uniknięcia popełnienia błędu, bywa zapisywane jako: RECEIVE floating and PAY fixed),

2. pozycja krótka (ang. short position – FRA seller) otrzymuje przepływ stały (którego wysokość w rzeczywistości jest ustalona w dniu zawarcia transakcji) w zamian za stawkę referencyjną (RECEIVE fixed and PAY floating).

W kontrakcie FRA występuje:

• data zawarcia transakcji (ang. transaction date),

• data ustalenia (zafixowania) stawki referencyjnej (ang. fixing date),

• data rozpoczęcia okresu odsetkowego obowiązywania stawki referencyjnej (ang. start date) – jest to przeważnie data spot od dnia fixingu stawki,

• data zakończenia okresu odsetkowego obowiązywania stawki referencyjnej (ang. end date).

Kwotę należnych odsetek oblicza się ze wzoru:

$$K = \frac{A*\left( r_{\text{FRA}} - r_{\text{ef}} \right)*\frac{t}{360}}{1 + r_{\text{ef}}*\frac{t}{360}}$$

gdzie:

K- kwota odsetek,

A- kwota nominalna,

rFRA- stała stopa procentowa kontraktu FRA,

rref- zmienna stopa procentowa (rynkowa np. WIBOR),

t- okres trwania kontraktu FRA.

Oznaczenie i interpretacja kontraktów FRA:

Oznaczenie	Data ustalenia stopy procentowej (od dziś)	Koniec okresu (od dziś)	Bazowa stopa procentowa
1 x 3	1 miesiąc	3 miesiące	3-1 = 2 miesięczny WIBOR
1 x 7	1 miesiąc	7 miesięcy	7-1 = 6 miesięczny WIBOR
3 x 6	3 miesiące	6 miesięcy	6-3 = 3 miesiące WIBOR
3 x 9	3 miesiące	9 miesięcy	9-3 = 6 miesięczny WIBOR
6 x 12	6 miesięcy	12 miesięcy	12-6 = 6 miesięczny WIBOR
12 x 18	12 miesięcy	18 miesięcy	18-12 = 6 miesięczny WIBOR

WSPÓŁCZYNNIK WYPŁACALOŚCI BANKU – Podstawowym kryterium oceny banku na podstawie analizy sprawozdań finansowych obok rentowności i płynności jest wypłacalność. Wypłacalność oznacza długoterminową zdolność banku do regulowania zobowiązań, nawet w przypadku wystąpienia strat. Gwarancją wypłacalności jest odpowiednia wielkość funduszów własnych (odpowiednia wartość rynkowa aktywów banku, pozwalającą na pokrycie wszystkich zobowiązań). Wypłacalność jest elementem oceny banku w aspekcie bezpieczeństwa jego działania. Odzwierciedla efekty zarządzania ryzykiem banku. Analiza wypłacalności bazuje na współczynniku wypłacalności, uzupełniającą rolę pełni tu analiza wielkość funduszów własnych oraz struktury majątkowo – kapitałowej banku. Współczynnik wypłacalności jest to wyrażona w procentach relacja funduszy własnych banku po powiększeniu kapitał krótkoterminowy i po pomniejszeniu o kwotę przekroczenia progu koncentracji kapitałowej do całkowitego wymogu kapitałowego z tytułu ryzyk działalności banku pomnożonego przez 12,5 (sposób wyliczenia współczynnika określają uchwały KNB).Współczynniki wypłacalności jest miarą adekwatności kapitałowej banku. Minimalny poziom współczynnika wypłacalności wynosi 8%. W bankach rozpoczynających działalność operacyjną w pierwszym roku działalności współczynnik ten nie może być niższy od 15%, a w drugim roku – od 12%.Wysoki poziom współczynnika świadczy o bezpieczeństwie banku, równocześnie jednak może oznaczać, że bank nie wykorzystuje wszystkich możliwości rozwojowych i nie osiąga dostatecznie wysokiej efektywności.

$$wspolczynnik\ wyplacalnosci\ banku = \frac{fundusze\ wlasne + kapital\ krotkoterminowy}{12,5*calkowity\ wymog\ kapitalowy}*100\%$$

KONTRAKT TERMINOWY TYPU FUTURES – to instrument finansowy, będący rodzajem umowy, zawartej pomiędzy kupującym (sprzedającym) a giełdą lub izbą rozliczeniową, w której sprzedający zobowiązuje się sprzedać określony instrument bazowy za ściśle określoną cenę w ściśle określonym terminie. Cena, według której strony przeprowadzą transakcje w przyszłości, zwana jest ceną terminową (ang. futures price), zaś dzień, w którym strony zobowiązane są przeprowadzić transakcję, to data rozliczenia (ang. settlement date) lub data dostawy (ang. delivery date).

Znaczna większość kontraktów futures jest rozliczana gotówkowo - zaledwie kilka procent kontraktów jest rozliczane w drodze dostawy aktywów bazowych.

Podstawowa forma kontraktu futures jest taka sama jak kontraktu forward. Różnica polega na tym, że futures jest rozliczany na koniec każdego dnia. Można powiedzieć, że kontrakt futures jest jak ciąg kontraktów forward.

Ryzyko kredytowe tego kontraktu jest praktycznie wyeliminowane (ale oczywiście istnieje prawdopodobieństwo niewywiązania się kontrahenta z kontraktu), ponieważ strony transakcji wpłacają zabezpieczenie początkowe (gdy saldo rachunku spadnie poniżej pewnego uzgodnionego minimum, inwestor musi złożyć dodatkowe zabezpieczenie, jeśli tego nie zrobi, jego pozycja zostanie zamknięta, zanim dojdzie do wykorzystania kwoty zabezpieczenia). Kontrakty te są standaryzowane; np. aktywa bazowe, terminy wykonania kontraktów (4 w ciągu roku), wielkości kontraktów, negocjowana jest tylko cena, w przeciwieństwie do kontraktów forward, które są w całości negocjowane.

Możliwości wykorzystania tych instrumentów to :

• hedging – zabezpieczenie ceny planowanego lub obecnego portfela,

• arbitraż – wykorzystanie chwilowej nierównowagi na rynku w celu zrealizowania zysku bez ryzyka,

• spekulacje – otwieranie pozycji na rynku derywatów w celu zrealizowania zysku.

Rodzaje kontraktów futures:

• walutowy,

• procentowy,

• indeksowy,

• towarowy.

Cena futures > (jest wyższa od) ceny natychmiastowej. Cena futures wzrasta wraz z wydłużaniem się okresu pozostałego do wykonania kontraktu.

Cena futures zbliża się do ceny natychmiastowej, gdy skraca się czas do realizacji kontraktu. Jest to efekt działania rynku i ekonomiczne myślenie inwestorów. Cena futures informuje o oczekiwaniach rynku co do kształtowania się ceny spot w momencie określonym jako termin dostawy w konkretnym kontrakcie terminowym.

Rozliczenie transakcji futures:

• Pozycja długa. W dniu rozliczenia: zapłata i przyjęcie instrumentu bazowego po z góry ustalonej cenie. Zamknięcie pozycji: zawarcie transakcji "odwrotnej", tj. sprzedaż tej samej liczby kontraktów. Osoba otwierająca pozycję długą (kupująca kontrakt) zobowiązuje się do kupienia w przyszłości określonej ilości instrumentu bazowego po określonej cenie. Nabywca kontraktu liczy na wzrost ceny instrumentu bazowego w przyszłości. Jeśli jego przewidywania się sprawdzą, będzie mógł on nabyć instrument bazowy po cenie niższej (wynikającej z kontraktu) i sprzedać go drożej na rynku kasowym. Inwestor zrealizuje wtedy zysk. W przypadku, gdy cena na rynku kasowym będzie niższa od tej wynikającej z kontraktu – nabywca długiej pozycji poniesie stratę.

• Pozycja krótka. W dniu rozliczenia: dostarczenie instrumentu bazowego po z góry ustalonej cenie. Zamknięcie pozycji: zawarcie transakcji "odwrotnej", tj. kupno tej samej liczby kontraktów. Osoba otwierająca pozycję krótką (sprzedająca kontrakt) zobowiązuje się do sprzedania w przyszłości określonej ilości instrumentu bazowego po określonej cenie. Sprzedawca kontraktu liczy na spadek ceny instrumentu bazowego w przyszłości. Jeśli jego przewidywania się sprawdzą (cena na rynku kasowym będzie niższa od tej ustalonej w kontrakcie), będzie mógł sprzedać instrument bazowy po cenie wyższej (wynikającej z kontraktu). Inwestor zrealizuje wtedy zysk. W przypadku, gdy cena na rynku kasowym będzie wyższa od tej wynikającej z kontraktu – sprzedający kontrakt poniesie stratę.

Rolnik zawarł kontrakt z pośrednikiem na sprzedaż za 3 miesiące zbiorów pszenicy po cenie 450 zł za tonę. Była to cena rynkowa w dniu zawarcia kontraktu. W dniu rozliczenia transakcji okazało się, że w ciągu tych 3 miesięcy doszło do klęski żywiołowej, w wyniku której podaż pszenicy została ograniczona kilkunastokrotnie, cena zaś wzrosła do 650 zł za tonę. Rezultat transakcji okazał się korzystny dla pośrednika, który zabezpieczył sobie cenę 450 zł i tym samym może zrealizować zysk nie tylko na marży za sprzedaż, ale dodatkowo na zabezpieczeniu na kontrakcie terminowym. Gdyby jednak przez 3 miesiące od zawarcia kontraktu okazało się, że pogoda była wyśmienita a pszenica obrodziła jak nigdy, podaż natomiast przerastałaby popyt, a cena spadła do 250 zł za tonę, wówczas rolnik uchroniłby się przed poniesieniem straty, gdyż pośrednik zobowiązany jest odkupić od niego pszenicę po wcześniej umówionej cenie 450 zł za tonę. Rolnik, który zawarł kontrakt terminowy na sprzedaż pszenicy, osiągnie jednakowy zysk - niezależnie od tego czy cena rynkowa pszenicy w dniu realizacji transakcji wzrośnie czy też spadnie. Ideą bowiem kontraktu terminowego jest zabezpieczenie przed ryzykiem zmiany w przyszłości ceny danego towaru. Należy zauważyć, że rolnik zawrze kontrakt terminowy na sprzedaż pszenicy tylko po takiej cenie, jaka będzie opłacalna z jego punktu widzenia (t.j. 450 zł za tonę). Gdyby rolnik nie zawarł kontraktu terminowego, to w przypadku wzrostu ceny pszenicy, uzyskałby zarobek wyższy niż planował, ale w przypadku spadku ceny, poniósłby stratę.

FORWARDS - instrument finansowy, transakcja terminowa np. na kurs walut, cenę ryżu. Polega na kupnie / sprzedaży zasobu X za Y. Kurs po jakim zostanie dokonana transakcja oraz wielkość transakcji zostają ustalone w dniu jej zawarcia, natomiast fizyczna dostawa zasobów musi nastąpić w ściśle określonym dniu w przyszłości. W przypadku niektórych forwardów po upływie terminu umowy można nie dostarczać zasobów, a tylko zapłacić różnicę pomiędzy ceną poprzednio uzgodnioną w kontrakcie a ceną obowiązującą w dniu wygaśnięcia umowy. W transakcjach typu forward instnieje ryzyko nie wywiązania się z umowy transkacyjnej ponieważ instrument ten nie podlega standaryzacji i nie jest regulowany przez izbę rozliczeniową.

Forward to produkt typu tailor made (uszyty na miarę) - każda umowa jest tworzona dla indywidualnego klienta, dlatego negocjowane są następujące warunki (dotyczy kontraktu walutowego):

• kwoty w obu walutach, które zostaną wymienione;

• data, godzina i miejsce wykonania;

• jeżeli ma być rozliczny w gotówce, to bierze się średnią różnicy pomiędzy kursami kupna i sprzedaży, kwotowanymi przez określony bank;

• jeżeli jedna ze stron spóźni się z dokonaniem płatności wówczas naliczane są odsetki od należnej kwoty rozliczenia;

W chwili wystawiania kontraktu wartość teraźniejsza netto rynkowego kontraktu forward jest równa zeru. Kontrakty są zawierane dlatego, że jedna strona transakcji np. kupujący oczekuje, że cena za określony czas będzie różniła się od ceny wykonania transakcji.

• Zysk lub strata nabywcy kontraktu forward wynosi:

Zysk/strata = cena natychmiastowa – cena wykonania x (liczba zakontraktowanych jednostek)

• Zysk lub strata sprzedawcy kontraktu forward wynosi:

Zysk/strata = cena wykonania - cena natychmiastowa x (liczba zakontraktowanych jednostek).

Przykład zastosowania kontraktu forward to:

• walutowy, w którym strony transakcji ustaliły, że jedna z nich w określonym dniu zapłaci X EUR za Y USD.

• Procentowy, czyli FRA, w którym strony transakcji ustaliły, że jedna z nich w określonym dniu zapłaci kupon o stałym oprocentowaniu od uzgodnionej wartości, w zamian za kupon o zmiennym oprocentowaniu.

• Cenowy, w którym strony transakcji ustaliły, że jedna z nich w określonym dniu zapłaci X USD za Y ton miedzi.

OPERACJE OTWARTEGO RYNKU NBP - jedno z narzędzi banku centralnego służących kontrolowaniu podaży pieniądza. Polega na sprzedaży lub zakupie papierów wartościowych, przeważnie państwowych, na otwartym rynku. Jest to najczęściej stosowane, elastyczne oraz skuteczne narzędzie polityki pieniężnej.

Operacje otwartego rynku prowadzone są z bankami komercyjnymi z inicjatywy banku centralnego. Polegają one na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych, dewiz oraz bonów pieniężnych emitowanych na własny rachunek przez bank centralny. Ich sprzedawanie i kupowanie umożliwia bankowi centralnemu wpływać na:

• płynność i zdolności emisyjne banków komercyjnych;

• wysokość stóp procentowych;

• efektywność funkcjonowania rynku pieniężnego.

Operacje otwartego rynku są skutecznym instrumentem wykorzystywanym do regulowania podaży pieniądza. Charakteryzują się one elastycznością oraz łagodnym i płynnym oddziaływaniem na gospodarkę. Nie można ich jednak wykorzystywać do realizowania dwóch podstawowych celów polityki pieniężnej jednocześnie: do utrzymywania rynkowych stóp procentowych na ustabilizowanym poziomie i do dostosowania podaży pieniądza do potrzeb gospodarczych kraju. Realizacja jednego z nich odbywa się kosztem niemożności zrealizowania drugiego.

Typy operacji otwartego rynku

Ze względu na cel podejmowania przez bank centralny działań ingerujących w stan płynności sektora bankowego wyróżnia się 3 typy operacji otwartego rynku:

• podstawowe

• dostrajające

• strukturalne.

Podstawowe operacje otwartego rynku obejmują transakcje realizowane w celu osiągnięcia założeń polityki pieniężnej. Odbywają się one regularnie, a przy ich przeprowadzaniu wykorzystuje się krótkoterminowe papiery wartościowe, których rentowność wyznacza stopa referencyjna.

Operacje dostrajające podejmowane są przez bank centralny w przypadku pojawienia się nieoczekiwanych zakłóceń w płynności sektora bankowego i niepożądanych z punktu widzenia polityki pieniężnej zmian wysokości rynkowych stóp procentowych.

Operacje strukturalne służą wywoływaniu długoterminowych zmian w stanie płynności sektora bankowego.

Ze względu na charakter transakcji dokonywanych w ramach operacji otwartego rynku, można podzielić je na:

• bezwarunkowe, charakteryzujące się większą prostotą i wykorzystywane do regulowania płynności w okresach dłuższych;

• warunkowe, za pomocą których bank centralny może wpływać na stan płynności systemu bankowego w przedziałach czasowych wyznaczonych przez okres, na jaki została zawarta transakcja.

• Repo – zasilanie banków komercyjnych w pieniądz poprzez udzielenie im kredytu

• Revereserepo – absorbowanie nadwyżek pieniężnych banków, zmniejszając ich płynność i podaż pieniądza

ZŁOTA REGUŁA BANKOWA – bank powinien inwestować pozyskany kapitał na takie same terminy na jakie sam go pozyskał. Inaczej mówiąc, bank powinien mieć zamknięte pozycje bilansowe we wszystkich terminach zapadalności i wymagalności.

WIBOR – wysokość oprocentowania pożyczek na polskim rynku międzybankowym.

Funkcjonuje od 1991 roku. Od 1993 ustalany jest w każdy dzień roboczy o godzinie 11.00, na fixingu organizowanym przez ACI – Stowarzyszenie Dealerów (dawniej Forex Polska), na podstawie ofert złożonych przez 16 banków, po odrzuceniu dwóch najwyższych i dwóch najniższych wielkości.

W ciągu 15 minut od publikacji indeksów ustalonych podczas fixingu, uczestniczące w nim banki zobowiązane są do zawierania między sobą transakcji według stawek nie gorszych od zgłoszonych tego dnia.

Funkcjonuje w odniesieniu do transakcji jednodniowych i tygodniowych:

• ON (ang. overnight) – lokata otwierana w dniu zawarcia transakcji (wysokość rocznej stopy procentowej, jaką banki zapłacą za środki przyjęte na jeden dzień),

• TN (ang. tomorrow/next) – lokata otwierana w pierwszym dniu roboczym po zawarciu transakcji (wysokość rocznej stopy procentowej, jaką banki zapłacą za środki pożyczone od jutra na jeden dzień),

• SW (ang. spot week) – środki pożyczone na jeden tydzień od momentu dostawy, która następuje po dwóch dniach roboczych,

oraz w przeliczeniu na okresy:

• 1 tygodnia (1SW),

• 1 miesiąca (1M),

• 3 miesięcy (3M),

• 6 miesięcy (6M),

• 9 miesięcy (9M),

• 1 roku (12M).

Stopa WIBOR jest wyższa od stopy WIBID, gdyż w przeciwnym wypadku banki traciłyby na pożyczaniu sobie pieniędzy.

WIBID - roczna stopa procentowa, jaką płacą banki za środki przyjęte w depozyt od innych banków. Stopa ta, podobnie jak WIBOR, ustalana jest codziennie o godz. 11:00.

REZERWY KREDYTOWE – BC jest źródłem rezerwy kredytowej (kredytodawcą ostatniej instancji) dla innych banków, które w razie problemów z płynnością mogą wystąpić do NBP z wnioskiem o kredyt lombardowy lub redyskontowy.

WEKSEL - rodzaj papieru wartościowego, imiennego lub na zlecenie, w którym wystawca weksla (trasant) zobowiązuje się bezwarunkowo, że inna osoba (trasat) dokona na rzecz odbiorcy weksla (remitenta) zapłaty określonej sumy pieniężnej (weksel trasowany), albo sam przyrzeka, że zapłaci sumę wekslową odbiorcy weksla (weksel własny, sola weksel). Przy wekslu własnym wystawca jest głównym dłużnikiem odbiorcy weksla - odwrotnie niż przy wekslu trasowanym, gdzie dłużnikiem głównym jest trasat, który przyjął weksel (jako akceptant), a dłużnikiem ubocznym wystawca, który odpowiada w razie niewypłacalności dłużnika głównego.

Charakterystyczną cechą weksla, z którą związana jest jego przydatność dla obrotu jest abstrakcyjność stosunku wekslowego (brak wpływu tzw. causy - przyczyny, podstawy na ważność zobowiązania z weksla), która wyraża się w określeniu "bezwarunkowe zobowiązanie" co oznacza że sam dokument weksla nie jest związany z jakimikolwiek innymi czynnościami prawnymi (np. umową) a więc zapłata sumy wekslowej nie może być uzależniona od jakichkolwiek innych okoliczności czy warunków.

Weksel trasowany staje się pełnowartościowym papierem w obrocie z chwilą jego przyjęcia (dokonania tzw. akceptu weksla) przez trasata, który przyjmuje na siebie zobowiązanie zawarte w treści weksla.

CAŁKOWITA POZYCJA WALUTOWA BANKU – suma długich albo suma krótkich pozycji walutowych indywidualnych dla poszczególnych walut, w zależności od tego, która z tych sum jest wyższa co do wartości bezwzględnej. W przypadku, gdy powyższe sumy są równe co do wartości bezwzględnej, pozycją całkowitą jest suma długich pozycji walutowych. 

METODA LUKI BILANSOWEJ – określana jako metoda gap lub jako bilans niedopasowania jest jedną z najprostszych koncepcji i zarządzania ryzykiem stopy procentowej. Polega na analizie niedopasowania aktywów i pasywów w wybranych okresach i służy głównie do pomiaru i zarządzanie ryzykiem stopy procentowej.

Na podstawie zestawienia niedopasowania oblicza się:
• lukę, czyli różnicę między aktywami i pasywami w określonym wybranym momencie w przyszłości, nadwyżka po stronie aktywów to luka dodatnia, po stronie pasywów to luka ujemna;
• lukę skumulowaną – suma luk w poszczególnych okresach wybranych do analizy;
• współczynnik luki – relacje luki do aktywów/pasywów o stałej stopie procentowej lub sumy bilansowej, dochodów netto z odsetek itp.

Ryzyko banku nastąpi tylko wtedy, gdy przy istnieniu nadwyżki po stronie aktywów wzrośnie rynkowa stopa procentowa lub przy istnieniu nadwyżki po stronie pasywów rynkowa stopa obniży się.

METODA DURACJI – stosowana do oceny ryzyka stopy procentowej inwestycji w papiery wartościowe o stałej stopie procentowej. Przez kurację rozumie się średni ważony okres oczekiwania na wpływy środków pieniężnych z danego instrumentu.

KREDYT ZAGROŻONY - w bankach stosujących polskie standardy rachunkowości: kredyty z kategorii poniżej standardu, wątpliwe, stracone. Opróżnienie w spłacie wynosi odpowiednio powyżej 90, powyżej 180 lub powyżej 360 dni.

ETAPY DZIAŁALNOŚCI KREDYTOWEJ BANKU I SPOSOBY ZABEZPIECZANIA SIĘ PRZED RYZYKIEM KREDYTOWYM –

1. Etap przygotowania podmiotu do prowadzenia działalności kredytowej.

2. Etap rozpatrywania wniosku kredytowego.

• Ocena zdolności kredytowej

- metody jakościowe (heurystyczne)

• Kwestionariusze scoringowe – kojarzenie cech podmiotu ze specjalnoścą kredytową

• Systemy eksperckie – komputerowa symulacja zachowań podmiotów, wykorzystuje ona szeroki zakres danych historycznych o spłacalności kredytów

- metody ilościowe

• Modele statystyczne (analiza dyskryminacyjna, modele regresji, sztuczne sieci neuronowe

• Modele ratingowe (ratingi zewnętrzne – Moody’s, Standard & Poors, Fitch, ratingi wewnętrzne)

• Prawna forma zabezpieczenia kredytu

- zabezpieczenia osobowe – odpowiedzialność całym majątkiem

• Weksel własny

• Poręczenie wekslowe

• Poręczenie według prawa cywilnego

• Gwarancja bankowa

• Przystąpienie do długu kredytowego

• Przejęcie długu

• Ubezpieczenie kredytu

- zabezpieczenia majątkowe – ograniczenie odpowiedzialności do określonych składników majątku

• Zastaw ogólny

• Zastaw na prawach według KC

• Zastaw rejestrowy

• Przewłaszczenie na zabezpieczenie

• Przelew (cesja) wierzytelności

• Kaucja, przelew kwoty na rachunek banku

• Pełnomocnictwo

• hipoteka

1. Etap realizacji kredytu.

2. Etap obsługi kredytu.

PRAWDA – FAŁSZ:

ZDANIE	P	F
W wyniku realizacji czeku rozrachunkowego uznawany jest rachunek trasanta.		F
Udzielenie kredytu w USD wydłuża pozycję walutową banku w tej walucie.	P
Wszystkie wkłady a vista mają charakter bieżących zobowiązań banku.
Właściciel karty płatniczej musi posiadać rachunek w banku, który ją wystawił.
Dla banku krajowego rachunek Nostro to utrzymywany w nim rachunek banku zagranicznego.
W celu zabezpieczenia się przed spadkiem ceny należy nabyć opcję call.
Poręczyciel kredytu według prawa cywilnego odpowiada solidarnie z dłużnikiem głównym.
Krzywa rentowności odzwierciedla wpływ ryzyka związanego z różnymi dłużnikami na poziom stopy %
Listy zastawne mogą być emitowane wyłącznie przez banki hipoteczne.
Wartość nominalna obligacji to cena jej wykupu.

ZDANIE	P	F
W warunkach strukturalnej nadpłynności sektora bankowego najważniejsze znaczenie dla rynkowych stóp procentowych ma stopa lombardowa banku centralnego.
Kurs kupna waluty obcej podawany przez bank jest niższy od kursu sprzedaży
Certyfikaty inwestycyjne są przedmiotem obrotu na rynkach wtórnych
Wszystkie wkłady a'vista mają charakter bieżących zobowiąząń banku.
Właściel karty kredytowej musi posiadać rachunek rozliczeniowy w banku, który ją wystawił.
Dla banku krajowego rachunek Nostro to utrzymywany w nim rachunek banku zagranicznego.
W celu zabezpieczenia się przed spadkiem stopy procentowej należy sprzedać kontrakt FRA.
Poręczyciel według prawa wekslowanego nazywany jest indosariuszem.
Krzywa rentowności odzwierciedla wpływ ryzyka związanego z dłużnikiem na poziom stopy procentowej.
Listy zastawne mogą być emitowane wyłącznie przez banki hipoteczne

ZDANIE	P	F
Na marże depozytową wpływa cena pieniądza na rynku międzybankowym
Wszystkie depozyty na żądanie tworzą krótkoterminowy kapitał banku
Otwarcie akredytywy następuje na wniosek wierzyciela złożony w jego banku
Solidarna odpowiedzialność poręczycieli polega na tym, że bank decyduje o stopniu ich odpowiedzialności
Właściciel karty kredytowej nie musi posiadać rachunku rozliczeniowego w banku
Dla banku krajowego rachunek LORO to utrzymywany w nim rachunek banku zagranicznego
W celu zabezpieczenia się przed spadkiem ceny instrumentu podstawowego należy kupić opcje call
Zobowiązanie poręczyciela wg prawa cywilnego jest zobowiązaniem solidarnym z kredytobiorcą
Czy system target jest europejskim systemem rozliczen on-line brutto, tak jak swift światowym		F!
W warunkach odwróconej krzywej rentowności bank jest narażony na ryzyko walutowe

Uzupełnić:

1. W warunkach dewaluacji złotego względem USD bank powinien utrzymywać…

2. W warunkach malejącej krzywej dochodowości bank powinien finansować aktywa o krótkich terminach zapadalności pasywami…

3. Polecenie zapłaty inicjowane jest przez wierzyciela i składane do banku wierzyciela, poprzez wzajemne honorowanie poleceń zapłaty, aby go wykonać niezbędna jest umowa między bankiem dłużnika a bankiem wierzyciela i zgoda na wykonanie polecenia wydanego przez dłużnika .

4. Pieniądz kredytowy emitowany był przez … i występował w formie … .

5. Kontrakt FRA2x5 zawarty z polskim bankiem 19.06.2006 roku będzie rozliczony … według stawki referencyjnej … .

Uzupełnić:

1. W warunkach wzrostu kursu EURO w złotych bank powinien utrzymywać…

2. W warunkach rosnącej krzywej dochodowości bank powinien finansować aktywa o długich terminach zapadalności pasywami…

3. Inkaso dokumentowe jest rozliczeniem, w którym … składa w … … odpowiednie dokumenty, a płatność następuje po …

4. Duracja jest wykorzystywana dla oceny ekspozycji … dla instrumentów finansowych …

5. Kontrakt FRA1x2 zawarty z polskim bankiem 21.09.2006 roku będzie rozliczony … według stawki referencyjnej … .

ZAD. Jeden z polskich banków oferuje obecnie kredyt konsumpcyjny na warunkach: kwota udzielonego kredytu 2000zł, który jest spłacany przez rok w równych ratach miesięcznych – 180zł. Jaka była efektywna i realna stopa oprocentowania tego kredytu, jeżeli został on zaciągnięty 1 sierpnia 2005 roku?

180x12=2160

2160-2000=160zł – odsetki

160/2000x100=8% - r_nom

r_ef=(1+ r_nom)ⁿ-1

PRZEDSTAW BILANS BANKU CENTRALNEGO

AKTYWA	% udział	PASYWA	% udział
A.1. Złoto monetarne i należności w złocie A.2. Rezerwy walutowe, publiczne aktywa zagraniczne w walutach obcych A.3. Należności od banków, w tym: Kredyt lombardowy Kredyt redyskontowy A.4. Należności od Skarbu Państwa, w tym skarbowe papiery wartościowe A.5. Pozostałe aktywa, w tym aktywa rzeczowe		P.1. Emisja pieniądza gotówkowego (EB) P.2. Rachunki bieżące banków z rezerwą obowiązkową (RO) P.3. Depozyty banków komercyjnych oraz wyemitowane papiery wartościowe P.4. Rachunki budżetu państwa i instytucji para budżetowych P.5. Zobowiązania zagraniczne, w tym wobec MFW P.6. Fundusze własne i rezerwy, w tym na ryzyko kursowe P.7. Zysk
Łącznie	100%	Łącznie	100%

BILANS BANKU D-K

AKTYWA	% udział	PASYWA	% udział
Gotówka i operacje z BC Należności od sektora finansowego Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Pochodne instrumenty zabezpieczające Należności od sektora niefinansowego i publicznego Należności z tytułu transakcji z przyrzeczeniem odkupu Inwestycyjne aktywa finansowe Inwestycje w podmioty zależne i stowarzyszone Wartości niematerialne i prawne (wartość firmy) Rzeczowe aktywa trwałe (netto) Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Pozostałe aktywa	3-8 5-20 5-15 0-5 30-60 0-1 10-30 1-10 0-2 2-6 0-2 0-2	Zobowiązania wobec BC Zobowiązania wobec sektora walut Zobowiązania wobec podmiotów sektora niefinansowego i sektora publicznego Pochodne instrumenty zabezpieczające Zobowiązania z tytułu transakcji z przyrzeczeniem odkupu Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Pasywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Pozostałe pasywa Zobowiązania podporządkowane Kapitały właścicielskie	0-10 5-20 50-80 0-3 1-5 0-5 0-3 0-5 0-1 7-20
Łącznie	100%	Łącznie	100%

UZUPEŁNIJ RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT BANKU

Pozycje w rachunku wyników	W mln zł
Przychody odsetkowe	5000
Koszty odsetkowe	-3200
Dochód netto z odsetek	1800
Przychody z tytułu prowizji	500
Koszty prowizji	-100
Dochody netto z prowizji	400
Przychody z akcji, udziałów i innych papierów wartościowych	100
Wynik na operacjach finansowych	200
Odpisy z tytułu utraty wartości należności kredytowych (??)	-100
Wynik na działalności bankowej	2300 (??)
Koszty działania banku	-1400
Odpisy na rezerwy celowe	-100
	50
Różnica wartości rezerw
Wynik z działalności operacyjnej
Wynik na operacjach nadzwyczajnych	50
Zysk brutto
Podatek dochodowy
Zysk netto

PRZEDSTAW FORMY ROZLICZEŃ BEZGOTÓWKOWYCH Z PUNKTU WIDZENIA INTERESÓW WSZYSTKICH PODMIOTÓW W NICH UCZESTNICZĄCYCH

1. Za pomocą czeku

2. Za pomocą kart płatniczych – debetowej lub kredytowej

3. Polecenie przelewu

4. Polecenie zapłaty

5. Bankowe inkaso dokumentów (faktur)

6. Factoring

7. Forfaiting

8. Akredytywa

9. Rozliczenie planowe

10. Okresowe rozliczenie saldami (kompensacyjne)

USTALENIE POZYCJI BILANSOWYCH BANKU:

Aktywa walutowe	W walucie obcej	W zł.	Pasywa	W walucie obcej	W zł.
Gotówka w kasie	200 USD 300 EUR 100 GBP	600 1200 650	Depozyty	500 USD 1000 EUR 200 GBP	1500 4000 1300
Udzielone kredyty	2000 USD 1000 EUR	6000 4000	Zaciągnięte pożyczki	2000 USD 1500 EUR	6000 6000
Papiery wartościowe	1000 USD 500 EUR	3000 2000

Należności i zobowiązania pozabilansowe
Nabyte kontrakty forwards: USD EUR

Pozycja walutowa	Bilansowa	Pozabilansowa	Łączna
Pozycje indywidualne: USD EUR GBP
Pozycja globalna
Pozycja całkowita
Pozycja absolutna

Ustal pozycje walutowe przy niezmienionej wartości aktywów, pasywów, należności i zobowiązań pozabilansowych w walutach obcych przy następującym poziomie kursów:

USD=3.36zł

EUR=4.54zł

GBP=7.50zł

Pozycja walutowa	Bilansowa	Pozabilansowa	Łączna
Pozycje indywidualne: USD EUR GBP
Pozycja globalna
Pozycja całkowita
Pozycja absolutna

Jaki wpływ na wynik finansowy będą miały zmiany kursów walut?

Bankowość

MNOŻNIK KREACJI PIENIĄDZA – odpowiada na pytanie, o ile zwielokrotnia się podaż pieniądza w gospodarce przy wzroście bazy monetarnej o jednostkę (czyli innymi słowy mnożnik decyduje o tym ile wyniesie kreacja pieniądza bankowego przy danych zasobach pieniądza gotówkowego). (m)

Podaż pieniądza jest iloczynem bazy monetarnej i mnożnika: M^S = BM x m

Mnożnik:

m = 1/(r0 + b – r0 x b)

r0 – stopa rezerwy obowiązkowej, r0 = RO/D

b – skłonność do utrzymywania gotówki, b = B/M^S

Przykład:

R0 = 3,5%, b = 13,7%

M = 1/(3,5% + 13,7% - 3,5% x13,7%) = 5,95

W Polsce na koniec 2006 r. baza monetarna wynosiła około 87 mld zł, podaż pieniądza (M3) powinna wynosić 523 mld zł, jednak była niższa i wynosiła 496 mld zł, ponieważ m.in. stan środków pieniężnych na rachunkach banków komercyjnych w NBP przewyższał poziom wynikający z rezerwy obowiązkowej oraz dlatego, że nastąpił wypływ pewnej części gotówki za granicę.

WSPÓŁCZYNNIK WYPŁACALNOŚCI BANKU – (inaczej współczynnik Cooke’a), jeden ze wskaźników adekwatności kapitałowej. Relacja między bazą kapitałową banku a jego pozycjami narażonymi na ryzyko, które są wyrażone w postaci wag. Wagi ryzyka przyporządkowane są umownie, zgodnie z zasadą im wyższe ryzyko jest związane z daną pozycją, tym większa waga tej pozycji. Pozycje o niższej wadze ryzyka są jednocześnie mniej dochodowe i odwrotnie.

Współczynnik wypłacalności powinien wynosić co najmniej 8% od trzeciego roku działalności, od drugiego 12%, a od pierwszego 15%.

Wada tego wskaźnika polega na tym, że bazuje na danych z przeszłości, czyli ma wartość historyczną.

Współczynnik ten wywiera wpływ na:

• Dążenie do maksymalizacji funduszy własnych,

• Kształtowanie optymalnej struktury portfela aktywów i zobowiązań pozabilansowych.

fundusze własne + kapitał krótkoterminowy – przekroczenie progu koncentracji kapitałowej x 100%

12,5 x całkowity wymóg kapitałowy

BON PIENIĘŻNY – krótkoterminowy papier wartościowy emitowany przez NBP w celu zaabsorbowania nadpłynności sektora bankowego (powiększenie pasywów NBP). Jest dokumentem na okaziciela sprzedawanym z dyskontem o wartości nominalnej 10 tysięcy zł (też 100 tys. zł i 1 mln zł). Termin zapadalności głównego waloru został skrócony z 14 dni do 7 dni. Ich sprzedaż odbywa się raz w tygodniu, regularnie w piątek.

Nabywcy: banki krajowe oraz Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Bony pieniężne są również przedmiotem obrotu na międzybankowym wtórnym rynku bonów pieniężnych, m.in. dlatego, że do transakcji z NBP na tynku pierwotnym dostęp ma tylko kilka banków, które pełnią funkcję dealera na tym rynku.

Od początku okresu transformacji w Polsce sektor bankowy charakteryzował się nadpłynnością stąd NBP sprzedawał bony pieniężne o zróżnicowanych terminach (operacje o charakterze absorpcyjnym). Tygodniowa stopa operacji otwartego rynku (interwencyjna, referencyjna) jest podstawową stopą procentową banku centralnego, najsilniej determinuje poziom rynkowych stóp procentowych. Stopa ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej.

REZERWA NA UTRATĘ WARTOŚCI NALEŻNOŚCI KREDYTOWEJ W PODEJŚCIU INDYWIDUALNYM – rezerwa celowa. Kredyty są sklasyfikowane według grup ryzyka w podejściu indywidualnym:

GRUPA RYZYKA	BANKOWE KLASY RATINGOWE	RATINGI ZEWNĘTRZNE	SYTUACJA FINANSOWA	OPÓŹNIENIE W SPŁACIE	KATEGORIE EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH
Kredyty normalne (N) prime	od I do VI ocena od 100 do 60 punktów.	od AAA+ do B	od bardzo dobrej do złej.	do 30 dni	Ekspozycje o niezidentyfikowanym zagrożeniu utraty wartości.
Kredyty „trudne”, „nieściągalne” (subprime)
Kredyty pod obserwacją (PO) watch list	VII	od CCC+ do D	zła	powyżej 30 dni	Ekspozycje o zidentyfikowanym zagrożeniu utraty wartości.
Kredyty poniżej standardu (PS) sub-standard	VIII	poza ratingiem	zła	powyżej 90 dni
Kredyty wątpliwe (w) doubtful	IX	poza ratingiem	zła	powyżej 180 dni
Kredyty stracone (S) loss	X	poza ratingiem	zła	powyżej 360 dni

Zasady tworzenia rezerw celowych zostało określone przez Ministra Finansów w drodze rozporządzenia. Przy klasyfikacji ekspozycji kredytowych wykorzystywane są dwa niezależne kryteria:

• Terminowość spłaty kapitału lub odsetek,

• Sytuacja ekonomiczno-finansowa dłużnika (określona na podstawie mierników ilościowych i jakościowych oraz ocen agencji ratingowych).

Czyli w odniesieniu do ekspozycji kredytowych, 5 kategorii (zależnie od długości opóźnień w spłacie).

PRAWDA – FAŁSZ:

ZDANIE	P	F
Na marżę depozytową nie wpływa cena pieniądza na rynku międzybankowym.		F
Wszystkie depozyty na żądanie tworzą kapitał krótkoterminowy banku.	P
Otwarcie akredytywy następuje na wniosek wierzyciela, złożony w jego banku.		F
Hipoteka może zabezpieczać jedynie wierzytelności pieniężne.	p
Podmioty stowarzyszone są członkami grupy kapitałowej	p
Dla banku krajowego rachunek LORO to utrzymywany w nim rachunek banku zagranicznego.	P
W celu zabezpieczenia się przed spadkiem ceny instrumentu podstawowego, należy kupić opcję call.		F
Zobowiązanie poręczyciela według prawa cywilnego jest zobowiązaniem solidarnym z kredytobiorcą.		F
Przy faktoringu niepełnym faktor nie ponosi ryzyka kredytowego.	P
W warunkach odwróconej krzywej rentowności bank jest narażony na ryzyko walutowe.		F

Uzupełnić:

1. W warunkach aprecjacji złotego względem euro bank powinien utrzymywać stopy procentowe albo podaż pieniądza na niezmienionym poziomie.

2. W warunkach malejącej krzywej dochodowości bank powinien finansować aktywa o krótkich terminach zapadalności pasywami o długich terminach zapadalności.

3. Polecenie zapłaty inicjowane jest przez wierzyciela i składane do banku wierzyciela, poprzez wzajemne honorowanie poleceń zapłaty, aby go wykonać niezbędna jest umowa między bankiem dłużnika a bankiem wierzyciela i zgoda na wykonanie polecenia wydanego przez dłużnika .

4. Pieniądz kredytowy emitowany był przez banki i występował w formie papierowej wymienialny na kruszce. Potwierdzenie umowy kredytowej między bankiem a jego klientem.

5. Kontrakt FRA2x5 zawarty z polskim bankiem 16.06.2009 roku będzie rozliczony 16.09.2009 według stawki referencyjnej WIBOR 3M.

RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ – zagrożenie osiągnięcia wyniku odbiegającego od zakładanego poziomu na skutek ukształtowania się poziomu i struktury przyszłych stóp procentowych w sposób odmienny od oczekiwań podmiotu, a w przypadku braku oczekiwań - w sposób odmienny w stosunku do obecnego poziomu i struktury stóp procentowych.

Komitet Bazylejski, według którego ryzyko stopy procentowej to „niebezpieczeństwo niekorzystnego wpływu zmian stopy procentowej na kondycję finansową podmiotu gospodarczego, w tym banku.”

Tradycyjne wewnętrzne narzędzia zarządzania ryzykiem stopy procentowej obejmują:

1. limity pozycyjne i kapitałowe (System limitów służy określeniu dopuszczalnego poziomu zagregowanego ryzyka stopy procentowej akceptowanego przez podmiot, jak i poszczególnych jego składników. W zależności od stosowanych metod pomiaru ryzyka, limity mogą być ustalane w odniesieniu do takich wielkości jak:

- maksymalny udział pozycji wrażliwych na wahania stopy procentowej,

- udział pasywów o stałej stopie procentowej w wybranych przedziałach czasowych,

- udział papierów wartościowych o stałej stopie procentowej,

- dopuszczalna wielkość luki odsetkowej w wybranych przedziałach czasowych, )

2. sterowanie strukturą aktywów i pasywów,

3. wykorzystywanie pozycji negocjacyjnej w celu nadawania pozycjom bilansowym charakteru umożliwiającego ograniczenie ryzyka.

Instrumenty: kontrakty forward, futures, opcje na stopy procentowe, kontrakty swap itp.

USTALENIE POZYCJI BILANSOWYCH BANKU:

Aktywa walutowe	W walucie obcej	W zł.	Pasywa	W walucie obcej	W zł.
Gotówka w kasie	200 USD 300 EUR 100 GBP	500 1050 450	Depozyty	500 USD 1000 EUR 200 GBP	1250 3500 900
Udzielone kredyty	2000 USD 1000 EUR	5000 3500	Zaciągnięte pożyczki	2000 USD 1500 EUR	5000 5250
Papiery wartościowe	1000 USD 500 EUR	2500 1750

Należności i zobowiązania pozabilansowe
Nabyte kontrakty forwards: USD EUR

Pozycja walutowa	Bilansowa	Pozabilansowa	Łączna
Pozycje indywidualne: USD EUR GBP	(500+5000+2500)-(1250+5000)=1750 (1050+3500+1750)-(3500+5250)=-2450 450-900=-450	1250 3500-1750=1750 -2250	3000 4200 -2700
Pozycja globalna	1750+(-2450)+(-450) = -1150	1250+1750+(-2250) = 750	-1150+750=-400
Pozycja całkowita	1750	1250+1750=3000	3000+4200=7200
Pozycja absolutna	1750+2450+450=4650	5250	9900

Która z pozycji będzie miała wpływ na wynik finansowy banku? Zmiana wartości bilansowej pozycji globalnej w ciągu okresu obrotowego.

Która z pozycji będzie miała wpływ na wymóg kapitałowy? Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego nie istnieje, jeżeli całkowita pozycja walutowa banku przewyższa 2% jego funduszy własnych.