Ameryka Południowa

Z Wikipedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Ameryka Południowa na mapie świata

Ameryka Południowa – kontynent leżący na półkulach południowej i zachodniej. Od wschodu graniczy z Oceanem Atlantyckim, a od zachodu z Oceanem Spokojnym. Powierzchnia Ameryki Południowej wynosi 17,8 mln km². Od północy, przez Przesmyk Panamski, graniczy z Ameryką Północną. Oba te kontynenty nazywane są też przez Europejczyków Nowym Światem.

Spis treści [ukryj] 1 Dane geograficzne 1.1 Państwa Ameryki Południowej i ich stolice 2 Krótka historia 3 Bogactwa naturalne 4 Klimat 5 System wodny 6 Warunki naturalne 7 Ludność 7.1 Południowoamerykańskie rekordy 7.2 Języki 8 Flora i fauna 8.1 Flora 8.2 Fauna 9 Linki zewnętrzne 10 Zobacz też 11 Przypisy

Dane geograficzne [edytuj]

 Osobny artykuł: Geografia Ameryki Południowej.

Najdalej wysunięte punkty kontynentu na stałym lądzie:

• na północy - Przylądek Gallinas (12°25'N)

• na południu - Przylądek Horn (55°59'S)

• na zachodzie - Przylądek Parinas (81°22'W)

• na wschodzie - Przylądek Branco (34°47'W)

Państwa Ameryki Południowej i ich stolice [edytuj]

Lp.	Państwo	Stolica
1	Argentyna	Buenos Aires
2	Boliwia	La Paz
3	Brazylia	Brasília
4	Chile	Santiago
5	Ekwador	Quito
6	Gujana	Georgetown
7	Kolumbia	Bogota
8	Paragwaj	Asuncion
9	Peru	Lima
10	Surinam	Paramaribo
11	Urugwaj	Montevideo
12	Wenezuela	Caracas
13	Gujana Francuska^[1]	Kajenna

Krótka historia [edytuj]

 Osobny artykuł: Historia Ameryki Południowej i Środkowej.

Pierwsi ludzie przybyli do Ameryki Południowej z Azji (przez Cieśninę Beringa i Amerykę Północną) ok. 20 - 40 tys. lat temu^{[potrzebne źródło]}. W XVI w. konkwistadorzy z Hiszpanii i Portugalii doprowadzili do upadku cywilizacji indyjskich, ale Indianie do dziś stanowią znaczny odsetek mieszkańców Ekwadoru, Boliwii i Peru. Zróżnicowanie etniczne wiąże się najczęściej ze zróżnicowaniem społecznym. Najbiedniejsza i najmniej liczna jest ludność autochtoniczna- Indianie, najbogatsza zaś biała- napływowa i kreolska (potomkowie kolonizatorów). Większość mieszkańców kontynentu skupia się u wybrzeży, wnętrze lądu nie jest nawet do końca zbadane. Ameryka Południowa była obszarem bardzo burzliwym. Po II wojnie światowej był to teren ostrych konfliktów społeczno-politycznych. Ameryka Południowa była obszarem rządzonym przez różne siły wojskowe, które blokowały rozwój^{[potrzebne źródło]}. Liczne były też obawy przed wpływami ze strony Związku Radzieckiego. Trudne warunki życia i pracy były przyczyną obalenia dyktatur rządzących krajami Ameryki. W latach 50. XX w. doszło do licznych walk i wystąpień co w efekcie końcowym spowodowało upadek większości rządów dyktatorskich. Na początku lat 60. zeszłego stulecia dyktatura utrzymywała się tylko w kilku państwach Ameryki Łacińskiej (Dominikana, Nikaragua, Paragwaj). Lata 70. przyniosły większe otwarcie krajów Ameryki Południowej na świat, szukanie nowych kontaktów, partnerów itp.

Bogactwa naturalne [edytuj]

Zdjęcie satelitarne Ameryki Południowej

Główne złoża: miedź, rudy żelaza, cynk, ołów, cyna, mangan, wolfram, antymon, boksyty, uran, siarka, ropa naftowa, diament, srebro.

Klimat [edytuj]

W Ameryce Południowej występują wszystkie strefy klimatyczne, począwszy od klimatu równikowego na północy kontynentu, poprzez zwrotnikowy, podzwrotnikowy, umiarkowany do subpolarnego na południu kontynentu. Pod względem opadów w Ameryce Południowej są tereny o obfitych opadach (Nizina Amazonki), ale również pustynne (w Andach). Na pustyni Atacama występuje najdłuższy okres bez opadów (400 lat) od roku 1670-1972. Również minimalne średnie opady są tam najmniejsze i wynoszą 0,8 mm Maksymalne średnie opady notuje się w Lloro-Choco (Kolumbia) 12717 mm.^{[potrzebne źródło]}

System wodny [edytuj]

Ok. 85% powierzchni Ameryki Południowej należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego. Największymi rzekami są: Amazonka, Parana, São Francisco, Orinoko. Wśród niewielkiej liczby jezior wymienić należy: Maracaibo, Patos, Titicaca.

Na zachodnich stokach Andów Patagońskich w Chile oraz na nizinie pacyficznej w Kolumbii i w środkowym biegu rzeki Magdaleny opady przekraczają nawet 7000 mm rocznie. Najbardziej suchymi obszarami są zachodnie stoki w środkowej części Andów (pustynia Atacama poniżej 20 mm). Na pustyni Atacama są miejsca, gdzie ostatni deszcz spadł 400 lat temu. W północnej części Chile, w mieście Arica roczne sumy opadów nie dochodzą do 1 mm, a w Iquique bywają okresy kilkunastoletnie, w których nie spada ani jedna kropla deszczu.

Warunki naturalne [edytuj]

Mapa Hipsometryczna Ameryki Południowej

Kontynent mało rozczłonkowany, półwyspy i wyspy stanowią niewielką część całej powierzchni kontynentu, największe półwyspy: Brunswick, Taitao. Główne wyspy: Ziemia Ognista, Riesco, Santa Inés. Ameryka Południowa jest kontynentem o przewadze terenów nizinnych, średnia wysokość 655 m n.p.m. Na zachodzie kontynentu biegną góry Andy, będące przedłużeniem Kordylierów z Ameryki Północnej. Najwyższym szczytem jest Aconcagua w Argentynie (6959 m n.p.m.), a najniżej położonym terenem jest obszar Salinas Chicas (42 m p.p.m.) na półwyspie Valdes. Największe wyżyny Ameryki Południowej to: Wyżyna Gujańska, Wyżyna Brazylijska, Wyżyna Patagońska, niziny to: Nizina Orinoko, Nizina Amazonki, Nizina La Platy,

Ludność [edytuj]

Ameryka Południowa ma 382 mln mieszkańców (VII 2007), co stanowi prawie 5,8% ludności całej kuli ziemskiej, a średnia gęstość zaludnienia wynosi ok. 22 mieszkańców na 1 km². Zaludnienie kontynentu jest nierównomierne (choć nie tak bardzo jak w Ameryce Północnej) i koncentruje się na wybrzeżach - wschodnim i zachodnim. Najbardziej zaludnione państwa to: Ekwador – 49 osób/km² (2007) i Kolumbia – 39 osób/km² (2007), a najmniej zaludnione tereny to kraje Surinamu – 2,9 osoby/km² (2007) i Gujany – 3,6 osoby/km² (2007).

Na kontynencie jest 12 niepodległych państw i jedno terytorium zależne - Gujana Francuska. W bezpośrednim sąsiedztwie kontynentu leżą grupy wysp (Falklandy, Galapagos, Antyle razem z Trynidad i Tobago, Ziemia Ognista), z których tylko niektóre są niepodległe, a pozostałe stanowią terytoria zamorskie innych państw.

Południowoamerykańskie rekordy [edytuj]

• największe miasto: São Paulo ( Brazylia) 20 mln mieszkańców (miasto)

• najwyższy szczyt: Aconcagua ( Argentyna) 6962 m n.p.m.

• najwyższy wulkan: Ojos del Salado ( Chile/ Argentyna) 6885 m n.p.m. - najwyższy wulkan świata

• najwyższy czynny wulkan: Llullaillaco ( Chile/ Argentyna) 6739 m n.p.m. - najwyższy czynny wulkan świata

• najniższy punkt: Salinas Chicas ( Argentyna) 42 m p.p.m

• największe jezioro: Maracaibo ( Wenezuela) 14 100 km²

• najdłuższa rzeka: Amazonka ( Peru/ Kolumbia/ Brazylia) 6570 km

• największe dorzecze: dorzecze Amazonki ( Peru/ Ekwador/ Kolumbia/ Brazylia) 7,2 mln km² - największe dorzecze świata

Języki [edytuj]

Języki romańskie w Ameryce Południowej.

     hiszpański

     portugalski

     francuski

Ameryka Południowa jest kontynentem wielojęzycznym. Głównymi językami są: portugalski, którym posługuje się 190 mln mieszkańców Brazylii (byłej kolonii portugalskiej) i hiszpański, którym mówi ok. 185 mln mieszkańców innych krajów (byłych kolonii hiszpańskich). W użyciu są też języki: niderlandzki, angielski, francuski, keczua, guarani i inne języki indiańskie. Językiem polskim posługuje się ok. 90 tys. mieszkańców polskiego pochodzenia z brazylijskich stanów Paraná, Santa Catarina i Rio Grande do Sul.

Flora i fauna [edytuj]

Flora [edytuj]

Biomy lądowe w Ameryce Północnej i Południowej. Ze względu na dość duże obszary nienaruszone przez człowieka, w Ameryce Południowej można spotkać liczne gatunki flory. W dorzeczu Amazonki występuje typowy deszczowy las tropikalny. Można jednak spotkać również obszary o odmiennej roślinności: na Wyżynie Brazylijskiej – lasy monsunowe, półpustynie w Peru i Boliwii. Najczęściej spotykane rośliny użytkowe to: ziemniak, tytoń, kakaowiec, ananas.

Fauna [edytuj]

Świat zwierzęcy w Ameryce Południowej jest bogaty pod względem liczby i różnorodności gatunków; najbardziej typowe to: mrówkojad, tapir, małpy czepiaki i kapucynki, świnki morskie, nutrie, szynszyle, koszatniczki, lamy, papugi, kolibry, kondory, boa dusiciele oraz anakondy, kajmany, piranie.

Linki zewnętrzne [edytuj]

• Relacja z podróży do Ameryki Południowej Anity Kucharskiej & Maćka "Krugera" Kiersztyna

• Ameryka Południowa - Informacje praktyczne, kursy walut, prognoza pogody, relacje z podróży

Zobacz też [edytuj]

• Geografia Ameryki Południowej

pRZYPISY

1. ↑ Terytorium zamorskie Francji