Pojęcie analizy.
Pojęcie analizy można rozpatrywać w znaczeniach:
Rozbiór całości na części
Rozkładanie całości na elementy zazwyczaj niejednorodne zmierzające do wyróżnienia składników pierwotnych, wykrycia czynników warunkujących, wskazania przyczyn, zasad, ustalania praw
Założenie, że problem jest już rozwiązany i prowadzenie rozumowania od końca do początku
Ustalenie czy i w jakim stopniu działalność gospodarcza jest zgodna z zasadą racjonalnego gospodarowania; bazuje na wynikach różnych dziedzin naukowych
Przygotowanie informacji do analizy, etapy:
Ewidencjonowanie działalności gospodarczej za pomocą ewidencji operatywnej i księgowej
Polega na selekcjonowaniu, weryfikowaniu i opracowaniu materiału ewidencyjnego w celu wykorzystania tego materiału przy podejmowaniu decyzji gospodarczej.
Etapy i funkcje badania analitycznego:
Poznawcza – umożliwia poznanie zjawisk gospodarczych we wzajemnych powiązaniach ich przyczyny i skutki, uwarunkowania i ograniczenia
Informacyjna – informacje zawarte w analizie są źródłem do podejmowania decyzji
Kontrolna – umożliwia ustalenie odchyleń od planu
Oceniająca – umożliwia sformułowanie wniosków odnośnie przeszłości i przyszłości
Analiza ekonomiczna umożliwia:
Zapoznanie się z zadaniami działalności gospodarczej i ich realizacją
Zapoznanie się ze stanem ekonomicznym czynników produkcji i metodami gospodarowania
Zapoznanie się z wynikami finansowymi
Porównanie działalności przedsiębiorstwa z wynikami z poprzednich okresów oraz z działalnością innych przedsiębiorstw.
Kolejność zadań przy tworzeniu analizy:
Zweryfikowanie obiektu badań; określenie przedmiotu, zakresu i celu
Określenie rodzajów i źródeł informacji liczbowych i nie liczbowych
Wybór kryteriów oceny podanego zjawiska lub procesu
Wybór odpowiedniej metody i miary badań
Ustalenie bazy odniesienia
Wybór formy ilustracji analizy
Określenie odbiorcy wyników
Zebranie, usystematyzowanie i zweryfikowanie zebranych materiałów źródłowych liczbowych o badanym zjawisku gospodarczym
Postawienie wstępnej hipotezy
Ustalenie dziedzin wymagających szczegółowej analizy
Rozłożenie przedmiotu badania na możliwie proste elementy składowe
Zbieranie informacji o czynnikach, które wpłynęły na badane zjawisko
Określenie stopnia przypadkowości lub powtarzalności i tendencji zjawiska
Ustalenie czynników i ich relacji wpływających na badane zjawisko
Określenie odchyleń wielkości rzeczywistych od bazowych
Prezentacja wyników analizy ekonomicznej
Postawienie ostatecznej diagnozy ekonomicznej zjawiska
Sformułowanie wniosków
Postawienie prognozy
Opracowanie sposobów i środków doskonalących działalność podjęcie odpowiednich decyzji zmierzających do poprawy ekonomicznej działalności firmy.
Cechy i zasady dobrej analizy ekonomicznej
Prawidłowo sporządzona analiza ekonomiczna musi spełniać następujące wymagania formalne i merytoryczne:
Jest przydatna
Koncentruje się na zagadnieniach najistotniejszych
Kompleksowo ujmuje temat i uwzględnia wszystkie rozpoznane elementy determinujące, określony stan lub wybrane zjawisko ekonomiczne
Zawiera właściwe oraz obiektywne stwierdzenia oraz ocenę stanu faktycznego
Opiera się na zweryfikowanych danych liczbowych po doprowadzeniu ich do porównywalności
Wyjaśnia odchylenia od bazy porównawczej, ujawnia nieprawidłowości, ograniczenia i negatywne zjawiska.
Metody analizy ekonomicznej
Dedukcji – to sposób pojmowania i przeprowadzenia badań polegających na przechodzeniu od pewnych ogólnych zjawisk, sądów i przesłanek do innych szczegółowych elementów składowych, które z nich logicznie wynikają. W tej metodzie wychodzi się od wyników a kończy się na czynnikach, które na nie wpłynęły.
Indukcji – metoda scalania, polega na dochodzeniu na podstawie stwierdzonych faktów do prawd ogólnych, bardziej złożonych, o większym stopniu syntezy. Jest to rodzaj badania, wnioskowania, który prowadzi od zjawisk szczegółowych, elementarnych i przyczynowych do uogólnień w postaci wniosków i oceny pozostających w przyczynowym związku ze zjawiskami przyczynowymi – szczegółowymi.
Redukcji – weryfikacji; obejmuje trzy kroki odjścia do celu:
Sformułowanie wstępnej syntezy charakteryzującej badane zjawisko
Zweryfikowanie prawidłowości tez i wniosków w toku prac analitycznych
Podsumowanie ustaleń dokonanych przy kroku 2, sformułowanie syntezy końcowej zawierającej ocenę badanego zjawiska wraz z wnioskami, co do dalszego postępowania.
Determistyczna – określona jako badanie odchyleń, które występują w analizie pod wpływem działania poszczególnych czynników.
Rodzaje analizy ekonomicznych ze względu na kryteria:
Przedmiotowe:
Makroekonomiczna
Mikroekonomiczna
Finansowa
Techniczno – ekonomiczna
Stopień szczegółowości:
Ogólna – opiera się na ogólnych najważniejszych informacjach i syntetycznych wskaźnikach. Odgrywa duże znaczenie przy ocenie całości działalności przedsiębiorstwa i przygotowanie podstaw do podjęcia decyzji
Szczegółowa – dokładnie bada segment działalności
Częstotliwość i czas:
Ciągła, okresowa, doraźna
Wstępna, bieżąca, następna
Zastosowanie metody badawczej:
Funkcjonalna – zajmuje się badaniem odrębnych zjawisk występujących w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej
Decyzyjna – bada zjawiska będące skutkiem planowanej lub realizowanej decyzji, zmierza do uzyskania odpowiedzi na pytanie: jaką decyzję podjąć aby jej skutki wywołały pozytywny wpływ na wyniki działalności przedsiębiorstwa
Kompleksowa – obejmuje szerszą ocenę poszczególnych rodzajów działalności przedsiębiorstwa, określone w czasie we wzajemnych związkach i uwarunkowaniach, jest czasochłonna
Rodzaj informacji analitycznych:
Wskaźnikowa – obejmuje kilka grup wskaźników dotyczących przedstawionych sfer przedsiębiorstwa w celu oceny obecnej jak i przyszłej pozycji. Każdy wskaźnik charakteryzuje się tym, że jego zbyt wysoka lub niska wielkość symbolizuje występowanie pozytywnych lub negatywnych zjawisk.
Zależnościowa
Materiały źródłowe wykorzystywane w analizie
Ewidencyjne:
Dokumentacja pierwotna lub wtórna:
Asygmaty kasowe
Dowody sprzedaży
Zapisy w analitycznych i syntetycznych urządzeniach ewidencyjnych:
Konta
Rejestry
Taśmy
Karty
Dyski
Kartoteki
Pozaewidencyjne:
Sprawozdawczość dokonywana przez firmę:
Plan finansowy firmy
Inne plany gospodarcze krótko lub długoterminowe
Kalkulacje wstępne
Kosztorysy
Normy kosztów
Wyniki z poprzednich analiz
Materiały z kontroli i rewizji
Informacje o przedsiębiorstwie
Informacje prawne
Pojęcie analizy finansowej
Analiza finansowa – jest jednym z ważniejszych narzędzi ułatwiających podejmowanie decyzji w przedsiębiorstwie. Zawiera dane o stanie i zmianach jakie zaszły w działalności firmy. Analiza finansowa zajmuje się wielkościami ekonomicznymi w wyrażeniu pieniężnym. Obejmują one:
Ze stanem majątkowym/ kapitałowym
Z wynikami finansowymi
Analiza finansowa jest przydatna kierownictwu do interpretacji sprawozdań finansowych, jak również do lepszego korzystania z dostępnych zasobów mając na celu spełnienie oczekiwań różnych decydentów. Głównym zadanie analizy jest ocena danej jednostki gospodarczej od strony finansowej, co do przyszłych założeń, przyszłych okresów, jak też wyników osiągniętych przez inne podmioty gospodarcze.
Najważniejsze cele analizy finansowej.
Ukazanie stanu finansowego podmiotu gospodarczego.
Znalezienie zależności, tendencji i prawidłowości w celu ustalenia czy dana firma ma szanse do rozwoju, czy zmierza do upadłości.
Interpretacja i weryfikacja podjętych decyzji
Poszukiwanie i znalezienie różnorodnych rozwiązań sprzyjających wzrostowi efektywności danych rozwiązań.
Pojęcie płaszczyzn analitycznych
Płaszczyzny analityczne – zespół różnych płaszczyzn badawczych analizy finansowej. Istnieje następujący zakres badań analitycznych:
Przedmiotowy
Czasowy
Przestrzenny
Podmiotowy
Najistotniejsze znaczenie we wskazanych zakresach badań analitycznych ma zakres czasowy analizy finansowej, co wynika z perspektywicznej orientacji współczesnych procesów zarządzania.
Opisz zakresy badań analitycznych
Zakres przedmiotowy analizy finansowej:
Przychody
Koszty
Wynik finansowy
Efektywność
Płynność finansowa
Majątek przedsiębiorstwa
Zakres czasowy analizy finansowej:
Przeszła działalność
Działalność bieżąca
Działalność przyszła
Zakres przestrzenny analizy finansowej:
Rozwiązania systemowe
Uwarunkowania rynkowe
Konkurenci
Pozycja na rynku
Zakres podmiotowy analizy finansowej:
Przedsiębiorstwo jako całość
Samodzielne jednostki wewnętrzne przedsiębiorstwa.
Istotne elementy analizy finansowej:
Stan finansowy – statyczne ujęcie przedmiotu analizy, ustalony na określony moment, obejmuje wyposażenie przedsiębiorstwa, składniki majątku trwałego i obrotowego, środki zaangażowane w inwestycje i środki niematerialne, oraz finansowe pokrycie tych składników z kapitału własnego lub obcych zobowiązań. Wiąże się to z kształtowaniem sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, jego zdolnością płatniczą i kredytową.
Wynik finansowy – to ujęcie dynamiczne przedmiotu analizy finansowej, ustala się na pewny dzień jako sumę wyników narastających w ciągu miesiąca, kwartały lub roku. Te wyniki to zysk lub strata ujęte w wielkościach netto lub brutto. Oddziaływają na nie np.przychody ze sprzedaży, koszty własne, rozliczenie w formie podatków. Dotacje i dywidendy.
Rodzaje analizy finansowej:
Ze względu na przeznaczenie analizy obejmujące źródło i cechy odbiorców wyróżnia się:
Analizę wewnętrzną – sporządzana przez przedsiębiorstwo; jej przedmiotem są cele zawarte w analizie finansowej i analizy techniczno – ekonomicznej.
Analizę zewnętrzną – dokonywana przez banki, inwestorów, dostawców, niektóre środki masowego przekazu w oparciu o informacje zawarte w publikowanych sprawozdaniach finansowych
Ze względu na kryterium czasu:
Analiza retrospektywna – dokonywana jest na wszystkich szczeblach zarządzania przedsiębiorstwem. Odnosi się do przeszłości i ma na celu ocenę przyszłych wyników prowadzonej działalności. Te wyniki służą celom poznawczym i decyzyjnym. Cel poznawczy tej analizy sprowadza się do celu trafności i słuszności decyzji podjętych w przedsiębiorstwie w przeszłości
Analiza bieżąca – oznacza ocenę przebiegu obecnie podejmowanych działań. Wpływa to na wzrost możliwości szybkiego dostarczania informacji, co prowadzi do zwiększenia swojej przydatności w operatywnym zarządzaniu przedsiębiorstwem. Pozwala na przeprowadzenie szybkiej korekty wdrażanych decyzji.
Analiza prospektywna – ma charakter decyzyjny, zajmuje się tworzeniem i dokonywaniem oceny różnych wariantów rozwiązań pomocnych przy podejmowaniu ostatecznych decyzji. Poprzez stosowanie tej metody analiza ta umożliwia wybór najlepszych wersji uruchamianych w przyszłości projektów. Analizę tę wykorzystuje się także w strategii kształtowaniu przedsiębiorstwa.
Definicja i cel sprawozdania finansowego
Sprawozdanie finansowe – jest to zbiór wielu liczb, które charakteryzuje to, co działo się w przedsiębiorstwie na przestrzeni ostatnich dwunastu miesięcy. Jest nieocenionym źródłem informacji o działalności każdego przedsiębiorstwa.
Celem sprawozdania finansowego jest dostarczenie informacji o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i wynikach finansowych oraz zmianach sytuacji finansowej użytecznych dla szerszego kręgu.
Dni, na które sporządza się sprawozdanie finansowe:
Dzień kończący rok obrotowy
Dzień zakończenia działalności jednostki
Dzień poprzedzający zmianę formy prawnej
Na dzień przejęcia jednostki przez inną jednostkę
Dzień podziału jednostki
Dzień poprzedzający dzień podziału jednostki, postawienia jednostki w stan likwidacji lub upadłości
Na inny dzień bilansowy określony odpowiednimi przepisami
Cechy prawidłowego sporządzenia sprawozdania:
Rzetelność – zgodność jego danych z rzeczywistością. Jedynie na prawdziwych danych opierać można ocenę działalności przedsiębiorstwa i podejmowanych decyzji
Kompleksowość – wyraża się w tym, że dane sprawozdawcze powinny uwzględniać całość składników majątkowych, źródła ich finansowania oraz procesów gospodarczych jednostki, które mają swój wyraz w wyniku finansowym
Jednolitość – to przyjecie jednolitych zasad grupowania danych sprawozdawczych. Cecha ta umożliwia prowadzenie analizy porównawczej
Sprawdzalność – to możliwość konfrontacji zawartych w nim danych z właściwymi źródłami. Chodzi o możliwość sięgania do źródeł pierwotnych.
Ciągłość – konieczność odpowiedniego powiązania informacji w kolejnych okresach sprawozdawczych. Zmusza to do wyraźnego określenia i wykazania zmian w zasadach interpretacji poszczególnych danych sprawozdawczych.
Przejrzystość – to ujecie danych sprawozdawczych w układach ułatwiających stwierdzenie wzajemnych powiązań gospodarczych, wynikających z odpowiedniego uporządkowania i pogrupowania informacji.
Obiektywność - powinna być najważniejszą cechą sprawozdania finansowego. Odzwierciedlenie rzeczywistego stanu jednostki, co dotyczy zarówno wielkości liczbowych jaki i analitycznych, a także jej ocena.
Skład sprawozdania finansowego:
Bilans
Rachunek zysków i strat
Rachunek przepływów pieniężnych
Zestawienie zmian w kapitale własnym
Informacja dodatkowa
Odbiorcy sprawozdania finansowego i ich potrzeby informacyjne
Wewnętrzni (właściciele i kierownictwo jednostki)
Ocena dokonywanych przedsięwzięć pod względem rentowności i stopy zwrotu kapitałów, utrzymania płynności finansowej, zapotrzebowanie na nowy kapitał
Wewnętrzni (pracownicy)
Ocena wypłacalności jednostki oraz możliwych w przyszłości perspektyw rozwoju zawodowego i możliwości awansu
Zewnętrzni (potencjalni inwestorzy)
Możliwa do odzyskania stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału oraz ocena ryzyka potencjalnych przedsięwzięć’
Zewnętrzni (kredytodawcy i pożyczkodawcy)
Ocena zdolności płatniczej jednostki oraz ocena perspektyw rozwoju rzutująca na ryzyko kredytowe
Zewnętrzni (biegły rewident)
Ocena prawidłowości, rzetelności oraz jasności przedstawienia sytuacji majątkowej i finansowej badanej jednostki gospodarczej
Zewnętrzni (kontrahenci)
Sytuacja finansowa jednostki i powiązana z nią zdolność płatnicza
Zewnętrzni (jednostki konkurencyjne)
Ocena sytuacji rynkowej, udziału w rynku, poziomu cen, ilości sprzedaży
Zewnętrzni (organy administracji państwowej i samorządowej)
Informacje dla celów statystyki oraz polityki gospodarczej i fiskalnej
Zasady sporządzania sprawozdania finansowego:
Memoriału – ujęcia w księgach rachunkowych, następnie w sprawozdaniu finansowym ogółu operacji dotyczących danego roku obrotowego
Współmierności – na wynik finansowy wpływają zanalizowane w roku obrotowym przychody i koszty odpowiednie związane z ich uzyskaniem
Kontynuacji – jednostka będzie w przyszłości kontynuować swoją działalność, w zasadzie w podobnym zakresie
Porównywalności – stałe stosowanie z okresu na okres raz przyjętych rozwiązań w celu porównywalności danych
Istotności – przewiduje takie zorganizowanie ewidencji, aby zapewniała wyodrębnienie tych samych operacji gospodarczych, które ważą przy ocenie sytuacji majątkowej, finansowej, wyniku finansowego. Służą do zapewnienia skutecznej kontroli wewnętrznej
Indywidualnej wyceny – wymaga oddzielnej wyceny każdego składnika aktywów i pasywów
Ostrożnej wyceny – szczególnie składniki aktywów i pasywów wycenia się stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie koszty.
Definicja bilansu
Bilans - jest zestawieniem posiadanego przez jednostkę gospodarcza majątku oraz źródeł jej finansowania, określanych jako zobowiązania wobec jego właścicieli i kredytodawców. Bilans przedsiębiorstwa jest sprawozdaniem pokazującym sytuację majątkowo-finansową jednostki gospodarczej na czas określony. Podstawową zasadą budowy bilansu jest założenie, że Suma aktywów ma się równać sumie pasywów.
Aktywa uszeregowane są według stopnia płynności (od najmniej do najbardziej): WNiP, rzeczowe aktywa trwałe, zapasy, należności, środki pieniężne.
Pasywa w nich znajdziemy informację czym aktywa są finansowane. Są to przede wszystkim kapitały własne, kredyty, pożyczki oraz zobowiązania wobec dostawców.
Jakie są najważniejsze informacje zawarte w bilansie?
Suma bilansowa
Struktura bilansowa – relacje aktywów trwałych do obrotowych; kapitałów własnych do zobowiązań
Tendencje poszczególnych pozycji (wzrosty czy spadki)
Definicja rachunku zysków i strat
Rachunek zysków i strat – dostarcza informacji o przychodach i kosztach spółki pochodzących z działalności podstawowej i pobocznej. Pokazuje zdolności firmy do generowania zysków i samofinansowania. Prezentuje strumienie pieniężne. Sprawozdanie to polega na zestawieniu strumieni przychodów uzyskanych w danej jednostce ze sprzedaży wyrobów i usług, czy też towarów w ramach prowadzonej działalności oraz przychodów uzyskanych z prowadzenie operacji finansowych i kosztów tej działalności. Dla oceny główne znaczenie ma wynik działalności podstawowej. Osiągnięty na poziomie ryzyka wskazuje, czy spółka jest w stanie generować zyski realizując czynności określone w jej statucie. Wynik ten może ulec zmianie z powodu działalności dodatkowej, do której zalicza się np. przychody i koszty finansowe.
Podstawowe zasady rachunkowości odnoszące się do rachunku zysków i strat:
Zasada memoriałowa – zgodnie z tą zasadą należy ująć w rachunku zysków i strat wszystkie osiągnięte przychody i odpowiadające tym przychodom koszty dotyczące danego roku obrotowego niezależnie od terminu ich zapłaty
Współmierności przychodów i kosztów – dotyczy równoczesnego ujęcia przychodów i związanych z ich osiągnięciem kosztów
Ostrożności – nakazuje z rozwagą podchodzić do ujmowania w rachunku zysków i strat przychodów i kosztów
Kontynuacji działania – ma istotny wpływ na wycenę składników majątkowych firmy w tym także na wysokość kosztów
Istotności – wskazuje, że należy zapewnić wyodrębnienie rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych mających wpływ na ocenę sytuacji majątkowej i finansowej firmy oraz na wielkość wyniku finansowego.
Okresu rachunkowego – zgodnie z tą zasadą rachunek zysków i strat jest zawsze sporządzany na pewien okres (najczęściej na 1 rok)
Czym jest informacja dodatkowa
Informacja dodatkowa – jest czymś obligatoryjnym, elementem dla sprawozdania finansowego. Zawiera wiele cennych informacji, które przez większość menadżerów nie są zauważone. Składa się ona z dwóch części:
Wprowadzenie do sprawozdania finansowego
Dodatkowe informacje i objaśnienia
Jakie są najważniejsze informację?
Za jaki okres zostało sporządzone sprawozdanie
Informacje o strukturze kapitału podstawowego
Kwoty dokonywanych odpisów aktualizujących środki trwałe
Należności i zapasy
Wielkości tworzonych rezerw
Jakie części majątku ustanowione są zabezpieczenia np.z tytułu kredytu
Jaka jest wartość majątku oraz dokonywanych odpisów amortyzacyjnych
Zestawienie zmian w kapitale własnym
Co jest celem zestawienia zmian w kapitale własnym?
Informacje o zmianach źródła finansowania kapitału własnego
Informacje o pozostającym w przedsiębiorstwie zysku lub wymagającej pokrycia spłacie
Rachunek przepływów pieniężnych (przedstawienie faktycznych wpływów i wydatków)
Rodzaje działalności w rachunku przepływu środków pieniężnych:
Operacyjna – obejmuje przede wszystkim statutową działalność przedsiębiorstwa oraz inne niezaliczone działania do działalności finansowej bądź inwestycyjnej
Inwestycyjna – związana jest z nabywaniem i zbywaniem składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkimi związanymi z nimi pieniężnymi kosztami jak i korzyściami
Finansowa – związana z pozyskiwaniem lub utratą źródeł finansowania. Ten rodzaj działalności powoduje zmiany wielkości struktury kapitału własnego i obcego w przedsiębiorstwie. Do przepływu z działalności finansowej zaliczyć można wpływ z emisji akcji lub obligacji, spłaty i zaciąganie pożyczek i kredytów. Wypłaty dywidend dla właścicieli kapitału własnego.
Podział badania rachunku przepływów pieniężnych:
Badanie wstępne – polega na czytaniu sprawozdania; celem tej analizy jest określenie podstawowych źródeł pochodzenia środków pieniężnych oraz sposób ich zaangażowania. Wnioski pochodzące z analizy wstępnej powinny wskazywać główne kierunki dalszych analitycznych badań. Na tym etapie analizy istnieje konieczność udzielenia odpowiedzi na następujące pytania:
Czy firma jest wypłacalna?
Z jakich źródeł pochodziły środki pieniężne?
Jakie były kierunki wykorzystania środków pieniężnych?
Na co zostały przeznaczone kredyty bankowe?
Badanie pionowe – analiza ta polega na badaniu wskaźników struktury poszczególnych pozycji tego sprawozdania. Wartością poznawczą tej analizy jest możliwość pokazania zjawisk w ujęciu dynamicznym.
Badanie poziome - polega na badaniu pozycji sprawozdania o przepływach pieniężnych w czasie. Pozwala na ustalenie trendów kształtowania się przepływów.