Sprawozdania o stanie ochrony języka polskiego

Za lata 2000- 2002

W latach 2000-2002 wiele organizacji, instytucji, gremiów formalnych i nieformalnych oraz osób prowadziło ożywioną działalność, mającą na celu upowszechnianie wiadomości o polszczyźnie i jej kulturze oraz ochronę języka polskiego. Z analizowanych materiałów, opracowanych na zlecenie Rady Języka Polskiego, da się odczytać pewną prawidłowość: im wyżej usytuowana instytucja, im ważniejsza organizacja, tym mniej troski o polszczyznę przejawia w toku swojej działalności. Najintensywniejszą działalność w tym zakresie prowadzą "komórki podstawowe", które zwykle nie mają jednak siły przebicia i oddziaływania na ważniejsze, decyzyjne grona. Wniosek jest więc jeden: jeśli dotychczasowa, duża i wymagająca wiele wysiłku praca nad ochroną języka polskiego nie ma pójść na marne, lecz przeciwnie - zaowocować widoczną poprawą stanu polszczyzny publicznej, problem musi zyskać zainteresowanie najwyższych instytucji państwowych (Sejmu, Senatu, urzędów centralnych), być przez nie dostrzegany i doceniany. W innym wypadku, jak dotąd, z ekranu telewizora 6 milionów telewidzów będzie słuchać 12 razy w tygodniu, że "chciałby się człowiek pożalić, ale nie ma do kogo" i wszelkie protesty wskazujące, że żali się komuś albo przed kimś, a do kogoś można się np. uśmiechać, ale nie żalić, nie będą przynosić rezultatu.

Za lata 2003- 2004

Z przeprowadzonych analiz szczegółowych można wyciągnąć następujące wnioski.

1. W Sejmie i Senacie RP stosunkowo często (o wiele częściej niż w latach 2000-2002) zajmowano się prawnymi aspektami używania polszczyzny, przeprowadzono też dwie nowelizacje Ustawy o języku polskim. Jednocześnie stan kultury języka w wystąpieniach sejmowych nie jest zadowalający.

2. Urzędnicy urzędów centralnych w coraz większym stopniu zdają sobie sprawę z tego, że należy dbać o formę językową pism i rozporządzeń, jednocześnie jednak w większości tych urzędów brakuje odpowiednich środków (słowników, poradników) i osób odpowiedzialnych za stan kultury języka. Mimo to ocena języka pism urzędowych, przeprowadzona przez NIK wypadła dostatecznie.

3. Stan polszczyzny w szkole jest niedobry. Nauczyciele innych przedmiotów niż język polski zwracają zbyt mało uwagi na polszczyznę uczniów. Uczniowie nie mają dostatecznie wykształconej świadomości językowej, nie znają zasady stosowności w doborze środków językowych, nie widzą konieczności posługiwania się w różnych sytuacjach polszczyzną inną niż potoczna. Nasila się wulgaryzacja języka uczniów.

4. Polszczyzna listów pasterskich i innych pisanych tekstów oficjalnych, kierowanych do wiernych przez duchownych różnych wyznań, jest różna, ale (choć zwykle poprawna gramatycznie i semantycznie) przeważnie niedostatecznie sprawna komunikacyjnie. Trzeba jednak zauważyć, że część tych wypowiedzi z założenia ma pełnić inne funkcje niż komunikatywna.

5. Język pisanych dokumentów wojskowych należy ocenić pozytywnie. Są one na ogół pisane polszczyzną funkcjonalną, zapewniającą ich jednoznaczne odczytanie. Można w nich zaobserwować wszystkie podstawowe tendencje współczesnej polszczyzny, zwłaszcza dużą liczbę zapożyczeń z języka angielskiego, co może razić, jest chyba jednak nieuniknione w tej zawodowej odmianie języka, gdyż po przystąpieniu Polski do NATO polski język wojskowy pozostaje pod wpływem angielszczyzny.

6. Język orzeczeń sądowych jest na ogół funkcjonalny, choć dość skomplikowany, zarówno ze względu na stosowaną w nich zawiłą składnię, jak i duże nasycenie terminami prawnymi.

7. W mediach publicznych można zaobserwować tendencję do ograniczania cyklicznych programów poświęconych polszczyźnie, a także zawężania zakresu działania komórek językowych w telewizji i radiu. W języku mediów dominuje styl potoczny z elementami środowiskowymi z jednej strony, a żargony zawodowe, nasycone zapożyczeniami angielskimi, z drugiej. Widać to zwłaszcza w tekstach reklam. Błędy językowe i stylistyczne (w tym niestosowne używanie środków językowych) występują we wszystkich typach programów w mediach publicznych, co jest szczególnie naganne, gdyż język tych mediów dla wielu środowisk jest wciąż wzorem do naśladowania.

8. Nazwy firm rządzą się swoistymi prawami: w wielu wypadkach dochodzi w nich do naruszenia tradycyjnych zasad tworzenia wyrazów, co można tolerować, jeśli ma uzasadnienie funkcjonalne: do nazw tego typu nie można stosować tych samych kryteriów, co do nazw pospolitych. Jednakże nawet przy takim traktowaniu nazw firm należy stwierdzić, że sporo nazw tego typu jest nieudanych, pretensjonalnych bądź niezrozumiałych.

9. Nauczanie polszczyzny jako języka obcego należy podporządkować przemyślanej polityce państwowej, zwłaszcza wobec przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.

10. W latach 2003 – 2004 ukazało się bardzo wiele książek poświęconych poprawności językowej i kulturze języka polskiego, co sprzyjało upowszechnianiu wiedzy o poprawnej i dobrej polszczyźnie.

11. W tym samym czasie dużą aktywność wykazała Rada Języka Polskiego, co spotkało się z bardzo pozytywną oceną NIK.

10. Urzędowa kontrola przestrzegania ustawy o języku polskim jest prowadzona sprawnie i nie budzi zastrzeżeń.

Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN wyraża gotowość spotkania się z przedstawicielami odpowiednich komisji sejmowych i senackich w celu omówienia stanu ochrony języka polskiego i wytyczenia zadań w tym zakresie.

Za lata 2005- 2007

Jest kurwa za długie, sorry. xD

Za lata 2008- 2009

Na stronie RJP jest STRESZCZENIE które ma 5 stron drobnym maczkiem, więc nie ma sensu go wklejać do notatek. EH BENG.