Omów formy zawarcia małżeństwa.

Małżeństwo jest to trwały w swym celu związek między osobami będący uniwersalną instytucją społeczną i zazwyczaj wiążący osoby emocjonalnie, ekonomicznie i prawnie. Małżeństwo stanowi najczęściej podstawę rodziny. Większość kręgów kulturowych sankcjonuje małżeństwo jako związek monogamiczny i heteroseksualny, tj. między jednym mężczyzną i jedną kobietą. W większości krajów Afryki i niektórych w Azji małżeństwa stanowią także związki poligamiczne. W stosunkowo nielicznej liczbie państw i regionów małżeństwo może stanowić także para osób tej samej płci.

Prawo i zwyczaje dotyczące małżeństw różnią się w poszczególnych społecznościach. W kulturze europejskiej małżeństwo jest instytucją prawną, a w wielu religiach stanowi instytucję sakramentalną. W wielu kulturach istnieje zwyczaj przekazywania mienia w postaci posagu. Niegdyś zawarcie małżeństwa zawsze poprzedzały zaręczyny i okres narzeczeństwa. W wielu kulturach małżeństwa bywają aranżowane przez rodziców - nierzadko w momencie, kiedy przyszli małżonkowie są jeszcze dziećmi. W polskiej tradycji katolickiej ślub kościelny poprzedzają zapowiedzi. Ksiądz w parafii każdego z narzeczonych przez dwa kolejne tygodnie ogłasza podczas mszy informacje o planowanej uroczystości.

Formy zawarcia małżeństwa

W średniowiecznej Polsce powszechne były małżeństwa umowne, zawierane w drodze dwóch kolejnych umów świeckich: zmówin i zdawin. W 1197 nakazano w Polsce stosować kościelną formę zawierania małżeństwa. Kościół małżeństwa umowne uważał za tajne, jednak uznawał je za ważne do połowy XVI w. Do kościelnej formy zawierania małżeństwa należały od 1215 roku zapowiedzi.

Ślub miał się odbywać w kościele. Od czasu soboru trydenckiego w przypadku kościelnej formy zawierania małżeństwa – kapłan stawał się świadkiem kwalifikowanym. Wprowadzono też egzamin przedślubny ze znajomości katechizmu. W Anglii od 1653 panowała forma świecka, w 1763 wprowadzono formę wyznaniową. We Francji w 1787 roku król Ludwik XVI wprowadził śluby cywilne dla protestantów. W 1792 wprowadzono we Francji jedynie cywilną formę zawierania małżeństwa; podobnie regulował tę kwestię Kodeks Napoleona. W Austrii ustawy z lat 1868 i 1870 przewidywały możliwość ślubów cywilnych. W Niemczech od 1875 jedynie świecka forma zawierania małżeństwa. Polski Projekt Lutostańskiego z 1929 roku dawał nupturientom (przyszłym małżonkom) możliwość wyboru formy zawarcia małżeństwa. Przewidywał świecką koncepcję małżeństwa jako umowy cywilnej.

Obecnie zawarcie małżeństwa może mieć formę i skutki świeckie (państwowe, urzędowe, cywilne) oraz wyznaniowe (wyznaniowe, kościelne, sakramentalne). Współcześnie uroczystość zawarcia małżeństwa, a więc ślub, w zdecydowanej większości przypadków odbywa się przy osobistej obecności osób zawierających związek. Przed ślubem określa się ich mianem panny młodej i pana młodego, po ślubie stają się małżonkami (odpowiednio: żoną i mężem). Ślubu udziela upoważniony urzędnik lub duchowny) w obecności dwojga świadków, którzy zgodnie z europejską tradycją są niezbędni, aby w razie zniszczenia dokumentów mogli poświadczyć zawarcie związku.

W wyjątkowych przypadkach ślub może odbyć się pod nieobecność jednej z osób zawierających małżeństwo. W jej imieniu występuje wówczas pełnomocnik. Prawo do udzielania ślubów mogą mieć nie tylko urzędnicy stanu cywilnego, ale także, w uzasadnionych przypadkach, inni urzędnicy: wójt, burmistrz, upoważniony urzędnik konsulatu, w niektórych krajach również kapitan statku. Uroczysta forma ślubu stanowi niezwykle ważne wydarzenie w kulturach większości społeczeństw.

W krajach europejskich panna młoda i pan młody są przez osobę prowadzącą ceremonię pytani o to, czy pragną zawrzeć ślub. Bez obopólnej zgody małżeństwo nie może być zawarte. Oboje muszą spełniać określone kryteria wiekowe, aby ich zgoda była w pełni świadoma. Publiczna forma ślubu pozwala każdemu członkowi społeczności na zgłoszenie sprzeciwu, jeżeli jego zdaniem zachodzącą okoliczności uniemożliwiając zawarcie związku. Widocznym znakiem zmiany stanu cywilnego jest wymiana obrączek ślubnych. Obrączka wkładana jest przez każdego z młodych na palec przyszłego współmałżonka. W innych kulturach podobne znaczenie przypisywane jest specjalnemu strojowi lub innym przedmiotom. Symbolicznym zakończeniem ceremonii jest w krajach europejskich pocałunek składany przez pana młodego na ustach panny młodej.

Ślub kościelny wiąże młodą parę w świetle prawa danego Kościoła lub związku wyznaniowego. Małżeństwo takie musi być zawarte zgodnie z przepisami Kościoła lub związku wyznaniowego.

Ślub cywilny prowadzi do zawarcia związku w świetle prawa rodzinnego, który może zostać zakończony za życia kobiety i mężczyzny poprzez rozwód.

Tak zwany "Ślub konkordatowy" jest ślubem kościelnym, który ma równocześnie status cywilnego. W Polsce został wprowadzony w roku 1998. Wymagania dla ważności tego ślubu to wypowiedziane w obecności duchownego oświadczenie woli jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu. Po ceremoni wyznaniowej kierownik urzędu stanu cywilnego sporządza akt małżeństwa. Małżeństwo uważa się za zawarte w chwili złożenia oświadczenia woli w obecności duchownego. W Polsce śluby tradycyjnie zawierane są najczęściej w sobotę i rzadziej w niedzielę. W większości państw prawodastwo dopuszcza jedynie małżeństwo (monogamiczne) oparte o związek różnopłciowy. Tak też uregulowane zostało małżeństwo w prawie polskim. O związek monogamiczny oparte jest także małżeństwo sakramentalne w kościołach chrześcijańskich. W większości krajów Afryki i niektórych w Azji małżeństwa stanowią także związki poligamiczne, natomiast rzadko spotyka się legalne pozostałe formy poligamii.