Śnieg – dramat realistyczno-symboliczny Stanisława Przybyszewskiego.
Prapremiera "Śniegu" miała miejsce w Łodzi 15 października 1903 roku. [1]
Spis treści
Problematyka
Dramat Przybyszewskiego opowiada o wydarzeniach rozgrywających się w zimie, w bliżej nieokreślonym dworku szlacheckim. Bohaterowie - Bronka oraz Kazimierz (przedstawiciel modernistycznego pokolenia dekadentów), oczekują powrotu Tadeusza, który jest mężem Bronki i zarazem bratem Kazimierza. Pod jego nieobecność Bronka zaprasza swą dawną przyjaciółkę Ewę, nie zdając sobie sprawy z tego, iż ta była kiedyś wielką miłością jej męża. Przyjazd dawnej miłości Tadeusza burzy spokój i harmonię małżeństwa. Nieświadomą sytuacji Bronkę zaczynają niepokoić zbyt poufałe rozmowy jej męża z Ewą. W trakcie jednej z takich rozmów okazuje się, że mieszkanie Tadeusza i Bronki jest kopią mieszkania Ewy, a na ścianie wisi jej portret. Podczas gdy tych dwoje coraz więcej czasu spędza razem, Bronka zwierza się ze swych obaw i rozterek Kazimierzowi, który w końcu wyznaje jej miłość. Nie chce jednak jej wzajemności, gdyż wie, że ta byłaby nieszczera i w obecnej sytuacji byłaby tylko próbą zemsty zranionej kobiety. Bronka w rozmowach z Kazimierzem daje wyraz swoim uczuciom - boi się, że w Tadeuszu obudziły się dawne uczucia do Ewy. Podejrzewa również (słusznie zresztą), że i jej zamierzeniem jest odzyskać dawnego kochanka. W targanym namiętnościami i zazdrością sercu Bronki rodzi się pomysł zabicia rywalki, jednak odrzuca go jako niegodny kobiety.
Dramat kończy się w sposób niejednoznaczny - Bronka wraz z Kazimierzem noszą się z zamiarem popełnienia samobójstwa, w czasie gdy jej mąż spędza czas na spacerze z Ewą. Niepokój budzi również tajemnicze przybycie Makryny, dawnej opiekunki Bronki, symbolizującej śmierć.
Bohaterowie
Bronka, Tadeusz, Kazimierz, Ewa, Makryna, Lokaj
Stanisław Przybyszewski „Śnieg” - opracowanie utworu
Utwór Stanisława Przybyszewskiego pt.: ,,Śnieg” został wydany w 1903 r. Jest to czteroaktowy dramat modernistyczny, realistyczny i naturalistyczny, ale przede wszystkim symboliczny. Fabuła utworu jest niezwykle prosta, akcja zaś wątła, a ekspozycja rozłożona do końca utworu.
Zimową porą Kazimierz i jego bratowa Bronka oczekują przyjazdu Tadeusza. Prowadzą rozmowę, by ukrócić sobie czas oczekiwania. Kazimierz jest typowym dekadentem, nieustannie smutny bez określonej przyczyny, nie potrafi odnaleźć celu życia, nie widzi w nim żadnego sensu, ogarnia go poczucie zmęczenia i znudzenia. Rozmowa jaką toczy z bratową dotyczy miłości między Bronią a Tadeuszem oraz przyjaciółki Broni, która przyjechała niedawno do nich - tajemniczej Ewy.
Między kobietami była kiedyś wielka zażyłość, wychowywały się razem, ufały sobie bezgranicznie, ta sielanka zmieniła się, gdy któregoś dnia Bronia oświadczyła, że wychodzi za mąż za Tadeusza. Stosunki między przyjaciółkami oziębły, a Ewa zaczęła trzymać się na dystans. Powraca Tadeusz. Od razu uderza z jak wielką czułością, serdecznością i radością wita się z żoną, tak jakby chciał zagłuszyć głośnym śmiechem prawdziwy głos swego serca.
To rodzinne szczęście pryska w jednej chwili jak bańka mydlana z momentem, gdy w drzwiach pojawia się Ewa - dawna, wielka, niespełniona miłość Tadeusza. Staje mu przed oczyma cała przeszłość. Ewa twierdzi, że kocha Tadeusza, że narodziło się w niej to potężne uczucie z chwilą, gdy ujrzała w nim siłę, moc. Doskonale wie, że mężczyzna tak naprawdę nigdy nie przestał o niej myśleć, że cały czas próbował tylko zagłuszyć swoje serce, oszukać sam siebie. Ewa niszczy to, co jeszcze przed chwilą nadawało sens życiu Bronki, pozbawia ją miłości Tadeusza. Nie jest to zwykła kobieta i Bronia ma tego pełną świadomość. Przybyszewski kreuje postać kobiety fatalnej, niosącej zgubę, będącej wielką zagadką, pociągającą tajemnicą. Ewa jest tęsknotą. Tęsknotą Tadeusza, Bronki, ale też Kazimierza. Ten ostatni kocha Bronkę, jednak nie chce jej wzajemności, woli cierpieć w ukryciu. Ta niemoc, którą odczuwa Bronka prowadzi ją do samobójczej śmierci, towarzyszy jej wierny Kazimierz.
W dramacie nieustannie pojawia się symbol śniegu. Kazimierz mówi do brata: ,,jakiś ty szczęśliwy, że śnieg ci duszy smucić nie potrzebuje”, dając tymi słowami wyraz swojej nostalgii za czymś, wewnętrznego smutku, zniechęcenia. Tadeusz powie do Ewy o ich miłości, że śnieg już ją dawno przyprószył, a wraz z nią i ból i cierpienie, Ewa wie jednak, że takie uczucie, które ich łączyło ,,może śnieg przyprószyć, ale na to, by ją ogrzać i silniejszą uczynić”, dalej Kazimierz powie o Bronce, że jest ,,białym, czystym śniegiem”. Urasta wiec śnieg do roli symbolu: jest czymś, co jest nietrwałe, ulotne, co może swą siłą wzmocnić, swym ciepłem ogrzać, jest znakiem czystości, piękna. Podobnie jest z tęsknotą. Tym uczuciem przesiąknięty jest cały utwór. Każdy z bohaterów za czymś tęskni, za czymś nieokreślonym, trudnym do zwerbalizowania. Ewa jest uosobieniem tej tęsknoty. Jest jakimś ideałem, do którego każdy dąży, który wszyscy chcą zdobyć i posiąść. Kazimierz powie o Ewie, że jest ona jego snem ,,Bronki bolesną zmorą, a piekielnym pragnieniem Tadeusza”.
Przybyszewski osadza swój dramat ,,tu i teraz”, jego postaci są kreacjami realnymi, stąd możemy mówić o realizmie utworu, opis śmierci siostry Bronki jest pełen naturalizmu, natomiast śnieg staje się podstawowym nośnikiem ukrytych znaczeń w tekście. ,,Wielki demoralizator literatury” podkreśla nieustannie silną metafizykę płci, psychologizm postaci, ich wewnętrzne rozdarcie, konflikty, kontrastuje osobowości bohaterów, podkreśla ich złożoność i niejednoznaczność.