Pędzenie roślin to zabiegi stosowane w celu pobudzenia roślin do wcześniejszego rozwoju i wytworzenia części użytkowej kosztem asymilatów nagromadzonych w ich organach spichrzowych.
Rodzina: czosnkowate Alliaceae szczypiorek Allium schoenoprasum
Okres spoczynku fizjologicznego szczypioru trwa około trzech miesięcy.
Do pędzenia odpowiednie są kępy roślin jednorocznych lub dwuletnich o średnicy nie mniejszej niż 7 cm.
Pędzenie w miesiącach XI, XII, I poprzedza zabieg polegający na skracaniu spoczynku do 4 – 6 tygodni poprzez:
Ciepłe kąpiele kęp w wodze o temp. 35-40°C przez 12 -16 godzin
Przedmuchiwanie kęp ciepłym powietrzem o temp. 36°C przez 3-4 dni, a następnie nasycanie ich wodą o temp. 0°C
Pędzenie szczypioru trwa 3-6 tygodni (od późnej jesieni do wiosny – 2-3 cykle)
Sadzenie kęp szczypiorku:
do skrzynek gęsto 40-50 kęp szczypiorku na skrzynkę 250 szt/m2
na stołach w 10 – cm warstwie ziemi lub w gruncie w rozstaiwe: 8-10x10-15 cm (125-150 szt/m2)
w doniczkach o średnicy 11-12cm (50-60 szt/m2)
2 tygodnie pędzenia temp. 20-22°C, później temp. 14-16°C
w początkowej okresie pędzenia niewielkie wymagania świetlne
później światło wpływa na wybarwienie i jędrność szczypioru
wilgotność powietrza 75-80%
odmiany przydatne do pędzenia: Erfurcki Olbrzymi, Hylan Sprint, Hylan Cul
JEDNOLIŚCIENNNE
Cebula Allium cepa f. Alliaceae
Do pędzenia nadają się wszystkie cebule.
Czas spoczynku cebuli po całkowitym dojrzeniu wynosi, w zależności od odmiany, wielkości cebuli i warunków przechowywania, przeciętnie dwa miesiące.
Czynnikiem pobudzającym wzrost liści i korzeni jest:
optymalna wilgotność powietrza 80-85%
podwyższona temperatura 20°C
światło
Przed sadzeniem ścinanie szyjki wraz z zaschniętym szczypiorem i moczenie w ciepłej wodzie (30-35°C) cebul przez 24h.
Materiałem do pędzenia są cebule drobne o średnicy 20-30mm, najlepsze o masie 30-70g.
Sadzenie poprzez zagłębienie do ¾ wysokości cebul, rozstawa 6-8x6-8, 8-12kg cebul/m2.
Cebule pędzie się od połowy XI aż do późnej wiosny.
Szczypior sprzedaje się albo z cebulami albo bez w pęczkach.
W okresie pędzenia:
Przed wytworzeniem korzeni temp. 9-12°C, po wytworzeniu 20-25°C
Temp w okresie pędzenia 16-20°C
Wilgotność powietrza 70%
Zbiór po 3-4 tygodniach w fazie, gdy szczypior osiągnie wysokość 20-30 cm.
Plon zależy od warunków i terminy pędzenia, od wielkości cebul i stosowanej gęstości sadzenia przeciętnie 4-10kg cebul z zielonym szczypiorem /m2
Masa pęczka 100-250g
Pietruszka korzeniowa Petroselinum crispum ssp. tuberosum f. Apiaceae
Pietruszka naciowa Petroselinum crispum ssp. crispum
Jako rośliny dwuletnie, w pierwszym roku uprawy gromadzą substancje zapasowe w korzeniach
W korzeniu palowym pietruszka korzeniowa
W korzeniu wiązkowym pietruszka naciowa
Sposoby pędzenia pietruszki:
Wykopywanie korzeni i ich wysadzanie na miejsce pędzenia
Pędzenie pietruszki bez wykopywania korzeni
Najlepsze do pędzenia są korzenie krótkie (6-8cm długości), o średnicy co najmniej 20mm, a w przypadku pietruszki naciowej – 3mm
Korzenie pietruszki korzeniowej sadzi się w miejscu pędzenia od listopada, dołuje się na 1m2 10-12 kg korzeni ukośnie w rowki odległe o 10-20 cm.
Korzenie pietruszki naciowej sadzi się pojedynczo – 20x7-10cm od października
Po posadzeniu korzeni polecane jest obfite podlanie korzeni 30-40dm3/m2.
Temp. powietrza w czasie pędzenia 10-12°C, temp. gleby 8-12°C.
Temp powyżej 20°C powoduje wiotczenie i więdnięcie liści (po zbiorze) oraz spadek plonu.
Wilgotność powietrza 75%
Pierwszy zbiór liści pietruszki korzeniowej po 4-6 tygodniach, pietruszki naciowej po 12-14 tygodniach od sadzenia i rozpoczęcia pędzenia, gdy natka osiągnie wysokość 15cm (zależnie od temp). Następne zbiory po 5 tyg. – 2 – 3 u pietruszki korzeniowej, a 2 u pietruszki naciowej.
Średni plon liści uzyskiwany z pędzenia od grudnia do lutego dla pietruszki korzeniowej 2-3kg/m2, pietruszki naciowej 1-1,5kg/m2, pęczki po 25-50g.
Seler korzeniowy Apium graveolens var. rapaceum
Seler naciowy Apium graveolens var. dulce
W korzystnych warunkach seler rośnie ciągle. Obydwie odmiany botaniczne łatwo ulegają jaryzacji w niższej temp.
U selera naciowego do pędzenia można przeznaczyć całe rośliny lub tzw. piętki pozostałe po wycięciu liści. Podczas uprawy w polu z pąków starych liści selera naciowego wyrastają tzw. odrosty, które po wyłamaniu wraz z fragmentem piętki łatwo się ukorzeniają.
Optymalna temp. pędzenia 15°C, temp. powyżej 20°C powoduje zbytnią etiolację i wiotczenie liści, ich parcenie oraz obniżenie plonu
Niedobór wody powoduje zahamowanie wzrostu, pogorszenie smaku oraz zasychanie wierzchołków wzrostu
Optymalna wilgotność względna powietrza – 75% (zaleca się nawadnianie bruzdowe, podsiąkowe lub kropelkowe)
Sadzenie:
Seler korzeniowy (10-14 kg korzeni/m2) 20-30x10cm oraz w uprawie z piętek,
W uprawie selera naciowego z odrostów – 20-10x10-5 cm
Najwcześniej zbiera się liście z roślin z tzw. dorastania, przesadzanie roślin powoduje opóźnienie zbioru o 2-3 tygodnie.
Seler naciowy pędzony z odrostów to zbiór po 2-3 miesiącach.
Selery pędzone można zbierać wraz z korzeniami jednorazowo lub podczas ostatniego zbioru (minimalna średnica korzenia 5cm)
Liście selera wiąże się w pęczki o masie 25, 50 lub 100g.
Plon 2-4 kg naci z 1m2 powierzchni
Rabarbar Rheum rhaponticum f. Polygonaceae
Do pędzenia nadają się 2-3 letnie karpy, najlepiej z plantacji nie eksploatowanej.
Przerwanie spoczynku fizjologicznego rabarbaru następuje przy temp. -4,4 do +9,4°C. (najefektywniej przebiega w przedziale temp. 2,2-6,6°C.)
Niedostatecznie przechłodzone karpy traktuje się kwasem giberelinowym 25-100mg GA3 na roślinę.
W sezonie można przeprowadzić pędzenie rabarbaru jednorazowo lub dwukrotnie.
Optymalna temp. pędzenia rabarbaru: 13-16°C
W niższej temp. ogonki rosną zbyt wolno (chociaż zabarwienie ich jest intensywniejsze)
W wyższej następuje zbyt szybkie wyczerpywanie się składników zgromadzonych w karpach.
Pędzenie powinno odbywać się w ciemności albo przy ograniczonym dostępie światła.
Na 1m2 umieszcza się 8-12 karp 3-letnich lub 18 karp 2-letnich.
Zbiór rozpoczyna się po 4-+5 tygodniach, gdy ogonki liściowe osiągną długość 20 cm. Zbiera się je 2 razy w tygodniu. okres zbiorów trwa 6-8 tygodni. Zbiór należy zakończyć, gdy grubość ogonków nie przekracza 1-1,5 cm.
Średni plon 10-12kg z 1m2.
Odmiany przydatne do pędzenia: Wczesny Hosera, Karpow Lipskiego, Wiśniowy, Przodownik Europy.
Szparag Asparagus officinalis f. Asparagaceae
Szparag nie zapada w spoczynek fizjologiczny. Czynnikiem decydującym o rozpoczęciu i szybkości wzrostu wypustek jest temperatura.
Wzrost pączków znajdujących się na karpie zaczyna się w temp. 10°C. Dla uzyskania białych wypustek pędzenie musi odbywać się bez dostępu światła.
Do pędzenia używa się 2-2,5 letnich karp.
Na obsadzenie 1000 m2 powierzchni pędzenia trzeba 25-40 tys. karp.
Długość okresu od rozpoczęcia pędzenia karp do pierwszego zbioru zależy od temperatury. W temp. 21-25°C wypustki gotowe są do zbioru po 2-3 tygodniach.
Optymalna temp. powietrza i podłoża - 25°C, a min. - 23°C.
Pędzenie można przeprowadzać w kontenerach w przepływającej wodzie, w kontenerach wypełnionych stałymi podłożami i na zagonach w szklarni lub w innych pomieszczeniach. Na 1m2 umieszcza się 33- 70 karp.
Przykrycie pędzonych karp warstwą ziemi wpływa na uzyskanie grubszych wypustek.
Zbiory przeprowadza się przez około 6 tygodni. Z jednej karpy uzyskuje się 200g wypustek o średnicy 8-9mm i średniej masie 11-12g.
Cykoria sałatowa Cichorium intybus var. foliosum f. Asteraceae
Produkcja cykorii składa się z dwóch etapów:
Produkcja korzeni
Pędzenie korzeni w pomieszczeniach zaciemnionych.
TECHNOLOGIA PRODUKJCI KORZENI CYKORII
Siew nasion pocz. V do pocz. VI (min. Temp. gleby 12°C)
Rozstawa
Uprawa na płask 45-60x6-10cm
Lub na redlinach
Optymalna temp. wzrostu 15-20°C
Zbiór korzeni jak najpóźniej, przed mrozami (X, XI)
Średnica korzeni do pędzenia 3-6cm
Sortowanie korzeni
Schłodzenie korzeni tuż po zbiorze (-1°C)
Odmiany: Liber F1, Daliva F1, Monitor F1, Totem F1, Blinker F1.
PRZECHOWYWANIE KORZENI
Cel – opóźnienie procesu ich starzenia, aby przedłużyć okres pędzenia
Optymalna temp. przechowywania korzeni w zależności od terminy pędzenia.
4-5°C dla odmian najwcześniejszych
0-2°C dla odmian pędzonych od XII
-1--2°C dla odmian najpóźniejszych, przydatnych do pędzenia wczesnowiosennego
PĘDZENIE KORZENI CYKORII
Określenie dojrzałości korzeni do pędzenia
Korzenie pędzone:
Zbyt wcześnie – spadek plonu, główki luźne, otwarte
Zbyt późne – główki za duże i bardzo długi rdzeń
Korzeń niedojrzały: płaskie ramiona, niewyraźna szyjka, słabo zaznaczony rdzeń łodygi
Początek dojrzewania: ramiona nieco wzniesione, słabo zaznaczona szyjka, powiększający się rdzeń łodygi.
Korzeń dojrzały: wyraźnie zaznaczona szyjka korzenia i rdzeń łodygi
Korzeń przejrzały: masywna szyjka korzeniowa, duży i wydłużony rdzeń łodygi
Ukorzenianie korzeni cykorii 7-10 dni (temp. podłoża 12-14°C). po ukorzenieniu podnosi się temp. powietrza i rozpoczyna ogrzewanie zagonów.
Temp. w trakcie pędzenia:
Powietrza 16-17°C
Podłoża o 4-5°C wyższa od temp. powietrza
Temp. podłoża w zależności od odmiany:
20-24°C wczesne (termin pędzenia IX-XI)
18-20°C średnio wczesne (XI-XII)
17-18°C późne
zbyt niska temp. powietrza w stosunku do temp. podłoża – tworzenie się główek otwartych
zbyt wysoka temp . powietrza >20°C – szybki wzrost i tworzenie się główek luźnych.
Luźne główki to również wpływ niedostatecznie dojrzałych korzeni. Przy ich pędzeniu należy utrzymać wyższą temp. podłoża