T: Zagadnienia dotyczące broni chemicznej, biologicznej i konwencjonalnej,

OGÓLNY PODZIAŁ BRONI WSPÓŁCZESNEJ:
-Broń konwencjonalna (klasyczna)
Broń biała;
Broń palna;
-Broń masowego rażenia (ABC)

Broń chemiczna służy do przenoszenia substancji chemicznych na ludzi, w celu ich zranienia, obezwładnienia lub uśmiercenia.

Środki broni chemicznej:

• „typowe”: parzące, środki paralityczno-drgawkowe i duszące

• oraz napalm, środki łzawiące, dymy i herbicydy-defolianty.

Broń chemiczną używa się ze względu na jej właściwości toksyczne, w celu zatruwania organizmów poprzez wdychanie, połykanie kontakt ze skórą lub łączenie tych trzech sposobów.

Skutki zastosowania środków chemicznych są natychmiastowe

Broń biologiczna to organizmy żywe lub toksyny wytwarzane przez te organizmy; stosuje się je w celu uśmiercania lub obezwładniania. Częścią broni biologicznej są mikroorganizmy (bakterie wywołujące np. wąglika, wirusy wywołujące np. ospę) lub toksyny wytworzone przez mikroby albo wyekstrahowane z roślin. Czasami różnica między środkami chemicznymi i biologicznymi nie jest wyraźna. Każda toksyna w szerokim znaczeniu tego słowa, wyodrębniona z dowolnego mikroorganizmu, jest substancją chemiczną.

Broń konwencjonalna to każda broń palna nie będąca bronią masowego rażenia, stanowiące wyposażenie współczesnych armii.

Do broni konwencjonalnej można zaliczyć zarówno broń palną jak i granaty, ładunki wybuchowe itp.

Możemy podzielić broń na broń białą (nie posiada ładunku wybuchowego) i palną (która takowy ładunek posiada).

BROŃ BIOLOGICZNA

Likwidacja broni biologicznej jest swego rodzaju wyzwaniem dla tych, którzy chcieliby ją całkowicie wykorzenić. Rozbrojenie w tym zakresie jest szczególnie skomplikowane ze względu na to, że prawie wszystkie biotechnologie o przeznaczeniu wojskowym i bojowe środki biologiczne są w pełni legalnie stosowane w przemyśle, a co za tym idzie, programy wojny biologicznej mogą być łatwo ukrywane przed inspektorami.

Początki prób wprowadzenia zakazu broni biologicznej zaczynają się w 1925 r. od Protokołu Genewskiego. Ta międzynarodowa konwencja dotyczyła głównie problemów zakazu użycia jako broni związków chemicznych

(„użycia na wojnie środków duszących, toksycznych lub innych gazów..."), uwzględniała również użycie środków biologicznych, a państwa, które ją podpisały, zgodziły się nie tylko na niestosowanie broni chemicznej, ale także na

„...objęcie tym zakazem metod bakteriologicznych w działaniach wojennych oraz akceptowanie przyjęcia ograniczeń w jej stosowaniu między sobą, odpowiednio do warunków tej deklaracji...”

Protokół zabraniał stosowania tych broni na polu bitwy, ale nie zabraniała państwom w sposób wyraźny prowadzenia badań, produkowania i posiadania arsenałów broni chemicznej i biologicznej. Ponadto nie wprowadził restrykcji za użycie broni chemicznej i biologicznej przeciwko państwom które nie ratyfikowały układu. Przez co okazał się nieskuteczny. Protokół zezwalał na także na stosowanie broni chemicznej w konfliktach wewnętrznych.

The Biological and Toxin Weapons Convention -BTWC-

Konwencja o zakazie prowadzenia badań, produkcji i gromadzeniu zapasów broni bakteriologicznej(biologicznej) i toksycznej oraz ich zniszczeniu. Londyn, Moskwa, Waszyngton- 10 kwietnia 1972r.

-BTWC jako następstwo Protokołu Genewskiego z 1925 r., który tylko wspominał o zakazie stosowania broni biologicznych niż jasno go przedstawiał

Dokument zobowiązuje państwa do:

• Nie prowadzenia badań, produkcji i gromadzenia broni mikrobiologicznej lub innej biologicznej broni czy toksyn w celach innych niż pokojowe i profilaktyczne, a także zakazuje produkcji urządzeń mających służyć wykorzystani takich środków we wrogich zamiarach.

• Zniszczenia lub przekształcenia na cele pokojowe przed upływem 9 miesięcy od wejścia w życie konwencji wszystkich środków toksyn i urządzeń będących w posiadaniu danego państwa lub jego jurysdykcji.

• Nie przekazywania, nie zachęcania i nie pomagania żadnemu państwu czy też grupie państw w produkcji czy też nabywaniu broni biologicznej

• Poczynienia niezbędnych działań by zakazać i zapobiec prowadzeniu badań, produkcji, nabywaniu lub przechowywaniu broni biologicznej.

• Wnoszenia skarg do Rady Bezpieczeństwa ONZ w razie naruszenia konwencji przez inne państwo stronę oraz współpracy w przeprowadzaniu badan zainicjowanych na podstawie skargi.

• Udzielania pomocy i poparcia każdemu państwu stronie które zwróci się z prośbą, o ile Rada Bezpieczeństwa uzna że zostało ono narażone na niebezpieczeństwo wskutek pogwałcenia niniejszej konwencji.

• Kontynuowania w dobrej wierze rokowań w celu osiągnięcia jak najwcześniej porozumienia sprawie skutecznych środków zakazu badań, produkcji i gromadzenia zapasów i zniszczenia broni biologicznej.

Konwencję o zakazie rozwoju, produkcji i składowania broni bakteriologicznej (biologicznej) i toksycznej i o jej zniszczeniu weszła ona w życie 26 marca 1975 r., to znaczy wtedy gdy znacząca liczba państw podpisała ją i ratyfikowała.

Obecnie, 143 państwa, czyli około 75% krajów świata, podpisało i ratyfikowało BTWC. Tak więc „powiększenie liczby członków jest wskaźnikiem znaczącego sukcesu światowej kontroli zbrojeń, wzajemnego porozumienia i doskonalenia systemu bezpieczeństwa międzynarodowego…”

Weryfikacja i kontrola protokołów BTWC(The Biological and Toxin Weapons Convention)

W odniesieniu do BTWC i sposobów weryfikacji jej postanowień należy uwzględnić to, że przemysł biotechnologiczny ze swoimi surowcami i produktami oraz wyposażeniem jest systemem „podwójnego stosowania", który teoretycznie po niewielkich modyfikacjach może być użyty do produkcji broni biologicznej.

Ponadto technolodzy sugerowali, że postanowienia BTWC mogą być naruszane nie tylko przez przemysł, ale również w laboratoriach naukowych, instalacjach do fermentacji napojów i w urządzeniach do produkcji paliw. Również współczesne technologie czyszczenia umożliwiają oczyszczenie instalacji technologicznych w ciągu od jednej do dwóch godzin. Dzięki nim producenci broni biologicznej mogą dokonywać szybkiego maskowania swej działalności.

Konferencje przeglądowe

Zgodnie z Artykułem XII BTWC (The Biological and Toxin Weapons Convention) kraje, które podpisały tę Konwencję, wyrażają zgodę na udział w Konferencji Przeglądowej co pięć lat, od czasu kiedy weszła w życie, oraz w innym czasie, jeśli większość krajów postanowi zorganizować taką konferencję. Do chwili obecnej zorganizowano ich kilka.

• Genewa, 10 października 1980 r.

Konwencja o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub mające niekontrolowane skutki, wraz z:

-Protokołem w sprawie niewykrywalnych odłamków (Protokół I),

-Protokołem w sprawie zakazów lub ograniczeń użycia min, min-pułapek i innych urządzeń (Protokół II) i Załącznikiem technicznym,

-Protokołem w sprawie zakazów lub ograniczeń użycia broni zapalających.

ZAŁOŻENIA:

-każde państwo ma obowiązek, powstrzymania się w stosunkach międzynarodowych od groźby lub użycia siły przeciw suwerenności, integralności terytorialnej lub niezależności politycznej

-przypominając również ogólną zasadę ochrony ludności cywilnej przed skutkami działań wojennych,

-zabrania się używania w konfliktach zbrojnych broni, pocisków i materiałów oraz metod prowadzenia wojny, które powodują zbędne szkody lub nadmierne cierpienia,

-ludność cywilna i kombatanci powinni zawsze pozostawać pod ochroną i podlegać zasadom prawa międzynarodowego

3 maja 1996 r. wydano Protokół w sprawie zakazów lub ograniczeń użycia min, min-pułapek i innych urządzeń-Genewa (Protokół II do konwencji z 1980r. W postaci zmienionej 3 maja 1996)

Konwencja została przyjęta 10 października 1980 r. i weszła w życie 2 grudnia 1983.Polska od 1983 roku jest stroną CCW (Convention on Conventional Weapons). Konwencja zabrania używania konwencjonalnych broni niehumanitarnych. Dodano do niej 5 protokołów dodatkowych, które zabraniają m.in. użycia pewnego rodzaju min, broni zapalającej, laserów oślepiających. W 2003 r. ratyfikowaliśmy protokół w sprawie min i protokół w sprawie broni laserowej.

W 2003 r. państwa-strony CCW (Convention on Conventional Weapons ) przyjęły nowy protokół w sprawie wybuchowych pozostałości wojennych, który podlegać będzie procedurze ratyfikacji przez nasz kraj. Polska jest współautorem projektu protokołu w sprawie min innych niż przeciwpiechotne. Popieramy również ustanowienie mechanizmu weryfikacyjnego CCW oraz regulację problematyki tzw. amunicji kasetowej.

Czym jest broń kasetowa?

Jest to kaseta w postaci bomby lub pocisku zawierająca w sobie małe ładunki wybuchowe. Może być wystrzeliwana zarówno z ziemi jak i powietrza. W momencie wystrzału lub zrzutu kaseta otwiera się wypuszczając dziesiątki, a nawet setki małych bombek, które wybuchają w czasie spadania lub zetknięcia z ziemią.

Konferencja BTWC w 1986

Aby zwiększyć poziom zaufania i poprawić przejrzystość zapisów, wprowadzono cztery sposoby budowania zaufania (Confidence Building Measures- CBMs).

Pierwszy z nich wymaga, aby państwa członkowskie przedstawiały roczne sprawozdania zawierające informacje o wszystkich systemach zabezpieczeń, jakie zostały zaprojektowane do prac z niebezpiecznym materiałem biologicznym.

Po drugie, wymaga się od państw członkowskich, aby informowały o wybuchach epidemii i jakichkolwiek niezwykłych zachorowaniach potencjalnie spowodowanych przez broń biologiczną.

Po trzecie, BTWC zachęca do publikowania wszystkiego, co ma związek z badaniami broni biologicznej i zachęca państwa członkowskie do popierania wzajemnej wymiany naukowców prowadzących badania związane z bronią biologiczną.

W sumie odpowiedź na CBMs (Confidence Building Measures) była słaba; tylko 30-40 państw regularnie przesyła sprawozdania roczne.

Konferencja dotycząca przeglądu Konwencji w 1991 r. została zdominowana przez wnioski wynikające z kończącego się konfliktu w Zatoce Perskiej (1990-1991). Zaproponowano wprowadzenie do Konwencji wiele nowych zapisów oraz rozszerzenie już istniejących.

Zdecydowano, że państwa członkowskie będą dostarczać danych o swoich narodowych programach obronnych przed wojną biologiczną i urządzeniach do tego celu stosowanych.

Konwencja o zakazie stosowania min przeciwpiechotnych

Konwencja była gotowa do podpisania w Ottawie 3 grudnia 1997 r. i weszła w życie 1 marca 1999 r.

Konwencja o zakazie użycia, składowania, produkcji i przekazywania min przeciwpiechotnych oraz o ich zniszczeniu (powszechnie zwana "Konwencją Ottawską") stanowi element odpowiedzi społeczności międzynarodowej na ogrom cierpienia spowodowanego przez miny przeciwpiechotne. Konwencja opiera się na zwyczajowych zasadach międzynarodowego prawa humanitarnego, które wiążą wszystkie państwa. Państwa przystępujące do Konwencji nie mogą nigdy, w żadnej sytuacji używać, konstruować, produkować, składować lub przekazywać min przeciwpiechotnych lub pomagać w tym komukolwiek. Muszą również w określonym przedziale czasu, zniszczyć istniejące miny przeciwpiechotne, niezależnie od tego czy znajdują się w magazynach czy też w ziemi. Jest w chwili obecnej jednym z ważniejszych instrumentów międzynarodowego prawa humanitarnego. Jest także traktowana jako najskuteczniejszy układ w dziedzinie rozbrojenia.

W jaki sposób przestrzeganie Konwencji ma być monitorowane?

Państwa są zobowiązane do składania rocznych sprawozdań na ręce Sekretarza Generalnego ONZ na temat wszelkich składów min przeciwpiechotnych, terenów zaminowanych, min przechowywanych dla celów szkoleniowych, niszczenia min i środków podjętych dla zapobieżenia wkraczania cywilów na tereny zaminowane. Aby ułatwiać oczyszczanie terenów z min, państwa mają obowiązek dostarczyć szczegółową informację techniczną na temat min, które wyprodukowały w przeszłości.

Jeżeli istnieją wątpliwości co do rzeczywistego przestrzegania przez jakieś Państwo Konwencji, każde Państwo Strona, za pośrednictwem Sekretarza Generalnego ONZ, może prosić o wyjaśnienie, a jeśli to konieczne, można zwołać zgromadzenie Państw Stron. Zgromadzenie Państw Stron może zadecydować o wysłaniu misji ds. ustalania faktów w ciągu 14 dni na właściwe terytorium takiego Państwa. Na podstawie raportu z takiej misji, zgromadzenie Państw Stron może zaproponować działania naprawcze lub zastosowanie środków prawnych w zgodzie z Kartą Narodów Zjednoczonych.

BROŃ CHEMICZNA

Broń chemiczną uznawano, i większość z nas nadal ją uznaje, jako barbarzyńskie narzędzie wojny. Już w 1675 r. zarówno Francja, jak i Niemcy potępiały stosowanie w walce zatrutych kul, a z upływem lat napisano i zawarto tuziny traktatów oraz deklaracji międzynarodowych zabraniających lub ograniczających ich stosowanie.

Pierwsza Konferencja Haska- Międzynarodowa Konferencja Pokojowa-29 lipca 1899r.

-Deklaracja o zakazie używania na wojnie kul rozszerzających się lub rozpłaszczających- postanowienie- zakaz używania kul, które rozrywają ranę << kule dum-dum>>

-Deklaracja o zakazie używania pocisków gazowych-zakaz dotyczył użycia pocisków którego celem było rozpowszechnianie gazów duszących lub szkodliwych.

Druga Konferencja Haska w 1907 r. Obie były wynikiem długo trwającego stanowienia pewnych zasad prowadzenia wojny (na przykład w odniesieniu do statków państw neutralnych na pełnym morzu i do ochrony osób niebiorących udziału w walce). W wyniku konferencji powstał Trybunał w Hadze.

Konwencja o zakazie prowadzenia badań, produkcji, składowania i użycia broni chemicznej oraz zniszczeniu jej zapasów (The Chemical Weapons Convention - CWC)- Paryż, 13 stycznia 1993r.

29 kwietnia 1997 r., układ wszedł w życie.

Zobowiązania ogólne:

-CWC zabroniła „prowadzenia badań, produkcji, nabywania, utrzymywania, składowania, transferu i stosowania broni chemicznej". -Państwa, które podpisały i ratyfikowały CWC zostały zobowiązane do ujawnienia wszystkich zapasów broni chemicznej.

-Państwa zostały także zobowiązane do zniszczenia swej broni chemicznej w rozsądnym czasie - w każdym razie w ciągu od pięciu do dziesięciu lat - zależnie od ich specyficznych uwarunkowań.

-Państwa ponoszą także odpowiedzialność za uprzątnięcie wszystkiej broni chemicznej pozostawionej na terytoriach innych państw.

-Państwa-Strony CWC zgodziły się zniszczyć lub przekształcić - na użytek pokojowy - urządzenia produkujące broń chemiczną, działające pod ich jurysdykcją od 1946 r.

Polska przykłada dużą wagę do problematyki broni chemicznej. Tradycyjnie co roku na forum I Komitetu Zgromadzenia Ogólnego przedkładamy rezolucję Na temat powyższej dziedziny.

Niemniej jednak CWC jest znacząco solidnym i skutecznym układem zarówno wymagającym od swych sygnatariuszy jako grupy, jak i wystarczająco elastycznym w uwzględnianiu indywidualnych potrzeb państw. Członkostwo w niej jest otwarte i każde państwo ma prawo dołączyć się, niezależnie od tego, czy ma broń chemiczną, czy nie.

Weryfikacja przestrzegania postanowień Konwencji

Państwa, które podpisały i ratyfikowały CWC, są uważane za Państwa-Strony Konwencji i kolektywnie tworzą Organizację do spraw Zakazu Broni Chemicznej- OPCW, mającą swą siedzibę w Hadze. Sekretariat Techniczny OPCW ma zadanie nadzorowania metod weryfikacji i wykorzystywania danych administracyjnych. W styczniu 2000 r. wszystkie spośród 60 zgłoszonych zakładów produkujących broń chemiczną „zostały skontrolowa­ne i opieczętowane"; potwierdzono zniszczenie 20 zakładów, a 3 zostały przez OPCW zatwierdzone do przestawienia na użytek cywilny.

Bez weryfikacji państwa członkowskie CWC nie będą miały pewności, że inne państwa przyłączyły się do umowy. W rzeczywistości, największą siłę CWC stanowi jej klauzula umożliwiająca przeprowadzenie inspekcji bez uprzedzenia.

  PODSUMOWANIE

W latach 1945 - 2004 zawarto na forum międzynarodowym wiele wielostronnych porozumień rozbrojeniowych. Do najważniejszych należą: -Pierwsza Konferencja Haska-1899 r.-Konwencja o zakazie prowadzenia badań, produkcji i gromadzeniu zapasów broni bakteriologicznej(biologicznej) i toksycznej oraz ich zniszczeniu-1972. -Konwencja o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub mające niekontrolowane skutki -1980 -Konwencja o zakazie prowadzenia badań, produkcji, składowania i użycia broni chemicznej oraz zniszczeniu jej zapasów- 1993 r.-Konwencja o zakazie stosowania min przeciwpiechotnych -Ottawa 1997