Człowiek wolny - homo liber

Człowiek wyzwolony – libertines

Ludzi wyzwalano w sposób formalny i nieformalny.

Forum- rynek, gr. Agora –

Forum competens – Sąd uprawiony/kompetentny do rozstrzygania danych spraw.

Forum contractus – Miejsce gdzie zawiera się czynność prawna

Actor sepintum – ?

Forum delicti comissi – miejsce gdzie popełniono czyn przestępczy

Forum dommicili – miejsce zamieszkanie , stałe

Forum originis – miejsce urodzenia

Forum Rei Sitae – miejsce położenia rzeczy o która toczy się spór

Forum solutionis – w miejscu gdzieś uwolnił się od zobowiązania

Forum solutis contractus – miejsce uwolnienia kontraktu

Hereditatis – miejsc w którym ktoś po raz ostatni zamieszkiwał, miejsce ostatniego zamieszkania przed śmiercią

Privielegium fori – Przywilej sądowy dla poszczególnych stanów np. wojskowy dla ziemian , mieszczan duchownych , Privilegium – pozbawienie kogoś prawa

Praescriptio fori – wiele znaczeń, m.in. zarzut niewłaściwości sądu

Lex – uchwała podjęta na Zgromadzeniu Ludowym , historia – umowa. Urzędnik pyta , Zgromadzenie odpowiada. Lex była wzorem.

Później, Lex – prawo stanowione przez cesarze, Ius –dawne prawo

Lex perfecta – ustawa, której przekroczenie powoduje nieważność czynności prawnej ( sankcja). Czynność sprzeczna z ustawę, z przepisem ustawy jest nieważna.

Lex imperfecta – przepis ustawy , który zakazuje lub nakazuje, ale nie zawiera żadnej sankcji.

Lex minusquam perfecta – ustawa, która zawiera sankcje karną , czynność prawna może być ważne ale zostanie przyznana kara np. zawarcie małżeństwa podczas żałoby.

Lex !!! PlusQuam Perfecta – czynność nieprawna, ale karana. Np. małżeństwo bigamiczne

Działanie zgodne z ustawą – iuxta , praeter – działanie obok ustawy – obejście, contra – działanie wbrew ustawie

Ratio legis - przyczyna, powód ustawy, co ustawodawcza miał na myśli , zadanie ustawy

Interpretowanie ustaw per analogia - przez analogię , analogia legis – gdzie bierze się pod uwagę daną ustawę. Analogia Iuris- gdzie bierze się pod uwagę cały system prawa.

Analogia stosowana w prawie cywilnym

Rozumowanie a contrario- przez przeciwieństwa

Domniemania – praesumptio iuris – domniemanie prawa, , zwykle iuris tantum – można przeprowadzić dowód.

Domniemanie iuris facti- faktów prawnych

Domniemanie iuris act de iure - domniemanie , który nie dopuszcza przeciw dowodu np. domniemanie wiarygodności ksiąg wieczystych

Lex – ustawa, Lex generalis – ustawa ogólna albo ustawa specjalna/szczególna – lex specialis