Depresja jest szczególnym stanem nastroju i emocji. Uczucia, nastroje i emocje, to stan psychiczny, który określa nasz stosunek do siebie i do świata. Jest on pozytywny albo negatywny. Jeżeli samopoczucie jest złe, mówimy o smutku, jeżeli gorsze o przygnębieniu, a jeżeli jest bardzo źle to jest to depresja.
Typowymi objawami każdej depresji są: pogorszenie nastroju, utrata zainteresowań i radości życia, zmniejszenie energii witalnej, dodatkowo mogą wystąpić zaburzenia koncentracji i uwagi, obniżenie samooceny i pewności siebie, poczucie winy, ponury obraz przyszłości, zaburzenia snu i apetytu, a nawet myśli samobójcze. Depresja to bardzo poważny stan dla naszego zdrowia, w żadnym wypadku nie można jej lekceważyć. Smutek, przygnębienie, płaczliwość i złe myśli osłabiają nie tylko naszą psychikę, ale też mogą stać się przyczynami chorób ciała (z powodu osłabienia bariery ochronnej). Wychodzenie z depresji nie jest sprawą łatwą i zwykle bez pomocy lekarza to się nie udaje. Stany ciężkie zaś koniecznie wymagają pomocy medycznej.
Farmakoterapia
Zwykle podstawowym sposobem leczenia w depresji jest farmakoterapia. Ze wszystkich zaburzeń psychicznych depresja najlepiej poddaje się leczeniu. Około 80% pacjentów poddanych odpowiedniemu leczeniu (środkami przeciwdepresyjnymi) całkowicie wyleczono z choroby. W leczeniu depresji stosuje się min: trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, leki wpływające na wychwyt zwrotny serotoniny i noradrenaliny, leki hamujące działanie enzymów rozkładających serotoninę i inne neuroprzekaźniki.
Czas leczenia wynosi zazwyczaj nie mniej niż 5-8 tygodni; zaleca się w przypadku osiągnięcia efektu dłuższe stosowanie leków przeciwdepresyjnych (6 miesięcy i dłużej), ponieważ sprzyja to zapobieganiu nawrotowi choroby.
Przepisując preparaty psychiatra bierze pod uwagę nie tylko cechy szczególne objawów choroby, ale również wiek chorego, jego płeć, czas trwania choroby, indywidualną reakcję chorego na leki, inne choroby lub brak chorób. Bardzo ważna jest pomoc psychologiczna. Częste rozmowy psychoterapeutyczne o charakterze mobilizującym są praktycznie konieczne i decydują o przełomie w chorobie i mobilizują pacjenta do jakiejś sensownej aktywności. Leczenie depresji samymi lekami farmaceutycznymi jest skuteczne tylko w 43% wypadków, a i to kończy się zwykle nawrotem choroby i kto chce się rzeczywiście wyleczyć powinien korzystać dużo z psychoterapii i innych metod wspomagających, acz decydujących dla wyzdrowienia!
Psychoterapia
W większości przypadkach konieczne jest zastosowanie profesjonalnej psychoterapii prowadzonej przez wykwalifikowanych specjalistów. Jest kilka metod, które można zastosować w terapii depresji. Wybór konkretnego sposobu jest indywidualny, w zależności od stanu pacjenta. W łagodnych rodzajach depresji zwykle wystarczy solidna i wszechstronna psychoterapia, czasem tylko łączona z łagodnymi lekami.
Psychoterapia analityczna
Proces wieloetapowy. Dążenie od ujawnienia urazu psychicznego z przeszłości i odtworzenia w jaki sposób wpłynął na powstanie choroby. Prawdopodobnie najbardziej skuteczna w ciężkich przypadkach, gdyż bez rozpoznania przyczyny z którą pacjent sam może skutecznie walczyć trudno o przełom w depresji ciężkiej.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna
Terapia krótkoterminowa (przeciętnie 20 sesji przez 16 tygodni), aktywna, dyrektywna, oparta na skupieniu się „tu i teraz”- na aktualnych problemach i dysfunkcjonalnym myśleniu. Zadania domowe między wizytami zachęcają klientów do ćwiczenia umiejętności niezbędnych do tego, by opanować techniki leczenia, obserwować własne myśli i zachowania, testować hipotezy i zdobywać nowe umiejętności.
Rodzaje terapii:
Transpersonalna -
Zajmuje się i tym co wewnętrzne i tym co zewnętrzne, bada głębię ludzkiej istoty, całą zawartość umysłu, psychiki, myśli i emocji, a także środowisko i relacje z otoczeniem. Transpersonaliści potrafią pomóc odnaleźć stłumione potrzeby wewnętrzne, duchowe i skierować bez uprzedzeń do małych grup duchowo-religijnych w których mogą być skuteczne zaspokajane!
Behawioralna -
Zakłada, że człowiek jest istotą reaktywną, tzn. że funkcjonuje na zasadzie bodziec - reakcja. Celem terapii jest zmiana niepożądanych zachowań. Terapeuta jest dyrektywny, występuje często w postaci modela, który modeluje (kształtuje) prawidłowe nawyki. Terapia jest raczej krótkoterminowa.
Poznawcza -
Zakłada, że aby zmieniać niepożądane zachowania pacjenta należy zwrócić uwagę na tzw. procesy poznawcze, czyli m. in.: spostrzeganie, myślenie, oczekiwania, interpretacje. Psychoterapia polega na modyfikacji, przekształceniu treści myślenia, w konsekwencji czego dochodzi do modyfikacji zachowań i uczuć związanych z tymi zachowaniami. To również terapia dyrektywna i raczej krótkoterminowa.
Te dwa powyższe podejścia często są łączone i nazywane podejściem behawioralno - poznawczym. Oba zakładają, że zaczynając od tego co na zewnątrz, można zmienić to, co wewnątrz.
Psychoanalityczna -
Jest to terapia raczej długoterminowa, niedyrektywna i oparta na przekonaniu, że aby zmieniło się to co na zewnątrz, trzeba najpierw zmienić to, co wewnątrz. Terapia psychoanalityczna jest dobrą podstawą dla terapii transpersonalnej czy psychosyntezy!
Egzystencjalno - humanistyczna -
Człowiek sam decyduje o sobie, w dodatku zupełnie świadomie. Objawy czy zaburzenia rozumiane są jako trudność, pojawiająca się w momencie osłabienia zdolności do "tworzenia" samego siebie. W podejściu tym zakłada się, iż każdemu zdarzają się takie chwile osłabienia, ale jednocześnie że każdy jest na tyle silny, aby sobie z nimi poradzić. Dlatego też określenie pacjent zastępuje się tu często określeniem klient. Terapeuta jest więc potrzebny do tego, aby wspierać i pomagać w przezwyciężeniu trudności.
Systemowa -
Zakłada istnienie różnych systemów, z których jednym z najważniejszych jest system rodzinny. Terapeuci systemowi koncentrują się na procesach zachodzących w tym systemie. Problemy czy zaburzenia mogą pojawić się np. na skutek zakłóconej komunikacji w rodzinie czy zaburzeń w strukturze rodziny. Mianem pacjenta określa się tu całą rodzinę, a celem terapii jest zmiana całego zaburzonego systemu, a nie zmiana jednego człowieka nazwanego "zaburzonym" czy "chorym". Ten rodzaj terapii też przybliża do metod holistycznych i transpersonalnych!
Depresja sezonowa (SAD)
Do najbardziej charakterystycznych dla depresji sezonowej objawów należą:
poczucie ciągłego zmęczenia , zaburzenia snu, obniżenie nastroju, wzmożony apetyt, przyrost masy ciała, lęk, drażliwość, spadek libido, wzmożone objawy napięcia przed miesiączkowego, sezonowość. Występowanie objawów przez co najmniej dwa kolejne sezony jesienno-zimowe upoważnia, aby podejrzewać, że jest to właśnie depresja sezonowa. Za przyczynę powstawania sezonowych zaburzeń nastroju (SAD) uważa się niedobór światła w okresie jesienno-zimowym. Z tego względu najbardziej wartościową metodą leczenia jest fototerapia, gdyż wpływa na bezpośrednią przyczynę tego zaburzenia.
Skuteczność leczenia światłem zależy od czasu ekspozycji na światło i od jego natężenia. Im większe zastosowane natężenie światła, tym krótszy czas naświetlania. W czasie zabiegów pacjent powinien mieć otwarte oczy, a źródło światła (lampa do fototerapii) powinno się znajdować w odległości 30-50 cm od oczu, podczas sesji pacjent może czytać, oglądać telewizję, pracować przy komputerze, ważne tylko, by znajdował się w zasięgu działania lampy. Długość leczenia światłem wynosi około 10-14 dni, po zakończeniu dwutygodniowego leczenia najczęściej nadal poddaje się pacjenta ekspozycji na światło, jednak z mniejszą już częstotliwością. Zwykle już po kilku seansach dochodzi do poprawy nastroju, zmniejszenia uczucia zmęczenia i ospałości. W leczeniu SAD stosuje się także leki przeciwdepresyjne, najczęściej selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), np. fluokstynę, sertralinę. Można je stosować w połączeniu z fototerapią lub samodzielnie.
Wartościowymi metodami wspomagającymi leczenie sezonowych zaburzeń nastroju są techniki relaksacyjne (jogoda) oraz psychoterapie, pozwalające zaakceptować zmniejszenie aktywności w okresie jesienno-zimowym, spowodowane prawami natury, którym mimo olbrzymiego wpływu człowieka na świat, nadal podlegamy. Zalecanym sposobem na samodzielne poradzenie sobie z łagodną postacią SAD jest przebywanie w słoneczne dni poza domem, długie spacery w zimowe południa i wczesne popołudnia, regularne ćwiczenia fizyczne na świeżym powietrzu.
Afirmacje antydepresyjne
Terapia afirmatywna korzysta z tradycyjnej wiedzy o sile autosugestywnej myśli, która eliminuje choroby o naturze psychosomatycznej, czyli obejmującej i ciało i psychikę. Naukę metod afirmowania najlepiej odbyć na profesjonalnych kursach tego rodzaju terapii lub w szkołach np. jogi medytacyjno-oddechowej czy rebirthingu. Terapie kierunkuje się na rozwijanie asertywności, bezpieczne wyrażenie emocji gniewu czy złości, ukierunkowanie negatywnych emocji na skuteczne i bezpieczne sposoby aranżowania swoich spraw życiowych! Afirmacje czy autosugestie są zwykle istotną częścią dobrze prowadzonej psychoterapii antydepresyjnej! Rozmowy terapeutyczne powinny być pracą nakierowania pacjenta na myślenie afirmatywne!
Metod psychoterapeutycznych jest bardzo dużo, ale każda z nich opiera się na udzieleniu uwagi choremu i wsparciu go w trudnych chwilach. Najlepszy efekt psychoterapeutyczny daje świadomość, że w każdej chwili można otrzymać wsparcie i poradę człowieka, któremu się wierzy.
Choremu trzeba również pomóc w rozwiązywaniu jego problemów socjalnych i bytowych. Chory potrzebuje także pomocy i uwagi ze strony bliskich, ponieważ konflikty domowe i niestabilność sytuacji socjalnej w sposób bardzo istotny wpływają na szybkość dochodzenia pacjenta do zdrowia.
Literatura:
Hammen C., „Depresja. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne.”, Gdańsk 2004, wyd. GWP.
Grzesiuk L., „Psychoterapia. Szkoły, zjawiska, techniki i specyficzne problemy.”, Warszawa 1994, wyd. PWN.
www.zyczdrowymzyciem.pl