Temat: Problematyka religii w ujęciu socjologicznym.

Emile Durkheim – w pracy „elementarne formy życia religijnego” autor opisując totemizm australijskich Aborygenów. Wg. Autora totemizm jest najprostszą formą religii. Totemimz jest oparty o jakieś zwierzę, roślinę, element przyrody o szczególnym znaczeniu uświęcony, otoczony czcią i związany z różnymi praktycznymi rytuałami.

Podzielił świat na sferę:

Sacrum- to sfera uświęcona, wszystko co nadprzyrodzone, to zjawiska, przedmioty, wydarzenia wydzielone z życia codziennego otoczone aurą świętości

Profanum- to wszystko co zwyczajne, codzienne, rutynowe.

Autor wskazuje że te dwie sfery nie powinny na siebie nachodzić, Durkhein uważał, że to nie tylko kwestia wiary ale w sferze publicznej to uroczystości, rytuały zbiorowe, które scalają grupę.

Max Weber- Przeprowadził zakrojone na szeroką skalę badania nad religiami całego świata. Najwięcej uwagi poświecił tzw. Religiom światowym, czyli tym, które miały najwięcej wyznawców. Webera w tej problematyce głownie interesowały związki między religią a zmianą społeczną. Szczególnie widoczne było to w pracy „Etyka Protestancka, a duch kapitalizmu”, w której dowodził, że religia może być siłą napędową zmian.

Religie zbawienia mają wymiar rewolucyjny, zaś religie wschodu kultywują postawy bierności i akceptacji istniejącego ładu.

RELIGII JEST WIELE ALE MOŻNA WYRÓŻNIĆ 3 PŁASZCZYZNY RÓŻNIĄCE JE:

- religie różnią się rodzajem obrzędów i praktyk religijnych.

Badacze religii wyróżniają 3 najbardziej powszechne praktyki religijne: modlitwę, medytację i techniki wpadania w trans.

- religie różnią się treścia prawd wiary czyli typami wierzeń.

Badacze wyróżniają następujące typy wierzeń:

Zwykły nadnaturalizm-Typ wierzeń, charakterystyczny dla pierwotnych społoeczeństw, oparty o wiarę w wpływ potężnych nadnaturalistycznych sił na sprawy ludzkie, w tym typie nie ma nazwy bogów i ponadnaturalnych duchów, którym oddaje się cześć ale są amulety, przesądy, tabu

Animizn- przekonanie o działaniu duchów w świecie, które mogą istnieć w ludziach jak i elementach krajobrazu, nie wymagają czci, ale można na nie wpływając poprzez magię.

Teizm- Wiara w istnienie bogów, którzy są potężni, ingerują w sprawy ludzkie, którym oddaje się część, , teizm występuje w trzech postaciach: panteizm, politeizm, monoteizm.

Abstrakcyjne ideały- w centrum uwagi nie jest Bóg ale sposób myślenia i postępowania, który ma doprowadzić do osiągnięcia szczególnego stanu świadomości.

-religie różnią się formą organizacji życia religijnego:

Badacze w różnego typu religiach wyróżnili trzy głowne formy organizacji życia religijnego

Kościół- to sformalizowana organizacja religijne, posiadająca wiele cech organizacji biurokratycznej –istnieje w niej wyspecjalizowana kategoria funkcjonariuszy. Często przynależności do kościoła wyznaczona jest przez urodzenie, po spełnieniu rytualnych warunków.

Rozpatrując kościół jako organizację możemy wyróżnić trzy typy:

-episkopalny

-prezbiteriański

-kongregacyjny

Sekta- ma mniej sformalizowaną organizację niż kościół, często powstają jako odłam jakiegoś kościoła, gdy jakaś część wiernych buntuje się przeciw obowiązującym prawdom lub zasadom instytucjonalnego, formalnego działania,

Kult- ma luźną organizację i jest otwarty dla każdego. Jego charakter określa przedmiot czci i rodzaj rytuałów.

FUNCKJE RELIGII:

-zachowanie spójności społeczeństwa czyli funkcje integrująca:

Religia jest siłą spajającą społeczeństwa, gdyż zapewnia nam wspólne wartości, normy i określa wspólną tożsamość . Jest szczególnie widoczna w społeczeństwach o dominującej religii.

-nadawanie sensu życia czyli funkcja egzystencjalna:

Religia daje odpowiedzi na pytania dotyczące celu życia, istnienia, podejmuje zagadnienia życia i śmierci, wyjaśnia sens śmierci i cierpienia.

-kontrola społeczna czyli funkcja kontrolna.

Respektowanie norm obyczajowych i praktyk religijnych w ramach instytucji (formalnej) jak i grupy wyznawców (nieformalnie)

-wsparcie psychiczne czyli funkcja psychologiczna

Jest uzupełnieniem funkcji 2, daje możliwość rytualnego opłakiwania zmarłych , pogodzenia się ze śmiercią , pozwala zrozumieć,

EMPIRYCZNE PROBLEMY BADAWCZE SOCJOLOGII RELIGII:

+RELIGIJNOŚĆ

W badaniach nad religią socjologowie pytają respondentów o następujące kwestie: znajomość treści prawd wiary, wiara w poszczególne dogmaty, praktyki religijne, moralność indywidualne a religia.

+PROCES SEKULARYZACJI

To proces w którym religia traci na znaczeniu w różnych dziedzinach życia społecznego. Problematyka sekularyzacji to jeden z ważniejszych obszarów badawczych współczesnej socjologii. Sekularyzację można badać w trzech wymiarach:

-liczebność członków organizacji religijnych

-stopień znaczenia społecznego majątku i prestiżu kościoła i organizacji religijnych

-poziom religijności

Współczesną tezę o sekularyzacji podważają dwa zjawiska: wiara bez przynależności oraz fundamentalizm religijny.

Wiara bez przynależności:

Ludzie nadal deklarują wiarę w Boga ale praktykują i rozwijają swoją wiarę poza formalnymi instytucjami religijnymi.

Fundamentalizm religijny: To przyjmowana przez grupy religijne postawa polegająca na dosłownej interpretacji podstawowych pism lub teksów religijnych i wiara, że doktryny te należy odnosić do wszystkich aspektów życia społecznego.

Fundamentalizm islamski,

chrześcijański (Biblia jest podręcznikiem rządzenia, biznesu, życia rodzinnego i wszelkich spraw ludzkich.

Zbór Boży, Adwentyści Dnia Siódmego, Południowa Konwencja Baptystów- powtórnie narodzenia, chrzczeni ponownie lub po raz pierwszy dorośli, z zachowaniem bogatej symboliki pełnego zanurzenia.

Nowe ruchy religijne ( empirycznych problemów badawczych)

Badacze wyróżniają kilka typów nowych ruchów religijnych:

-ruch afirmujący świat

-ruch odrzucający świat

-ruchy przystosowawcze

-ruchy milenaryustyczne

J. Baniak- dane empiryczne dotyczące religijności (UAM Poznań)