WYŻSZE ROŚLINY TRUJĄCE
Konwalia majowa (convallaria maialis)
Roślina o działaniu kardiotoksycznym.
Czynniki trujące (glikozydy):
konwalotoksyna
konwalotoksol
Działają na mięsień sercowy. W zatruciu dominują zaburzenia rytmu.
Objawy:
Ze strony układu pokarmowego – nudności, wymioty, biegunka, bóle i zawroty głowy
Widzenie na żółto (objaw charakterystyczny)
W ciężkich zatruciach – migotanie przedsionków, blok przedsionkowo-komorowy
Postępowanie – prowokowanie wymiotów; jeżeli wystąpią objawy ze strony serca – podać aktywny węgiel
Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea)
Roślina o działaniu kardiotoksycznym
Czynniki trujące (glikozydy):
digitonina
digitoksyna
gikalotoksyna
Blokuje pompę Na-K w błonie komórkowej.
Objawy:
Nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka
Ze strony serca – zaburzenia rytmu, częstoskurcz nadkomorowy, spadek ciśnienia, trzepotanie przedsionków, śmierć przez porażenie serca w rozkurczu
Postępowanie – prowokowanie wymiotów; jeżeli wystąpią objawy ze strony serca – podać aktywny węgiel
Naparstnica wełnista (Digitalis lanata)
Miłek wiosenny (Adonis vernalis)
Zimowit jesienny (Colchicum autumnale)
Roślina o działaniu hematotoksycznym
Substancje toksyczne (alkaloidy)
Kolchicyna (dawka śmiertelna – 7 mg)
Działa antymitotycznie (hamuje podział komórek przez porażenie wrzeciona kariokinetycznego).
Uszkadza wątrobę i działa na układ pokarmowy.
Objawy:
Ze strony układu krwionośnego – zaburzenia we wszystkich liniach komórek szpikowych
Intensywne biegunki
Obwodowe zaburzenia neurologiczne
Zaburzenia termoregulacji
Cechy uszkodzenia wątroby
Szybkie odwodnienie organizmu spadek ciśnienia tętniczego wstrząs hipowolemiczny tachykardia i niewydolność serca
Postępowanie – prowokowanie wymiotów; jeżeli wystąpią objawy ze strony serca – podać aktywny węgiel
Zawilec gajowy (Anemone nemorosa)
Roślina działająca toksycznie na błony śluzowe, skórę oraz nefrotoksycznie
Substancje toksyczne:
Protoanemonina
Anemonina
Działają drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego i spojówek
Objawy:
Ból i pieczenie w jamie ustnej
Obrzęk jamy ustnej i gardła
Nadmierne ślinienie i wymioty
Krwawa biegunka (czasem)
W kontakcie ze skórą – zaczerwienienie, bolesność w miejscu kontaktu, obrzęk i pęcherze na skórze
W kontakcie ze spojówkami – ból, łzawienie, obrzęk powiek
Postępowanie – podać mleko lub białko jaj, obficie opłukać wodą (skóra), kontakt ze specjalistą (spojówki)
Jaskier ostry (Ranunculus acris)
Roślina o działaniu toksycznym na błony śluzowe, skórę oraz nefrotoksycznie
Substancje trujące:
Protoanemonina
Ranunculina
Objawy:
Ból i pieczenie w jamie ustnej
Obrzęk jamy ustnej i gardła
Nadmierne ślinienie i wymioty
Krwawa biegunka (czasem)
W kontakcie ze skórą – zaczerwienienie, bolesność w miejscu kontaktu, obrzęk i pęcherze na skórze
W kontakcie ze spojówkami – ból, łzawienie, obrzęk powiek
Postępowanie – podać mleko lub białko jaj, obficie opłukać wodą (skóra), kontakt ze specjalistą (spojówki)
Barszcz olbrzymi (Heracleum mantegazzianum)
Roślina o działaniu toksycznym na błony śluzowe i skórę.
Substancje trujące:
Bergapten
Rutyna
Sfondyna
Pimpinelina
Objawy:
Zaczerwienienie
Obrzęki
Uczucie swędzenia
Powstawanie pęcherzy, które pod wpływem słońca nasilają się
Cis pospolity (Taxus baccata)
Roślina działająca toksycznie na układ krążenia i oddechowy.
Chroniona.
Trujące są igły i nasiona (bez czerwonej osłonki)
Substancje trujące (alkaloidy):
Taksyna
Efedryna
Drażniąco na błony śluzowe przewodu pokarmowego.
Główne działanie – depresyjnie na OUN, układ oddechowy i serce; zaburzenia elektrolitowe
Objawy:
Spadek ciśnienia
Zaburzenia rytmu serca
Zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego
Śpiączka różnego stopnia
Drgawki
Bezdech
Zgon w wyniku zaburzeń czynności serca
Postępowanie – hospitalizacja
Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum)
Działa na OUN i wegetatywny
Substancje toksyczne (alkaloidy):
Mazereina
Dafnetoksyna
Działają drażniąco na błony śluzowe przewodu pokarmowego, spojówki oraz ogólnoustrojowo
Objawy:
Ze strony przewodu pokarmowego – obrzęk jamy ustnej, języka i krtani ; nudności ; wymioty ; biegunka
Ze strony OUN – senność ; dezorientacja ; drgawki
Postępowanie – wymusić wymioty oraz podać aktywny węgiel
Mak lekarski (Papaver somniferum)
Substancje trujące:
Morfina
Kodeina
Tebaina alkaloidy opioidowe
Papaweryna
Narkotyna
Narceina
Czynniki trujące – sok mleczny z makówek; łodygi; przetwory soku mlecznego, makówek i łodyg
Wysuszony sok opium
Depresja ośrodka oddechowego w OUN
Działa depresyjnie na mózg i układ naczyniowy
Objawy:
Dezorientacja
Zaburzenia równowagi
Zawroty głowy
Zaburzenia świadomość do głębokiej śpiączki
Zwężenie źrenic (szpilkowate)
Zaburzenia oddychania aż do bezdechu
Postępowanie – prowokowanie wymiotów, hospitalizacja (po podaniu dożylnym)
Szczwół plamisty (Conium maculatum)
Substancje trujące:
Koniina
Koniceina
Działa na OUN.
Początkowo powoduje pobudzenie, a potem depresję (szczególnie ośrodka oddechowego)
Koniina działa również alergizująco i drażniąco na skórę
Objawy:
Pieczenie w jamie ustnej
Ślinotok
Nudności
Zwężenie źrenic
Zaburzenia widzenia (widzenie podwójne)
Zaburzenia oddychania
Drgawki
Szalej jadowity (Cicuta virosa)
Substancje trujące:
Cykutotoksyna
Cykutol
Są to substancje drgawkotwórcze. Porażają ośrodek oddechowy.
Objawy:
Pieczenie w jamie ustnej
Nudności
Wymioty
Niesmak w ustach
Zaburzenia równowagi
Drgawki
Utrata przytomności
Postępowanie – ochrona przed urazami, zapewnienie drożności dróg oddechowych
Bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium)
Substancje toksyczne (alkaloidy tropanowe)
Hioscjamina
Skopolamina
Atropina
Apoatropina
Porażają układ przywspółczulny.
Objawy:
Rozszerzenie źrenic
Brak reakcji na światło
Suchość skóry
Wysuszona błona śluzowa jamy ustnej
Tachykardia
Zaczerwienienie twarzy
Pobudzenie psychoruchowe
Halucynacje wzrokowe
Zaburzenia świadomości oddechu
Zatrzymanie moczu i perystatyki jelit
Postępowanie – prowokowanie wymiotów; podanie aktywnego węgla; podanie środków przeczyszczających
Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna)
Substancje trujące (alkaloidy tropanowe):
Hioscjamina
Skopolamina
Atropina
Objawy:
Pobudzenie układu przywspółczulnego
Pobudzenie psychoruchowe
Suchość błon śluzowych
Zaczerwienienie skóry twarzy
Tachykardia
Wysoka gorączka
Halucynacje
Lulek czarny (Hyoscyamus niger)
Działa na OUN i wegetatywny
Substancje trujące (alkaloidy tropanowe):
Hioscjamina
Skopolamina
Atropina
Objawy:
Po zjedzeniu nasion – objawy podobne do zatrucia bieluniem
Po zjedzeniu korzenia – objawy podobne do zatrucia pokrzykiem (pobudzenie OUN)
Tojad mocny (Aconitum firmum)
Działa na OUN i wegetatywny.
Substancje trujące:
Akonityna
Działa na OUN w rdzeniu przedłużonym – poraża ośrodek oddechowy
Działa na układ naczyniowy i kurraropodobnie na układ obwodowy.
Zgon na skutek wstrząsu kardiogennego i porażenia oddechowego
Starzec zwyczajny (Senecio vulgaris)
Roślina o działaniu hepatotoksycznym.
Substancje trujące (alkaloidy pirolizydynowe):
Senecjonina
Objawy:
Martwica zrazików wątrobowych marskość
Działanie kancerogenne
Powiększenie wątroby i śledziony
Wodobrzusze
Bóle brzucha, głowy
Wymioty
Apatia
Wyniszczenie
GRZYBY TRUJĄCE
W Polsce największą liczbę zatruć powoduje muchomor sromotnikowy.
Nie ma uniwersalnego sposobu żeby odróżnić grzyba jadalnego od trującego.
Najczęstsza przyczyna zatruć to pomylenie grzyba jadalnego z trującym.
Podział zatruć
Ze względu na czas, jaki upłynął od spożycia do wystąpienia objawów.
ZATRUCIA
WCZESNOOBJAWOWE PÓŹNOOBJAWOWE
Neurotropowe Halucynogenne Żołądkowo-jelitowe Cytotropowe
Ze względu na mechanizm działania czynników toksykogennych
ZATRUCIA
Neurotropowe Cytotropowe Z objawami żołądkowo-jelitowymi
Zatrucia wczesnoobjawowe, neurotoksyczne
Zatrucia z objawami muskotropowymi
Grzyby zawierające muskarynę:
Strzępiak ceglasty (Inocybe erubescens)
Lejkówki (np. odbielona)
Krowiak podwinięty (Paxillus involutus)
Muskaryna działa na układ nerwowy przywspółczulny.
Objawy pojawiają się szybko i są to:
Wzmożone wydzielanie z gruczołów wydzielania zewnętrznego
Wydzielanie żółci, soku trzustkowego
Bóle brzucha
Biegunka kolkowa
Maksymalne zwężenie źrenic (objaw charakterystyczny)
Intensywne parcie na mocz
Przy cięższych zatruciach może dojść do śmierci.
Śmiertelność wynosi 4-7%
Następuje odwodnienie organizmu – należy uzupełnić elektrolity dożylnie
Krowiak wywołuje alergię pokarmową.
Zatrucia z objawami atropinowymi
Objawy są nazywane zespołem mykoatropinowym.
Muchomory – plamisty i czerwony
Zawierają 2 grupy substancji toksycznych, ale przeciwstawnie działających.
Kwas ibotenowy – pod wpływem działania soku żołądkowego przechodzi w muscynol (panteryna)
Muskazon, bufotenina
Muskaryna (w mniejszych ilościach niż pozostałe)
Muchomor plamisty ma mniej muskaryny – jest bardziej toksyczny
Objawy zatrucia:
Małe zaburzenia żołądkowo-jelitowe
Zahamowanie wydzielania gruczołów wydzielania zewnętrznego
Rozszerzenie źrenic
Przyspieszenie akcji serca
Nadmierne pobudzenie
Halucynacje
Zaburzenie termoregulacji
Drgawki (drżenie mięśniowe)
Utrata przytomności przy ciężkich zatruciach
Objawy znikają po kilku godzinach głębokiego snu
Zatrucia łysiczką lancetowatą (Psilocybe semilanceata)
Grzyb halucynogenny.
Substancje toksyczne:
Psylocyna (obecna w świeżym grzybie)
Psylocybina (w przewodzie pokarmowym ulega przekształceniu do psyloiny)
Blokują przekaźnictwo nerwowe.
Objawy:
Przyspieszenie akcji serca
Wymioty
Halucynacje wzrokowe
Zmienność nastrojów
Pobudzenie psychoruchowe
Utrata przytomności – bezwiedne oddawanie stolca i moczu
Rzadko dochodzi do uszkodzenia wątroby.
Zaburzenia z objawami żołądkowo-jelitowymi
Wywołują je grzyby o działaniu gastroenterotoksycznym
Przebiegają bez uszkodzeń narządowych
Grzyby:
Muchomor cytrynowy (Amanita citrina)
Mleczaj wełnianka (Lactarius torminosus)
Borowik szatański (Boletus satanas)
Tęgoskór pospolity (Scleroderma citrinum)
Zawierają substancje drażniące błonę śluzową jelit.
Objawy:
Utrata płynów
Pragnienie
Suchość w jamie ustnej
Skurcze mięśni (łydek)
Zatrucia późnoobjawowe
Powodują zmiany cytologiczne.
Muchomor sromotnikowy – wiosenny, jadowity
Piestrzenica kasztanowata (gyromitra esculenta)
Zasłonak rudy (Cortinarius orellanus)
Muchomor zawiera w swoim składzie ammanitotoksyny.
Rozkładają się w temperaturze ok. 270 ° C i nie ulegają działaniu enzymów trawiennych.
Wyróżniamy α, β … - ammanitynę
Falotoksyny są mniej toksyczne i działają szybciej niż ammanitotoksyny.
Ammanitotoksyny mają powinowactwo do jąder komórkowych hepatocytów. Blokują aktywność enzymatyczną polimerazy II.
Falotoksyny mają powinowactwo do błon komórkowych. Wywołują też zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
Po spożyciu występują charakterystyczne objawy utajenia
Faza I (8-24h)
Zaburzenia żołądkowo-jelitowe
Wymioty
Biegunka
Faza II (względnego zacisza)
Pozorna poprawa
Faza III
Biegunka z krwią
Ostra niewydolność wątroby
Śmiertelność jest bardzo wysoka – 30%
Piestrzenica kasztanowata (gyromitra esculenta)
Zawiera giromitrynę.
Substancja lotna ulatniająca się z parą wodną podczas gotowania oraz podczas suszenia.
Giromitryna powoduje objawy wziewne.
Objawy:
Żołądkowo-jelitowe – pieczenie w ustach, ślinotok
Uszkodzenie wątroby
Rozpad krwinek (działanie hemolityczne)
Ciemny mocz
Również niewydolność nerek
Zasłonak rudy (Cortinarius orellanus)
Zawiera orelaninę
Bardzo długi okres utajenia
Objawy:
Ostra niewydolność nerek
Uszkodzenie nadnerczy (orelanina ma powinowactwo do kanalików nerkowych)
Po kilku dniach bóle w okolicy lędźwiowej
Czernidłak pospolity (Coprinopsis atramentaria)
Warunkowo jadalny (do zaczernienia blaszek)
Może nie wywołać żadnych objawów chyba, że spożywamy razem z nim alkohol.
Zawiera kaprynę, która blokuje metabolizm alkoholu etylowego na poziomie aldehydu octowego (efekt antikolowy)
Objawy:
Nudności
Wymioty
Zaczerwienienie twarzy
Silne pobudzenie
Silne uczucie strachu
Mrowienie w kończynach
Spadek ciśnienia krwi