PROZA STANISŁAWA DYGATA
Akcja kilka tyg po wybuchu II wojny, kończy w ost tygodniach 1940 roku. aresztowany w Wawie i, przybywa do obozu dla internowanych w niem mieście Konstancja nad Jezi B, granicy ze Szwajcarią. Obóz w budynku szkolnym. 300 osób:.–opowieść o obozowych przeżyciach, psychologicz autoprezentacji cytuje fragm. pamiętnika, pisanego w latach 1932 – 1939,.
Głów boh - Polakiem troch franc. W obozie nuda. Większość całe dnie i nic nie robi. pobudk pora obiadowa. zawsze jest tak że dla niektórych brakuje jedzenia.
boh zawraca w głowie Suzanne, rozwódce. Czyta jej wieszczów, opowiada o Pl. oczarowuje. zakochuje się w nim. Gdy bohater odkrywa to, wpada w popłoch. Nie chce jej uczucia, zbyt niedojrzały,. nie ma e odwagi pow osobiście.. Suzanne znosi upokorzenie. opuszcza obóz,.
Współlokat: milczący Anglik Thomson, franc poeta Vilbert, zdziecinniały Roullot, dystyngowany Alzatczyk z Podola Wildermayer, ksi Cleont, MacKinley i aptek Pociejak. wszyscy związani z Poską,. bohater wraca do czasów przedwojennych. chodził z Ludką Natolską, przestali być razem.. po wyjeździe S, a: Jankę Birmin.. Grą na piano
Boh ucieka. spotyka Pol i Franc. zamierzają udać się za granicę. bohater ma plan, by Polska razem z Fr zwarła przeciwko Niem. gdy P i Franc zasypiają, boh -wątpliwości,. Wraca do obozu, do współtowarzyszy niewoli. tamci schwytani.
problem „bycia Polakiem”. Wych na literaturze romantj bohater ma do narod mitów sceptyczny stosunek. W obozie bycie Polakiem podstaw sposobem zachow odrębności. Boh zgadza się, na, wygłosze prelekcji na temat Pl Mówi że Pol przypomina (serce. człowieka ukrzyż. za grzechy innych polski na krzyżu ale nie szczędzi słów krytyki wobec Pol, którzy lekkomyślni. A umówił się z Roullot, że ten ma krzyknąć: „Wariat! Wisła się pali!”.. Wszyscy zszokowani. Nie pociejak .
kończy się wyjazdem Janki z z obozu i śmiercią Roullot (dziecinnieje).. Pozostali robią to co dotychczas.– bohater: „ cierpieliśmy na zanik teraźniejszości.
Niejednoznaczności niedookreślenie, objawia się w stylu,
Powstalo w 1946 wtedy najwyżej ceniono wierne odtwarzani Real
Kreowanie swiata bezz troski o to czy istnieje Real prototyp- zbliza go do lini prozy xx wieku- Schultz, ikrzykowski, Witkacy. Ale jego swiat ma podstaw atrybuty Real. Jednoczesnie tworzy opozycje wobec tradycji naturalistyczno-reportazowej.
Zapis konkret Real zasugerowanie ze zdarzenia sa true, liczne odwolania do biografii. Forma posrednia miedzy pamiętnikiem a kreacja fikcyjna
Bohater oscy miedzy Real a halucynacja, marzeniem.
Nie chodzi o przekaz intrygującej fabuly. Odwrócenie hierarchii poszczeg elem w dziele. Nie wazna przygoda, i osady zachowan ludzkichale ambiwalencje w motywacjach psych jednostki. Zycie jest miedzy poszuk aprobaty i agresja, czyn- lenistwo,
Wspolcz czlow nie może być soba, zniewolony.. psychiczna niedojrzałość.
Nawiaz do psychoanalizy- podejście demaskator, postawienie boh w szczegół okoliczosciach- zamknieta przestrzen, konieczność konfrontacji z innymi. – musi grac role. M aswiadom kłamstwa. Nie może jej porzucic przez okoliczności. – musi prezent typowego polaka. Identyfikuje się z postaciami romab=ntycznymi. To go ksztaltuje. Jego zaachowanie zdeterminowane cudzymi tekstami (np. slowacki) utrwalonymi w pamieci zbior..
Teksty na zasadzie cytatow, lub aluzji literackiej-m przeksztalca je w ironiczne kopie. Profanacja, osmieszenie- to nie nasmiewanie z slowacjkiego ale pokaz groteskowej małości bohatera. Zniewolonego psych i fiz.
Oczekiwano od powiesci pokazania grozy obozu. Pasje demaskator nazwano rozrachunkami inteligenckimi. Ukrywalo to dezaprobate dla trad xx lecia miedzy woj. Potepienie estetyzmu, psychologizmu,
Zarzucano odchodzenieod realizmu, np. przez subiektywna narracje 1osob.
Psycholog studium nieudacznika, powiesc o zdeterminowaniu zachowan przez czynniki zew spol , Polit, kultur, demaskatorska gra z konwencja i mitem narodowym
Stwarza pozory dziania się, - a serio jest stagnacja. Zasada automatyzmu. Powtórzeń, w warstwie styl- powtarzanie zdania, kompozycji (ta sama syt na pocz i koncu) , zasada wew cytatow miedzy jego książkami. – dazy do wyzwolenia osobow polaka z wpływu stereotypow
Ogolne tematy Dygata – uwikłanie jednostki w sfere uwarunkwan kult spol Polit, które determinuja bycie soba,
---
Nie ma żołnierzy, jest wielonarodowościowe wieziennctwo, straznicy nie sa sadystami pilnuja regulaminu. Takie ujecie obozu po ojnie zbudzilo krytyke bo nieprzyzwoite. Oskarzali go o stanowisko filo niemieckie. Al. To było o mitach polski a nie o wojnie!
zaczął pisać w liatopadzie1942r., a zak w czerwcu 1943r. W druku ukaz się w 1946. Pomysł przed wybuchem wojny, więc książka przedwojenna, chociaż ukazała się po wojnie.
Miejsce - obóz dla internowanych cudzoziemców w Konstancji nad Jeziorem B.. W przedmowie wyznaje, że nie było mu tam ani dobrze ani źle, ale chciał się stamtąd wydostać do, wolnego życia.
Prapradziadek boh - Francuzem, los przywiódł go do Polski . Dziadek uczestniczył w powst styczn, musiał uciekać do Fr, ale ojciec wrócił do Pl. Narrator internowany z powodu franc obywatelstwa.
Opis czyli współwięźniów: Thompsona — 45-let Anglika, lubianego przez wszystkich, Roullota — spolszczonego Franc, dziwaka, Weildermajera — Alzatczyka, mówiącego po polsku ze wschodnim akcentem, który nigdy nie był w Alzacji
i Vilberta, Francuza. ośmiu. dochodzą do nich wiadomości ze świata, np., że Szwajcaria wypowiedziała wojnę Niemcom. okazuje się pomyłką — detonacje, okazsię ćwiczeniami na poligonie,
snuje refleksje na temat cech niektórych narodów: Polak nigdy nie wyczyściłby butów Niemcowi, nawet pod groźbą śmierci, Francuz być może ugiąłby się pod grozą rewolweru, a Niemiec gdyby miał czyścić buty Anglikowi uznałby to za odrazę narodową.
W obozie też Mac Kinley —intelektualista, poliglota. Boh czeka na list
z Wawy, obawia się go.
Wspominając życie przed obozem snuje refleksje na temat postawy Polaków: Polska przyzwyczaiła się do swojego męczeństwa, jak do roli, którą musi odgrywać. Kiedyś czcił Francję, ale odkąd skapitulowała przed Niem, uczucia przelał na Anglię.
Suzanne zakochana. Boh nie czuje się godny uczucia, , ogranicza go ono. Czuje się też ograniczony przez polskość. Odczuwa solidarność z Janką Birmin przeciwko Suzanne.
Franc Vilbert próbuje kpić z z pol pijaństwa,”, ale boh tłumaczy, że to oznacza kogoś, kto wypiwszy dużo zachowuje trzeźwość.
O Niemcach -naród
Wspomina swoje wizyty u Natolskich, dziadunia.., gdy osiągamy rzecz, której pragniemy, najb się od niej oddalamy.
Zadaje pyt, dotyczące sensu i wartości życia: dlaczego znalazł się w obozie, dlaczego chce dręczyć Suzanne, dlacz nie jest taki, jakim chciałby , dlaczego czyny odbiegają od zamiarów.
. Wychodzi na jaw przekręt na konserwach rybnych — internowani nie widzieli ich na oczy.
Janka i Suzanne zaprzyjaźniają się.
W obozie pojawia się Harry Markowski — Polak obywatelstwo ang, handlowiec. został Anglikiem, bo tak wygodniej. opuścił obóz. Także Suzanne. Po jej odjeździe bohater czuje się winny.
Ucieka do Szwajcarii, ale czuje, się nie fair postanawia wrócić. Tej samej nocy prób uciec 3 boyów, ale złapani.
Więźniowie snują rozważania o miłości, o człowieku i jego naturze itp.
Nadchodzi dzień wygłoszenia odczytu jest okazją do przywrócenia indywidualności. Dla niego „Zrozumieć można tylko swoje, cudze da się najwyżej obejrzeć.” Wkrótce po wystąpieniu bohatera, które zakończyło się skandalem Janka z matką opuściły obóz. Umiera Roullot. Ostatnie zdanie powieści brzmi: „Bo tymczasem wybuchła wojna i dostałem się do niewoli.”