Kl. 3 gimnazjum

Temat: „Resztę opowiem kiedyś innym razem” – ćwiczenia z analizy wiersza na podstawie Ojciec objaśnia Czesława Miłosza

Czas trwania lekcji: 45 min

Cele:

Główne:

- ćwiczenie umiejętności analizy i interpretacji wiersza

- przygotowanie do egzaminu gimnazjalnego

Operacyjne:

- uczeń poddaje analizie czytany tekst

- uczeń wykonuje polecenia z arkusza egzaminacyjnego

- uczeń zna i identyfikuje środki stylistyczne w wierszu

- uczeń interpretuje wiersz

- uczeń zna funkcje środków stylistycznych

- uczeń ustosunkowuje się do stereotypów

Nieoperacyjne:

- przybliżenie uczniom postaci Czesława Miłosza

Metody: heureza, praca z tekstem – ćwiczenia praktyczne

Formy pracy: zbiorowa, jednostkowa, indywidualna

Środki dydaktyczne:

Teksty wiersza „Ojciec objaśnia” Cz.Miłosza; fragment arkusza egzaminacyjnego próbnego z 2005r. (z pyt. do wiersza s.7-8); wydrukowana dodatkowa karta pracy; ew. wykaz środków stylistycznych do pracy na lekcji

Przebieg lekcji:

1. Podanie tematu

2. Krótkie przypomnienie wiadomości o Czesławie Miłoszu

ur. w 1911r., zm. W 2004r.; noblista 1980r., poeta na emigracji w latach 1951-89; przed wojną był poetą katastroficznym, uderzającym w ton wizyjny stylizacją na głos starotestamentowych proroków; po wojnie jego poezja stała się bardziej intelektualna – wiązała się z ambicjami odbudowania trwałych wartości europejskiej kultury, sumienia i wiary – literaturę pojmował wówczas jako drogę do ocalenia po klęsce poczucia człowieczeństwa; w latach 70. zaczęła w niej dominować tematyka religijna i kontemplacyjna; jego książki zostały przetłumaczone na 44 języki.

1. Zapoznanie uczniów z treścią wiersza

- głośne odczytanie tekstu

1. Odbiór tekstu – pierwsze wrażenia

2. Podanie zasad analizy wiersza – szybkie przypomnienie

1. Kto? – pytanie o podmiot liryczny

2. Do kogo? – pytanie o odbiorcę (adresat wypowiedzi)

3. O czym? – treść wiersza, temat

4. Jak? – budowa wiersza, środki stylistyczne i ich funkcje

- rozdanie uczniom przygotowanego wykazu środków stylistycznych i krótkie omówienie ich (jeśli zachodzi taka potrzeba)

- uwzględnione środki: epitet (oksymoron), pytanie retoryczne, apostrofa, neologizm, archaizm, przenośnia, onomatopeje, porównanie, peryfraza (omówienie), antyteza, kontrast, personifikacja (uosobienie), animizacja

1. Kiedy i gdzie? – sytuacja liryczna (sytuacja podmiotu lirycznego, jego relacje ze światem, status wewnętrzny), elementy świata przedstawionego

2. Konteksty i nawiązania

1. Analiza wiersza według podanych punktów

1. Kto – podmiot liryczny

- ojciec, osoba dorosła, doświadczona

- liryka pośrednia

1. O czym – temat

- o pięknie europejskich stolic, odległych miejsc

1. Kiedy i gdzie – sytuacja liryczna

- brak jednoznacznie określonego miejsca

1. Do kogo – adresat wypowiedzi

Rodzaj liryki ze względu na sposób wypowiedzi podmiotu

- liryka maski – podmiot liryczny nie jest utożsamiany z poetą, treść ma charakter ogólny/uniwersalny

- liryka opisowa

1. Jak – budowa i środki stylistyczne

- budowa stroficzna

- 11-to zgłoskowiec

- rymy: niedokładne i dokładne (podać przykłady)

krzyżowe

żeńskie – funkcja wierszotwórcza, instrumentacyjna, znaczeniowa

- środki stylistyczne – wspólne szukanie według otrzymanego wykazu i wpisywanie do zeszytu pojedynczych przykładów

1. Praca indywidualna – zadania do tekstu z arkusza egzaminacyjnego

- 1 min na każde zadanie i wspólna analiza

1. Wprowadzenie do zadań domowych: Pyt. 1 i 2 z dodatkowej karty pracy

Czesław Miłosz Ojciec objaśnia

"Tam, gdzie ten promień równiny dotyka peryfraza

I cień ucieka, jakby biegł naprawdę, animizacja

Warszawa stoi, ze wszech stron odkryta, przenośnia (życzliwa, otwarta)

Miasto niestare, ale bardzo sławne.

Dalej, gdzie z chmurki wiszą deszczu struny,

Pod pagórkami z akacjowym gajem,

To Praha. Nad nią zamek widać cudny, stylizacja wymowy, przerzutnia

Wsparty na górze starym obyczajem.

To, co krainę białą pianą dzieli, przenośnia

To Alpy. Czarność – to są lasy jodły. przerzutnia

Za nimi, w słońca żółtego kąpieli przenośnia

Italia leży niby talerz modry. porównanie

Z pięknych miast, których wznosi się tam wiele, epitet

Rzym rozpoznacie, chrześcijaństwa stolicę,

Po tych okrągłych dachach na kościele, epitet

Czyli świętego Piotra bazylice.

A tam, na północ, za morską zatoką,

Gdzie mgły niebieskiej chwieje się równina,

Paryż chce wieży towarzyszyć krokom przenośnia, personifikacja

I stado mostów ponad rzeką wspina. hiperbola

I inne miasta Paryżowi wtórzą

Szkłem ozdobione, okute żelazem. przenośnia

Ale na dzisiaj byłoby za dużo.

Resztę opowiem kiedyś innym razem".

1. Napisz do czego może doprowadzić posługiwanie się stereotypami w ocenie innych narodów?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1. Ułóż w punktach plan jednodniowej wycieczki klasowej do któregoś z miast europejskich. Zaplanuj zwiedzanie co najmniej trzech obiektów.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………