Analiza wierszy

próba analizy wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Oto główne cechy poezji Baczyńskiego:

1. Nawiązywanie do tradycji romantycznej-symboliczne wizjonerstwo.

2. Typowe przeżycia generacji poety:

• zrozumienie chwili historycznej

• patriotyczny nakaz walki

• motyw wyboru postawy wobec wojny

• tragizm młodego pokolenia

Przeczucia i obawy katastroficzne wobec zagrożenia przez faszyzm

Wizje dwóch światów w poezji Baczyńskiego; świata miłości, piękna obok wizji wojny

Orginalność i piękno metafor oraz liryczny umiar w kreśleniu obrazów wizji i wojny

Filozoficzne uogólnienia dotyczące problematyki życia, miłości, piękna i śmierci

Krzysztof Kamil Baczyński twórczość literacką rozpoczął w 1936 roku. Pierwsze utwory były groteskowe, ukazujące spostrzeżenia na temat młodości. Utwory odznaczają się ucieczką do fantastyki. Pojawiają się też wiersze młodzieńcze, te z lat szkolnych, pisanych o młodzieńczej miłości Krzysztofa do Zuzanny Chuweń i Anny Żelazny a potem rozstaniu : "Nokturn niespokojny", "Zła kołysanka", "Nokturn", "Pożegnanie", "Piosenka", "Noc samobójcza" i inne.

Baczyński wyraził z niezwykłą siłą poetycką doświadczenia ideowo-moralne pokolenia, na którym spoczął tak wcześnie tragiczny ciężar walki o wolność i godność narodu. W tej poezji odczytujemy trwałą żywotność w poezji zaangażowanej w surowe doświadczenia narodu.

Niemożliwe jest zdefiniowanie postawy jego pokolenia. Pokolenie nauczyło go kochać a również i nienawidzić. Pokolenie poznało konieczność śmierci.

POKOLENIE [Do palców..]

Szczególnie wyraźny dramat pokolenia poety ukazuje ten wiersz. Największym tragizmem jest nieustanna myśl o śmierci i to śmierci przedwczesnej.

"Tak się dorasta do trumny, jakeśmy w czasie dorośli"

W poezji Baczyńskiego mieści się problematyka wyboru - wyboru walki o wolność kraju. Z nią łączy się przynależność do pokolenia, dysponującego przeczuciem narodowej odpowiedzialności. Sprawy Polski stanowią punkt wyjścia dla rozważania.

POKOLENIE [Wiatr drzewa..]

Młodzi ludzie żyją w ciągłym strachu. Wojna zniszczyła psychikę tego pokolenia. Spowodowała, że młodzi ludzie zamiast się uczyć, pracować, kochać, czują się w obowiązku podjąć walkę o ojczyznę. Ten okrutny świat kontrastuje z przyrodą, gdzie panuje spokój i pozorna cisza.
Głos pokoleń strzaskanych przez życie. Obraz przyrody wskazuje porażenia wojenne. Jest on pełen grozy a jednocześnie kojarzy się z litością. Ludzie mają zaciśnięte ręce, usta, wilcze twarze. Są przerażeni, niepewni. Wojna ukształtowała pokolenie. Młodzi ludzie cenili swoje tragiczne dorastanie. Baczyński zaś nadał mu piętno posłannictwa na wzór i miarę romantyczną, piętno świadomego wyboru. Rzeczywistość okupacyjna w sposób poetycki. Rzeczywistość jest koszmarem. Odwołanie do tradycji antycznej. Odwołanie do Biblii, element apokalipsy. Określenie sytuacji pokolenia, tragicznej. Ona skazuje te pokolenie na obcowanie z śmiercią.

"..nie wiedząc, czy my karty Iliady rzeźbione ogniem w błyszczącym złocie, czy nam postawią z litości chociaż nad grobem krzyż"

Jest to tragiczna świadomość ludzi straconych, skazanych na śmierć.

Nieprzypadkowo jeden ze swoich najważniejszych utworów, poemat "Wybór" opatrzył mottem z "Jeźdźca" Jerzego Lieberta:

"Uczyniwszy na wieki wybór w każdej chwili wybierać muszę"

Nie mógł dokonać innego wyboru; gdy rodzinną ziemię zdeptał wróg, musiał stanąć do walki, ale wówczas też skazał sam siebie na zagładę. Nie opuściło go już nigdy poczucie, że jest "jak ten pierwszy człowiek po potopie, który zawinił".
Nie może nas dziwić, że spod pióra tego poety nie wyszły wiersze łatwego patriotyzmu, walki i poświęcenia. Przeciwnie, pojawiać się będą raz po raz słowa skargi pod adresem ojczyzny, która niejako "zmusiła" go do złamanie przykazania "nie zabijaj".

W wierszu *** [KTÓRYCH NAM NIKT NIE WYNAGRODZI..]", powstałym na kilka miesięcy przed śmiercią, wyznawał poeta:

"Których nam nikt nie wynagrodzi i których nic nam nie zastąpi, lata-ojczyzno złej młodości, trudnej starości dniu narodzin"

Dramatyczna świadomość własnej winy, uwikłania w sytuację prawdziwie tragiczną, bo nie dającą żadnej możliwości dokonania jakiegokolwiek pomyślnego dla siebie wyboru sprawiła, że poeta coraz częście zwracał się do Boga, w nim jedynie pokładając ufność i nadzieję przebaczenia.

"Bogu podamy w końcu dłonie spalone skrzydłem antychrysta, i on zrozumie, że ta młodość w tej grozie jedna była czysta"

Dostrzegalny jest wpływ wojny na osobowość poety na problematykę i formę.

BEZ IMIENIA

Zapis rzeczywistości, egzekucja uliczna, których podczas okupacji było mnóstwo i to były chwile bez imienia w której ginęli rozstrzeliwani. Nie ma opisu, ale my to odczytujemy, poprzez krótkie urywane zdania. Będzie się o tym pamiętać. Chwila ta niesie za sobą śmierć i zniszczenie. Chwila trudna do określenia.

"Oto jest chwila bez imienia wypalona w czasie jak w hymnie. Nitką krwi jak struną za wozem wypisuje na bruku swe imię"

TEN CZAS

Ukazuje pokolenie, które poświęca są młodość, szczęście. Ono przejdzie do historii. Rzeczywistość wojenna, odchodzi czas. Rzeczywistość jest jednym przerażeniem. Pokolenie, które mogłoby kochać, musi przeżywać te okropności, zabijać. Próba określenia pokolenia, którzy mają tylko do wyboru walkę.

"Nie stanie naszych serc. Taki to mroczny czas".

Wzięto zbyt duży ciężar.

W ŻALU NAJCZYSTSZYM

"Czyś ty nie widział, że w słabości wokół nikt nie dopatrzył do końca przeznaczeń i że za mały, by stanąć na cokół, wojownik płacze?"
"...Cóż to pod snami jak pod palcem czułym znajdziesz, gdyś człowiek przez ciało i ruchy, kiedy cię smutkiem w kamieniu wykuły najczystsze duchy?.."

Motyw rzeźby za mały by stanąć na cokół. Odnosi się do pokolenia młodych, którzy winni żyć w lepszym świecie. Poczucie niespełnienia. Rzeźbienie - kształtowanie własnego życia.

Z GŁOWĄ NA KARABINIE

Odwołania do dzieciństwa, lat młodości. Rzeczywistość przedwojenna. Życie miało określony cel. Czasy wojny, świadomość poświęcenia i świadomość śmierci.

"Umrzeć przyjdzie gdy się kochało wielkie sprawy głupią miłością"

Obowiązek, wybór takiej drogi życiowej, która wskazuje na tragiczny los. Ciężar zbyt wielki, ale tego wymaga czas.

Z LASU

W tym wierszu powraca widmo otchłani, która "otwiera usta ogromne, chłonie i ssie" Las dla tych ludzi jest terenem działań. Las, ta ziemia wchłania ciała poległych w walce. Określa nastrój grozy, przeczucia katastrofy.

"Żołnierze smukli. Twarzyczki jasne.."

Refleksja nad sensem wydarzeń. Poeta dokonał wyboru. Czy to ma sens natury ogólnej?

"O moi chłopcy, jakże nam światy odkupić jedną rozdartą duszą?"

Ofiara życia będzie bezsensowna. Poczucie słabości, nicości wobec wydarzeń. Znów motyw grozy, która wchłania te dusze, motyw krzyku wobec rzeczywistości

ELEGIA O ..[CHŁOPCU POLSKIM]

Jeden z głośniejszych wierszy Baczyńskiego o tematyce żołnierskiej. Poeta z głęboką troską przedstawiał przeznaczenie swego pokolenia.

"Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć, gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami. Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem trwóg, przemierzyłeś po omacku najwstydliwszy z ludzkich dróg"

SUR Le PONT D'AVIGNON

Wiersz napisany w szpitalu, gdzie poeta przebywał w marcu i kwietniu 1941r. Na marginesie wiersza poeta pisze:"...po kilku tygodniach leżenia w szpitalu świecie odciętym od życia, gdzie żyje się obok największego nieszczęścia i marności człowieka... wychodzę na słońce przed drzwiami, słyszę wspomnienie dziecięce śpiewające z daleka "Sur le pont..", starą francuską piosenkę, i prędko wracam do sali, aby zapisać ten moment słońca. Słońce padło na bardzo wyjałowioną glebę i powstał wiersz".

LIRYKA MIŁOSNA

Dużo miejsca zajmuje w jego twórczości poezja miłosna. Krzysztof kochał życie i ludzi, marzył o dniach, kiedy będzie mógł pisać o sprawach najprostszych, szczęściu, miłości, słońcu.

"Bo przecież trzeba czas przemienić a tutaj ciemna we mnie siła, i trzeba blaskiem kazać ziemi, by z sercem razem jak krew biła"

W swych wierszach potrafił znaleźć słowa i zwroty piękne i prosto określające sprawy najintymniejsze dziejące się między dwojgiem kochających się ludzi. Miłość Barbary i Krzysztofa rozkwitła w latach okupacji hitlerowskiej. Nie dane je jednak było uczucie spokoju i bezpieczeństwa. Mówi w jednym ze swoich wierszy o niemożliwości spełnienia, gdy w źrenicach zastygło bolesne szkło, obraz świata krwi, przemocy i okrucieństwa.
***["NIEBO ZŁOTE CI OTWORZĘ.."]

"Niebo złote Ci otworzę, w którym ciszy biała nić, jak ogromny dźwięków orzech, który pęknie, aby żyć.."
"Jeno wyjmij mi z tych oczu szkło bolesne - obraz dni, które czaszki białe toczą przez płonące łąki krwi. Jeno odmień czas kaleki, zakryj groby płaszczem rzeki zetrzyj z włosów pył bitewny, tych lat gniewnych czarny pył"

Wiersze do Basi, tak piękne, czyste, należą do pereł polskiej erotyki XX wieku, dzięki swemu liryzmowi i nasyceniu głębokim uczuciem.

Krzysztof Baczyński chciał być żołnierzem , ale był przede wszystkim jednak poetą. Te jego dążenia i ambicje nadawały wyraźny niemal jednoznaczny charakter jego twórczości, od 1943r zaczyna się w niej specjalnie wybijać jeden główny motyw i poezja jego staje się niesłychanie określona tematycznie. Stanowi ona na swój sposób wielki pamiętnik narodu poddanego okrutnym doświadczeniom dziejowym, wojna zatracała w niej swą dosłowność, stając się wielką metaforą określającą los społeczeństwa

2

---