108. Omów główne przyczyny (społeczne, polityczne i ekonomiczne) odrzucenia Traktatu

ustanawiającego Konstytucję dla Europy we Francji i Holandii.

Francja

Przygotowania do referendum

Data referendum ratyfikacyjnego we Francji została ogłoszona przez urząd prezydencki 4 marca 2005 roku. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że Konstytucja dla Europy jest niezgodna z Konstytucją Republiki Francuskiej. Zaproponowano odpowiednie poprawki mające ujednolicić oba dokumenty. Poprawki zostały przyjęte 28 lutego 2005 roku.

Kampania przedreferendalna

Początkowo sondaże opinii publicznej wyraźnie pokazywały, że zwolennicy konstytucji zwyciężą. Jednak od połowy marca do końca kwietnia sytuacja zaczęła się odwracać. Ostatni sondaż, który sygnalizował przewagę zwolenników traktatu, ukazał się 30 kwietnia 2005 roku.

W kampanię na rzecz konstytucji włączyły się trzy główne siły polityczne czyli partie UMP, UDF i PS oraz prezydent Chirac. Socjaliści podkreślali, że konstytucja włącza do systemu unijnych traktatów Europejską Kartę Praw Podstawowych. Chirac twierdził, że nowy traktat będzie bronił Francję przed "brytyjskim liberalizmem".

Przeciwnicy konstytucji pochodzili zarówno z lewej jak i prawej strony sceny politycznej. Ci z lewicy twierdzili, że nowy traktat zmusi Francuzów do przyjęcia liberalnego modelu gospodarki opartego na wolnym rynku i konkurencji między przedsiębiorcami z całej Europy. Poglądy takie głosiła między innymi część polityków PS, zbuntowanych przeciw proeuropejskiemu stanowisku całej partii.

Na prawicy główne siły przeciwne ratyfikacji traktatu skupiły się wokół gaullistowskiego Ruchu dla Francji (MPF) oraz Frontu Narodowego. Politycy z tego nurtu twierdzili, że Francja nie powinna stawać się częścią europejskiego "superpaństwa". Prawica przekonywała również, że dzięki konstytucji możliwa będzie akcesja Turcji do UE. Ostrzegali przed napływem muzułmańskich imigrantów mających odebrać Francji jej "chrześcijańskie korzenie" oraz "polskim hydraulikiem".

Głosowanie

Wstępne wyniki referendum przeprowadzonego 29 maja 2005 wskazały, że Francuzi odrzucili Konstytucję dla Europy. Z ogółu głosujących 45,13% powiedziało tak, a 54,87% wybrało nie. Frekwencję oszacowano na ponad 69,9% uprawnionych do głosowania. Prezydent Chirac przyznał publicznie, że przegrał to referendum.

Skutki

Według zwolenników konstytucji opowiedzenie się przez Francuzów przeciw traktatowi spowoduje osłabienie roli tego kraju w zjednoczonej Europie. Twierdzili oni, że nie ma żadnego Planu B. Rozwój Europy zostanie zawieszony, a przez najbliższe 10 lat obowiązywać będzie traktat nicejski. Przeciwnicy konstytucji twierdzący równocześnie, że popierają Unię, przekonywali o możliwej renegocjacji traktatu na bardziej dla Francji korzystny. Francuska klasa polityczna będzie miała duży problem z negatywnym wynikiem głosowania. Ogromne zróżnicowanie głosów przeciw oznacza, że nie ma takiej zmiany w Konstytucji dla Europy, która wszystkich może zadowolić. Politycznym skutkiem porażki rządu i prezydenta będzie ich polityczna emerytura.

Holandia

Wynik głosowania z 29 maja stworzył wolnościową atmosferę polityczną. Kilka dni po Francji, czyli 1 czerwca 2005 roku zaplanowano referendum w Holandii. Opozycja przeciwna traktatowi była w tym kraju jeszcze liczniejsza niż nad Sekwaną. Holendrzy czuli się zagrożeni imigracją z krajów islamskich. Rząd był niepopularny, a obywatele czuli się ignorowani. Uwadze nie uszedł fakt, że Holandia - jako mały kraj - będzie miała coraz mniej do powiedzenia. Holendrom nie podobało się, że po wejściu Traktatu Konstytucyjnego w życie o ich losie decydować będą większe państwa. Negatywny wynik referendum spowodowany został również rosnącym niezadowoleniem z powodu coraz wyższych cen - w związku z wprowadzeniem euro. Pojawiły się również głosy, że Holendrzy bali się utraty swych liberalnych zdobyczy, czyli prawa do posiadania "miękkich" narkotyków, eutanazji oraz zalegalizowanych związków homoseksualnych. Trudno jednak wywnioskować, na jakich podstawach opierały się ich obawy, skoro Unia z założenia nie ingeruje w sprawy wewnętrzne danego kraju, chyba że poprosi ono o pomoc. Traktat Konstytucyjny miał natomiast w przyszłości dodatkowo wzmacniać rolę parlamentów narodowych.

W efekcie głosowanie zakończyło klęską konstytucji, przeciw której głosowało 61,6% uprawnionych. Odrzucenie konstytucji oznaczało, że przywódcy Unii musieli zwołać spotkanie, aby ustalić jakiś plan B.

Streszczenie:

Francja:

• Obawa przed liberalną gospodarką i wolnym rynkiem

• Obawa przed przyłączeniem Turcji do UE oraz napływem muzułmańskiej i polskiej tańszej siły roboczej.

• Niedoinformowanie społeczne wynikające z braku odpowiedniej wiedzy o Unii Europejskiej

Holandia

• Zagrożenie imigracją siły roboczej z państw islamskich

• Obawa przed decydowaniem o Holandii przez większe państwa

• Społeczne niezadowolenie po wprowadzeniu euro

• „cień francuskiego nie”

• Obrona liberalnego porządku prawnego