Omów relacje miedzy społeczeństwem a państwem w autorytarnych reżimach politycznych.
Autorytaryzm jest systemem rządów ukształtowanym najczęściej w następstwie rozkładu ustrojów demokratyczno-parlamentarnych w celu przywrócenia autorytetu państwa i władzy .Powstaje on wiec najczęściej w skutek nieefektywnego funkcjonowania systemów demokratycznych. System ten opiera się na władzy autorytarnej , której legitymizacja zasadniczo rożni się od legitymizacji władzy w systemach demokratycznych a jej podstawa jest autorytet przywódcy i jego zasługi dla państwa jakich dokonał w niedawnej przeszłości, stad tez często nazywany jest on „zbawca ojczyzny”. Autorytarny dyktator cieszy się poparciem większości społeczeństwa i swoistym uwielbieniem najbliższego otoczenia. Pozostała cześć obywateli jeżeli nawet uważa jego władze za niesprawiedliwa to godzi się z nią w imię pozytywnych skutków stabilizacji pod jego rządami. Przyczyna braku oportunizmu społeczeństwa typowego dla systemów totalitarnych może być tutaj brak wymagania przez władce od narodu objawów entuzjazmu związanych z prowadzona przez niego polityka .To czego wymaga to posłuch dla podejmowanych decyzji czy tez stanowionego prawa wprowadzanego dla urzeczywistnienia celów jakie przed sobą stawia. Biorąc pod uwagę ze autorytaryzm wyrasta jak już wspominałam z nieudolności systemów demokratycznych wyróżnić można dwa zasadnicze cele tego systemu jakimi sa :
-zabezpieczenie istniejącego ładu przed destrukcyjnymi wpływami z zewnątrz
-naprawę systemu politycznego.
Paradoksalnie autorytarny władca dla „ratowania” istniejącego systemu politycznego dokonuje negacji wszelkich typowych dla niego aspektów, dlatego tez tym co łączy systemy autorytarne wyrosłe na gruncie „zepsucia demokracji” jest ograniczanie a w skrajnych przypadkach likwidacja przejawów demokratycznych , na co składają się:
a)Zaprzestanie przeprowadzania rywalizacyjnych wyborów
Brak rywalizacyjnych wyborów jest jednoznaczne z pozbawieniem obywateli wpływu na to kto będzie sprawował władze, a dostęp do stanowisk publicznych zapewniony zostaje wyłącznie osobom cieszącym się zaufaniem przywódcy lub grupy rządzącej. Społeczeństwu tym samym odebrane zostaje nie tylko prawo wyboru ale również prawo kontroli rządzących co oznacza jednym słowem brak odpowiedzialności politycznej władcy przed obywatelami oraz blokowaniu przez dłuższy czas możliwości ukształtowania się politycznej konkurencji. Jeżeli zachowana zostanie instytucja wyborów to jednak nie maja one znaczenia ani prawnego ani politycznego.
b) Odejście od zasady suwerennej władzy ludu na rzecz jej koncentracji w reku „autorytarnego przywódcy”
Związane jest to z wywodzeniem legitymizacji władzy ze źródeł niezwiązanych z wola ludu. Do źródeł tych zaliczyć można predyspozycje władcy wynikające z obiektywnych przesłanek takich jak np. wyjątkowe cechy charakteru ,czy tez dokonania na rzecz dobra państwa.
c) Pozbawienie parlamentu znaczenia politycznego
Pozbawienie politycznego znaczenia instytucji parlamentu jest jedna z cech najbardziej charakterystycznych dla autorytaryzmu .Nie jest to jednak spowodowane całkowitym usunięciem opozycji partyjnej ,ponieważ w systemie tym wciąż widoczny jest pluralizm partyjny z ta różnica ze funkcje parlamentu sprawdzane zostają do legitymizacji decyzji podejmowanych po za nim. Decyzje te podejmowane sa przez władcę , który posiada szereg osobistych prerogatyw dających mu realny wpływ na politykę państwa.
d) Ograniczenie pluralizmu
Ograniczenie pluralizmu może mieć charakter formalny lub zwyczajowy, może być mniej lub bardziej skutecznie narzucony. Istotne jest to, że istnieją niezależne od państwa grupy mające pewien wpływ na procesy polityczne. Jednakże istnienie tych grup i zakres ich działań zależy wyłącznie od rządzących.
e)Częściowe odejście od praw i wolności obywateli
Władca autorytarny o ile uwidacznia swoja „sile” w rządzeniu wykonywanym za pomocą rozkazów , nakazów czy tez sankcji karnych to nieuległa wątpliwości ze
dotyczą one spraw stricte politycznych.
Jest to wiec wybiorcze a nie powszechne stosowanie przymusu .Przejawia się ono zazwyczaj w policyjnej inwigilacji czy represjonowaniu osób mogących zagrozić systemowi. Tym samym system autorytarny nie ogranicza sfery działalności społeczeństwa o charakterze apolitycznym takich jak :działalność kulturowa, religijna czy tez zawodowa zachowując w stosunku do niej podejście wysoce liberalne. Ponadto autorytaryzm dopuszcza pewna ograniczona ekspansje niezadowolenia społecznego , włącznie z krytyka rządów. Zezwolenie na istnienie opozycji jest w autorytaryzmie jednak nie tylko ograniczone ale również w pewnym stopniu kontrolowane przez elitę rządząca ,która ówcześnie wprowadzając zmiany instytucjonalne zadbała o to żeby nie zaistniała możliwość przejęcia władzy przez przeciwników systemu. J.Linz określa funkcjonującą w autorytaryzmie opozycje mianem „semiopozycji” Istnieje wszakże grupa polityków krytycznych wobec systemu jednak nie podważają oni ani jego podstaw ani tez nie kwestionują legitymizacji władzy. Zdaniem Linz'a przypomina to „opozycje w koalicji rządzącej” w krajach demokratycznych z ta różnicą ze nie ponosi ona odpowiedzialności politycznej przed obywatelami.
Obecność semiopozycji w systemie może wywołać dwa przeciwstawne skutki. Z jednej strony może przyczynić się do „zaostrzenia systemu” autorytarnego z drugiej może stworzyć warunki do uruchomienia procesu demokratyzacji przejawiającego się rozszerzaniu zakresu swobód obywatelskich na takich płaszczyznach jak swoboda wypowiedzi czy tez politycznej, przy czym autorytaryzm pozostawia sobie prawo limitowania działalności obywateli na tej drugiej . Mogą oni w prawdzie organizować się dla celów politycznych ale jednak to wciąż od władzy zależy w jakim stopniu obywatele zostaną dopuszczeni do władzy.
Tak wiec autorytaryzm jest systemem rządów opartych na autorytecie charyzmatycznego władcy, przeciwstawiającym demokratycznemu podmiotowemu ujęciu jednostki spojrzenie przedmiotowe. To co wiąże go z Totalitaryzmem to uznanie się władzy za nadrzędna w stosunku do obywateli ,wymóg podporządkowania sie ich decyzja politycznym. Występują w nim jednak również cechy typowe dla systemów demokratycznych tak jak wspominane przeze mnie wcześniej wybory.
Przykładami autorytaryzmu były rządy Kemala Paszy (Atatürka) w Turcji, Józefa Piłsudskiego w Polsce, Antonio Salazara w Portugalii, Juana Perona w Argentynie, gen. Francisco Franco w Hiszpanii, gen. Augusto Pinocheta w Chile, i Saparmyrata Nyýazowa w Turkmenistanie.
Źródło:
http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3872621
http://www.h-net.org/~eopolska/Konstytucjonalism/Roz8/totalitaryzm_i_autorytaryzm.htm
http://matura-exit.pl/?article=788
http://cms.polityka.pl/polityka/print.jsp?place=Text01&news_cat_id=&news_id=179885&layout=10&page=text
H.Olszewski,M.Zmierczak ,Historia doktryn politycznych i prawnych, ABEDIK, Poznań 2000.