PODSTAWY INWESTOWANIA ćwiczenia – dr P. Tworek

Ćwiczenia I – 14.03.2013r.

Literatura:

• K. Marcinek, K. Pera, P. Tworek, D. Adamek-Hyska, M. Tomecki: „Inwestycje rzeczowe przedsiębiorstw. Wybrane zagadnienia”, wyd. UE Katowice

• K. Jajuga, T. Jajuga: „Inwestycje”, wyd. PWN Warszawa

Kolokwium końcowe:

• test jednokrotnego wyboru (część pytań z wykładów)

Ciekawe programy, strony, filmy:

• TVN CNBC Biznes

• „Trudny rynek” TVP Katowice pt. 17:55

• money.pl

• str. internetowa GPW

• film „Spekulant”

• film „Chciwość”

Kierunki inwestowania:

1. * inwestycje rzeczowe

* inwestycje finansowe

1. * inwestycje sektora publicznego – realizacja funkcji społecznej (np. budowa dróg, mostów, stadionów),

* inwestycje sektora prywatnego – właścicielem jest podmiot prywatny; inwestuje się po to, aby coś zyskać.

Inwestowanie patrząc przez pryzmat przedsiębiorstwa –> głównym celem funkcjonowania przedsiębiorstwa jest maksymalizacja wartości.

Grupa Santander – największa grupa finansowa w Hiszpanii i Ameryce Łacińskiej, która posiada również czołowe pozycje w Wielkiej Brytanii i w Portugalii oraz szeroką obecność w Europie poprzez swoją spółkę Santander Consumer Finance; wykupiła m.in. BZ WBK i AIG Bank Polska.

Warren Buffett – amerykański inwestor giełdowy, jeden z najbogatszych ludzi świata, geniusz inwestowania.

George Soros – amer. finansista pochodzenia węgierskiego, spekulant walutowy, inwestował w akcje śmieciowe; człowiek, który złamał Bank Anglii.

Ryzyko inwestycyjne (związane z inwestowaniem w papiery wartościowe):

%  < = > R

% – stopa zwrotu z inwestycji

R – ryzyko związane z inwestowaniem

15.09.2008r. – upadek banku Lehman Brothers, początek kryzysu finansowego.

Stopa inflacji to najważniejszy czynnik ryzyka w inwestowaniu, ponieważ bankowa stopa procentowa jest stopą nominalną uwzględniającą inflację.

Inflacja w Polsce w 1989r. – ok. 500% (nastąpiła lawinowa fala bankructw).

Inwestowanie w inne aktywa trwałe: kamienie szlachetne, złoto, dzieła sztuki, nieruchomości, papiery wartościowe.

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne greenfield – inwestycje podejmowane przez firmy, które finansują utworzenie w kraju docelowym zupełnie nowej jednostki poprzez budowę obiektów, instalowanie urządzeń i uruchamianie działalności gospodarczej (np. budowa Opla w Gliwicach).

W 2006r. Polska była na II miejscu w inwestycjach zagranicznych.

Segmenty rynku finansowego (biorąc pod uwagę kryterium czasu):

• rynek pieniężny (bony pieniężne, bony skarbowe)

• rynek kapitałowy (akcje, obligacje)

• rynek walutowy

• rynek instrumentów pochodnych (opcje)

Giełda – integralny element rynku kapitałowego.

WIG – indeksy giełdowe odzwierciedlające sytuację w danej branży (np. WIG Budownictwo).

Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994r. art. 3 ust. 1 pkt. 17:

Inwestycje – są to aktywa posiadane przez jednostkę w celu osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz są posiadane przez nią w celu osiągnięcia tych korzyści. W przypadku zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji przez inwestycje rozumie się lokaty.

Inwestycje - w świetle art. 3 ust. 1 pkt. 17 ustawy o rachunkowości - są to aktywa posiadane przez jednostkę w celu osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej. Do inwestycji można zaliczyć m.in. papiery wartościowe, obligacje, lokaty terminowe, również nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne, które nie są wykorzystywane przez jednostkę do produkcji, sprzedaży produktów, czy też świadczenia usług, ale zostały przez jednostkę pozyskane w celu osiągnięcia korzyści, o których mowa wyżej. W przypadku zakładów ubezpieczeń oraz zakładów reasekuracji przez inwestycje rozumie się lokaty.

O zakwalifikowaniu danego składnika aktywów do inwestycji decyduje przede wszystkim aktualny sposób jego wykorzystania. Nie ma tu znaczenia sposób pozyskania aktywów, to znaczy nie jest istotne, czy dany składnik został zakupiony, otrzymany jako wkład niepieniężny, czy też wytworzony we własnym zakresie.

Trzeba również podkreślić, że w przypadku aktywów inwestycyjnych spodziewane korzyści można jednoznacznie przypisać do konkretnego składnika aktywów. Na przykład dokładnie wiemy, jakie korzyści można odnieść z terminowej lokaty bankowej lub też jakie zyski można osiągnąć z wynajmu nieruchomości.

Ćwiczenia II – 21.03.2013r.

Wartość likwidowania netto – zawsze istnieje możliwość odzyskania pieniędzy z likwidacji inwestycji (np. sprzedaż aktywów, ziemi).

Przepływy pieniężne to najważniejsza rzecz, jeśli chodzi o inwestycje:

• CF_t – cash flow,

• COF_t – cash flow output (wydatki inwestycyjne),

• CIF_t – cash flow input.

Definicja inwestycji rozpatrywana jest przez pryzmat przepływów netto.

Stopa dyskontowa – to najważniejsza kategoria:

• bardzo ważne jest właściwe jej oszacowanie,

• istnieje wiele możliwych stop zwrotu, które może liczyć inwestor, tak samo w gospodarce istnieje wiele stóp procentowych,

• przy kalkulacji stopy dyskontowej w rachunku opłacalności inwestowania najważniejszą kwestią jest prawidłowe oszacowanie wartości stopy dyskontowej,

• jest wiele różnych podejść w zakresie szacowania -> główne to podejście średniego ważonego wzrostu kapitału.

Nadwyżka finansowa netto = zysk netto + amortyzacja

• od wielkości posiadanej nadwyżki finansowej netto w podmiocie zależą możliwości inwestycyjne tego podmiotu (np. środki pieniężne na rachunku, z których można finansować działalność inwestycyjną; zakup papierów wartościowych, zakup samochodu itp.)

Analiza rynku finansowego:

• odbywa się na rynku finansowym,

• inwestowanie finansowe – inwestowanie kapitałowe,

• inwestowanie odbywa się w ramach segmentu rynku finansowego (rynek jest globalny).

Segmenty rynku finansowego:

1. rynek pieniężny – węższy niż kapitałowy, z pkt. widzenia inwestowania jego znaczenie jest niewielkie;

• bony pieniężne; bony skarbowe – instrumenty pozbawione/wolne od ryzyka, emitentem jest Skarb Państwa; wykorzystuje się je w inwestycjach

• w praktyce inwestorzy nie bawią się w obliczanie średniego ważonego wzrostu kapitału, lecz kalkulują stopę dyskontową: roczne oprocentowanie bonów skarbowych + premia za ryzyko (różne wartości)

1. rynek kapitałowy – główny element to Giełda Papierów Wartościowych;

• instrumenty: akcje, obligacje

Kryterium dzielące rynek finansowy na rynek kapitałowy (transakcje długoterminowe) i pieniężny (do 1 roku) to kryterium czasu i zapadalności instrumentu finansowego.

1. rynek walutowy

• zarabianie na różnicach walutowych

• ryzyko finansowe, np. frank szwajcarski

• banki też inwestują potężne kwoty

• mnogość tego rynku

1. rynek instrumentów pochodnych (rynek derywatów)

• alokacja kapitałów w poszczególne rynki finansowe

Cele finansowe przedsiębiorstwa:

• płynność finansowa – zdolność do regulowania bieżących zobowiązań; podmiot może nie mieć rentowności, ale posiadać płynność finansową,

• dochód – wynik finansowy netto,

• ryzyko:

• % = R – każda inwestycja obarczona jest ryzykiem (obligacje Skarbu Państwa -> ryzyko zerowe)

• NPV – dochód generowany przez inwestycje (najprostszy w ujęciu; ujęcie zaktualizowane)

• różnice między wartością oczekiwaną dochodu a wartością rzeczywistą -> odchylenia

• odchylenie mierzy się za pomocą miar probabilistyczno-statystycznych

• w praktyce NPV nie jest constans

• ryzyko to straty operacyjne (kapitałowe); miara ilościowa

• symulacja ryzyka Monte Carlo (stworzona przez S. Ulam) – rozkład wyników (rozproszenie) przy grze w rzucanie kości; mógł oszacować najbardziej prawdopodobny wynik w przyszłości (przeniosło się to do finansów)

Na podstawie relacji: struktura majątku – struktura kapitału można obliczyć wskaźnik płynności finansowej.

Ćwiczenia III – 04.04.2013r.

Schemat polityki inwestycyjnej przedsiębiorstwa

• Jednym ze sposobów zwiększenia wartości podmiotu (przedsiębiorstwa) są inwestycje, co znajduje odzwierciedlenie w sumie bilansowej.

• Celem strategicznym każdej firmy jest maksymalizacja wartości.

Związek (nie wzór) pomiędzy wartością NPV (bieżąca wartość netto – podstawowa miara efektywności inwestycji) projektu a wartością EVA uwzględnia następujący zapis:

$$\mathbf{\text{NPV}} = \ \sum_{t = 1}^{n}\frac{\text{EVA}_{1}}{{(1 + \text{WACC})}^{t}}$$

Gdzie:

EVAt: ekonomiczna wartość dodana tworzona przez projekt w okresie t

NPV: bieżąca wartość netto (podstawowa metoda mierzenia efektywności inwestycji)

WACC: średni ważony koszt kapitału

n: okres analizy inwestycji

t: poszczególne lata okresu analizy

Zasadnicze wnioski z powyższych zapisów są dwa:

• inwestycja przynosi zysk ekonomiczny wtedy, kiedy stopa zwrotu z tej inwestycji jest większa od stopy zwrotu wymaganej przez inwestora angażującego w nią kapitał (stopa zwrotu z inwestycji powinna być większa bądź równa od kosztu kapitału zaangażowanego w sfinansowanie/realizację tej inwestycji) -> warunek efektywności finansowej inwestycji

r ≥ ≥WACC

• bieżąca wartość netto (NPV) projektu inwestycyjnego jest równa zaktualizowanej wartości EVA osiągniętej w przyszłości, EVA w każdym roku t (po zdyskontowaniu) to pewna część określonej całości – całkowitej NPV.

Współczynnik dyskontowy (dyskontujący): $\frac{1}{\left( 1 + r \right)^{t}}$

Wartość EVA jest dyskontowana, czyli aktualizowana (pieniądz posiada różną wartość w czasie, bo w gospodarce istnieje np. inflacja), z czym związane jest pojęcie stopy dyskontowej, która jest dla nas najistotniejsza z punktu widzenia przedmiotu podstawy inwestycji.

Stopa dyskontowa (r): stopa nominalna uwzględniająca stopę inflacji.

Przeciwieństwo to współczynnik oprocentowujący.

Koszt kapitału pochodzącego z kredytu bankowego liczy się na podstawie bankowej stopy procentowej, która jest stopą nominalną, czyli zawiera w sobie stopę inflacji.

Inflacja to zasadniczy czynnik ryzyka brany pod uwagę w rachunku opłacalności inwestowania.

W koncepcji zarządzania wartością firmy stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału i jego koszt odgrywają podstawową rolę.

Dyskontowanie – jest to ustalanie aktualnej wielkości dla przyszłych wartości.

Istnieje grupa metod wykorzystywanych w rachunku opłacalności inwestowania, zwanych dyskontowymi. -> to jest właśnie nasza NPV

1897r. zaczęło się przechodzenie z gospodarki centralnie planowanej na rynkową -już wtedy pojawił się kapitał prywatny. Od 1992 zaczyna się bankowość komercyjna- ustawa o bankowości.

Dla kredytów jest najczęściej zmienne oprocentowanie

Bankowa stopa procentowa- jest stopą nominalną czyli zawiera stopę inflacji

Stopa dyskontowa „r”- jest też stopą nominalną uwzględniającą stopę inflacji

Inflacja - to zasadniczy czynnik ryzyka brany pod uwagę w rachunku opłacalności inwestowania, z tego względu, że jeśli liczymy efektywności inwestycji, której część jest finansowana z kredytu to ona ma radykalny wpływ na efektywność inwestycji, jeśli inflacja jest duża to efektywność spada.

Firma kreuje wartość dla akcjonariuszy, gdy:

ROIC > WACC

Gdzie:

ROIC – (ang. Return on Invested Capital) to uzyskana stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału ogółem (własnego i pożyczonego),

WACC – (ang. Weighted Average Cost of Capital) to średni ważony koszt kapitału.

Ekonomiczną wartość dodaną EVA określa formuła:

EVAt = NOPATt − WACCt × ICtBEG

Gdzie:

NOPATt – zysk operacyjny netto po opodatkowaniu za rok t,

WACCt – średni ważony koszt kapitału w roku t,

ICtBEG – kapitał zainwestowany w aktywa spółki.

Wykres przedstawia cyrkulację pieniądza w przedsiębiorstwie.

Objaśnienia:

1 – wpływy pieniężne ze sprzedaży papierów wartościowych przedsiębiorstwa na rynku kapitałowym z rynku kredytowego,

2 – środki pieniężne inwestowane w aktywa przedsiębiorstwa,

3 – środki pieniężne generowane z działalności operacyjnej,

4a – środki pieniężne przeznaczone na reinwestycje,

4b – środki pieniężne zwrócone inwestorom w postaci dywidendy i przeznaczone na spłatę kredytów.

Z funduszy pozyskanych na rynku kapitałowym dokonuje się inwestycji w aktywa trwałe przedsiębiorstwa, a środki pieniężne uzyskane z działalności operacyjnej są z jednej strony ponownie reinwestowane, z drugiej zaś są „oddawane” (wypłacane) akcjonariuszom w postaci dywidendy oraz przeznaczane na spłatę zobowiązań. W efekcie cały ten proces prowadzi do wzrostu zamożności właścicieli – wzrasta wartość samego przedsiębiorstwa.

(Książka: R. A. Brealey, S. C. Myers: „Podstawy inwestowania przedsiębiorstw” dwa tomy)

Referat: Towarzystwa funduszy inwestycyjnych SA jako podmioty inwestujące na rynku kapitałowym w Polsce.

Strategia a aktywność inwestycyjna

Rodzaje strategii	Stosunek do ryzyka działania	Skala inwestycji
Strategia ekspansji	Dopuszczenie wysokiego ryzyka	Realizacja wielu projektów inwestycyjnych przekracza znacznie wartość odpisów amortyzacyjnych (amortyzacja < inwestycje)
Strategia umiarkowanego rozwoju	Ograniczenie ryzyka	Nakłady inwestycyjne przeznaczane są na ten rodzaj działalności, który zapewnia wysokie zyski w krótkim czasie; najchętniej przyjmuje się, że fundusz amortyzacyjny wyznacza poziom inwestycji (amortyzacja = inwestycje)
Strategia stagnacyjna	Minimalizacja ryzyka	Nakłady inwestycyjne minimalne lub nawet wyprzedaż majątku trwałego przedsiębiorstwa (amortyzacja > inwestycje)

Obecnie mamy do czynienia ze strategią stagnacyjną (inwestuje się tylko wtedy, kiedy jest to niezbędne lub nie inwestuje się wcale).

Ćwiczenia IV – 11.04.2013r.

Kredyt inwestycyjny:

• Odbywa się transzami -> po rozliczeniu etapu realizacji inwestycji jest to przedstawiane bankowi i dopiero wtedy na konto inwestora jest przelewana kolejna transza; po spłaceniu jednej części kredytu mamy prawo wykorzystać następną. Zawsze istnieje dokładny harmonogram spłat rat kredytu i finansowania transzowego (taki dokument podpisywany jest przez inwestora i kredytodawcę).

• Przy dużych inwestycjach (np. feedback) należy podjąć decyzję o uruchomieniu kredytu – zapada ona na szczeblu centrali banku. Oznacza to, że zbiera się komitet kredytowy z członkami zarządu banku i podejmuje on decyzję kolegialnie, która może być pozytywna lub negatywna.

• W przypadku potężnych inwestycji tworzone jest konsorcjum banków (zazwyczaj są to 3 banki) i to one wspólnie finansują inwestycje. Wszyscy przedstawiciele banków muszą wyrazić zgodę i podpisać się pod umową udzielenia takiego kredytu. Takie działanie ma na celu zmniejszenie ryzyka, ponieważ były sytuacje, gdzie udzielenie kredytu inwestycyjnego kończyło się bankructwem banku.

Metody diagnostyczne:

• NPV (wartość bieżąca netto) – służy do pomiaru wartości z sektora inwestycji prywatnych.

• CBA (analiza kosztów korzyści) – metoda oceny efektywności inwestycji i projektów z sektora publicznego.

Minimalne wartości kapitału, aby założyć spółkę:

• S.A. – 100 tys. zł od osoby

• Z. o.o. – 5 tys. zł od osoby

Weksel in blanco – celowo nieuzupełniony w chwili wystawiania, najczęściej dotyczy to sumy.

Cesja wierzytelności – umowa zawierana między wierzycielem (cedentem) a osobą trzecią (cesjonariuszem), na mocy której wierzyciel przenosi swoją wierzytelność wobec dłużnika na osobę trzecią.

BIK (Biuro Informacji Kredytowej) – sprawdza kredytobiorców.

Karencja – odroczenie spłaty rat kredytu.

Leasing – jedna ze stron przekazuje drugiej prawo do korzystania z określonej rzeczy na pewien uzgodniony okres w zamian za raty leasingowe.

Monit – pisemne ponaglenie (urzędowe), mówiące że minął termin wypełnienia jakiejś powinności.

Instytut badań nad gospodarką rynkową – prowadzi badania na temat aktywizacji inwestycji na różnych terenach, z zebranych informacji tworzy mapy Polski ukazujące wyniki ich badań.

Kredyty subprime (kredyty NINJA) – główna przyczyna obecnego kryzysu w gospodarce.

Kredyty typu subprime – kredyty hipoteczne udzielane podmiotom (np. gospodarstwom domowym) nieposiadającym zdolności kredytowej (odpowiednich zabezpieczeń finansowych i dochodów uwiarygodniających możność spłaty kredytu.) Ekstremalną postacią hipotek subprime były tzw. kredyty NINJA (no income, no job) przyznawane bezrobotnym. Jedną z przyczyn pęknięcia „bańki” na rynku nieruchomości było gwałtowne nagromadzenie niespłaconych kredytów tego rodzaju.

• W USA w latach 2005/2007 banki odeszły od zasady mówiącej, że należy sprawdzać analizę zdolności kredytowej. Ceny domów bardzo szybko szły w górę, ponieważ ludzie chętnie je kupowali, więc banki równie chętnie udzielały kredytów hipotecznych pod ich zastaw.

• Właściciele domów brali pod ich zastaw kredyty, które wydawali na konsumpcję. Gdy przyszedł czas spłaty, wówczas zaciągano nowy kredyt (większy, gdyż cena domu będącego zabezpieczeniem w międzyczasie wzrosła), przeznaczając go na spłatę poprzedniego kredytu, a za nadwyżkę kupowano np. kolejny samochód lub wczasy na Florydzie. Operację powtarzano wielokrotnie.

• Doprowadziło to do spirali kredytowej. Wkrótce okazało się, że znaczna część kredytów hipotecznych w portfelach banków to kredyty typu NINJA. Jest to skrót od pierwszych liter wyrażenia No Income, No Job, No Assets (bez dochodów, bez pracy, bez majątku), określającego faktyczną kondycję finansową świeżo upieczonych posiadaczy domów zakupionych na kredyt. Z racji tego, że nie byli oni w stanie spłacić kredytu bank rekwirował dom.

• Niestety nie przyniosło to pożądanego efektu, ponieważ popyt na domy w USA spadł i banki pozostawały bez pieniędzy, za to z wieloma domami, których nikt nie chciał kupić, co zaczęło doprowadzać do bankructwa banków, a w efekcie do kryzysu finansowego najpierw w Stanach Zjednoczonych a później na całym świecie.

Sprawdzić:

• subwencje, dotacje, źródła z UE

• różnica między dotacjami a subwencjami

• różnice między kredytem a pożyczką

• oprocentowanie stałe a zmienne

• rodzaje rat kredytowych

• co to jest hipoteka, gdzie jest w k. wieczystej

(Książka: Aneta Michalak „Finansowanie działalności inwestycyjnej przedsiębiorstw”)

Hipoteka – forma zabezpieczenia wierzytelności, polegająca na ustanowieniu rzeczowego prawa na nieruchomości dłużników na rzecz wierzyciela w postaci aktu notarialnego wpisanego do księgi wieczystej (np. na domie ciąży kredyt). Jest wpisywana do działu 4 księgi wieczystej. Trzeba tam podać: dokładnie określoną wysokość, walutę, zakres, rodzaj, pierwszeństwo i ewentualnie inne cechy hipoteki

Księga wieczysta nieruchomości – szczególny rodzaj rejestru urzędowego ustalający stan prawny nieruchomości. Pozwala autorytatywnie ustalić, komu i jakie przysługują prawa do danej nieruchomości. 

Subwencje a dotacje:

Subwencję możemy przeznaczyć zgodnie z potrzebami – nie musimy się z nich rozliczać; jest ona wypłacana na raty co miesiąc. Dotacja to pieniądze udzielane na ściśle określony cel – musimy się z nich rozliczać; niewykorzystaną kwotę należy zwrócić.

Oprocentowanie stałe a zmienne:

Banki stosują dwa rodzaje oprocentowania stałe lub zmienne.

• oprocentowanie stałe jest to wynagrodzenie za udostępnienie środków finansowych, które obowiązuje niezmiennie przez cały okres trwania umowy; oprocentowanie stałe jest stosowane przeważnie w przypadku lokat i kredytów krótkoterminowych (do 12-u miesięcy), Otrzymany na początku obowiązywania umowy kredytowej harmonogram spłat nie będzie podlegał żadnym zmianom.

• oprocentowanie zmienne jest to wynagrodzenie za udostępnienie środków finansowych, którego wysokość może się zmieniać w czasie trwania umowy w wyniku powstania okoliczności przewidzianych w umowie; oprocentowanie zmienne stosuje się najczęściej w przypadku lokat i kredytów długoterminowych.

*** Oprocentowanie zmienne może być bardziej korzystne, gdy Rada Polityki Pieniężnej obniża stopy procentowe. Można wtedy spodziewać się, że spłacany przez nas kredyt będzie coraz tańszy

Ćwiczenia V – 18.04.2013r.

NPV – to różnica między sumą zdyskontowanych przepływów pieniężnych netto, a sumą zdyskontowanych na ten czas nakładów inwestycyjnych.

$$\mathbf{\text{NPV}} = \ \sum_{t = 0}^{n}{\frac{\text{CF}_{t}}{{(1 + r)}^{t}} - \sum_{t = 0}^{n}\frac{I_{t}}{{(1 + r)}^{t}}}$$

* nakłady inwestycyjne w kolejnych latach analizy

Jeśli całość nakładów inwestycyjnych jest ponoszona tylko w roku t=0, to:

$$\mathbf{\text{NPV}} = \ \sum_{t = 0}^{n}{\frac{\text{CF}_{t}}{{(1 + r)}^{t}} - I_{0}}$$

Warunek efektywności – jeśli:

NPV ≥ 0 – przedsięwzięcie akceptujemy

NPV < 0 – przedsięwzięcie odrzucamy

Gdzie:

r – stopa dyskontowa

CF_t – przepływy pieniężne netto

I_t – nakłady inwestycyjne

n – okres analizy inwestycji

t - poszczególne lata okresu analizy inwestycji

I₀ – nakłady inicjujące inwestycję

Metoda NPV – metoda dyskontowa

Metoda NPV posiada wiele zalet:

1. Uwzględnia zmianę wartości pieniądza w czasie.

2. Bierze pod uwagę wszystkie przepływy pieniężne związane z danym przedsięwzięciem.

3. W przypadku kilku wariantów realizacji przedsięwzięcia, umożliwia ich hierarchizację.

4. W przypadku kilku przedsięwzięć, umożliwia sumowanie poszczególnych wartości NPV.

5. Pokazuje wzrost wartości przedsiębiorstwa.

Minusem jest brak elastyczności.

METODY RACHUNKU OPŁACALNOŚCI INWESTOWANIA (CAPITAL BUDGETING)

(Metody pomiaru efektywności finansowej inwestycji rzeczowych):

• metody statyczne

• metody dynamiczne (opcje rzeczowe – real options, stosowane np. przez KGHM, Tauron)

• metody dyskontowe (NPV)

Wartość IRR (wew. stopa zwrotu z inwestycji), przy której wynik NPV wynosi 0:

$$\mathbf{\text{IRR}} = - I_{0} + \sum_{t = 0}^{n}\frac{\text{CF}_{t}}{\left( 1 + \text{IRR} \right)^{t}} = \mathbf{0} = \mathbf{\text{NPV}}$$

zad. 1. Inwestor zamierza zrealizować inwestycję, dla której oszacowano wartość poniesionych początkowych wydatków inwestycyjnych w kwocie 1000zł. Oszacowano również że stopa kalkulacyjna (dyskontowa) w okresie analizy inwestycji wynosić będzie 9%. Oceń czy inwestycja się opłaca pod względem finansowym stosując metodę NPV, dla której oszacowano przepływy pieniężne netto w kolejnych 5 latach okresu eksploatacji inwestycji w następujący sposób: 90, 220, 220, 500, 700.

$\text{NPV} = \frac{90}{1,09} + \frac{220}{{1,09}^{2}} + \frac{220}{{1,09}^{3}} + \frac{500}{{1,09}^{4}} + \frac{700}{{1,09}^{5}} - 1000 = 82,57 + 185,17 + 169,88 + 354,21 + 454,95 - 1000 = 246,78\ \text{mln}$ -> inwestor potencjalnie zarobi 246,78 mln

* gdy r=30% (inflacja wzrosła):

$\text{NPV} = \frac{90}{1,3} + \frac{220}{{1,3}^{2}} + \frac{220}{{1,3}^{3}} + \frac{500}{{1,3}^{4}} + \frac{700}{{1,3}^{5}} - 1000 = 69,23 + 130,18 + 100 + 174,83 + 188,68 - 1000 = - 337,08\ \text{mln}$ -> inwestycja jest nierentowna (nieopłacalna)

W celu obliczenia kosztu średniego ważonego można się posłużyć następującą, najogólniej zapisaną formułą:

$$\mathbf{\text{WACC}} = \sum_{i = 1}^{Z}\text{Wi} \times \text{Ki}$$

Gdzie:

WACC – średni ważony koszt kapitału

Z – liczba źródeł kapitału

Wi – udział i- tego źródła w całości kapitału

Ki – koszt kapitału pochodzący z i- tego źródła

Powyższą formułę można stosować zarówno w stosunku do dotychczasowego (istniejącego) kapitału przedsiębiorstw, jak i nowego gromadzonego w celu sfinansowania nowych inwestycji.

Przy obliczaniu kosztu użycia kapitału pomocny jest wzór:

r = K_bw₁ + K_ww₂

Gdzie:

r – koszt użycia kapitału

K_b – koszt użycia kredytów bankowych

K_w – koszt użycia kapitałów własnych

w₁ – udział kredytów bankowych w ogólnych środkach finansowych przeznaczonych na finansowanie inwestycji

w₂ – udział kapitału własnego (netto) w finansowaniu inwestycji

Wzór na koszt kapitału pochodzący z kredytu bankowego:

K_b = i(1−T)

Gdzie:

i – bankowa stopa procentowa

T – stopa podatku dochodowego

zad. 2. Oceń czy inwestycja się opłaca stosując metodę NPV. Inwestor oszacował, że całkowite nakłady inwestycyjne w wysokości 100zł ponoszone są w jednym roku. 50% kosztów finansowane jest ze środków własnych inwestora, a 50% kredytem bankowym oprocentowanym na poziomie 20% w skali roku. Koszty użycia kapitału własnego oszacowano na 30%, a stopa podatku dochodowego wynosi 19%. W ramach studium wykonalności dokonano analizy i oszacowano przepływy pieniężne netto związane z okresem eksploatacji inwestycji w następujący sposób: w roku I: 40, w roku II: 50, w roku III: 70.

r = 0, 2 × (1−0,19) × 0, 5 + 0, 3 × 0, 5 = 0, 231

$$\text{NPV} = \frac{40}{1,231} + \frac{50}{{1,231}^{2}} + \frac{70}{{1,231}^{3}} - 100 = 32,49 + 32,99 + 37,52 - 100 = 3,01\ \text{mln}$$

Ćwiczenia VI – 25.04.2013r.

Ogólny model wyceny akcji – do obliczania ceny akcji w danym dniu, który jest rozbudowywany na wiele innych wzorów.

Inwestorzy dokonują jednej (lub wielu) z trzech analiz przed inwestycją:

• Analiza portfelowa – tworzy się portfele wieloskładnikowe, polega na doborze portfelu zróżnicowanych akcji.

• Analiza fundamentalna – polega na zapoznaniu się z mikro- i makrootoczeniem spółki, odpowiada na pytanie: Czy i które akcje kupować?

• Analiza techniczna – odpowiada na pytanie: Kiedy kupować lub sprzedawać akcje?

Analiza jakościowa jest równie ważna, co ilościowa (NPV).

Analiza fundamentalna służy długookresowej strategii inwestowania. Składa się z 5 elementów:

• I etap: analiza mikroekonomiczna – kształtowanie się stopy procentowej, kursów walut, polityki podatkowej i budżetowej.

• II etap: analiza sektorowa (branżowa) – pozwala stwierdzić, która z branż jest w najlepszej kondycji finansowej i ma szansę szybkiego rozwoju. Wskazuje na opłacalność inwestowania w daną branżę wraz z określeniem rozmiarów ryzyka.

• III etap: analiza sytuacyjna spółki (historia, przedmiot działalności, pozycja na tle branży itp.).

• IV etap: analiza finansowa spółki (płynność finansowa, aktywność gospodarcza, zadłużenie).

ROA, ROE, ROI – stopy zwrotu (wskaźniki finansowe), które powinien zawierać każdy biznesplan.

$$ROE = \frac{\text{zysk\ netto}}{kapital\ wlasny} \times 100\%$$

ARR – księgowa stopa zwrotu

• V etap: wycena akcji – mająca na celu ustalenie wartości wewnętrznej akcji, stanowiącej podstawę decyzji o zakupie lub sprzedaży akcji -> efektem wyceny jest wartość wewnętrzna akcji. Porównanie tej wartości z ceną pomaga w podjęciu decyzji o zakupie lub sprzedaży akcji.

Uważa się, że istnieje wartość wewnętrzna akcji oraz, że rynek nie jest doskonały, przeto cena akcji różni się od tej „prawdziwej” wartości, którą jest wartość wewnętrzna.

Gdy wartość wewnętrzna akcji jest wyższa niż jej cena (akcja jest niedowartościowana), należy kupić tę akcję, a gdy wartość wewnętrzna akcji jest niższa niż jej cena (akcja jest przewartościowana), należy ją sprzedać.

Analiza techniczna:

K, S – odchylenia pomiędzy kursem giełdowym akcji i jej wewnętrzną wartością:

K – informuje o niedowartościowaniu akcji (należy kupić akcję),

S – informuje o przewartościowaniu akcji (należy sprzedać akcję).

Ogólny model wyceny akcji – odzwierciedlenie teorii inwestowania (czerpanie dochodów z dywidendy i sprzedaży akcji):

$$P_{0} = \sum_{t = 1}^{n}{\frac{D_{t}}{{(1 + r)}^{t}} + \frac{P_{n}}{{(1 + r)}^{n}}}$$

Gdzie:

P₀ – bieżąca wartość wewnętrzna akcji

D_t – wielkość dywidendy wypłacanej przez spółkę w roku t

P_n – spodziewany przychód ze sprzedaży akcji uzyskany w roku n

n – ilość lat, przez które inwestor zamierza utrzymywać akcje

r – wymagana przez inwestora średnioroczna stopa zwrotu (stopa dyskontowa)

Inwestowanie to bycie akcjonariuszem.

Model wyceny wartości akcji w horyzoncie czasowym 1 roku:

$$P_{0} = \frac{D_{1} + P_{1}}{1 + r}$$

Gdzie:

P₀ – bieżąca wartość wewnętrzna akcji

D₁ – dywidenda wypłacana przez spółkę w okresie roku

P₁ – spodziewany przychód ze sprzedaży akcji po jednym roku

r – wymagana przez inwestora stopa zwrotu

zad. Doradca inwestycyjny przygotowuje analizę inwestycji w akcje firmy Omega S.A. Na podstawie informacji płynących ze spółki przewiduje się, że Omega S.A. w tym roku wypłaci dywidendę w wysokości 2,5zł na jedną akcję. Rynkowa stopa procentowa wynosi 23%. Bieżąca cena akcji wynosi 50zł. Doradca spodziewa się, że za rok cena akcji wzrośnie do 65zł. Jaką rekomendację powinien wystawić klientowi, który rozważa roczną inwestycję w Omega S.A.?

D₁ = 2,5zł

P₁ = 65zł

r = 23% = 0,23

$$P_{0} = \frac{2,5 + 65}{1,23} = \frac{67,5}{1,23} = 54,9$$

Wartość wewnętrzna akcji jest wyższa od ceny giełdowej, zatem akcje spółki Omega S.A. są obecnie niedoszacowane i doradca powinien zarekomendować ich kupno.

Model wyceny akcji w nieskończenie długim horyzoncie czasu:

$$P_{0} = \sum_{t = 1}^{\infty}\frac{D_{1}}{{(1 + r)}^{t}}$$

Model zakłada, że inwestor będzie utrzymywał akcje w nieskończenie długim okresie czasu, dlatego też pomija przychody otrzymane z jej sprzedaży.

Gdy dywidendy z kolejnych okresów przyjmą stałą wartość to:

$$P_{0} = \frac{D}{r}$$

Gdzie:

D – wielkość dywidendy wypłacanej co roku

r – wymagana przez inwestora stopa zwrotu

PROCES FORMUŁOWANIA STRATEGII PRZEDSIĘBIORSTWA ZA POMOCĄ ANALIZY SWOT:

KROK 1 – określenie profilu przedsiębiorstwa

KROK 2 – identyfikacja i ocena

KROK 3 – prognozy

KROK 4 – określenie słabych i mocnych stron przedsiębiorstwa

KROK 5 – sformułowanie wariantów strategicznych

KROK 6 – strategie taktyki działania

KROK 7 – plan strategiczny

1. SO – strategia „maxi – maxi” – w przedsiębiorstwie dominują mocne strony, a w otoczeniu szanse;

2. WO – strategia „mini – maxi” – w przedsiębiorstwie przeważają słabe strony, a w otoczeniu szanse;

3. ST – strategia „maxi – mini” – w przedsiębiorstwie przeważają mocne strony, a w otoczeniu zagrożenia (strategia wykorzystywana do maksimum swoich mocnych stron);

4. WT – strategia „mini – mini” – przedsiębiorstwo posiada niewielki potencjał zmian i działa w niekorzystnym otoczeniu (pesymistyczna: likwidacja, optymistyczna: przerwanie lub połączenie).

CECHY DECYZJI INWESTYCYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW:

• wysoki poziom wydatków, nieraz trudny do sprecyzowania,

• długotrwałe zamrożenie kapitału i czasowe (na ogół wieloletnie) odroczenie prognozowanych korzyści,

• nieodwracalność skutków decyzji inwestycyjnych bądź też bardzo wysoki koszt zmiany decyzji,

• uzależnienie od danego projektu inwestycyjnego osiągnięcia strategicznych celów finansowo – ekonomicznych,

• możliwość bankructwa przedsiębiorstwa zależna od nawet jednej decyzji inwestycyjnej,

• oddziaływanie projektu (szczególnie dużego) nie tylko na sytuację inwestującego przedsiębiorstwa, ale też na branżę, region, a nawet całą gospodarkę,

• obciążenie decyzji inwestycyjnej niepewnością i ryzykiem wynikającym z oparcia ich na prognozach (przewidywaniach).

Ćwiczenia VII – 06.06.2013r.

RYZYKO DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ.

Max Wideman – ekspert w zarządzaniu ryzykiem w projektach inwestycyjnych, stworzył cykl życia projektu inwestycyjnego, działa w Project Management Institute; jego strona http://www.maxwideman.com/ poświęcona jest zarządzaniu projektami inwestycyjnymi.

IPMA (International Project Management Association) – „konkurencja” PMI zajmująca się m.in. zarządzaniem projektami inwestycyjnymi, w której działa dr Tworek.

Ryzyko – kategoria ilościowa sensu stricte; największy zakres ryzyka występuje w fazie koncepcyjnej projektu.

Drzewa decyzyjne – metoda kwantyfikacji ryzyka, ułatwia podejmowanie decyzji inwestycyjnych, przedstawia scenariusze decyzyjne; jest to analiza probabilistyczna.

Ryzyko pochodzące z otoczenia organizacji podejmującej projekt:

• Globalne

• Makroekonomiczne

• Prawne

• Polityczne

• Społeczne

• Technologiczne

• Przyrodnicze

• Dostępności zasobów

• Popytu i sprzedaży

• Konkurencji

Ryzyko pochodzące z wnętrza organizacji podejmującej projekt:

• Operacyjne przedsiębiorstwa

• Ryzyko finansowe przedsiębiorstwa – zmienność wynikająca ze sprawności zarządzania finansami w przedsiębiorstwie. Ryzyko pojawienia się jako brak płynności przedsiębiorstwa, zła struktura kapitału firmy, zmienność dźwigni finansowej przedsiębiorstwa.

• Inwestycyjne przedsiębiorstwa

• Braku poparcia dla projektu

• Niewłaściwego ulokowania projektu w strukturze organizacji przedsiębiorstwa

• Nadmiernej biurokracji

• Braku zewnętrznej weryfikacji projektu

• Braku dostępności do zasobów organizacji

Inna jest metodyka kwantyfikacji ryzyka dla działalności finansowej przedsiębiorstwa, inna dla inwestycyjnej, a inna dla operacyjnej.

Ryzyko pochodzące z samego projektu inwestycyjnego:

• Błędów zarządzania

• Błędnej analizy i projektowania

• Błędów wykonania

• Błędów kontroli

• Skali i złożoności projektu

• Przekroczenia zasobów projektu

Jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym

• Jednostka uczestnictwa to podstawowa jednostka określająca wartość inwestycji, część majątku funduszu którą można nabyć. Jednostki funduszu są na bieżąco wyceniane dzięki czemu możesz na bieżąco kontrolować swoje inwestycje.

• Jednostka uczestnictwa – tytuł prawny określający uprawnienia uczestnika związane z udziałem w funduszu inwestycyjnym otwartym.

• Inwestycja w fundusz inwestycyjny jest równoznaczna z zakupem jednostek uczestnictwa. Jednostki uczestnictwa reprezentują prawa majątkowe uczestnika funduszu inwestycyjnego.

• Jednostki uczestnictwa w funduszu są na bieżąco wyceniane, dzięki czemu inwestujący jest w stanie określić swój stan posiadania.

• Jednostki uczestnictwa nie są papierem wartościowym. Są dziedziczne, ale niezbywalne. Oznacza to, że nie można ich odstąpić, odsprzedać ani darować innej osobie. Mogą być natomiast dziedziczone, to znaczy, np. zapisane komuś w testamencie 

• Jednostki uczestnictwa są podzielne – ich ilość jest prezentowana z określoną dla danego funduszu dokładnością – np. do 3 cyfr po przecinku.

Rodzaje jednostek uczestnictwa Funduszu Inwestycyjnego

• Kupując jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych możesz wejść w posiadanie jednostek typu - A,B,C lub "no load". Różnice między nimi polegają na sposobie naliczania i momencie pobierania prowizji.

• Jednostki typu A - Prowizja od jednostek typu A jest pobierana przy zakupie i maleje wraz ze wzrostem kwoty inwestowanych pieniędzy. Są one najpopularniejsze

• Jednostki typu B - Prowizja od jednostek typu B pobierana jest przy ich umarzaniu i maleje wraz z wydłużaniem się okresu oszczędzania. Możliwość zakupu jednostek typu B oferują tylko niektóre Towarzystwa.

• Jednostki typu C - Prowizja od jednostek typu C pobierana jest zarówno przy zakupie jak i przy sprzedaży 
  i maleje wraz ze wzrostem kwoty inwestowanych pieniędzy. Jest to najrzadziej spotykany typ jednostki.

• Jednostki typu "no load" - Prowizja od jednostek funduszy inwestycyjnych "no load" nie jest pobierana.

Certyfikaty inwestycyjne a depozytowe:

• Certyfikat inwestycyjny to papier wartościowy emitowany przez zamknięty fundusz inwestycyjny.

  • Jest on papierem wartościowym imiennym lub na okaziciela. Jako papier wartościowy na okaziciela może być notowany na giełdzie.

  • Jest niepodzielny, reprezentuje równe prawa majątkowe.

• Certyfikat depozytowy – zbywalny papier wartościowy emitowany przez banki z terminem wykupienia do 1 roku (dla certyfikatów krótkoterminowych) lub do lat 5 (dla certyfikatów długoterminowych)

  • Certyfikat wystawiony jest z reguły na okaziciela i stanowi dowód złożenia depozytu w banku na określony czas i procent.

  • Emitowane są w zaokrąglonych i dużych kwotach, np. 100 000 €.

  • Ich oprocentowanie jest wyższe niż niektórych papierów wartościowych, oraz mogą być zbywane na rynku wtórnym przed terminem wykupu, co sprawia, że są chętnie nabywane przez przedsiębiorstwa.

  • W Polsce certyfikaty depozytowe w zasadzie nie występują,

List zastawny:

• Listy zastawne są to dłużne papiery wartościowe, do emitowania ich uprawnione są tylko banki hipoteczne, obrót nimi w Polsce reguluje ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych.

• W Polsce listy zastawne dzielimy na:

  • hipoteczne listy zastawne

  • publiczne listy zastawne

• Zalety listów zastawnych

• jasne ramy prawne

• wysoki poziom bezpieczeństwa

• szybko rozwijający się sektor kredytów hipotecznych w Polsce

• możliwość obrotu na rynku wtórnym

• Wady listów zastawnych

• niesprzyjające otoczenie prawne: przewlekłe procedury, zmieniające się przepisy

• ramy prawne nie w pełni obejmują wszystkie ryzyka, np. ryzyko stopy procentowej i kursowe

• prawdopodobne niedopasowanie zapadalności pomiędzy listami a kredytami w rejestrach zabezpieczeń

• ryzyko kredytowe w obrębie rejestru zabezpieczenia: koncentracja, wysoki udział kredytów komercyjnych, przeważnie kredyty denominowane w walutach obcych

• Hipoteczny list zastawny – papier wartościowy imienny lub na okaziciela, emitowany na rynku nieruchomości, którego podstawą emisji jest wierzytelność zabezpieczona hipoteką.

  • Jest rodzajem obligacji i może być emitowany jedynie przez banki hipoteczne, które zobowiązują się do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych takich jak wypłata odsetek i wykup listów zastawnych.

  • Jest podkategorią listów zastawnych.

  • Hipoteczne listy zastawne występują w formie dokumentu lub w postaci zdematerializowanej, mogą być nominowane w złotych lub w walucie obcej i stanowią ochronę oszczędzającego oraz zabezpieczenie długoterminowych inwestycji.

13.06 – KOLOKWIUM:

• Test jednokrotnego wyboru

• Pytania z ćwiczeń i wykładów

• Jeżeli ktoś nie zaliczy, to będzie odpowiadał u prof. Marcinka

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PRZEDSIEBIORSTW

Kapitałem przedsiębiorstwa nazywa się źródła finansowania majątku. Źródła te wykazywane są po stronie pasywów w bilansie przedsiębiorstwa.

Finansowanie może pochodzić z dwóch podstawowych źródeł:

- finansowanie wewnętrzne - Głównym jego źródłem jest zysk pozostawiony do dyspozycji przedsiębiorstwa

- finansowanie zewnętrzne - charakteryzuje się dopływem środków finansowych spoza przedsiębiorstwa. W jego ramach wyróżnia się kapitały własne i obce

* Dominującą formą finansowania w Polsce jest finansowanie własne.

Wewnętrzne źródła inwestowania:

• dopłaty wspólników

• zysk zatrzymany ( samofinansowanie)

• sprzedaż zbędnego majątku

• odpisy amortyzacyjne

• emisja akcji

Zysk zatrzymany:

• Część zysku netto zatrzymana w celu reinwestycji.

• Stanowi o zdolności podmiotu gospodarczego do samofinansowania się. 

Pozostawienie części lub całości wygospodarowanego zysku w przedsiębiorstwie umacnia standing finansowy przedsiębiorstwa i jego pozycję na rynku

Zysk zatrzymany (samofinansowanie)- może zostać wykorzystany do finansowania działalności, nie pociągając za sobą kosztów i zmian obowiązujących stosunków własnościowych. Jednocześnie zwiększa dostępność przeds. Do rynku kredytowego- wykazywanie zysków pozytywnie wpływa na wiarygodność kredytową firmy.

Standing finansowy – sytuacja ekonomiczna osoby prawnej lub fizycznej (najczęściej przedsiębiorstwa) i jej zdolność do wywiązywania się z zobowiązań finansowych w wyznaczonych terminach zapłaty.

Założeniem jest, aby pozostawiony w przedsiębiorstwie zysk został zainwestowany w taki sposób, aby stopa zwrotu była wyższa, niż w przypadku, gdy akcjonariusze otrzymaliby dywidendę i zainwestowali w akcje innej spółki.

Odpisy amortyzacyjne

• Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne w trakcie ich użytkowania ulegają zużyciu. Opis amortyzacyjny jest rozłożonym w czasie odzwierciedleniem ich zużycia

• Amortyzacja- wyrażona w pieniądzu równowartość zużycia środka trwałego.

• Wartość odpisów może być wykorzystana na nowe inwestycje, zależy od majątku przedsiębiorstwa i od metod amortyzacyjnych. Koszt amortyzacji zwraca się w przychodach ze sprzedaży i nie stanowi wydatku pieniężnego

Dopłaty wspólnikow

• Jedna z najprostszych form finansowania.

• Mankament- konieczność posiadania środków przez właścicieli.

• Właściciel posiadający wolne środki może je wnieść do firmy poprzez:

- uchwałę zarządu spółki o podniesieniu kapitału zakładowego

- zawarcia przez właściciela umowy pożyczki za spółką

- w przypadku działalności gospodarczej osoby fizycznej wykorzystania prywatnych środków do pokrycia wydatków związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą

• W przypadku, w którym właściciele nie dysponują wolnymi środkami istnieje możliwość pozyskania finansowania z kapitałów obcych przez właściciela jako osobę fizyczną (np. kredyt hipoteczny na budowę domu), a następnie przeznaczenia części pozyskanych środków na działalność gospodarczą. Istnieją banki, w których istnieje możliwość przeznaczenia do 25 % kredytu na dowolny cel. Pozwala to np. na sfinansowanie urządzenia gabinetu dentystycznego, w jednym z pokoi znajdujących się w wolnostojącym domu jednorodzinnym.

Emisja akcji:

• Akcje- papiery wartościowe potwierdzające udział ich właściciela w kapitale spółki.

• Dochody z emisji i sprzedaży papierów wartościowych przeznacza się na cele inwestycyjne.

• Akcje przedstawiają prawo do kapitału, akcjonariusze uzyskują uprawnienia do otrzymywania dywidendy, uzależnionej od zysku zatrzymanego.

Wydatki związane z emisją akcji:

• związane ze zmianą umowy spółki (koszty notarialne, podatek od czynności cywilnoprawnych, opłaty sądowe),

• na usługi związane z przygotowaniem dokumentów niezbędnych w procedurze emisji akcji oraz ich kompleksowym badaniem,

• na usługi doradcze, prawne i biegłych rewidentów,

• na rzecz banków pośredniczących bądź gwarantujących publiczną emisję akcji oraz biur maklerskich,

• na sporządzenie prospektu emisyjnego,

• na koszty kampanii reklamowych i promocyjno-informacyjnych,

• związane z formalnym wejściem na giełdę,

Korzyści:

• uzyskanie możliwości pozyskania kapitału potrzebnego na rozwój firmy

• ogólnokrajowa „reklama”- zwiększenie wiarygodności w kontaktach z kredytodawcami i kontrahentami

Wady:

- obowiązek przekazania przez spółkę do wiadomości publicznej wszelkich istotnych informacji o przedsiębiorstwie

- wydatki związane z wprowadzeniem i obecnością przedsiębiorstwa na rynku publicznym

- możliwość zmian w strukturze udziałowców

Zewnętrzne finansowanie:

• kredyty

• emisja obligacji

• pożyczki

• leasing

• faktoring

• Franchising

• Venture capital

Kredyty bankowe:

• Bank zobowiązuje się udostępnić określoną kwotę na określony cel i czas.

• Kredytobiorca zobowiązuje się wykorzystać kredyt zgodnie z jego przeznaczeniem oraz zwrócić pobraną kwotę wraz z prowizją i odsetkami.

• Uzyskanie kredytu zależy od bankowej oceny wiarygodności kredytowej przedsiębiorstwa.

• Sposoby zabezpieczenia spłaty: kaucja, hipoteka, blokada środków na rachunku bankowym, weksel in blanco, gwarancja bankowa, cesja wierzytelności, poręczenie wekslowe, zastaw na rzeczach i prawach.

Dwa podstawowe rodzaje kredytu:

• obrotowe ( finansowanie bieżącej działalności)

• inwestycyjne (rozpoczęcie działalności lub rozwinięcie przez zakup środków trwałych, nieruchomości, technologii)

Kredyt w rachunku bieżącym

• Zadłużenie występuje w postaci salda debetowego rachunku bieżącego przedsiębiorcy. Wpłaty na rachunek bieżący zmniejszają zadłużenie. 

• Z reguły przyznawany na krótki okres czasu i ze stosunkowo dużymi odsetkami.

• Możliwość wykorzystania środków na dowolny cel związany z prowadzoną działalnością. 

• Wymaga otwarcia nowego konta, na którym będą dokonywane oddzielne dyspozycje i przeksięgowania między rachunkiem bieżącym a rachunkiem kredytowym.

• Kredyt w rachunku kredytowym przybiera najczęściej postać:

• kredytu docelowego - jest przeznaczony na finansowanie jednej określonej transakcji,

• kredytu na wymagane zobowiązania - kilkumiesięczny, z reguły nieodnawialny, przeznaczony na pokrycie krótkotrwałych trudności płatniczych,

• kredytu kasowego - udzielany w związku z chwilowym brakiem gotówki w kasie,

• kredytu sezonowego - na finansowanie powstałych potrzeb w związku z przesunięciem wpływów i nakładów eksploatacyjnych spowodowanych specyfiką produkcji lub świadczonych usług,

• linii kredytowej - w ramach przyznanego limitu można finansować wiele transakcji na różne kwoty i terminy.

• Kredyt ten jest skierowany do większych podmiotów o dużej zdolności kredytowej. Okres kredytowania jest dłuższy niż w przypadku kredytu w rachunku bieżącym i wynosi na ogół do 3 lat.

Kredyt inwestycyjny

• Służy sfinansowaniu konkretnych przedsięwzięć inwestycyjnych.

• Wykorzystanie odbywa się w formie realizacji przez bank zleceń płatniczych kredytobiorcy, które wiążą sie z realizacją kredytowanej inwestycji. 

• Transza, karencja.

Kredyt płatniczy

• Finansowanie bieżących zobowiązań płatniczych kredytobiorcy, powstałych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

• Kredyt krótkoterminowy.

• Wykorzystywany np. na wynagrodzenia pracowników.

Leasing

• Uzyskanie prawa do użytkowania określonej rzeczy w zamian za ustalony czynsz (raty leasingowe) bez konieczności jej bezpośredniego zakupu.

• Po okresie zakończenia umowy leasingu dotychczasowy leasingobiorca może zakupić przedmiot leasingu na szczególnych zasadach, po niższej cenie rynkowej.

Podział ze względu na podmiot

• Leasing bezpośredni- ma miejsce wtedy, gdy dawcą przedmiotu leasingu jest jego producent lub właściciel. W transakcji występują tylko dwie strony: biorca, czyli użytkownik przedmiotu leasingu oraz jego dawca.

• Leasing bezpośredni- właściciel przedmiotu leasingu nie jest wytwórcą, jest podmiotem finansującym zamówienie otrzymane od leasingobiorcy. Na zlecenie biorcy wyszukuje dostawcę przedmiotu leasingu i dokonuje jego zakupu. Występuje pośrednik- firma leasingowa.

Podział ze względu na skutki podatkowe

• leasing operacyjny- polega na czasowym przekazaniu w użytkowanie dobra inwestycyjnego. Raty leasingowe stanowią dla leasingobiorcy koszt uzyskania przychodów, a przedmiot leasingu nie podlega u niego amortyzacji.

• leasing finansowy-  polega na oddaniu rzeczy w użytkowanie, w zamian za raty leasingowe. Przedmiot leasingu jest własnością finansującego, amortyzuje go leasingobiorca. Firma zwiększa więc wartość swojego majątku, nie ponosząc dodatkowych kosztów po zakończeniu umowy.

• leasing zwrotny- występuje, gdy firma posiada liczne środki trwałe, nie posiada jednak gotówki, której potrzebuje; może wtedy oddać część majątku trwałego firmie leasingowej w zamian za gotówkę i wziąć te środki w leasing; dzięki takiemu zabiegowi firma ma jednorazowy zastrzyk gotówki.

Franchising

• To umowa, na mocy której jedna strona przekazuje prawo posługiwania się jej nazwą handlową drugiej stronie, udziela jej wsparcia i porad w prowadzeniu przedsiębiorstwa oraz nadzoruje jej działalność z zachowaniem odrębności obu stron.

• Franczyzodawca udostępnia swoją wiedzę oraz markę, ale w zamian pobiera opłatę od franczyzobiorcy, który może korzystać ze sprawdzonego pomysłu na biznes.

Factoring

• Polega na nabywaniu przez wyspecjalizowane instytucje (przede wszystkim banki) wierzytelności od podmiotów gospodarczych, przed terminem ich zapłaty. Dzięki temu przedsiębiorca ma zagwarantowany wpływ środków pieniężnych z tytułu dostaw towarów i usług, i to w terminie wcześniejszym niż przewiduje to umowa dostawy.

• W większości przypadków faktoring dotyczy wierzytelności krótkoterminowych.

Pożyczka

• Pożyczkobiorca zobowiązuje się zwrócić pożyczoną ilość pieniędzy lub rzeczy bankowi lub innemu podmiotowi np. wspólnikowi.

• Pożyczki na cele gospodarcze są udzielane na krótki okres, który z reguły nie przekracza 3 lat przy pożyczkach na bieżącą działalność i 10-15 lat przy pożyczkach inwestycyjnych lub hipotecznych. 

•  Przy większości pożyczek bank lub inna instytucja udzielająca pożyczki zażąda odpowiedniego zabezpieczenia spłaty.

Obligacje

• Obligacja jest papierem wartościowym, w którym emitent, czyli wystawca potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu właścicielowi obligacji w ustalonym z góry terminie oraz do zapłaty odsetek.

•  W przeciwieństwie do akcji, obligacje nie dają posiadaczowi żadnych uprawnień względem emitenta typu współwłasność, dywidenda czy też uczestnictwo w walnych zgromadzeniach. 

• Obligacje reprezentują prawa majątkowe.

• Obligacje są oprocentowane znacznie wyżej niż lokaty bankowe.

Zalety obligacji:

• obligacja daje możliwość zebrania bardzo dużych kwot pożyczki od wielu wierzycieli na długi okres; często możliwości te są większe niż w przypadku kredytów bankowych, w których obowiązują limity koncentracji kapitału

• jest cenionym instrumentem lokaty kapitału oraz pozyskania środków na finansowanie bardzo kapitałochłonnych przedsięwzięć o długim okresie zwrotu

• dużo tańsze może być pozyskanie tą drogą środków niż w przypadku kredytu

Venture capital

• Forma finansowania innowacyjnych projektów inwestycyjnych. Celem inwestowania venture capital jest zysk wynikający z wartości przedsiębiorstwa. Polega na zasileniu kapitałowym powstającej spółki poprzez objęcie akcji lub udziałów.

• Inwestor oferujący finansowanie typu venture capital staje się współwłaścicielem spółki, którą finansuje.

Metody finansowania:

• finansowanie bezpośrednie polega na zakupie udziałów w przedsiębiorstwie bezpośrednio od inwestorów. Inwestorami bezpośrednimi są osoby prywatne określani jako aniołowie biznesu, lub ich grupy, pochodzące często z kręgu rodziny lub znajomych przedsiębiorcy poszukującego kapitału.

• finansowanie pośrednie polega na inwestycjach dokonywanych za pośrednictwem wyspecjalizowanych instytucji - funduszy venture capital. Cały kapitał pochodzi od inwestorów i zorganizowany jest w postaci odpowiedniej struktury prawnej. Inwestorzy kapitałowi poprzez wniesienie wkładu do wspólnej masy kapitałowej, obejmują w zamian udziały w wysokości stosownej do wniesionej kwoty^.

GWP

Rynek kapitałowy jest częścią rynku finansowego. O rynku kapitałowym najprościej można powiedzieć, że jest to "miejsce" (oczywiście abstrakcyjne), gdzie kapitał w różnych wielkościach i postaciach jest wzajemnie sobie przekazywany na określonych warunkach przez uczestników tego rynku, najczęściej na okres powyżej roku. Ci, którzy posiadają nadmiar pieniędzy czerpią określone zyski przekazując nadwyżki tym, którzy odczuwają ich brak.

Rynek kapitałowy pełni kilka funkcji:

1. Umożliwia mobilizację kapitału - czyli jego przepływ pomiędzy tymi, którzy posiadają go w nadmiarze, a tymi, którzy go poszukują w celu finansowania inwestycji.

2. Umożliwia wycenę kapitału poprzez ustalenie ceny papierów wartościowych na rynku wtórnym.

3. Zapewnia płynność inwestycji - oznacza to, że uczestnicy rynku mogą sprzedać posiadane akcje i obligacje, a uzyskane pieniądze ulokować w inny sposób.

Podstawowy podział rynku kapitałowego:

1. Rynek pierwotny - na rynku tym, zwanym także rynkiem nowych emisji, uprawnione podmioty emitują nowe papiery wartościowe (akcje lub obligacje). Tu właśnie spotykają się ci, którzy posiadają nadmiar kapitału, z tymi, którzy go poszukują. Następuje zatem mobilizacja kapitału oraz jego przenoszenie na innych uczestników rynku kapitałowego.

2. Rynek wtórny - rynek kapitałowy, będący uzupełnieniem rynku pierwotnego, na którym następuje proponowanie nabywania papierów wartościowych od podmiotów innych niż emitent. Rynek wtórny charakteryzuje się tym, że nie następuje zasilanie emitenta papierów wartościowych w kapitał. Stronami transakcji na tym rynku są inwestorzy.

Inny podział rynku kapitałowego:

1. Z obrotem na rynku publicznym mamy do czynienia, gdy papiery wartościowe oferowane są przy wykorzystaniu środków masowego przekazu (radia, telewizji, prasy). Mogą wówczas trafić do szerokiego grona potencjalnych inwestorów, np. do wszystkich oglądających reklamę w telewizji. Jeżeli propozycja sprzedaży papierów wartościowych na rynku pierwotnym kierowana jest do konkretnych inwestorów (osób fizycznych czy firm) i tych podmiotów jest co najmniej 100, to również jest to obrót publiczny. Ze względu na fakt, że oferta publiczna kierowana jest do osób, które nie mają możliwości pełniejszego zapoznania się z projektowanym przedsięwzięciem, czy też oceną wiarygodności emitenta, konieczne jest publiczne przedstawienie kondycji emitenta oraz zamierzonego przedsięwzięcia. Służy temu prospekt emisyjny. Informacje zawarte w prospekcie emisyjnym podlegają weryfikacji przez instytucję czuwającą nad prawidłowym funkcjonowaniem rynku kapitałowego, którą jest Komisja Nadzoru Finansowego (KNF). Obrót publiczny gwarantuje bezpieczeństwo poprzez odpowiednią organizację emisji i handlu papierami wartościowymi i dzięki stosowaniu zasad dopuszczenia ich do obrotu publicznego.

2. Obrót niepubliczny to taki, gdzie papiery wartościowe sprzedawane na rynku pierwotnym oferowane są mniejszej liczbie potencjalnych inwestorów niż 100. Takich emisji jest bardzo dużo, zazwyczaj są związane z powołaniem do życia spółki akcyjnej oraz kolejnymi emisjami skierowanymi (z reguły w formie listownej) do wcześniejszych właścicieli, kooperantów, czy ewentualnie zaproszonych osób lub podmiotów.

Dokładniejszy podział rynku finansowego.

Rynek giełdowy jest rynkiem regulowanym. Oznacza to, że zasady jego funkcjonowania określone są bardzo dokładnie przy pomocy obowiązujących aktów prawnych:

1. kodeksu spółek handlowych,

2. ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego obrotu oraz o spółkach publicznych,

3. ustawy o obrocie instrumentami finansowymi,

4. ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym

5. regulaminu i statutu Giełdy Papierów Wartościowych.

Rynek giełdowy charakteryzuje się typowymi cechami rynku regulowanego, takimi jak:

1. Centralizacja zleceń - do ustalenia ceny transakcji dochodzi na podstawie ofert kupna i sprzedaży napływających z całego rynku. Transakcje papierami wartościowymi nie mogą być zawierane na przykład w poszczególnych biurach maklerskich czy na ulicy. Od listopada 2000 r. wszystkie transakcje są realizowane w systemie informatycznym WARSET. Zapewnia on pełną automatyzację przekazywania zleceń, zawierania transakcji, sprawny dostęp uczestników rynku do systemu obrotu papierami wartościowymi.

2. Równość traktowania zleceń - każdy może uczestniczyć w transakcjach giełdowych, bez względu na to, czy jest osobą fizyczną, czy prawną, jest dużym inwestorem, czy też obraca tylko jedną akcją - czyli bez względu na wielkość kapitału, którym dysponuje. Równość traktowania zleceń polega też na tym, że niezależnie od tego, w którym domu maklerskim składamy zlecenie kupna czy sprzedaży, jest ono traktowane tak samo jak pozostałe.

3. Bezpieczeństwo obrotu - uczestnicy obrotu giełdowego mają zagwarantowane, że transakcje zostaną prawidłowo rozliczone i zaksięgowane. Giełda oraz Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) sprawują kontrolę nad tym, czy uczestnicy rynku: pośrednicy (domy maklerskie) i emitenci (spółki giełdowe), przestrzegają zasad zawartych w regulacjach.

4. Dostępność informacji - uczestnicy rynku mają dostęp zarówno do informacji o stanie rynku (kursach transakcji oraz ofertach kupna i sprzedaży), jak i o sytuacji notowanych spółek.

5. Płynność - posiadacze papierów wartościowych mają możliwość dokonywania transakcji codziennie w określonych godzinach. Odpowiednia koncentracja kupujących i sprzedających, osiągnięta między innymi dzięki centralizacji zleceń, umożliwia płynny obrót papierami wartościowymi.

Z przedstawionych dotychczas regulacji dotyczących obrotu instrumentami finansowymi wyłania się obraz Giełdy Papierów Wartościowych. W uproszczeniu można powiedzieć, że jest to miejsce, gdzie kupujący i sprzedający wymieniają między sobą różnego rodzaju papiery wartościowe i instrumenty finansowe na pieniądze. Kupujący i sprzedający mają gwarancję uzyskania najlepszej ceny, gdyż przy jej ustalaniu uwzględnia się wszystkie oferty przesłane na giełdę. Wykorzystuje się w tym celu centralizację zleceń i równość ich traktowania. Giełda zapewnia bezpieczeństwo obrotu i dostęp do informacji. Bardziej profesjonalna definicja: Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie – instytucja publiczna mająca na celu zapewnienie możliwości obrotu papierami wartościowymi oraz niebędącymi papierami wartościowymi instrumentami finansowymi dopuszczonymi do obrotu giełdowego. Obrót regulowany jest przez regulamin giełdy, szczegółowe zasady obrotu giełdowego, Komisję Nadzoru Finansowego oraz ustawy: (10slajd)

1. O obrocie instrumentami finansowymi

2. O ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych

3. O nadzorze nad rynkiem kapitałowym

4. O nadzorze nad rynkiem finansowym

Warszawska giełda jest głównym elementem rynku wtórnego i oprócz Głównego Rynku prowadzi rynek małych spółek NewConnect, rynek obligacji Catalyst oraz rynek energii poee. Handel na rynku wtórnym odbywa się za pośrednictwem członków giełdy, głównie domów maklerskich lub banków prowadzących działalność maklerską.

NewConnenct:

1. zorganizowany rynek akcji Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie

2. pierwsza sesja odbyła się 30 sierpnia 2007.

3. Rynek przeznaczony jest dla powstających bądź młodych firm o stosunkowo niewielkiej przewidywanej kapitalizacji działających przede wszystkim w sektorach tzw. nowych technologii: IT, media elektroniczne, biotechnologia, energia alternatywna itp., opartych głównie na aktywach niematerialnych

Catalyst – powstały 30 września 2009 roku system autoryzacji i obrotu dłużnymi instrumentami finansowymi. Prowadzony jest na platformach transakcyjnych Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. i BondSpot S.A.

Indeks giełdowy – wartość obliczona na podstawie wyceny akcji wybranych spółek giełdowych. Umożliwia syntetyczne przedstawienie koniunktury na giełdzie lub stanu jakiegoś sektora spółek. Indeks giełdowy jest miarą statystyczną pokazującą w jaki sposób zmieniają się ceny grupy wyselekcjonowanych spółek w określonym czasie oraz w istotny sposób wpływającą na zachowanie się inwestorów giełdowych. Obserwując zmiany wartości indeksu można bez analizowania cen akcji poszczególnych spółek ocenić poziom zwrotu na rynku oraz określić kierunek ruchu cen. Ciewawostką jest fakt, iż pierwotnie indeksy były konstruowane w celu zademonstrowania zmian cen akcji spółek notowanych na giełdzie, które następowały w krótkim okresie, a intencją powstania nie było używanie ich w długich przedziałach czasowych. Funkcje:

1. syntetyczna informacja o sytuacji na rynku lub wybranych jego segmentach

2. instrument bazowy dla instrumentów pochodnych

3. punkt odniesienia dla oceny efektywności inwestowania

4. specjalistyczne narzędzie służące inwestorom do budowy własnych wskaźników giełdowych

5. substytut portfela rynkowego, co ma znaczenie w teorii portfelowej i modelach rynku kapitałowego

Przykładowe indeksy:

1. Państwowe:

   1. Argentyna: Merval

   2. Belgia: Bel 20

   3. Estonia: OMXT

   4. Rosja: RTS

2. Międzynarodowe:

   1. Europa: Eurostoxx 50

Polskie Indeksy Giełdowe:

1. WIG - ndeks giełdowy typu dochodowego, najdłużej notowany na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Obejmuje akcje spółek notowanych na rynku podstawowym, liczony jest od 16 kwietnia 1991. Jest to indeks typu dochodowego, tzn. przy wyliczaniu jego wartości uwzględnia się ceny zawartych w nim akcji oraz dochody z dywidend i praw poboru.

2. WIG20 - indeks giełdowy 20 największych spółek akcyjnych notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.

3. mWIG40 - indeks giełdowy średnich spółek notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, W jego skład wchodzi stała liczba 40 spółek. Spółki do indeksu mWIG40 wybierane są na podstawie tego samego rankingu, co do WIG20 i sWIG80 jako 40 kolejnych po 20 zakwalifikowanych do WIG20.

4. sWIG80 - indeks giełdowy małych spółek notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych, który zastąpił po sesji w dniu 16 marca 2007 indeks WIRR.W jego skład wchodzi stała liczba 80 spółek. Spółki do indeksu sWIG80 wybierane są na podstawie tego samego rankingu, co do WIG20 i mWIG40 jako 80 kolejnych, które nie weszły do WIG20 i mWIG40.

5. NCIndex - indeks giełdowy spółek notowanych na rynku NewConnect. Obecnie NCIndex obejmuje wszystkie spółki notowane na GPW na rynku New Connect.

6. NIF - (Indeks Narodowych Funduszy Inwestycyjnych) – giełdowy indeks cenowy, który odpowiada wartości rynkowej akcji piętnastu (a po połączeniu 11NFI z 03NFI Jupiter dnia 20 kwietnia 2000 - czternastu) Narodowych Funduszy Inwestycyjnych (NFI) otrzymanych przez wymianę jednego Powszechnego Świadectwa Udziałowego

7. WIGdiv - uwzględnia dywidendy i prawa poboru

Inne pl indeksy:

1. WIG-PL

2. WIG-BANKI

3. WIG-BUDOW

4. WIG-CHEMIA

5. WIG-DEWEL

6. WIG-ENERG

7. WIG-INFO

8. WIG-MEDIA

9. WIG-PALIWA

10. WIG-SPOŻYW

11. WIG-TELKOM

Hossa - termin giełdowy oznaczający długotrwały wzrost kursu giełdowego papierów wartościowych lub cen towarów notowanych na giełdzie. Jej przeciwieństwem jest bessa, oznaczająca długotrwały spadek kursu giełdowego papierów wartościowych lub cen towarów notowanych na giełdzie.

Instrumenty notowane na GPW:

• Kasowe - Oznacza on sprzedaż z terminem płatności do dwóch dni.

  1. akcje

  2. prawa do akcji

  3. prawa poboru

  4. prawa pierwszeństwa

  5. obligacje

  6. certyfikaty inwestycyjne

  7. produkty strukturyzowane

  8. ETF-y

  9. warranty opcyjnie

• pochodne - rodzaj instrumentu finansowego, który uzależniony jest od instrumentu bazowego. Cechą charakterystyczną instrumentów pochodnych jest to, że dotyczą przyszłej daty i przyszłej ceny, ponieważ zawierane są wcześniej. Instrumentem bazowym mogą być akcje, obligacje, wysokość stopy procentowej, wartość indeksu giełdowego, a także tak nietypowe wskaźniki jak liczba dni słonecznych, wielkość opadu śniegu, czy deszczu – derywaty pogodowe.

  1. kontrakty terminowe (na akcje, indeksy giełdowe, obligacje skarbowe i kurs walutowy)

  2. opcje (na akcje oraz indeksy giełdowe)

  3. jednostki indeksowe

Akcja – papier wartościowy łączący w sobie prawa o charakterze majątkowym i niemajątkowym, wynikające z uczestnictwa akcjonariusza w spółce akcyjnej[1]. Także ogół praw i obowiązków akcjonariusza w spółce lub część kapitału akcyjnego.

Dokument akcji: Akcja powinna być sporządzona na piśmie (wyjątkiem są akcje spółek publicznych[3], które mają postać zdematerializowaną) i zawierać następujące dane:

1. firmę, siedzibę i adres spółki,

2. oznaczenie sądu rejestrowego i numer, pod którym spółka jest wpisana do rejestru,

3. datę zarejestrowania spółki i wystawienia akcji,

4. wartość nominalną, serię i numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne z akcji,

5. wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennych,

6. ograniczenia co do rozporządzania akcją,

7. postanowienia statutu o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki,

8. podpis zarządu i pieczęć spółki; podpis może być mechanicznie odtwarzany.

Emisja akcji: Należy wyróżnić dwa rodzaje emisji akcji:

• emisja założycielska – wydawanie akcji przy tworzeniu nowej spółki, dla objęcia akcji w tym przypadku jest wymagane złożenie przez zainteresowanego oświadczenia w formie aktu notarialnego, w którym przyszły akcjonariusz stwierdza, że wyraża zgodę na zawiązanie spółki i brzmienie statutu oraz na objęcie akcji. Akt musi wymieniać osobę lub osoby obejmujące akcje, liczbę i rodzaj akcji objętych przez każdą z nich, wartość nominalną, cenę emisyjną akcji oraz terminy wpłat na akcje.

• kolejne emisje – przy podwyższaniu kapitału zakładowego. W tym przypadku przyszły akcjonariusz (tzw. subskrybent) dokonuje zapisów na akcje na formularzu udostępnionym przez spółkę. W zapisie powinny znaleźć się informacje dotyczące: wartości nominalnej akcji, oznaczenia emitenta (firma siedziba spółki, numer rejestru), wpłat na akcje, podpis i pieczęć spółki.

Rodzaje akcji:

• imienne – z których uprawnienia przysługują osobie (fizycznej, prawnej) wskazanej w dokumencie akcji. Wobec spółki za akcjonariusza uważa się osobę wpisaną do księgi akcyjnej, z uwzględnieniem przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Wskazanie w dokumencie akcji konkretnej osoby będzie skutkowało bez ograniczenia tylko względem osób trzecich. W stosunku do spółki realizacja praw z akcji może mieć miejsce tylko przy zgodności wpisu do księgi akcyjnej z oznaczeniem uprawnionego w dokumencie akcji. Księga akcyjna prowadzona jest przez zarząd spółki. Ujawnia się w niej akcjonariuszy posiadających akcje imienne wraz z ich adresem (siedzibą), wysokość dokonanych wpłat na akcje, wpisy o przeniesieniu akcji na inną osobę wraz z datą wpisu oraz ustanowienie na akcji ograniczonego prawa rzeczowego (zastawu lub użytkowania), a także prawa wykonywania głosu przez zastawnika lub użytkownika, jeżeli zostało im przyznane;

• na okaziciela – z których uprawnienia do wykonywania wynikających z nich praw przysługują każdemu posiadaczowi akcji. Dokumenty akcji na okaziciela nie mogą być wydawane przed pełną wpłatą. Spółka na dowód posiadania akcji i dokonywanych na nie wpłat wydaje imienne świadectwa tymczasowe, które wymagają wpisu do księgi akcyjnej, zakaz wydania akcji nie w pełni opłaconych nie dotyczy akcji imiennych. Wpłata na akcje powinna być zaznaczona na świadectwie tymczasowym lub akcji imiennej. Akcjonariusz może żądać zamiany akcji na okaziciela na akcje imienne albo odwrotnie, jeżeli ustawa lub statut nie stanowi inaczej. Zakaz wymiany akcji imiennych na akcje na okaziciela dotyczy akcji nie w pełni opłaconych, akcji pokrytych wkładem niepieniężnym aż do chwili zatwierdzenia przez najbliższe zwyczajne zgromadzenie akcjonariuszy sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym nastąpiło pokrycie tych akcji, akcji uprzywilejowanych co do głosu oraz akcji, do których przypisany jest obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych. Niektóre spółki akcyjnych ze względu działalność mogą emitować z mocy prawa wyłącznie akcje imienne. Emisja przez spółkę wyłącznie akcji imiennych może także wynikać z postanowień statutu spółki;

• aportowe – akcje pokryte wkładem niepieniężnym. Przedmiotem aportu nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy albo świadczenie usług, zasad pokrycia akcji, czasowego ograniczenia obrotu oraz odpowiedzialności akcjonariuszy wnoszących wkład niepieniężny z tytułu wad. Akcje obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki, jeżeli cena po której obejmowane są akcje jest wyższa od wartości nominalnej, cała nadwyżka powinna być opłacona przed zarejestrowaniem spółki. Przedmiot wkładu niepieniężnego, osoby wnoszące ten wkład oraz liczba i rodzaj obejmowanych przez nie akcji wymaga określenia w statucie spółki. Akcje aportowe pozostają imiennymi aż do zatwierdzenia przez najbliższe walne zgromadzenie sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym nastąpiło ich pokrycie. W ciągu tego okresu nie mogą być zbyte i zastawione. W okresie tym akcje aportowe są zatrzymane przez spółkę na zabezpieczenie ewentualnych roszczeń o odszkodowanie z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań do wniesienia wkładów niepieniężnych. Roszczenia spółki o prawidłowe pokrycie akcji mają pierwszeństwo przed innymi wierzytelnościami nieuprzywilejowanymi. Zasady związane z imiennością akcji aportowych oraz zatrzymaniem ich przez spółkę na zabezpieczenie roszczeń nie mają zastosowania do spółek publicznych;

• gotówkowe – akcje pokryte w formie pieniężnej. Wymagają one pokrycia co najmniej w jednej czwartej ich wartości nominalnej przed rejestracją spółki albo podwyższenia kapitału. Jeżeli cena, po jakiej obejmowane są akcje jest wyższa od wartości nominalnej, cała nadwyżka powinna być uiszczona przed rejestracją. Wpłaty na akcje dokonywane są bezpośrednio lub za pośrednictwem domu maklerskiego, na rachunek spółki prowadzony przez bank. Akcja nie w pełni opłacona musi być akcją imienną, chyba że zamiast akcji imiennych spółka wyda świadectwa tymczasowe;

• uprzywilejowane – są one akcjami imiennymi (z wyjątkiem akcji niemych, które mogą być akcjami na okaziciela). Uprzywilejowanie może dotyczyć zarówno praw majątkowych wynikających z akcji (dywidendy, udziału w podziale masy likwidacyjnej), jak i praw niemajątkowych (korporacyjnych – prawo głosu)

• nieme – to akcje, z których akcjonariuszowi nie przysługuje prawo głosu, w zamian za to posiadacz takiej akcji jest uprzywilejowany co do wysokości dywidendy (możliwość sytuacji, w której przewyższa nawet o więcej niż połowę dywidendę przeznaczoną do wypłaty z akcji nieuprzywilejowanych) oraz prawa pierwszeństwo wypłaty dywidendy;

• do których przypisany jest obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych;

• założycielskie (imienne świadectwa założycielskie) – mogą być wydawane w celu wynagrodzenia usług świadczonych przez założycieli biura spółki.

Prawa wynikające z posiadania akcji: Prawa przysługujące akcjonariuszowi można podzielić na majątkowe i niemajątkowe (tzw. korporacyjne). Prawa te, co do zasady, są równe. Możliwe jest jednak, aby na podstawie statutu spółki niektórym akcjom przypisano uprawnienia w szerszym zakresie albo przypisano do nich określone obowiązki.

1. Majątkowe

2. Korporacyjne

1. Prawa majątkowe:

   1. prawo do dywidendy (udziału w zysku spółki przeznaczonym do podziału między akcjonariuszy). Ani statut, ani uchwała zgromadzenia akcjonariuszy nie może pozbawić akcjonariusza tego prawa;

   2. prawo do udziału w podziale majątku spółki w przypadku jej likwidacji. Akcjonariusz nie może zostać pozbawiony tego prawa przez statut ani uchwałę.

   3. prawo poboru akcji nowej emisji. Kodeks spółek handlowych przyznaje dotychczasowym akcjonariuszom spółki prawo do objęcia akcji nowej emisji w przypadku podwyższenia kapitału przez spółkę. Prawo to może być w interesie spółki ograniczone lub wyłączone.

2. Prawa korporacyjne:

   1. prawo głosu (prawo to będzie realizowane głównie przez uczestnictwo w zgromadzeniu akcjonariuszy). Prawo głosu przysługuje od dnia pełnego pokrycia akcji, chyba że statut stanowi inaczej. Kodeks spółek handlowych stanowi, że na jedną akcję nie może przypadać więcej niż 1 głos. Wyjątek stanowią akcje imienne uprzywilejowane, którym statut może obecnie przyznać nie więcej niż dwa głosy. Równocześnie Kodeks spółek handlowych utrzymuje w mocy prawa nabyte przez akcjonariuszy przed jego nowelizacją w 2003 r.(art.613), którym można było przyznać akcje uprzywilejowane co do głosów w ilości do 5 głosów na akcję. Statut spółki może ograniczyć prawo głosu akcjonariusza mającego ponad jedną piątą ogółu głosów w spółce. W sprawach dotyczących odpowiedzialności akcjonariusza wobec spółki, zwolnienia z zobowiązania wobec spółki oraz sporu między nim a spółką akcjonariuszowi nie przysługuje prawo głosu;

   1. bierne prawo głosu – jest to możliwość sprawowania funkcji członka różnych organów spółki, np. zarządu czy rady nadzorczej;

   2. prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu. Akcjonariusz nie może być pozbawiony tego prawa;

   3. prawo zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia. Przysługuje ono akcjonariuszowi w przypadku podjęcia uchwały sprzecznej ze statutem bądź dobrymi obyczajami, godzącej w interes spółki albo mającej na celu pokrzywdzenie akcjonariusza oraz w przypadku uchwały sprzecznej z prawem. Ze skargą może wystąpić:

      1. akcjonariusz, który głosował przeciwko uchwale, a po jej podjęciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu (nie dotyczy to akcjonariusza akcji niemej),

      2. akcjonariusz bezzasadnie niedopuszczony do udziału w walnym zgromadzeniu,

      3. akcjonariusz, który nie był obecny na walnym zgromadzeniu, jeżeli walne zgromadzenie zostało wadliwie zwołane albo jeżeli na walnym zgromadzeniu została podjęta uchwała w sprawie nie objętej porządkiem obrad;

   4. prawo żądania udzielenia informacji na walnym zgromadzeniu i poza nim, nie później jednak niż w ciągu dwóch tygodni od jego zakończenia;

   5. prawo wystąpienia z powództwem o naprawienie szkody wyrządzonej spółce, jeżeli spółka nie wytoczy powództwa o naprawienie wyrządzonej jej szkody w terminie roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę.

Na akcjonariuszu ciąży obowiązek dokonania pełnej wpłaty na akcje oraz jeżeli do akcji przypisany jest obowiązek powtarzających się świadczeń o charakterze niepieniężnym – realizacja tych świadczeń.

Inne rodzaje pap. Wart. Wydawanych przez spółki akcyjne: Spółka akcyjna, oprócz akcji, może wydawać inne papiery wartościowe. Należą do nich:

1. świadectwa tymczasowe wydawane na poświadczenie dokonania częściowej wpłaty na akcje na okaziciela. Świadectwo tymczasowe inkorporuje takie same prawa jak akcja. Z chwilą dokonania pełnej wpłaty na akcje podlegają one wymianie na akcje na okaziciela (art. 335 k.s.h.);

2. świadectwa założycielskie dające prawo do zysku w spółce, wydawane założycielom spółki za zasługi poniesione przy zawiązaniu spółki. Mogą być wydawane na okres nie dłuższy niż dziesięć lat od chwili zarejestrowania spółki;

3. świadectwa użytkowe powstające z umorzenia akcji w pełni opłaconych. Świadectwa użytkowe nie posiadają wartości nominalnej, mogą być imienne i na okaziciela. Jeśli nic innego nie wynika ze statutu spółki, to uczestniczą one na równi z akcjami w podziale dywidendy oraz w podziale nadwyżki majątku spółki pozostałej po pokryciu wartości nominalnej akcji. Uprawniony ze świadectwa użytkowego nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania związane z umorzoną akcją i nie przysługują mu żadne inne prawa udziałowe.

Akcje

1. Prawo do akcji (PDA) – prawo majątkowe, przysługujące akcjonariuszom w odniesieniu do akcji nowej emisji danej spółki akcyjnej, powstające z chwilą dokonania przydziału tych akcji i wygasające z chwilą zarejestrowania akcji w depozycie papierów wartościowych[1]. Wartość (cena) prawa do akcji jest ściśle powiązana z wartością (ceną) akcji już objętych przez nich w ofercie publicznej tejże spółki, aczkolwiek niedopuszczonych jeszcze do obrotu giełdowego (np. z uwagi na jeszcze nieuprawomocnienie ewidencyjne nowych serii tychże akcji). Prawa do akcji stanowią "czasowy substytut" akcji danej spółki, tzn. mogą być notowane na cedule giełdowej od chwili oficjalnego zamknięcia zapisów na w rzeczywistości odpowiadające im akcje. Dzieje się tak celem "wirtualnego przyspieszenia" płynności tych walorów na rynku wtórnym, które z czysto formalnych względów oczekiwać muszą na rejestrację w sądzie faktycznych wyników swoich emisji na rynku pierwotnym. Prawo do akcji jest zamieniane na akcje automatycznie w upublicznionym wcześniej terminie, bez ingerencji akcjonariusza. PDA daje możliwość odsprzedaży akcji przed jej pierwszym notowaniem, wiąże się z tym jednak pewne ryzyko. W wypadku, gdy dana emisja nie dojdzie do skutku, tzn. nowe akcje nie zostaną dopuszczone do obrotu, emitent ma obowiązek odkupić PDA za cenę emisyjną danej akcji, niezależnie od ceny zapłaconej za samo PDA.

2. Prawo poboru (PP) - na rynku kapitałowym - to zasada umożliwiająca co najmniej zachowanie przez dotychczasowych akcjonariuszy proporcjonalnego udziału w kapitale akcyjnym danej spółki akcyjnej po nowej emisji jej akcji. Według tej reguły objęcie przez akcjonariuszy odpowiedniej ilości nowych akcji zależy ściśle od już posiadanego ich stanu ilościowego, i odbywa się w terminie specjalnie wyznaczonym im przez spółkę. Akcjonariusze niezainteresowani nowo emitowanymi walorami tej spółki mogą zbywać swoje prawa poboru osobom trzecim - gotowym wejść w skład jej akcjonariatu albo też chcącym powiększyć swój w nim udział. Czynności te, w przypadku dostępności akcji tejże spółki w obrocie publicznym, zachodzą za pośrednictwem giełdy, tzn. prawa poboru są w określonym czasie notowane na cedule giełdowej, z ceną wyjściową uzależnioną od liczby i rynkowej wartości akcji wszystkich emisji przeprowadzonych przez tę spółkę. W sytuacjach szczególnych (np. akceptowane wejście inwestora strategicznego do akcjonariatu danej spółki akcyjnej), możliwe jest wyłączenie dotychczasowych akcjonariuszy z prawa poboru przy nowej emisji akcji, wskutek podjęcia podczas walnego zgromadzenia akcjonariuszy stosownej uchwały (większością min. 80% procent głosów za).

3. Wzór na teoretyczną wartość prawa poboru

4. Kontrakty terminowe - Futures - instrument finansowy, będący rodzajem umowy, zawartej pomiędzy kupującym (sprzedającym) a giełdą lub izbą rozliczeniową, w której sprzedający zobowiązuje się sprzedać określony instrument bazowy za ściśle określoną cenę w ściśle określonym terminie. Cena, według której strony przeprowadzą transakcje w przyszłości, zwana jest ceną terminową (ang. futures price), zaś dzień, w którym strony zobowiązane są przeprowadzić transakcję, to data rozliczenia (ang. settlement date) lub data dostawy (ang. delivery date).

Rodzaje kontraktów futures:

1. walutowy,

2. procentowy,

3. indeksowy,

4. towarowy.

Możliwości wykorzystania tych instrumentów to:

1. hedging – zabezpieczenie ceny planowanego lub obecnego portfela,

2. arbitraż – wykorzystanie chwilowej nierównowagi na rynku w celu zrealizowania zysku bez ryzyka,

3. spekulacje – otwieranie pozycji na rynku derywatów w celu zrealizowania zysku.

Wycena k. futures:

1. W zależności od typu kontraktu i przewidywanych wydarzeń w okresie życia kontraktu wyróżnia się następujące wzory na wycenę kontraktów futures:

2. kontrakt futures zawarty na Instrument bazowy nie wypłacający dywidendy

f – cena kontraktu futures

s– cena bieżąca (w zawarcia kontraktu) instrumentu bazowego

r– Stopa procentowa wolna od ryzyka (zwyczajowo podawana jest w stosunku rocznym)

t – czas do wygaśnięcia kontraktu terminowego

Opcje – instrument finansowy o niesymetrycznym profilu wypłaty. Może być przedmiotem obrotu na giełdzie.

1. Opcja (w klasycznym rozumieniu) daje jej posiadaczowi („nabywcy”) prawo (lecz nie obowiązek) do nabycia (w przypadku opcji kupna – ang. call) lub sprzedaży (w przypadku opcji sprzedaży – ang. put) danego dobra po z góry określonej cenie. Prawo to może być zrealizowane w dniu wygaśnięcia opcji (opcja europejska) lub w dowolnym dniu od daty zawarcia kontraktu opcyjnego do daty wygaśnięcia włącznie (opcja amerykańska), ew. w kilku ściśle określonych datach (opcja bermudzka).

2. W przeciwieństwie do nabywcy, sprzedający opcję („wystawca”) jest zobowiązany do sprzedania lub zakupu danego dobra od nabywcy opcji, jeżeli ten uzna, że zechce z posiadanego prawa skorzystać (czyli uzna wykonanie opcji za opłacalne). W praktyce opcja zostaje zrealizowana, jeśli przewidywana przez nią cena jest lepsza niż cena oferowana na wolnym rynku w danym czasie. Zysk nabywcy opcji jest wówczas równy różnicy między ceną rynkową, a ceną realizacji opcji.

3. Z tego względu w wielu wypadkach rozliczenie opcji odbywa się nie poprzez zawarcie faktycznej transakcji do której opcja uprawnia (rozliczenie rzeczywiste), lecz jedynie przez wypłatę posiadaczowi opcji przez wystawcę sumy pieniężnej, odpowiadającej w/w różnicy cen (rozliczenie nierzeczywiste). Z reguły rozliczenie rzeczywiste stosuje się w przypadku towarów oraz obligacji. W przypadku innych aktywów, częściej spotykane jest rozliczenie nierzeczywiste.

4. W zamian za nabycie opcji nabywca płaci wystawcy cenę, zwaną premią opcyjną. Wartość opcji silnie zależy nawet od niewielkich wahań notowań przedmiotu transakcji, ponadto zależy ona od różnych innych czynników, dlatego wartość opcji trudno jest wyceniać. Istnieją różne metody i modele określania ceny opcji.

Każda opcja jest kontraktem pomiędzy dwoma podmiotami, niezależnie od miejsca zawarcia tego kontraktu. Kontrakt opcyjny może zawierać różne zapisy, ale minimalnie musi zawierać następujące informacje:

1. jakie prawo daje posiadaczowi opcja, czy jest to opcja dająca prawo kupna czy prawo sprzedaży,

2. sposób rozliczenia (rzeczywisty czy nierzeczywisty),

3. instrument bazowy opcji,

4. ilość instrumentu bazowego (np. 100 akcji spółki XYZ, 1 mln $),

5. cenę wykonania, która jest ceną po jakiej będzie dokonana transakcja w momencie wygaśnięcia opcji,

6. przy rozliczeniu nierzeczywistym – sposób wyznaczania ceny rozliczeniowej (rynkowej)

7. datę wygaśnięcia opcji,

8. datę lub daty możliwego wykonania (jeśli opcja nie jest europejska),

9. standard kwotowania opcji na rynku – np. w przypadku opcji giełdowych zazwyczaj stosowane są mnożniki np. 100 lub 10 (na GPW opcje na indeks WIG 20 kwotowane są z mnożnikiem 10), mnożąc kurs opcji przez mnożnik otrzymujemy premię za jaką są handlowane opcje,

10. w przypadku opcji egzotycznych – dokładną funkcję wypłaty, tj. wzór lub algorytm wyliczania wartości kwoty rozliczenia z tytułu wykonania opcji.

Główny podział opcji wygląda następująco:

1. Opcje na rynku regulowanym.

   1. opcje na akcje

   2. opcje na towary

   3. opcje na obligacje i stopę procentową

   4. opcje na indeksy

   5. opcje na kontrakty futures

   6. opcje na waluty

   7. opcje na rynku nieregulowanym (OTC) :

   8. opcje na stopę procentową

   9. opcje na waluty

   10. opcje na swapy

2. Podział opcji ze względu na moment wykonania:

   1. opcja europejska – może być wykonana tylko w momencie wygaśnięcia,

   2. opcja amerykańska – może być wykonana przed terminem wygaśnięcia,

   3. opcja egzotyczna – opcja która może być wykonana tylko w ściśle określonych warunkach i przy zachowaniu szeregu warunków.

Na wartość opcji wpływ mają następujące czynniki:

1. cena instrumentu bazowego – im wyższa cena instrumentu bazowego, tym wyższa wartość opcji kupna; odwrotnie dla opcji sprzedaży;

2. cena wykonania – cena po jakiej nabywca opcji kupna/sprzedaży może nabyć/sprzedać instrument bazowy opcji;

3. czas pozostający do wygaśnięcia opcji – im dłuższy czas pozostający do wygaśnięcia opcji, tym większa wartość czasowa opcji;

4. zmienność ceny instrumentu podstawowego – jest miarą niepewności odnośnie do przyszłych zmian tej ceny. Zmienność można wyznaczyć obliczając odchylenie standardowe dla ceny instrumentu na podstawie danych przeszłych;

5. wysokość stóp procentowych – wzrost stopy procentowej wolnej od ryzyka prowadzi do spadku cen opcji sprzedaży i wzrostu wartości opcji kupna[1];.

Wartość opcji może być wyliczona poprzez zastosowanie metod wyceny opartych na następujących współczynnikach:

1. bieżącej ceny instrumentu bazowego,

2. ceny rozliczenia opcji,

3. kosztu utrzymywania otwartej pozycji, wliczając utracone odsetki i dywidendy,

4. czasu do wygaśnięcia opcji,

5. przewidywanej przyszłej zmienności ceny instrumentu bazowego.

Ze względu na wartość opcji w okresie jej "życia" wyróżnia się opcje typu:

1. In the money (opcja w cenie, opcja w pieniądzu) - jest to taka opcja, której wykonanie jest opłacalne. W zależności od typu: Opcja sprzedaży czy też Opcja kupna cena bieżąca instrumentu bazowego jest odpowiednio niższa lub wyższa od ceny wykonania opcji

2. At the money [2] - jest to taka opcja, której wykonanie ma neutralny wpływ dla inwestora. Cena bieżąca instrumentu bazowego jest równa, lub też nieznacznie się różni od ceny wykonania opcji

3. Out the money (opcja poza ceną, opcja poza pieniądzem) - jest to taka opcja, której wykonanie nie jest opłacalne. W zależności od typu: Opcja sprzedaży czy też opcja kupna cena bieżąca instrumentu bazowego jest odpowiednio wyższa lub niższa od ceny wykonania opcji

1. Jednostka indeksowa - syntetyczny instrument finansowy, należący do instrumentów pochodnych, służący inwestowaniu w indeksy giełdowe bez potrzeby nabywania akcji spółek wchodzących w skład danego indeksu. Jednostka indeksowa zmienia wartość podobnie do indeksu giełdowego, który jest dla niej bazą, ale nie dokładnie zgodnie z nim, bo oprócz wartości indeksu, cenę jednostki kształtują siły popytu i podaży na rynku jednostek indeksowych. Nabywcy jednostki, zajmujący długą pozycję, zyskują na wzroście jej wartości, zaś wystawcy, zajmujący krótką pozycję, na jej spadku. Wystawca w celu otwarcia swojej pozycji musi założyć wstępny depozyt zabezpieczający, który oprócz zabezpieczania zmienności instrumentu, pozwala także na rozliczanie. Jednostka indeksowa jest rozliczana codziennie, metodą marking-to-market. W przypadku spadku depozytu poniżej wysokości depozytu właściwego wystawca jest zmuszony uzupełnić depozyt do wysokości wstępnego. Jednakże, w przypadku spadku wartości indeksu, czyli uzyskania zysku przez wystawcę, nie może on wypłacić sobie nadwyżki depozytu. Nabywca płaci wystawcy cenę jednostki indeksowej wyrażoną w pieniądzu, która zasila depozyt zabezpieczający. Aby zamknąć swoją pozycję nabywca może wykonać jednostkę lub sprzedać ją na rynku. Jeśli nie znajdą się chętni na odkupienie jednostki, to wtedy spośród wystawców losuje się jednego, który bez względu na cenę musi jednostkę odkupić. Wystawca może zamknąć swoją pozycję tylko przez kupno indeksu, czyli przez zajęcie pozycji odwrotnej. Ponosi on także większe zyski i straty, gdyż tylko w jego przypadku jest stosowana dźwignia finansowa - dzięki wpłacaniu depozytu zabezpieczającego.

2. Dziwne pojęcia: Free float (akcjonariat rozproszony) przedsiębiorstwa publicznego – ustala się jako stosunek liczby akcji znajdujących się poza posiadaniem dużych inwestorów, nie będących także akcjami zastrzeżonymi (ang. restricted stock), oraz liczby akcji ogółem. Inaczej - wszystkie wolnodostępne akcje znajdujące się w obrocie publicznym[1].

3. Split – obniżenie wartości nominalnej akcji przy jednoczesnym utrzymaniu dotychczasowego kapitału akcyjnego spółki. Split bywa określany podziałem akcji.

4. Insider trading (lub insider dealing) – transakcje papierami wartościowymi notowanymi na rynku giełdowym danej spółki dokonywane przez osoby mające dostęp do informacji niejawnych dotyczących tej spółki i wykorzystujące te informacje do osiągnięcia prywatnego zysku.

5. Wash trade (nie mylić z wash sale) – termin określający nielegalne praktyki w handlu papierami wartościowymi na rynku publicznym. Wash trade polega na jednoczesnej sprzedaży i kupnie instrumentu, mającej na celu sztuczne ustalenie ceny bądź wolumenu handlowanego waloru. W założeniu ma to wpłynąć na zachowania pozostałych uczestników rynku – skłonić ich do sprzedaży po zaniżonej lub kupna po zawyżonej w ten sposób cenie i osiągnięcia korzyści własnych

6. Blue chips to spółki o największej kapitalizacji i największej wartości obrotu na giełdzie. Są to spółki o dużym znaczeniu dla poszczególnych sektorów lub całej gospodarki i najczęściej uwzględnia się je w składzie podstawowych indeksów giełdowych. W przypadku giełdy warszawskiej do takich spółek można zaliczyć m.in.: Telekomunikację Polską SA, PKN Orlen SA czy PeKaO SA. Wszystkie te spółki mają bardzo dużą kapitalizację, dużą płynność i wchodzą w skład indeksu WIG20.

7. Krótka sprzedaż to sprzedaż akcji, których nie posiadamy. Aby zawrzeć taką transakcję, należy najpierw pożyczyć papiery wartościowe za pośrednictwem biura maklerskiego. Pożyczone papiery inwestor musi zwrócić w określonym terminie, najczęściej odkupując je na giełdzie. Operacja tak jest opłacalna w przypadku spadku cen akcji danego waloru.

8. Jest to odległość pomiędzy najlepszym zleceniem kupna, czyli zleceniem o najwyższej cenie, a najlepszym zleceniem sprzedaży, czyli zleceniem o najniższej cenie. Jeżeli papier jest notowany w punktach (np. kontrakty terminowe na indeksy), to spread jest zwykłą różnicą pomiędzy limitami wyżej określonych zleceń. W przypadku papierów, które są notowane w walucie, czyli po prostu w złotówkach, spread jest obliczany jako iloraz różnicy ceny zlecenia sprzedaży i ceny zlecenia kupna do ceny zlecenia kupna.

9. Strategie na rynku akcji

   1. Long Call

   2. Long Put

   3. Married Put

   4. Protective Put

   5. Covered Call

   6. Cash Secured Put

   7. Bull Call Spread

   8. Bear Put Spread

   9. Collar

   10. Long Straddle

   11. Long Strangle

Trochę historii:

• 12 kwietnia 1991 r. – Minister Przekształceń Własnościowych i Minister Finansów reprezentujący Skarb Państwa podpisali akt założycielski Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie.

• 16 kwietnia 1991 r. – odbyła się pierwsza sesja giełdowa z udziałem 7 domów maklerskich, na której notowano akcje 5 spółek: Tonsilu, Próchnika, Krosna, Kabli, i Exbudu. Sesje odbywały się raz w tygodniu.

• 10 października 1994 r. – formalne przyjęcie do Światowej Federacji Giełd

• 17 listopada 2000 r. – uruchomiono Nowy System Giełdowy Warset.

Władze GPW:

• Walne zgromadzenie

• Rada nadzorcza, zwana Radą Giełdy

• Zarząd, zwany Zarządem Giełdy

Organizacja rynku kapitałowego.

• Giełda Papierów Wartościowych - centralny punkt rynku kapitałowego, w którym zawierane są transakcje.

• Domy (biura) maklerskie - uczestnicy rynku zawierający transakcje papierami wartościowymi dopuszczonymi do obrotu publicznego.

• Inwestorzy (indywidualni i instytucjonalni) - kupujący i sprzedający papiery wartościowe za pośrednictwem domów maklerskich.

• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych - instytucja, w której rozliczane są transakcje giełdowe, oraz przechowywane są (w postaci elektronicznej) papiery wartościowe.

• Komisja Nadzoru Finansowego - organ nadzorujący czuwający nad prawidłowym funkcjonowaniem rynku.

Zgodnie z Ustawą o obrocie instrumentami finansowymi działalność maklerska obejmująca czynności związane z obrotem papierami wartościowymi może być dokonywana na rynku regulowanym wyłącznie za pośrednictwem firm inwestycyjnych. Pośrednikami w obrocie giełdowym są firmy inwestycyjne, czyli domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską i zagraniczne firmy inwestycyjne prowadzące działalność na terytorium Polski. Każdy inwestor uczestniczący w publicznym obrocie na rynku regulowanym powinien otworzyć rachunek papierów wartościowych w firmie inwestycyjnej.

Dom maklerski działa na rynku kapitałowym:

• na rachunek klienta - usługi brokerskie,

• na rachunek własny - działalność dealerska.

Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi określa następujące zadania Giełdy Papierów Wartościowych:

1. koncentrację podaży i popytu na instrumenty finansowe, będące przedmiotem obrotu na danym rynku, w celu kształtowania ich powszechnego kursu;

2. bezpieczny i sprawny przebieg transakcji;

3. upowszechnianie jednolitych informacji o kursach i obrotach instrumentami finansowymi, które są przedmiotem obrotu na danym rynku organizowanym przez tę spółkę.

Spółki chcą uzyskać status spółek publicznych ze względu na następujące korzyści:

• większy dostęp do różnych źródeł kapitału poprzez emisję akcji, obligacji, papierów dłużnych,

• większą wiarygodność,

• lepsze postrzeganie spółki przez kontrahentów w związku z dużą przejrzystością informacyjną (obowiązkowe sprawozdania finansowe, obowiązkowe komunikaty o ważnych zmianach i decyzjach spółki),

• większy prestiż,

• atrakcyjność dla inwestorów wynikającą z większej płynności akcji,

• możliwość rozwoju poprzez połączenie się z inną spółką lub przejęcie: słynnymi połączeniami na Giełdzie Papierów Wartościowych były m.in. Asseco z Prokomem, Pekao z BPH, Vistuli z Wólczanką. Przejęcie Kruka przez Vistulę & Wólczankę.

Oprócz korzyści wynikających z wprowadzenia spółki na giełdę istnieją oczywiście koszty i obowiązki wynikające z przeprowadzenia takiej operacji. Należą do nich:

• Koszty finansowe - oblicza się, że średni koszt wprowadzenia spółki na giełdę wynosi około 5% wartości emisji pozyskanego kapitału.

• Obowiązki informacyjne - raporty finansowe, informacje o ważnych wydarzeniach, dzięki czemu konkurencja ma szeroki dostęp do informacji o spółce.

• Podział władzy między nowych akcjonariuszy.

• Możliwość wrogiego przejęcia przez inną spółkę.

Każda spółka notowana na giełdzie emituje akcje. Emisji nowych akcji dokonuje się na jeden z trzech sposobów:

1. emisja z ceną sztywną,

2. emisja z ceną minimalną,

3. emisja z ceną sztywną i redukcją zamówień.

   1. Emisja akcji z ceną sztywną polega na sprzedaży akcji po sztywnej, ustalonej wcześniej cenie, według zasady "kto pierwszy, ten lepszy". Oznacza to, że akcje są sprzedawane wszystkim chętnym, według kolejności złożonych zamówień. Sprzedaż trwa do wyczerpania akcji. Należy pamiętać, że przy tej metodzie wielkość zleceń złożonych przez inwestorów nie jest redukowana. W latach 1993-1994, kiedy na giełdzie w Warszawie trwała wielka hossa, kolejki w POK-ach ustawiały się często na kilka dni, a nawet tygodni przed terminem rozpoczęcia sprzedaży. W Punktach Obsługi Klientów sprzedaż trwała bardzo krótko - czasami tylko kilka godzin. Z punktu widzenia inwestora zaletą sprzedaży akcji tego typu jest to, że od razu wie, ile akcji nabył i za jaką kwotę. Dla emitenta korzystne jest bardzo szybkie pozyskiwanie kapitału oraz względnie niske koszty. Tą metodą zostały sprzedane akcje pierwszych spółek notowanych na GPW, a jedną z ostatnich takich emisji była sprzedaż akcji Domplastu.

   2. Emisja akcji z ceną minimalną polega na tym, że konsorcjum, które podjęło się sprzedaży akcji na rynku pierwotnym, i emitent ustalają minimalną cenę, po której są gotowe sprzedać akcje. Oznacza to, iż ustalona jest tylko dolna granica ceny akcji. Inwestorzy dokonują zapisów na akcje nowej emisji w POK-ach, podając cenę równą cenie minimalnej lub wyższą. Ceny poniżej minimalnej w ogóle nie są przyjmowane. Inwestor, dokonując zapisu na akcje, składa swoją ofertę - "po jakiej cenie jestem gotowy kupić akcje danej spółki". Niezależnie od złożonej ceny zapisów, wszyscy nabędą akcje po jednakowej, ustalonej przez emitenta cenie. Ustalenie limitu ceny i stopy redukcji dokonuje się na specjalnej sesji na giełdzie, gdzie, na podstawie złożonych zleceń zakupu, ustala się kurs akcji zgodnie z regułami systemu kursu jednolitego. Z tą różnicą, że w przypadku nadwyżki popytu nad podażą wszystkie zapisy z ceną równą cenie ustalonej są redukowane proporcjonalnie. Według tej samej zasady mogą być sprzedawane również akcje w drodze subskrypcji, czyli dokonywania zapisów na specjalnych formularzach. Należy pamiętać, iż każda osoba, która zapisuje się na akcje nowej emisji, musi mieć konto w domu maklerskim lub dokonać wpłaty na wskazane konto środków w wysokości odpowiadającej wartości składanego zapisu. Po ustaleniu ceny inwestor dostanie zwrot środków pieniężnych stanowiących nadwyżkę wynikającą z różnicy pomiędzy ceną jego zapisu a ceną ustaloną.

   3. Emisja akcji z ceną sztywną i redukcją zamówień polega na sprzedaży akcji po ustalonej cenie. Jednak inaczej niż przy emisji akcji ze sztywną ceną, tutaj nie występuje sytuacja "kto pierwszy, ten lepszy". Biura maklerskie przyjmują przez pewien czas, na przykład tydzień czy dwa, zapisy na akcje. Przydział akcji inwestorom następuje na dodatkowej sesji GPW. Przy dużym popycie następuje proporcjonalna redukcja zleceń. W historii GPW bywały przypadki, kiedy redukcja wynosiła ponad 90%, na przykład podczas drugiej oferty akcji PKN Orlen redukcja wyniosła 93%. Najbardziej popularnym sposobem określenia ceny, po jakiej zostaną sprzedane emitowane akcje, jest budowanie książki popytu.

Warunki dopuszczenia akcji do obrotu regulowanego

1. Do obrotu giełdowego mogą być instrumenty finansowe, o ile

   1. -został sporządzony odpowiedni dokument informacyjny, zatwierdzony przez właściwy organ nadzoru chyba, że sporządzenie lub zatwierdzenie dokumentu informacyjnego nie jest wymagane;

   2. - ich zbywalność nie jest ograniczona;

   3. - w stosunku do ich emitenta nie toczy się postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne.

   4. W przypadku dopuszczania do obrotu giełdowego akcji powinny one spełniać dodatkowo następujące warunki:

   5. - iloczyn liczby wszystkich akcji emitenta i prognozowanej ceny rynkowej tych akcji, a w przypadku gdy określenie tej ceny nie jest możliwe – kapitały własne emitenta, wynoszą równowartość w złotych co najmniej 10.000.000 euro

   6. - w posiadaniu akcjonariuszy, z których każdy uprawniony jest do wykonywania mniej niż 5% głosów na walnym zgromadzeniu emitenta, znajduje się co najmniej: 15% akcji objętych wnioskiem o dopuszczenie do obrotu giełdowego lub 100.000 akcji objętych wnioskiem o dopuszczenie do obrotu giełdowego o wartości równej co najmniej 1.000.000 euro, liczonej według ostatniej ceny sprzedaży lub emisyjnej