ROZRZĄD:rów.dynam.P=m*b;Systematyka rozrządu:1 W zaleznosci od umieszczenia zaworow w głowicy:-dolnozaworowy-gornozaworowy- mieszany;2 od liczby zaworow na cylinder:-min 2 zawory-max 6 zaworow;
3 od sposobu napedu zaworu:-mechaniczny-naped mechaniczny bezpośredni-naped hydrauliczny-elektromagnetyczny;4 umieszczenia walka rozrządu:-w dolnej plycie kadłuba-w gornejplycie-w dolnej plycie głowicy-
w gornej plycie;5 od napedu walka rozrządu;-jedna lub dwoma parami kol zębatych-lancuszkiem rozrządu-paskiem zębatym;6 od ustawienia krzywek rozrządu:-walki o stalympoł.krzywek-o zmiennympoł.krzywek lub
o zmiennym skoku krz.;7 od technologii wykonania walu:-stalowy kuty-zeliwnyodlewany-wykonany z preta o jednakowej sr. Elementy układu rozrządu: wałek rozrządu; popychacz; laska popychacza; dźwigienka
zaworowa; oś dźwigienek zaworowych; układ regulacji luzu zaworowego; zawór; prowadnica zaworu; gniazdo zaworowe; sprężyna zaworowa; zamek; talerzyk sprężyny zaworowej. Usytuowanie wałka rozrządu: w
dolnej płycie kadłuba; w górnej płycie kadłuba; w płycie głowicy; na głowicy. Przekroje kanałów i zaworów:$\mathbf{pole\ swob.przep.zaworu:}F_{s} = \frac{F_{t}*C_{\text{sr}}}{v}\mathbf{,pole\ swob.kanalow}F_{k} = \frac{F_{t}*c_{\text{sr}}}{v_{k}}\mathbf{\text{sr.kanalu\ }}d_{k} = \sqrt{\frac{{4F}_{k}}{\pi} + d_{\text{tz}}^{2}}$.
Układ hydr. Napedu zaworow umożliwia kształtowanie:-odcinka wzniosu zaworow-katow otwierania i zamykania zaworow.Wały rozrządu: Materialy:-stal do nawęglania lub stopowa z dodatkiem Cr-nawegla się i
hartuje jedynie krzywki i czopy-twardosc 54-64HRC,gł.warswty 1,5-2,5 mm-Odlewany z zeliwa stopowego z dodatkiem chromu-twardosc pow roboczych uzyskuje się przez tzw.odbielanie polega na szybkie chłodzenie
-wydzielanie cementytu- wały z nasadzonymi krzywkami i czopami- inny mat wału i elementów. Wały wsuwane do czopa: dczopa > 2(r+h) (h-skok krzyw,r-promień podstawy krzyw).OblWał przenosi 3-5% wartości
momentu,obliczamy go na strzalke ugięcia f<0,05mm $f = \frac{\sum_{}^{}s}{\text{EJ}}*\frac{a^{2}b^{2}}{3(a + b)}$ $\sum_{}^{}S = S_{1} + \ldots S_{6}$ ,$S_{1} = \left( 0,25 - 0,4 \right)F_{g}\frac{a_{2}}{a_{1}}$ (Fg-pole grzybka zaworu od strony cyl) -siła wywierana na laskę popychacza; $S_{2} = P_{\min}\frac{a_{2}}{a_{1}}$ -siła napięcia
wstępnego przy zamkniętym zaworze; $S_{3} = m_{z}b_{\max}\left( \frac{a_{2}}{a_{1}} \right)^{2}$- siła bezw zaworu i połowy sprężyny; S4 = 0, 5mlbmax-siła bezw połowy laski popychacza; $S_{5} = \frac{\sum_{}^{}{mr^{2}}}{a_{1}^{2}}b_{\max}$- siła bezw zreduk masy dźwigienki zaworowej;
S6=mpbmaqx- siła bezw popychacza; J- moment bezw przek walka; Sw = S1 + ..+S5- siła całk;$P_{w} = \frac{\pi^{2}\text{EJ}}{l^{2}}$ (l-dl laski) -siła wybaczająca laskę; $i = \frac{P_{w}}{S_{w}} = 7 - 10$ .Zawory:wylotowy –temp paracy 600-700stop.-stale żaroodporne
chromowkrzemowe-staleaustenityczne;dolotowy-stale chromowe lub chromowniklowe.Grubosc grzybka zaworu$g = \frac{d_{k}}{2}*\sqrt{\frac{\text{pmax}}{k_{g}}}$.Spręzyny:-docisk popychacza do krzywki-docisk zaworu do gniazda-przy zamykaniu
sprezyna pokonuje opory tarcia zaworu.Minsila docisku dla suwu ssania$P_{z} = p\frac{\pi d_{g}^{2}}{4} = \left( 0,04 - 0,08 \right)\frac{\pi d_{g}^{2}}{4}$ Pmin = (1,5−2)Pz; sila potrz.do pokonania sily bezwl.Pmax = (1, 2 − 2)Pb. Stała sprężyny $c = \frac{P_{\max} - P_{\min}}{h_{g}}$;
średnica drutu $d = \sqrt[3]{\frac{16P_{\max}R}{\pi\tau_{\max}}}$ ,R=0,5dp-promień podziałowy, $\tau_{\max} = 0,58\frac{R_{m}}{n_{m}}$, Rm=1000-1500MPa, nm=2-3, $n_{\text{cz}} = \frac{d^{4}G}{64cR^{3}}$, G=80,000-85,000MPa; Lz = (ncz+2)d + (ncz+1)s -dł sprężyny przy otwartym zaworze,
s=0,5-2,0-luz między zwojami;L=Lz+hz – dł spręż przy zaw zamkn; $L_{0} = L + h_{0}\frac{P_{\max}}{p_{\max} - P_{\min}}$, (h0- ugięcie wstępne)-dł swob spręż;
Układy zasilania ZI:reg.silnika:-ilosciowa(staly skład mieszaniny λ=const,zmienna ilość mieszaniny dławienie ZI-jakosciowa-stala ilość mieszaniny zmienny skład (ZS)-mieszana zmienna ilość i zmienny skład(niektóre ZS).
Wtrysk: Sterowanie ilości paliwa:-na podstawie polozenia przepustnicy-cisnieniem za przepustnica-na podstawie natężenia przepływu powietrza.Systemy wtryskowe: SPI(single piony injection),MPI(multi point injection),
GDI(gasolinedirectinjection).Zalety:-rownomierne zasilanie cylindrow mieszanina palna-ograniczenie emisji przez dokładne sterowanie skladem mieszaniny palnej-szybsza reakcja ukl.na zmiany obciążenia i pr.obrotowej
silnika-szybsza reakcja na zmiany parametrow cieplnych silnika i pow.-zmniejszenie niebezpiecz.pozaru. Układy zasilania ZS. Podzial wtryskiwaczy:-mechaniczne-hydrauliczne-elektroniczneelektromagnetyczne
-elektronicznepiezokwarcowe-otwarte-zamkniete. Przeciwcisnienie panujące w komorze spalania:3,5-10MPa-dolne wart.silniki wolnossące-gorne silniki doładowane; war parowania: małe krople(duża pow styku, lepsze
parowanie, mniejszy zasię)-duże krople(duży zasięg, mniejsze parowanie). CHArakterwypl.paliwa $Re = \frac{V*d}{v}Obj.dawki\ paliwa\ V = \frac{2g_{e}N_{e}}{\text{npi}}czas\ wtrysku\ \tau = \frac{\alpha}{2\pi m}$ ,α=12-36°OWK, wydatek wtryskiwacza $g_{w} = \frac{V}{\tau}$,
pole otworków $F_{r} = \frac{g_{w}}{V}$, prędkość wypływu paliwa z rozpylacza $V = \varphi\sqrt{\frac{2\rho}{\rho}}$, ϕ=0,65-0,9-wsp przepływu;
Układy smarowania silników: zad:- zmniejszenie tarcia, -odprowadzenie ciepła, -wymywanie osadów, -poprawa szczelności komory spalania,-zapobieganie korozji podczas postoju silnika;oleje:mineralne-półsyntetyczne
-syntetyczne; Rodzaje układów olejenia: -z mokrą miską olejową,- z suchą miską olejową,- mieszankowe; wydatek pompy $V_{\text{ol}} = \frac{\pi}{4}\left( d_{z}^{2} - d_{w}^{2} \right)b\eta_{p}n$ , ηp = 0, 75 − 0, 9, wym wydatek Vol = νolNe , $d_{w} = \sqrt{d_{k}^{2} + d_{0}^{2}}$ ,
$P_{\min} = p_{\min}\frac{\pi d_{0}^{2}}{4}$ (-pmin- cis pocz otwierania) , $P_{\max} = p_{\max}\frac{\pi d_{0}^{2}}{4}$ (pmax- cis przy którym zawór jest całkowicie otwarty, $C = \frac{P_{\max} - P_{\min}}{h_{k}}$ ( hk=0,25dk); filtry olejowe:- zgróbnego oczyszczenia, dokładnego oczyszczenia;
Chłodzenie silników: -chłodzenie samego silnika,- chłodz oleju silnikowego,- chłodz powietrza doładowującego,- chłodz spalin recyrkulowanych,- chłodz lub podgrzewanie paliw;chłodz powietrzne:- mniejsza masa
silnika(bez chłodnicy,pompy,przewodów),- większa niezawodność silnika,- zmniejsza się zużycie silnika(wyższa temp ścianek, nie wykrapla się para wodna, nie tworzą się kwasy z siarką,- krótszy czas rozgrzewania się silnika,
- instalacja nie wymaga praktycznie obsługi; wady:- wymaga droższych olejów(wyższe temp pracy,- zwiększona hałaśliwość pracy,- konieczność wykonania zeber co podraża koszt wykonania kadłubów i głowic,
- większa moc pobierana przez dmuchawy; chłodz cieczowe pośrednie: -przepływowe,- oiegowe samoczynne,- obieg wymuszone,- chłodz przez odparowanie; -duże zużycie wody,- duża róznica temp na doływie i odpływie,
- duża ilość kamienia kotłowego; $m_{w} = \frac{Q_{\text{ch}}}{C_{w}\left( t_{w} - t_{d} \right)} = \frac{N_{e}}{C_{w}\left( t_{w} - t_{d} \right)}$