32. Skarb państwa w republice

Senat - kompetencje do kierowania sprawami finansowymi państwa, ustalanie wysokości podatków, wskazywanie źródeł dochodu, sprzedaż ziem publicznych(ager publicus).

Cenzorzy(wybr. przez senat)-ustalanie wysokości dochodów państwowych

Kwestorzy-administrowanie skarbem państwowym(aerarium), ściąganie długów

Dochody: tributum (podatek zniesiony z obywateli rzymskich w 167r.p.n.e-dzięki możliwości czerpania dochodów prowincji) oraz stipendium (płacila go ludność podbita, na rzecz wojska. Stipendium pobierał namiestnik prowincji).

Źródła prawa w dominacie-tworzenie prawa w rękach cesarza

-constitutiones (leges-ustawy)

-opinie jurystów ( 5 wybranych:Gaiusa,Papiniana, Paulusa, Ulpiana, Modestyna)

-codex - kodeksy (zbiory konstytucji cesarskich)

Uprawnienia trybuna plebejskiego

-prawo do zwoływania i przewodniczenia na zgromadzeniach plebejskich (ius agendi cum plebe)

-nietykalność na czas sprawowania urzędu (sacrosanctus)

-pomoc obywatelom (pierwotnie wyłącznie plebejuszom) w razie bezprawia i ucisku wyższych urzędników (magistratus cum imperio)

-prawo sprzeciwu (intercessio) wobec decyzji urzędników i swoich kolegów

-od lex Hortensia - możliwość zwoływania i prowadzenia obrad senatu

-od lex Atinia - możliwość zasiadania w senacie (po zakończeniu urzędowania)

W pryncypacie uprawnienia Trybunów przejął Cesarz

37. Procedura ustawodawcza w republice

Od momentu zgłoszenia ustawy (promulgatio), wniosek nie mógł być zmieniany, od momentu zgłoszenia do momentu głosowania musiało upłynąć 24 dni.

Treść lex miała 3 części:

I-praescriptio-info o wnioskodawcy, rodzaj zgromadzenia, dacie głosowania

II-rogatio-zasadnicza część ustawy

III-sanctio-postanowienia dotyczące skutków nieprzestrzegania ustawy

3rodzaje ustaw:

-lex perfecta-nieprzestrzeganie powodowało sankcję nieważności czynności, które regulowała(zakaz wyzwolenia więcej niż 2 niewolników-jak wyzwolił 3 to cały testament był nieważny)

-lex minus quam perfecta-nieprzestrzeganie powodowało nałożenie kary na sprawcę, przy jednoczesnym utrzymaniu w mocy prawnej czynności które regulowała(ponowne zamążpójście wdowy, zostawała ukarana, ale ponowne małżeństwo dalej obowiązywało)

-lex imperfecta-nieprzestrzeganie nie powoduje żadnych niekorzystnych skutków

Skarb państwa w pryncypacie - znajdował się w świątyni Saturna

Skarb państwa : wpływały do niego podatki z prowincji senackich (pogłówne i gruntowe)zarząd w rękach 2 kwestorów, później prefektów

Skarb cesarski: wpływały do niego podatki z prowincji cesarskich (pogłówne i gruntowe) zarząd w rękach procurator Caesaris

Skarb wojskowy: zasilany z podatku spadkowego i podatków obrotowych, zarząd w rękach 3 prefektów

Skarb prywatny cesarza: zasilany przez dochody z domen, kopalń, spadków bezdziedzicznych, skonfiskowanych majątków osób skazanych, nadzór z rękach prokuratorów

Dochody: podatki bezpośrednie, pośrednie, cła, inne środki. Poboru dokonywali urzędnicy państwowi

Następstwo tronu w królestwie

Początkowo króla wybierali ludzie wolni, jeśli kandydat im odpowiadał-akceptowali, jeśli nie-odrzucali. Podczas bezkrólewia wybierano interrexa (spośród senatu) na 5 dni, później następnego i tak dalej, aż do momentu pojawienia się sprzyjających znaków (podczas auspicia) gdy zarządzano wybór króla. Gdy bogowie poprzez pomyślne znaki aprobowali wybór, senat go zatwierdzał. Następnie zgromadzenie ludowe (comitia curiata) podejmowało uchwałę przekazując władzę(imperium) po czym dopiero następowało objęcie przez króla urzędu (inauguratio).