Analiza finansowa
Wstęp.
Istota i znaczenie podstawowych sprawozdań finansowych.
Bilans.
Rachunek zysków i strat.
Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych.
Analiza wskaźnikowa.
Wskaźniki płynności finansowej.
Wskaźniki wspomagania finansowego.
Wskaźniki obrotowości.
Wskaźniki rentowności.
Bibliografia.
Sprawozdania finansowe posiadają bogatą treść ekonomiczną, której pełne poznanie i wykorzystanie w procesie zarządzania wymaga różnokierunkowych powiązań i przekształceń danych liczbowych. Prowadzi to do obliczania odpowiednich wskaźników oraz ich oceny porównawczej i ewentualnie dalszej analizy przyczynowej.
Całość tych działań nosi nazwę analizy wskaźnikowej, która traktowana jest jako rozwinięcie ogólnej analizy danych bilansu oraz rachunku zysków i strat. Obliczone wskaźniki stanowić mogą relacje odpowiednich składników aktywów i pasywów bilansu w przekroju poziomym i pionowym, wyniku finansowego brutto lub netto, jak też relacje między składnikami rachunku zysków i strat oraz bilansu.
W omawianej analizie możliwe jest zastosowanie wielu wskaźników o różnej treści ekonomicznej i różnym znaczeniu informacyjno-analitycznym. Wiele wskaźników jest opartych na podobnych składnikach oraz charakteryzuje ten sam obszar zjawisk ekonomiczno-finansowych. O wartości analizy decydują wskaźniki o dużej pojemności informacyjnej i dlatego dąży się do ograniczenia ich liczby odpowiedniego grupowania.
Rozwinięciem analizy wskaźnikowej może być analiza piramidalna wskaźników syntetycznych, a szczególnie wskaźników rentowności, oparta jest ona na podejściu systemowym. Poszczególne wskaźniki mogą być w toku analizy odpowiednio łączone i dzielone, wskaźniki syntetyczne mogą przekształcać się hierarchicznie w kilka pochodnych wskaźników cząstkowych, i odwrotnie. Prowadzi to do budowy różnych, wzorcowych układów strukturalnych, które nazywane są piramidą wskaźników.
Użyteczność analizy wskaźnikowej zwiększa także szerokie zastosowanie techniki komputerowej. Odpowiednio zaprogramowany system wskaźników, wykazujący automatycznie ich wielkość oraz odchylenia, pozwala na szybką orientację w sytuacji i wynikach finansowych przedsiębiorstwa oraz podejmowanie we właściwym czasie decyzji zarządczych.
1. Istota i znaczenie podstawowych sprawozdań finansowych.
Sprawozdawczość finansowa jako źródło informacji o przedsiębiorstwie służy różnym celom i ma różnych użytkowników. Sprawozdania finansowe identyczne z nazwy zawierają różną treść oraz różnią się formą i układem. W charakterystyce podstawowych sprawozdań finansowych: bilansu, rachunku zysków i strat oraz zestawienia przepływów środków pieniężnych, uwaga skoncentrowana zostanie na kwestiach najistotniejszych, na tym co łączy sprawozdania o tej samej nazwie, a nie na tym co je dzieli.
Bilans.
Bilans stanowi podstawowe sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa prezentujące jego sytuację na określony moment czasowy – jest zatem sprawozdaniem statycznym. Zawiera on informację o poszczególnych składnikach majątku przedsiębiorstwa oraz źródłach jego finansowania. Dane prezentowane w bilansie są danymi zagregowanymi i odzwierciedlają rezultaty wszystkich decyzji oraz zdarzeń gospodarczych, jakie miały miejsce do momentu, które przyjmuje się na koniec danego okresu sprawozdawczego (obrachunkowego). Tym dniem jest zazwyczaj 31 grudnia.1
W niektórych sytuacjach bilans sporządzany jest w ciągu roku obrachunkowego, mamy również do czynienia z przypadkami sporządzania bilansów kwartalnych, a nawet miesięcznych.
Bilans to nie tylko sprawozdanie finansowe, ale także dokument księgowy. Bilans jako dokument księgowy sporządzany jest na koniec okresu obrachunkowego. Stanowi on pewien pomost między dwoma okresami : dla jednego okresu jest bilansem końcowym (bilansem zamknięcia), dla drugiego bilansem początkowym (bilansem otwarcia). Bilans jako dokument sprawozdawczy jest elementem składowym raportu rocznego informującym o stanie majątkowym i o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
Bilans nie wykazuje strumieni pieniężnych, jakie towarzyszą prowadzonej działalności gospodarczej oraz operacjom na rynku kapitałowym. Dlatego też uzupełnieniem bilansu jest rachunek strat i zysków oraz zestawienie przepływów pieniężnych.
Podsumowując można zauważyć, że bilans stanowi raport o kondycji finansowej przedsiębiorstwa, charakteryzując jednocześnie na określony moment czasowy jego strukturę majątkową oraz źródła finansowania majątku. Wartość poznawcza bilansu polega jednak i na tym, że porównując stany początkowe i końcowe możemy stwierdzić określone tendencje zmian. Przykładem tego sprawozdania finansowego będzie Bilans analityczny Spółki Akcyjnej „ALFA”. Analiza wskaźnikowa w dalszej części pracy zostanie przeprowadzona na podstawie danych zawartych w tym bilansie.
Tabela 1. Bilans analityczny Spółki Akcyjnej „ALFA”.
| Wyszczególnienie | Rok ubiegły w mln zł. |
Rok bieżący w mln zł. |
Odchylenie w mln zł. |
|---|---|---|---|
AKTYWA 1. Majątek trwały
2. Majątek obrotowy
|
27 600 50 15 000 12 500 50 22 200 8 600 10 400 2 200 800 200 |
30 400 100 16 750 13 500 50 29 650 10 500 11 350 6 550 720 530 |
2 800 50 1 750 1 000 0 7 450 1 900 950 4 350 -80 330 |
| Razem aktywa | 49 800 | 60 050 | 10 250 |
PASYWA 1. Kapitał własny
2. Zobowiązania długoterminowe 3. Zobowiązania krótkoterminowe
|
19 000 3 500 2 500 13 000 16 800 14 000 4 500 9 000 500 |
24 450 6 950 4 200 13 300 18 800 16 800 5 500 10 500 800 |
5 450 3 450 1 700 300 2 000 2 800 1 000 1 500 300 |
| Razem pasywa | 49 800 | 60 050 | 10 250 |
Źródło: Opracowanie własne.
Rachunek zysków i strat.
Ocena wyniku finansowego wymaga uzupełnienia o wielkości strumieniowe, które są przedstawione w drugim podstawowym – obok bilansu – sprawozdaniu finansowym – rachunku zysków i strat (określanym także jako rachunek wyników). Zadaniem rachunku zysków i strat jest zestawienie poszczególnych rodzajów przychodów uzyskiwanych przez przedsiębiorstwo według źródeł ich powstawania, a także elementów składających się na koszty uzyskania przychodów, strat związanych z prowadzeniem działalności oraz obciążeń podatkowych. Rezultat końcowy rachunku: zysk lub strata, wykazywany w bilansie.
W konstrukcji rachunku zysków i strat wyróżnić można trzy podstawowe poziomy tworzenia wyniku finansowego: eksploatacyjny (operacyjny), finansowy oraz nadzwyczajny. Suma dwóch pierwszych stanowi rezultat działalności gospodarczej. Punktem wyjścia w rachunku zysków i strat są przychody ze sprzedaży, rezultatem końcowym jest wynik finansowy netto. Rachunek zysków i strat ukazuje, w jakim stopniu wynik finansowy przedsiębiorstwa zależy od działalności operacyjnej, a w jakim warunkowany jest przez przychody i koszty finansowe, a także przez sytuacje nadzwyczajne, no i oczywiście przez obciążenia podatkiem dochodowym. Łącznie z bilansem rachunek zysków i strat wykorzystywany jest do konstrukcji różnorodnych wskaźników stanowiących podstawę oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz pomiaru efektywności gospodarowania.
Podsumowując można powiedzieć, że rachunek zysków i strat jest raportem o dokonaniach przedsiębiorstwa w ciągu okresu sprawozdawczego: wszystkie wielkości w tym sprawozdaniu są strumieniami finansowymi sprowadzonymi do konkretnego przedziału czasowego.
Przykładem rachunku wyników jest to oto analityczne zestawienie wyniku finansowego Spółki Akcyjnej „ALFA”. Dane zawarte w tym zestawieniu zostaną wykorzystane w dalszej części pracy.
Tabela 2. Analityczne zestawienie wyniku finansowego Spółki Akcyjnej
„ALFA”.
| Wyszczególnienie | Rok ubiegły w mln zł. | Rok bieżący w mln zł. | Odchylenie w mln zł. |
|---|---|---|---|
Przychody ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług Koszt sprzedanych towarów, wyrobów i usług Wynik brutto ze sprzedaży Koszty sprzedaży i koszty ogólne zarządu Wynik na sprzedaży Pozostałe przychody operacyjne Pozostałe koszty operacyjne Wynik na pozostałej działalności operacyjnej Wynik na działalności operacyjnej ogółem Przychody finansowe |
27 000 15 300 11 700 9 300 3 200 - - - 3 300 4 500 |
29 915 17 385 12 530 9 320 3 530 120 - 150 3 630 8 150 |
2 915 2 085 830 20 330 120 - 150 330 3 650 |
z tego: odsetki uzyskane Koszty finansowe z tego: odsetki do zapłacenia Wynik na operacjach finansowych Wynik na działalności gospodarczej Wynik nadzwyczajny Wynik brutto z tego: wynik na działalności operacyjnej wynik neutralny Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego Wynik netto Podział zysku netto |
- 4 800 3 500 400 3 200 -50 3 050 3 000 100 1 100 1 560 1 560 |
- 7 650 3 853 440 3 700 3 720 3 115 3 218 - 1 200 1 920 1 920 |
- 2 850 353 40 500 3 770 65 218 100 100 360 360 |
z tego: dywidenda do dyspozycji spółki |
730 650 |
745 980 |
15 330 |
Źródło: Opracowanie własne.
Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych.
Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych jest w ścisłym związku z bilansem oraz rachunkiem zysków i strat. Jest ono sporządzane częściowo na podstawie danych w nich zawartych, częściowo w oparciu o dodatkowe informacje z ewidencji księgowej. Celem tego sprawozdania jest wskazanie przyczyn zmian sytuacji finansowej, czego nie podaje bilans i rachunek zysków i strat. Jego analiza daje pogląd na rezultaty prowadzonej polityki finansowej, ułatwia sporządzenie planów finansowych w dostosowaniu do założeń strategii rozwojowej, a także pozwala na późniejszą kontrolę ich realizacji. Zgodnie z zawartym w ustawie zakresem przepływy klasyfikowane są według trzech rodzajów działalności. Pierwsze to przepływy z działalności operacyjnej (są to głównie transakcje gotówkowe, brane pod uwagę przy ustalaniu zysku ze sprzedaży oraz zmiany w bieżących aktywach i pasywach). Drugie to przepływy z działalności inwestycyjnej (w ich skład wchodzą wpływy i płatności związane z nabywaniem i sprzedażą składników majątku trwałego, udzielaniem pożyczek, otrzymywaniem dywidend i odsetek). I trzecie to przepływy z działalności finansowej (obejmują one wpływy i wydatki związane z powiększeniem kapitału własnego i płatnością dywidend na rzecz właścicieli oraz zaciąganiem kredytów i pożyczek oraz ich obsługę).
Sprawozdanie z przepływów środków pieniężnych przedstawia obraz strumieni gotówkowych poprzez wskazanie źródeł pochodzenia zasobów gotówkowych (wpływy gotówkowe) oraz ich wykorzystania (wydatki gotówkowe). Różnica między wydatkami i wpływami to zmiana stanu gotówki, która dodana do gotówki początkowej daje gotówkę na koniec okresu.
Podsumowując to sprawozdanie można stwierdzić iż, jest ono pożyteczne pod wieloma względami, jednak nie zawiera informacji niezbędnych do określenia kondycji finansowej i stwierdzenia, czy przedsiębiorstwo jest rentowne.
Między tymi trzema sprawozdaniami finansowymi zachodzą oczywiście określone powiązania. Wynik finansowy netto z rachunku zysków i strat wykazywany jest w bilansie. Koszty finansowe pozostają w ścisłej relacji z wysokością kredytów i pożyczek, podobnie jak przychody finansowe z finansowymi składnikami majątku trwałego. Sprawozdanie z przepływów finansowych bazuje między innymi na informacjach zawartych zarówno w rachunku wyników, jak i w bilansie. Porównując stan początkowy i końcowy poszczególnych pozycji bilansu możliwe jest ustalenie zmian w składnikach majątkowych. Dane te uzupełniane o informacje z rachunku wyników oraz zapisów księgowych pozwalają wyodrębnić przepływy środków pieniężnych w ramach poszczególnych działalności przedsiębiorstwa oraz określić nadwyżki finansowe netto w każdej z tych działalności.
2. Analiza wskaźnikowa.
Analiza wskaźnikowa kondycji finansowej przedsiębiorstwa to rozwinięcie wstępnej analizy podstawowych dokumentów finansowych, oparta na badaniach wzajemnych relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi elementami bilansu oraz rachunku zysków i strat.
Wskaźnikowa analiza sytuacji finansowej jest zalecana z wielu powodów, a przede wszystkim dlatego, że:
charakteryzuje różne aspekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa i umożliwia osobie z zewnątrz ocenę kondycji finansowej,
celowo dobrany zestaw wskaźników umożliwia badanie trendów i progresji na przestrzeni co najmniej kilku lat,
stwarza szansę porównań z przeciętnymi wskaźnikami dla branży, grupy przedsiębiorstw, podobnych przedsiębiorstw, a także ze wskaźnikami konkurentów w określonym momencie,
wskazuje sposoby, możliwości i niezbędne usprawnienia – jest to konieczne, jeśli organizacja jest zarządzana mniej efektywnie niż konkurencyjne firmy,
może wyjaśnić spadek zysku i potencjalne możliwości jego wzrostu.
Wskaźniki finansowe mogą być klasyfikowane na wiele sposobów, wszystko zależy od prowadzącego i celu analizy. Przydatność analizy wskaźnikowej zależy w dużym stopniu od właściwego doboru wskaźników do oceny określonych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Wskaźniki finansowe służące do oceny kondycji finansowej firmy zazwyczaj ujmuje się w grupach o zbliżonej treści ekonomicznej i prezentuje w zestawach wykorzystywanych do oceny poszczególnych dziedzin działalności przedsiębiorstwa. Najbardziej typowe jest wyróżnienie następujących zespołów wskaźników:
wskaźniki płynności finansowej,
wskaźniki wspomagania finansowego,
wskaźniki obrotowości,
wskaźniki rentowności.
Analiza wskaźnikowa to raczej bardzo pobieżna ocena sytuacji finansowej firmy. Podstawową ich zaletą jest to, że pozwalają identyfikować mocne i słabe strony przedsiębiorstwa, a także mogą być źródłem informacji o szansach i zagrożeniach w jego działalności bieżącej i rozwojowej.
2.1. Wskaźniki płynności finansowej.
Wskaźniki płynności charakteryzują zasoby majątku obrotowego (kapitału pracującego), stanowiącego podstawę bieżącej działalności przedsiębiorstwa oraz stopień jego wypłacalności. Wśród wskaźników płynności wyróżnić należy:
wskaźnik bieżącej płynności,
wskaźnik szybkiej płynności,
wskaźnik wypłacalności środkami pieniężnymi,
wskaźnik ogólnej płatności.
Każdy z tych wskaźników uwzględnia różny zakres środków płatniczych – od całości majątku obrotowego do najbardziej płynnych środków pieniężnych.2
Uzupełnieniem wyżej wymienionych wskaźników mogą być następujące wskaźniki:
wskaźnik dynamiki płynności bieżącej (uwzględnia tylko środki pieniężne),
wskaźnik dynamiki płynności bieżącej i poszerzonej (liczony poza środkami pieniężnymi, także z należnościami, łatwo zbywalnymi zapasami wyrobów gotowych i towarów),
wskaźnik dynamiki płynności bieżącej (wskaźnik skonstruowany jedynie z uwzględnieniem środków pieniężnych i należności).
a). Wskaźnik bieżącej płynności.
Wskaźnik ten jest podstawowym miernikiem zdolności przedsiębiorstwa do spłacenia wszystkich jego zobowiązań bieżących przez upłynnienie posiadanych zasobów majątku obrotowego. Im jest on wyższy, tym lepszy. Jednak zbyt wysoki może wskazywać na niedostatecznie efektywne wykorzystanie wolnych zasobów majątkowych. Niski poziom to trudności płatnicze przedsiębiorstwa. Jego wysokość waha się w granicach od 1,5 do 2,0. Obniżenie wskaźnika poniżej 1,2 to zagrożenie bezpieczeństwa finansowego firmy. Omawiany wskaźnik, ujęty jest poniższym wzorem, zilustrowany liczbowymi z bilansu (tabela 1.).
Majątek obrotowy
Wskaźnik bieżącej płynności =
Zobowiązania bieżące
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
0,179
Powyższe wyniki wskazują na zadawalającą sytuację finansową przedsiębiorstwa w ciągu roku (mieszczą się w granicach przedziału).
Ze wskaźnikiem bieżącej płynności wiąże się ustalana wielkość majątku obrotowego, która może być zaangażowana w bieżącej działalności gospodarczej, tzw. kapitału pracującego. Wielkość tego kapitału, a szczególnie wzrost świadczy o umocnieniu się pozycji finansowej przedsiębiorstwa. Potwierdzeniem tego może być także relacja kapitału pracującego do całości aktywów. W prezentowanym przykładzie wielkości te kształtują się następująco:
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
majątek obrotowy 22 200 29 650
- zobowiązania bieżące 14 000 16 800
kapitał pracujący 8 200 12 850 4 650
kapitał pracujący 0,049
aktywa ogółem
Nastąpił wzrost kwoty kapitału pracującego o 4 650 oraz podwyższenie jego udziału w stosunku do całości aktywów o 4,9%. Ocena jest pozytywna.
b). Wskaźnik szybkiej płynności.
Wskaźnik wyraża możliwość spłaty zobowiązań przedsiębiorstwa na podstawie łatwiej dostępnych do rozliczeń finansowych składników majątku obrotowego. Wskaźnik ten powinien kształtować się na poziomie 1,0. Niski poziom tego wskaźnika przy wysokim poziomie wskaźnika bieżącej płynności świadczy o znacznym zamrożeniu środków w zapasach, wysoki poziom to nadmierne gromadzenie środków pieniężnych na rachunkach bankowych. Wskaźnik ten przedstawia się następująco:
Majątek obrotowy – zapasy – rozliczenia międzyokresowe
Wskaźnik szybkiej płynności =
Zobowiązania bieżące
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
0,151
Poziom wskaźnika jest dobry.
c). Wskaźnik wypłacalności środkami pieniężnymi.
Wskaźnik ten jest relacją najbardziej płynnych środków pieniężnych. Wyjaśnia, jaką kwotę wymagalnych zobowiązań pokryć może przedsiębiorstwo z bezpośrednio dostępnych środków płatniczych. Nie przesądza jednak o stopniu wypłacalności przedsiębiorstwa, a jedynie sygnalizuje jego sprawność płatniczą. Sposób obliczania wskaźnika przedstawia się następująco:
Środki pieniężne
Wskaźnik wypłacalności środkami pieniężnymi =
Zobowiązania bieżące
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
- 0,015
Z obliczenia wynika, że poziom wypłacalności środkami pieniężnymi zmalał. Umożliwia on tylko pokrycie w 5,7% i 4,2% całości zobowiązań bieżących.
d). Wskaźnik ogólnej płatności.
Sposób obliczania tego wskaźnika przedstawia poniższy wzór:
Majątek obrotowy – zobowiązania bieżące
Wskaźnik ogólnej płatności =
Zobowiązania bieżące
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
0,179
Wzrost wskaźnika to sytuacja korzystna, spadek – niekorzystna. W omawianym przykładzie nastąpił wzrost wskaźnika, czyli sytuacja korzystna.
e). Wskaźnik dynamiki płynności bieżącej.
Formuła obliczania tego wskaźnika jest następująca:
Środki pieniężne
Wpł (bież)’ =
Zobowiązania krótkoterminowe
rok ubiegły rok bieżący
Dynamika: 0,042 : 0,057 = 0,736
W roku bieżącym płynność spadła.
f). Wskaźnik dynamiki płynności bieżącej i poszerzonej.
Oblicza się go w sposób następujący:
Środki pieniężne + należności + 1/3 zapasów
Wpł (bież)’’ =
Zobowiązania krótkoterminowe
rok ubiegły rok bieżący
Dynamika: 0,926 : 1,004 = 0,922
g). Wskaźnik dynamiki płynności bieżącej.
Wzór przedstawia się następująco:
Środki pieniężne + należności
Wpł (bież)’’’ =
Zobowiązania krótkoterminowe
rok ubiegły rok bieżący
Dynamika: 0,718 : 0,8 = 0,897
Układ wzorcowy jest następujący:
Wpł (bież)’’ > Wpł (bież)’’’ > Wpł (bież)’
Układ rzeczywisty jest następujący:
0,922 > 0,897 > 0,736
Sytuacja ta pokazuje iż mamy do czynienia z występowaniem słabszego spadku wielkości (wartości) łatwo zbywalnych wyrobów gotowych i towarów od spadku należności, a tych – dalej – od spadku środków pieniężnych. Sytuacja ta byłaby w pełni pozytywna, jeżeli wartości indeksów byłyby wyższe (np. wyższe od jedności). Świadczyłoby to o polepszeniu się sytuacji z okresu na okres.
2.2. Wskaźniki wspomagania finansowego.
Działalność gospodarcza przedsiębiorstwa oraz jego zasoby majątku trwałego i obrotowego mogą być finansowane przez kapitały własne lub obce. Różne rozpoznanie źródeł finansowania, ich struktury oraz efektywności przedstawiają wskaźniki wspomagania finansowego. Wśród tych wskaźników wyróżnić można:
wskaźnik ogólnego zadłużenia,
wskaźnik udziału kapitałów własnych w finansowaniu majątku,
wskaźnik relacji zobowiązań do kapitałów własnych,
wskaźnik relacji zobowiązań długoterminowych do ogółu zobowiązań,
wskaźnik zadłużenia długoterminowego,
wskaźnik pokrycia majątku trwałego zobowiązaniami długoterminowymi,
wskaźnik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową.
a). Wskaźnik ogólnego zadłużenia.
Rosnący poziom tego wskaźnika to wyższy stopień udziału kapitału obcego w działalności przedsiębiorstwa. Takie zaangażowanie kapitału wiąże się z koniecznością spłaty zaciągniętych zobowiązań w odpowiednim terminie oraz opłacenia odsetek. Wzór przedstawia się następująco:
Zobowiązania
Wskaźnik ogólnego zadłużenia =
Całość aktywów
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
- 0,026
Stwierdzam, iż ponad połowa majątku przedsiębiorstwa znajduje pokrycie w kapitałach obcych. W ciągu badanego okresu wystąpił spadek tego pokrycia o 2,6%.
b). Wskaźnik udziału kapitałów własnych w finansowaniu majątku.
Wskaźnik ten wyjaśnia zaangażowanie zasobów własnych, w powiązaniu z poprzednim wskaźnikiem powinien kształtować się na poziomie jedności. Jeżeli występuje tendencja rosnąca tego wskaźnika, należy ocenić ją pozytywnie, ponieważ świadczy to o umacnianiu się podstaw finansowych działalności przedsiębiorstwa. Wzór i obliczenia wskaźnika przedstawiają się następująco:
Wskaźnik udziału Kapitał własny
kapitałów własnych =
w finansowaniu majątku Całość aktywów
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
0,026
Niski poziom tego wskaźnika świadczy o malejącym udziale kapitałów własnych w finansowaniu działalności gospodarczej przedsiębiorstwa.
c). Wskaźnik relacji zobowiązań do kapitałów własnych.
Wskaźnik określa podstawową zależność strukturalną kapitałów przedsiębiorstwa i co z tym się wiąże możliwość pokrycia zobowiązań własnymi zasobami majątkowymi. Poziom tego wskaźnika wyższy od jedności należy oceniać negatywnie. Zatem im niższy ten wskaźnik, tym strukturalnie wyższe jest zaangażowanie kapitałów własnych w działalności przedsiębiorstwa. Wzór i obliczenia przedstawiają się następująco:
Wskaźnik relacji Całość zobowiązań
zobowiązań do =
kapitałów własnych Całość kapitałów własnych
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
- 0,165
Wskaźnik ten wykazuje spadek.
d). Wskaźnik relacji zobowiązań długoterminowych do ogółu zobowiązań.
Wyjaśnia on strukturę wewnętrzną kapitałów obcych zaangażowanych w działalności przedsiębiorstwa. Zadłużenia długoterminowe mają charakter mniej pilny i stąd też ich udział w finansowaniu majątku jest na ogół korzystniejszy niż zobowiązań krótkoterminowych. Wskaźnik przedstawia się następująco:
Wskaźnik relacji Zobowiązania długoterminowe
zobowiązań długoterminowych =
do ogółu zobowiązań Całość zobowiązań
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
- 0,017
Z powyższych obliczeń wynika, że udział zobowiązań długoterminowych w całości kapitałów obcych wykazuje niewielki spadek (-1,7%) i wynosi 52,8%.
e). Wskaźnik zadłużenia długoterminowego.
Wskaźnik ten przedstawia się następująco:
Zobowiązania długoterminowe
Wskaźnik zadłużenia długoterminowego =
Całość kapitałów własnych
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
- 0,116
Z ustaleń wynika, że możliwość pokrycia zobowiązań długoterminowych z posiadanych kapitałów własnych wykazały spadek (-11,6%) i wynoszą 76,8%.
f). Wskaźnik pokrycia majątku trwałego zobowiązaniami
długoterminowymi.
Mówi nam ile razy wartość środków trwałych netto pozostających w dyspozycji przedsiębiorstwa przekracza zaciągnięte kredyty i pożyczki długoterminowe. Poziom tego wskaźnika, sięgający jedności, świadczy o wyraźnym zagrożeniu finansowym, jest to przesłanka ważna dla kredytodawców przedsiębiorstwa zagrożonego upadłością. Wzór i obliczenia są następujące:
Wskaźnik pokrycia Majątek trwały
majątku trwałego =
zobowiązaniami długoterminowymi Zobowiązania długoterminowe
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
- 0,025
Wskaźnik wykazuje niewielki spadek w stosunku do roku ubiegłego.
g). Wskaźnik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową.
Wskaźnik ten wyjaśnia stopień pokrycia osiąganą nadwyżką finansową przeciętnego stanu całości zobowiązań występujących w ciągu badanego okresu. Za nadwyżkę finansową przyjmuje się łączną sumę zysku netto oraz amortyzacji. W ten sposób można uzyskać ogólną orientację o możliwości uregulowania zobowiązań z osiąganej w ciągu roku nadwyżki finansowej. Wskaźnik przedstawia się następująco:
Wskaźnik pokrycia Zysk netto + amortyzacja
zobowiązań =
nadwyżką finansową Przeciętny stan zobowiązań
Przeciętny stan zobowiązań: 30 800 + 35 600 = 66 400 : 2 = 33 200
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
amortyzacja = 850 amortyzacja = 800
0,009
Wskaźnik wykazuje pogorszenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Możliwość uregulowania zobowiązań z osiągniętej nadwyżki finansowej wynosi 0,9%.
2.3. Wskaźniki obrotowości.
Wskaźniki obrotowości, zwane wskaźnikami sprawności działania, umożliwiają ocenę efektywności wykorzystania zasobów majątkowych przedsiębiorstwa. Ich istotą jest rozpatrywanie relacji między odpowiednim wskaźnikiem dynamicznym (licznik), wyrażającym przychód ze sprzedaży w cenach brutto, netto lub kosztach własnych, a wskaźnikiem statycznym (mianownik), wyrażającym przeciętny stan zaangażowanych w działalności składników majątkowych.
Wśród wskaźników obrotowości na uwagę zasługiwać mogą przede wszystkim:
wskaźnik obrotowości majątku,
wskaźnik obrotowości majątku trwałego,
wskaźnik obrotowości majątku obrotowego,
wskaźnik obrotowości kapitału pracującego,
wskaźnik obrotowości należności.
a). Wskaźnik obrotowości majątku.
Wskaźnik ten wyraża stopień efektywności wykorzystania zaangażowanych w działalności zasobów majątkowych lub też całości kapitałów ulokowanych w majątku trwałym i obrotowym przedsiębiorstwa. Wskaźnik przedstawia się następująco:
Przychód ze sprzedaży
Wskaźnik obrotowości majątku =
Przeciętny stan majątku
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
0,002
Wzrost wskaźnika świadczy o wyższej efektywności wykorzystania całości majątku. Odwrotnością tego wskaźnika będzie wskaźnik zaangażowania majątku. Wskaźnik ten w roku ubiegłym wynosił 1,844; natomiast w roku bieżącym 1,836; odchylenie zaś – 0,008. Można zauważyć spadek tego wskaźnika.
b). Wskaźnik obrotowości majątku trwałego.
Wskaźnik ten przedstawia się następująco:
Przychód ze sprzedaży
Wskaźnik obrotowości majątku trwałego =
Przeciętny stan majątku trwałego
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
0,053
Powyższy wskaźnik wskazuje na wzrost efektywności wykorzystania majątku trwałego. Odwrotnością powyższego wskaźnika jest wskaźnik zaangażowania majątku trwałego, który w roku ubiegłym wynosił 1,022; w roku bieżącym wynosił 0,969; odchylenie natomiast wynosiło – 0,053. Zauważamy spadek.
c). Wskaźnik obrotowości majątku obrotowego.
Wzór wskaźnika przedstawia się następująco:
Przychód ze sprzedaży
Wskaźnik obrotowości majątku obrotowego =
Przeciętny stan majątku obrotowego
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
- 0,063
Wskaźnik ten nam sytuację spadkową. Odwrotnością tego wskaźnika jest wskaźnik zaangażowania majątku obrotowego. Wskaźnik ten kształtuje się następująco: w roku ubiegłym wynosił 0,822; w roku bieżącym wynosił 0,866; odchylenie wynosiło 0,044. Nastąpił wzrost.
d). Wskaźnik obrotowości kapitału pracującego.
Wskaźnik obrotowości kapitału pracującego (tj. majątek obrotowy minus zobowiązania bieżące) będzie wynikać ze wzoru:
Przychody ze sprzedaży
Wskaźnik obrotowości kapitału pracującego =
Przeciętny stan kapitału pracującego
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
- 0,45
Wskaźnik ten jest ujemny, czyli w ciągu badanego roku wykazuje słabą efektywność.
e). Wskaźnik obrotowości należności.
Wskaźnik ten jest stosunkiem przychodów ze sprzedaży (w cenach ujmowanych w rozliczeniach z odbiorcami) do przeciętnego stanu należności. Wynika to ze wzoru:
Przychody ze sprzedaży
Wskaźnik obrotowości należności =
Przeciętny stan należności
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
0,154
Wskaźnik należy ocenić pozytywnie.
2.4. Wskaźniki rentowności.
Podstawowymi miernikami informującymi o szybkości zwrotu zaangażowanego w przedsiębiorstwie kapitału są wskaźniki rentowności, określane też wskaźnikami zyskowności lub stopami zyskowności. Mogą one służyć nie tylko do oceny przedsiębiorstwa, ale i do oceny zdolności kierownictwa przedsiębiorstwa do generowania zysków z zaangażowanych środków. Dyrekcja przedsiębiorstwa czy też zarząd spółki mogą wykorzystać te wskaźniki w analizie prospektywnej, w której prezentuje się przyszłą sytuację majątkowo-finansową firmy.
Generalnie można wyróżnić trzy aspekty rentowności:
rentowność sprzedaży określaną też w literaturze rentownością handlową,
rentowność majątku (aktywów) zwaną rentownością ekonomiczną,
rentowność zaangażowanych kapitałów własnych określaną też rentownością finansową.3
a). Wskaźniki rentowności sprzedaży.
Wskaźniki te są stosunkiem procentowym zysku do przychodu ze sprzedaży lub kosztów uzyskania przychodów. Określają one udział odpowiedniego wyniku finansowego w wartości uzyskanej ze sprzedaży produktów, towarów oraz zrealizowanych operacji finansowych. Wzór tego wskaźnika uwzględniający zysk netto przedstawia się następująco:
Zysk netto 100%
Wskaźnik rentowności sprzedaży =
Przychody ze sprzedaży
Opierając się na danych Spółki Akcyjnej „ALFA”, kształtowanie się wskaźnika rentowności przedstawia się następująco:
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
0,641%
Z obliczeń wynika, że rentowność przedsiębiorstwa kształtuje się dobrze. W roku bieżącym rentowność wzrosła i wynosi 6,418%.
b). Wskaźnik rentowności majątku.
Rentowność ekonomiczna (majątku) informuje o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę wartości zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku. Ustala się ją według poniższego wzoru:
Zysk netto 100%
Wskaźnik rentowności majątku =
Majątek ogółem
Wskaźnik ten, określany również zwrotem z majątku ROA, wyznacza ogólną zdolność aktywów przedsiębiorstwa do generowania zysku, czyli pokazuje, jak efektywnie firma zarządza swoimi aktywami. Im wartość tego wskaźnika jest wyższa, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa firmy. Obliczenia scharakteryzowanego wskaźnika rentowności majątku przedstawiają się następująco:
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
średni stan majątku = (49 800 + 60 050) : 2 = 54 925
0,363%
Badany wskaźnik wykazuje wzrost efektywności finansowej majątku. Wskaźnik ten w roku bieżącym wykazał wzrost o 36,3%.
c). Wskaźnik rentowności kapitału własnego.
Trzeci aspekt badania rentowności przedsiębiorstwa dotyczy rentowności zaangażowanego kapitału własnego, czyli tzw. rentowności finansowej. Wskaźnik ten pozwala określić stopę zysku, jaką przynosi inwestycja. Wyraża go poniższa relacja:
Zysk netto 100%
Wskaźnik rentowności kapitału własnego =
Kapitał własny ogółem
Im wartość wskaźnika zwrotu kapitału wyższa, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa. Wyższa efektywność kapitału własnego stwarza bowiem możliwość uzyskania wyższych dywidend oraz dalszego rozwoju przedsiębiorstwa. Obliczenia tego wskaźnika przedstawiają się następująco:
rok ubiegły rok bieżący odchylenie
średni stan kapitału własnego = (19 000 + 24 450) : 2 = 21 725
0,627%
Oceniając ten wskaźnik stwierdzić należy, iż kształtuje się on dobrze.
Bibliografia
„Finanse przedsiębiorstwa”, Z. Federowicz, Szkoła Główna Handlowa Studia Finansowo-Bankowe, Wyd. POLTEX, Warszawa 1997r.
„Analiza finansowa w przedsiębiorstwie”, L. Bednarski, PWE,
Warszawa 1999r.
„Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych”,
M. Sierpińska, T. Jachna; PWN, Warszawa 1997r.
„Finanse przedsiębiorstwa z elementami zarządzania i analizy”,
red. M. Wypych, Wyd. ABSOLWENT, Łódź 1999r.
„Ocena i badanie gospodarki finansowej przedsiębiorstwa”, I. Śliwa,
S. Wymysławski; Wyd. ADAM, Warszawa 1993r.