10 Konstrukcja utworu

Konstrukcja utworu

Konstrukcję powieści można porównać do konstrukcji muzycznej. W pierwszym rozdziale podany jest temat, czyli psychika Róży. Kolejne rozdziały rozwijają to, podają różne warianty. Ton utworu podnosi się w punktach kulminacyjnych (myśl o zabiciu syna, poczęcie córki).

Obok, stopniowo, pojawia się drugi temat, kontrtemat – przemiana charakteru bohaterki, oczyszczenie psychiczne i jego konsekwencje. Tok utworu robi się mętny, dwa tematy idą razem, nakładają, krzyżują. Dopiero w finale wszystko się wyjaśnia. Przeszłość wpada w teraźniejszość, zlewają się, godzą ze sobą. Róża, przebaczywszy wszystkim, umiera spokojna, pogodzona ze światem.

Takie myślenie bez troski o chronologiczny porządek i wzajemne związki wynikania nazywa się w psychologii, a w psychoanalizie w szczególności, swobodnym kojarzeniem lub myśleniem przypadkowym. Rolę korelatora różnorodnych zdarzeń w powieści Kuncewiczowej pełni narrator, którego pozycja ulega ciągłym zmianom. Wkracza on do akcji, gdy trzeba dokonać przejścia od jednego wątku do drugiego. Wtręty czystej narracji znajdujemy w każdym rozdziale, one informują czytelnika o przeskokach czasowych w akcji, jak też o dowolności w doborze fragmentów. Ów wszechwiedzący narrator relacjonuje, jak naoczny świadek, perypetie życiowe bohaterki, jej opinie, sądy i myśli.

Podobieństwo konstrukcji powieści do mechanizmu marzeń sennych pojawia się w dynamice, zmienności obrazów, wątków, motywów, które przepływają przez świadomość, powracając w trochę zmienionej postaci. Ta metoda artystyczna, oparta na technice swobodnego kojarzenia, czyli na zespalaniu różnych treści psychologicznych, dała świetne rezultaty w manipulowaniu czasem powieściowym.

Akcja powieści rozmieszczona jest na dwóch planach czasowych. Czas teraźniejszy nazwać by można czasem narratora, który ukazuje wydarzenia ostatniego dnia życia Róży; drugą płaszczyznę czasową, obszerniejszą od poprzedniej, stanowi plan retrospektywny. W tym właśnie planie wydarzenia nie układają się chronologicznie, lecz pojawiają przemieszane; co najwyżej narratorska lojalność nakazuje zaznaczyć, że od opisanych wypadków minęło kilka tygodni, miesięcy czy lat. Takie wypowiedzi narratora prowadzą do selekcji spraw i zagadnień; porządkują ten dziwny konglomerat zdarzeń o różnej wartości emocjonalnej i odmiennej motywacji psychologicznej. Funkcjonalna wartość takiego układu faktów ukazuje się dopiero po ogarnięciu całości dzieła. Wtedy dopiero każdy szczegół, z początku sprawiający wrażenie zbytecznego, okazuje się zapowiedzią jakiegoś istotnego epizodu lub sceny.

Płaszczyzny czasowe przenikają się tu wzajemnie. W punktach ich przecięcia powstaje - przez dublowanie motywów - coś w rodzaju zgrubień fabularnych, a równocześnie dokonuje się dopełnianie treści. Świadome powtórzenia nawet tych fraz w różnych rozdziałach są klamrą spinającą całość na płaszczyźnie współczesności.

Krytycy podkreślali właśnie świetną kompozycję powieści. Utwór nie jest odkrywczy ani w sensie psychologicznym, ani obyczajowym, nie zawiera natomiast ani jednej zbędnej aluzji czy retrospekcji. Każde odniesienie do przeszłości ma swoje uzasadnienie kompozycyjne i żadnego nie można wyłączyć bez szkody dla całości.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Części Maszyn 1 - 10 Konstruowanie maszyn, czesci maszyn
10 Konstrukcja blachowa(full permission)
19 11 10 Konstrukcja i analiza testu
10 Sprawdzenie Konstrukcji Ze W Nieznany (2)
notatek pl konstrukcje betonowe 1 pytania egzaminacyjne 10
monter konstrukcji budowlanych 712[04] z2 10 n
10. zwrotne-klapowe-biuro-handlowe-Toszek, Studia, Projekt - materialy konstrukcyjne, 26. Zawory zwr
Zadanie 10 uklady, Niezawodność konstr, niezawodność
Konstrukcje Stalowe s V, Mathcad wiązar krzyżulec rozciagany 10
2006 10 Szkoła konstruktorów klasa III
[14.10.2014] Kud, KONSTRUKCJE BUDOWLANE I INŻYNIERSKIE, [INŻ] SEMESTR [9], BUDOWNICTWO KOMUNIKACYJ
2003 10 Szkoła konstruktorów klasa II
II 10 3 Detal konstrukcujny nr3 A4
II 10 2 Detal konstrukcujny nr2 A4
1 10 Łączenia elementów konstrukcji na gwoździe
[14.10.2014] grunty sem V EGZAMIN, KONSTRUKCJE BUDOWLANE I INŻYNIERSKIE, [INŻ] SEMESTR [5], MECHA

więcej podobnych podstron