WYKŁAD 1

Przedsiębiorstwo – podmiot gospodarczy prowadzący na własny rachunek działalność produkcyjną, handlową, usługową, w celu osiągnięcia określonych korzyści

Przedsiębiorstwo (S.Sudoł) -jest jednostką prowadzącą, motywowaną chęcią uzyskania korzyści majątkowych, działalność gospodarcza, mającą na celu zaspokajanie potrzeb przez wytwarzanie produktów i świadczenie usług, przy czym działalność ta prowadzona jest samodzielnie na ryzyko właścicieli.

Cechy przedsiębiorstwa:

• Odrębność organizacyjna – tworzenie całości zdolnej do realizacji założonych celów

• Odrębność terytorialna – każde przedsiębiorstwo posiada ściśle określony teren, na którym działa, i za ten teren odpowiada.

• Odrębność techniczno–produkcyjna – określa zasady realizacji procesów technicznych i produkcyjnych realizowanych w przedsiębiorstwie na określonym terenie i zgodnie z ogólnymi zasadami organizacji przedsiębiorstwa. Każde urządzenie musi być wpisane w księgi inwentarzowe (mieć swój numer, podlega ewidencji)

• Odrębność ekonomiczna – gospodarowanie środkami produkcji będącymi w posiadaniu przedsiębiorstwa w taki sposób, aby uzyskać określone korzyści finansowe

• Odrębność prawna – posiada zdolności do czynności prawnych, tj. może zawierać umowy z kontrahentami, zaciągać zobowiązania i odpowiadać wobec prawa.

Zakres wiedzy rachunkowość –jej zadaniem jest ewidencja działalności gospodarczej ujmowanej w mierniku pieniężnym

Zadania prowadzenia rachunkowości

• Bieżąca kontrola zdarzeń gospodarczych

• Kontrola stanu majątkowego (inwentaryzacja – sprawdzenie, czy w przedsiębiorstwie jest wszystko to, co zostało zapisane w księgach inwentarzowych)

• Obliczanie wyników działalności przedsiębiorstwa

• Dostarczanie liczb do analizy działalności przedsiębiorstwa

• Dostarczanie liczb do planowania operacyjnego i strategicznego

Podstawowe grupy zagadnień rachunkowości

• Dokumentacja zdarzeń gospodarczych

• Księgowość gospodarcza (magazynowa) ilościowa

• Księgowość wartościowa – finansowa

• Formy techniczne księgowości

• Prowadzenie księgowości i jej organizacja

Rachunkowość – cel: celem ewidencjonowania procesów gospodarczych jest ujęcie sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. Różnorodność tych definicji wiąże się z szerokim zakresem ujmowanym w rachunkowości

WYKŁAD 2

• BILANS

• Majątkowy – jest podstawowym sprawozdaniem finansowym, w którym zostaje ukazany majątek jednostki gospodarczej, jednocześnie w ujęciu rzeczowym i finansowym.

• Zestawienie aktywów (majątek) i finansujących ich pasywów (kapitały).

• Dokładna fotografia stanu przedsiębiorstwa w określonym dniu, zwanym dniem lub momentem bilansowym.

• 2 części:

AKTYWA – wykaz posiadanego przez przedsiębiorstwo majątku

PASYWA – informacje na temat źródeł finansowania majątku

• Charakter statyczny – pokazuje informacje o przedsiębiorstwie według stanu na dzień sporządzenia sprawozdania

• Elementy bilansu majątkowego:

- nazwa, adres i numer statyczny (regon) jednostki sporządzającej bilans, pieczęć firmy, słowo „bilans”

- określenie organu, w którym przedmiot został zarejestrowany (w sądzie rejestrowym)

- data, na którą bilans został sporządzony („bilans sporządzony na dzień”)

- data sporządzenia bilansu (np. początek stycznia)

- wyszczególnienie grup i pozycji aktywów i pasywów z podaniem ich wartości

- suma bilansowa zarówna dla aktywów i pasywów, tak jak widoczne było zbilansowanie (aktywa=pasywa)

- określenie jednostek pieniężnych, w których przedstawiono poszczególne pozycje aktywów i pasywów

- podpis kierownika jednostki, z podaniem daty podpisu (osoba wykazana w KRS jako reprezentatywna)

- podpis osoby upoważnionej do sporządzenia bilansu majątkowego (osoba mająca upoważnienia od księgowego)

• Bilans przedstawia w dwóch różnych ujęciach ten sam majątek podmiotu gospodarczego, a mianowicie w ujęciu rzeczowym (aktywa) i w ujęciu finansowym (pasywa). Dlatego przy sporządzaniu bilansu obowiązuje zasada równowagi bilansowej.

Podstawowe równanie rachunkowości:

$$\sum_{}^{}{aktywow\ trwalych\ i\ obrotowych = \ \sum_{}^{}{kapitalow\ wlasnych\ i\ zobowiazan}}$$

Czyli: $\sum_{}^{}A = \sum_{}^{}P$

Majątek = Kapitał

Aktywa: aktywa trwałe, aktywa obrotowe

Pasywa: kapitały własne, kapitały obce (zobowiązania)

• Pojęcia bilansowe:
  Aktywa – rozumie się przez to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.
  Pasywa – źródła finansowania aktywów (majątku).

• Aktywa trwałe – składniki majątku, wykorzystywane w tej samej postaci przez długi czas (dłużej niż 1 rok; mniej niż jeden rok -> aktywa obrotowe). Posiadają zwykle wysoką wartość jednostkową.

AKTYWA TRWAŁE:

• Wartości niematerialne i prawne

– składniki majątku przedsiębiorstwa, które nie mają rzeczowej postaci, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do zużywania na potrzeby jednostki. Np. oprogramowanie komputerowe.

Skład: autorskie prawa majątkowe, licencje, koncesje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, know-how, programy komputerowe - o przewidzianym okresie użytkowania dłuższym niż 1 rok.

• Rzeczowe aktywa trwałe
  – skład: środki trwałe, na które składają się grunty, budynki, urządzenia techniczne, środki transportu, środki trwałe w budowie, montażu lub podlegające ulepszeniu. Np. konie (środek transportu inwentarz żywy)

• Inwestycje długoterminowe
  – aktywa nabyte w celu osiągania przez przedsiębiorstwo korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend. Nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez przedsiębiorstwo, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych. Długoterminowe aktywa finansowe (akcje, udziały w innych spółkach, inne papiery wartościowe, udzielone długoterminowe pożyczki), nabyte przed przedsiębiorstwo dla osiągnięcia korzyści ekonomicznych.

• Należności długoterminowe
  – kwoty należne firmie, których termin zapłaty przypada co najmniej po upływie roku od daty, na jaką sporządza się sprawozdanie finansowe.

• Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
  – rozliczenie kosztów, które są poniesione przez przedsiębiorstwo w danym roku obrotowym i przypadają do rozliczenia w następnych latach obrotowych. Np. z góry opłacony czynsz za lokal. Koszty poniesione w danym okresie, ale dotyczące przyszłych lat.

AKTYWA OBROTOWE – pozycje składowe aktywów, charakteryzują się zmianą postaci w krótkim okresie czasu. Cechy charakteryzujące środki obrotowe przeznaczenie do zbycia w ramach cyklu operacyjnego (produkcyjnego lub świadczenia usług) oraz zamiana postaci rzeczowej w posiać pieniężną i odwrotnie.

• Zapasy – są to rzeczowe aktywa obrotowe

• Materiały – np. surowce do produkcji, opakowania, części zamienne

• Półprodukty i produkty w toku

• Produkty gotowe

• Towary – wytworzone przez inne przedsiębiorstwa zakupione przez daną jednostkę w celu dalszej sprzedaży w niezmienionej postaci.

• Należności krótkoterminowe
  – obejmują ogół należności z tytułu sprzedaży usług lub wytworzonych wyrobów, które firma ma otrzymać w ciągu 12 miesięcy, np. z tytułu świadczenia usług, gdy zapłata następuje w terminie późniejszym

• Inwestycje krótkoterminowe
  – obejmują: inwestycje kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki (udziały lub akcje, inne papiery wartościowe), udzielone pożyczki.
  Aktywa pieniężne – środki pieniężne (gotówka) na rachunku bankowym i w kasie przedsiębiorstwa.

• Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
  – rozliczenia kosztów, które są poniesione przez przedsiębiorstwo w danym roku obrotowym i przypadają do rozliczenia w okresie 12 miesięcy od dnia bilansowego np. prenumerata.

PASYWA:

• Kapitały własne – równowartość majątku wniesionego przez właścicieli przedsiębiorstwa. Dzielą się na:

• Kapitał (fundusz) podstawowy
  – wniesiony w momencie zakładania firmy przez założycieli, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy.

• Kapitał (fundusz) zapasowy
  – tworzony z wypracowanego zysku, nadwyżki cen akcji, z dopłat akcjonariuszy w wspólników. W spółkach akcyjnych obowiązkowo 8% zysku zasila kapitał zapasowy do wysokości 1/3 kapitału akcyjnego. Przeznaczony jest na pokrycie ewentualnych strat.
  Generowany tylko jeśli przedsiębiorstwo generuje zyski.

• Kapitał rezerwowy
  – tworzony zgodnie ze statutem bądź umową spółki, może być przeznaczony na pokrycie strat lub wydatków spółki. Całkowicie dobrowolny.

• Kapitał z aktualizacji wyceny
  – tworzony z przeszacowania wartości majątku lub źródeł jego pochodzenia.

• Wynik finansowy
  – zysk lub strata.

KAPITAŁY OBCE (ZOBOWIĄZANIA):

-Długoterminowe (z obowiązkiem uregulowania powyżej 1 roku)

-Krótkoterminowe (termin spłaty bądź wykupu do 1 roku)

-Rezerwy tworzone są na przyszłe zobowiązania, których kwota może być w sposób wiarygodny oszacowana

• Zobowiązania długoterminowe
  – termin spłaty przekracza 1 rok, m.in.:
  >wobec banków i instytucji finansowych z tytułu zaciągniętych długoterminowych pożyczek lub długoterminowych kredytów bankowych
  >zaciągnięte długoterminowe zobowiązania drogą wyemitowania własnych obligacji i innych papierów wartościowych.

• Zobowiązania krótkoterminowe
  – to między innymi:
  > otrzymane kredyty krótkoterminowe
  > zobowiązania z tytułu dostaw surowców do produkcji (lub usług zamawianych i realizowanych przez inne firmy)
  > zobowiązania budżetowe (z tytułu podatków, ubezpieczeń społecznych, zdrowotnych i ceł)
  > zobowiązania wewnątrzzakładowe (w tym wobec pracowników z tytułu wynagrodzeń).

WYKŁAD 3

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT (P&L – profit and loss)

Sprzedaż – koszty = zysk brutto

Zysk brutto – podatek = zysk netto

• Zestawienie osiągniętych przez przedsiębiorstwo przychodów i poniesionych kosztów

• Przewaga przychodów nad kosztami wskazuje na zysk firmy, natomiast przewaga kosztów nad przychodami wskazuje na stratę.

• Rachunek zysków i strat jest sprawozdaniem dynamicznym, sporządzonym narastająco za okres sprawozdawczy.

• Okresem sprawozdawczym są poszczególne miesiące roku obrotowego, natomiast sprawozdanie roczne zawiera zestawienie wartości operacji gospodarczych roku obrotowego, kształtujących wynik finansowy przedsiębiorstwa.

• Sprzedaż netto: bez VAT

Zasada memoriałowa – przychód powstaje w momencie transakcji a nie wpływu gotówki.

Zasada współmierności przychodów i kosztów – jeżeli koszt powstał w październiku to trzeba zaksięgować w październiku (to samo z dochodami).

Wynik: 0 (najrzadziej) > 1 < 1

Obliczanie wyniku finansowego (zysku brutto)

Obliczanie wyniku finansowego netto

Wynik finansowy brutto pomniejszony o naliczony podatek dochodowy jest wynikiem finansowym netto. Obliczamy go następująco:

WFn = WFb – Pd

Koszty działalności operacyjnej podstawowe

Nakłady poniesione na produkcję i sprzedaż w związku z realizacją podstawowego celu działalności gospodarczej (handlu, świadczenia usługi i sprzedaży wyrobów gotowych).

Koszty te można klasyfikować w różny sposób:

Według rodzajów: amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki
i opłaty, wynagrodzenia, świadczenia na rzecz pracowników, pozostałe;

Według miejsca powstawania: koszty zakupu, działalności podstawowej, produkcji podstawowej, produkcji pomocniczej, ogólnego zarządu

Koszty działalności operacyjnej pozostałe: niezwiązane z podstawową działalnością jednotki, ale jej towarzyszące np. niedobory inwentaryzacyjne, zapłacone odszkodowania

Przychody z działalności operacyjnej – podstawowe:

• Należna lub uzyskana kwota ze sprzedaży, czyli należności, z tytułu sprzedaży produktów, towarów i materiałów, pomniejszona o podatek VAT.

• Przychód ustala się jako sumę iloczynów ilości zastosowanej ceny jednostkowej

Przychody z działalności operacyjnej – pozostałe:

• Np. przychody ze sprzedaży składników majątku trwałego, otrzymane dotacje, uzyskane odszkodowania, czynsze z dzierżaw.

Przychody i koszty z działalności finansowej:

• Dotyczą wszystkich operacji finansowych, które prowadzone są przez jednostkę gospodarczą i związane są z pozyskiwaniem kapitału, jego obsługą, obrotem papierami wartościowymi, utrzymywaniem innych finansowych składników majątkowych.

• M.in. otrzymane dywidendy (udziały w zyskach), otrzymane odsetki, zyski ze zbycia inwestycji, dodatnie różnice kursowe.

• Koszty finansowe: m.in. odsetki do zapłaty, straty ze zbycia inwestycji, odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku trwałego i krótkoterminowych papierów wartościowych oraz ujemne różnice kursowe

ZYSKI I STRATY NADZWYCZAJNE:

- są skutkiem zdarzeń nadzwyczajnych

- m.in. zdarzenia losowe, niezależne od przedsiębiorstwa, rezultaty postępowania układowego (naprawczego) lub zaniechania pewnego rodzaju działalności.

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych

• Sporządzane w celu prawidłowej oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

• Dostarcza informacji o stanie środków pieniężnych przy danym poziomie aktywów i pasywów, jaki jest odczytywany z bilansu oraz przy określonej wysokości zysku i rentowności, o czym informuje rachunek zysków i strat.

• Objaśnia zmianę stanu środków pieniężnych w okresie informując o źródłach w wykorzystaniu środków pieniężnych w przekroju rodzajów działalności jednostki gospodarczej: dla działalności operacyjnej inwestycyjnej i finansowej

Wynik finansowy a przepływy pieniężne

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych
A. Stan środków na początek okresu sprawozdawczego
B. Przepływy środków pieniężnych w ramach działalności operacyjnej
C. Przepływy środków pieniężnych w ramach działalności inwestycyjnej
D. Przepływy środków pieniężnych w ramach działalności finansowej
E. Zmiana stanu środków pieniężnych netto (B +/- C +/- D)
F. Stan środków pieniężnych na koniec okresu sprawozdawczego (A +/- E)

Zasady sporządzania rachunków przepływów pieniężnych regulują art.48D Ustawy o Rachunkowości i Krajowy standard Rachunkowości „Rachunek przepływów pieniężnych” oraz Międzynarodowe Standardy Rachunkowości.

Przepływ środków pieniężnych

Według definicji zawarte w UOR, przepływ środków pieniężnych to wypływ i wydatki środków pieniężnych w kasie, na rachunkach bankowych, czeków, weksli itp. Oraz innych aktów pieniężnych.

Wszystkie rachunki firmowe muszą być zgłoszone do rachunku rejestrowego.

Środki pieniężne

Krajowy standard Rachunkowości:

• Środki pieniężne to określone w ustawie o rachunkowości aktywa pieniężne, znajdujące się w obrocie gotówkowym lub obrocie następującym za pośrednictwem bieżących rachunków bankowych – zalicza Siudo nich gotówką w kasie oraz depozyty płatne na żądanie

Struktura sprawozdania z przepływów pieniężnych:

Działalność operacyjna:

• Podstawowy rodzaj działalności jednostek oraz inne rodzaje działalności niezaliczone do działalności inwestycyjnej lub finansowej

• Dodatni wynik z działalności operacyjnej świadczy o tym, że w ramach prowadzonej działalności operacyjnej, które mogą zostać wykorzystane na działalność inwestycyjną i spłatę zobowiązań

• Ujemne przepływy pieniężne informują o niskiej rentowności sprzedaży, problemach ze ściąganiem należności czy utrzymywania nadmiernych zapasów

Działalność inwestycyjna (lokacyjna):

• Nabywanie lub zbywanie składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie z nim zwiane pieniężne koszty i korzyści

• Dodatnie przypływy pieniężne z działalności inwestycyjnych, oznaczające nadwyżkę wpływów inwestycyjnych, natomiast ujemne wiążą się z wysokimi wydatkami inwestycyjnymi, których jednostka nie może pokryć wpływami z tej działalności.

Działalność finansowa:

• Pozyskiwanie lub utrata źródeł finansowych oraz wszystkie z nimi związane pieniężne koszty i korzyści

• Dodatnie przypływy świadczą o pozyskiwaniu nowych źródeł finansowych działalności, natomiast ujemnie o ich odpływie.

Warianty strumieni przepływów pieniężnych

Strumienie Warianty pieniężne	1	2	3	4	5	6	7	8
Przepływ z działalności operacyjnej	+	+	+	+	-	-	-	-
Przepływ z działalności inwestycyjnej	-	-	+	+	-	+	+	-
Przepływ z działalności finansowej	+	+	+	-	+	+	-	-

Wariant 1

• Przedsiębiorstwo rozwija się

• Niedobór środków w obszarze działalności inwestycyjnej jest pokrywany przez nadwyżki z działalności operacyjnej i źródeł zewnętrznych

• Uważany za najbardziej poprawny i bezpieczny.

Wariant 2

• Występuje w przedsiębiorstwie o wysokiej rentowności

• Kwota nadwyżki wygospodarowanej z działalności operacyjnych wystarcza na prowadzenie działalności inwestycyjnej oraz obsługę i spółkę kapitałów.

Wariant 3

• Dotyczy przedsiębiorstw o dużej płynności finansowej

• Z reguły jednostki te są w stanie podejmować przedsięwzięcie inwestycyjne.

Wariant 4

• Dotyczy sytuacji, gdy nadwyżka wydatków w obszarze działalności inwestycyjnej i operacyjnej są finansowane z zewnętrznych źródeł (kredyty, podwyżki, emisja akcji).

Wariant 6

• Niedobór środków pieniężnych z działalności operacyjnej jest pokrywany ze środków pochodzących ze sprzedaży składników trwałych, podwyższenia kapitału własnego lub korzystanie z zewnętrznych źródeł finansowania.

Wariant 7

• Typowy dla przedsiębiorstw będących w trudnej sytuacji finansowej

• Starają się pokryć ujemne przypływy operacyjne i finansowe z likwidacji majątku trwałego.

Wariant 8

• Sygnał, że jeżeli taka sytuacja utrzyma się w dłuższym okresie czasu, firmie grozi bankructwo.

WYKŁAD 4

Operacje gospodarce -> konto księgowe bilansowe

Pojęcie operacji gospodarczej:

• elementarne zdarzenie gospodarcze powodujące zmiany w stanie sadników majątkowych i kapitałowych jednostki

• cechy operacji gospodarczej:

  • ścisły związek z jednostka

  • określony termin wystąpienia

  • wpływ na stan majątkowy, kapitałowy i dochodowy jednostki

  • wyrzeknie w mierniku ilościowym lub wartościowym

  • konieczność udokumentowania

Klasyfikacja operacji gospodarczych:

• operacje wewnętrzne i zewnętrzne (wewnętrzne - środki z produkcji do przechowalni; zewnętrzne - sprzedaż na zewnątrz np. sera)

• operacje jednorazowe i procesowe (procesowe codzienne dostawy mleka, dostawa pieczywa)

• operacje bilansowe i wynikowe (wpływają na rachunek wyników)

Operacje bilansowe (bezwynikowe):

Powodują wyłączenie zmiany w aktywach i pasywach jednostki i ze względu na wpływ jaki wywierają na składniki bilansu dzielą się na:

1. operacje aktywne zmieniające strukturę aktywów, np. zakup za gotówkę towarów

• I typ A(+), A (-) suma bilansowa bez zmiany (<- zwrócić uwagę na egzaminie) - > zmiana struktury aktywów, wew. aktywów

1. operacje pasywne powodujące przemieszczanie składników w obrębie pasywów np. zaciągniecie kredytu na spłatę zobowiązania wobec dostawcy

• II typ P(+), P(-) suma bilansowa bez zmian

1. operacje aktywno-pasywne zwiększające sumę bilansowa np. zakup materiałów z przedłużonym terminem płatności

• III typ A (+), P (+) suma bilansowa rośnie

1. operacje aktywno-pasywne zmniejszające sumę bilansowa np. splata raty kredytu z rachunku bankowego

• IV typ A (-), P (-) suma bilansowa maleje

Konto - podstawowe urządzenie księgowej:

• urządzenie księgowej, służące do odzwierciedlenia stanu i zmian określonych składników aktywów, pasywów lub wyników

• wyróżniamy następujące konta bilansowe:

  • aktywne

  • pasywne

  • aktywno-pasywne

Terminologia związana z kontami:

• założenie konta - wpisanie jego nazwy lub symbolu zgodnie z planem kont

• otwarcie konta - wpisanie stanu początkowego z bilansu otwarcia (BO) lub zaksięgowanie pierwszej operacji księgowej

• obciążenie konta, zapisanie w ciężar konta, księgowanie na stronie Winien - zapis stanu lub zmiany na stronie Winien konta

• uznanie konta, zapisanie na dobro konta, księgowanie na stronie Ma - zapis stanu lub zmiany na stronie Ma konta

Klasyfikacja kont:

Wg stopnia szczegolowosci:

• syntetyczne i analityczne

Wg ekonomicznej treści dokonywanych zapisów:

• bilansowe : aktywne, pasywne, aktywno-pasywne, mieszane

• niebilansowe: wynikowe, korygujące, rozliczeniowe

• pozabilansowe

Zasada zapisu podwójnego - na kontach syntetycznych

• Każda operacja gospodarcza musi być ujęta:

  • na co najmniej dwóch kontach (podwójny zapis)

  • po przeciwnych stronach kont (dwustronny zapis)

  • w tej samej kwocie (jednakowy zapis)

• Korespondencja kont to powiazanie kont zapisem w wyniku operacji gospodarczej

Zasada obowiązująca przy metodzie zapisu podwójnego:

• każde zdarzenie księgowane jest na dwóch kontach przeciwstawnych (korespondujących)

• po przeciwnych stronach tych kont - suma zapisu na tych kontach jest identyczna

Korespondencja kont

• powiazanie strony Wn i MA kont zapisem księgowym w ścisłe określony, jedynie możliwy sposób, zgodny z treścią ekonomiczna operacji gospodarczej:

A: korespondencja prosta

B: korespondencja złożona

Budowa konta

Nazwa i numer konta
Wn/DEBET
Zapisy sald i obrotów konta
Suma obrotów WN

Budowa konta aktywnego

Nazwa i numer konta aktywnego
Wn/DEBET
Sp) + obroty + obroty
Sp) Suma obrotów WN
Sp + SUMA WN =

Budowa konta pasywnego

Nazwa i numer konta pasywnego
Wn/DEBET
- obroty - obroty
Suma obrotów WN Sk)
Sk + SUMA WN =

Budowa kota aktywo-pasywnego

Nazwa i numer konta aktywno - pasywnego
Wn/DEBET
Sp) - zobowiązania - należności
Sk zobowiązań) Suma obrotów WN
Sk + SUMA WN =

WYKŁAD 5

Podzielność pozioma i pionowa kont

Dzielenie i łączenie kont umożliwia dostosowanie szczegółowości informacji do potrzeb danej jednostki gospodarczej:

• podział pionowy - konta powstałe z podziału przejmują tylko niektóre funkcje konta dzielonego np. konta "przychody", "koszty"

• podział poziomy polega na tworzeniu kont szczegółowych o węższym zakresie ewidencji, przejmujących wszystkie funkcje konta dzielonego

np. materiały - materiał A, materiał B, materiał C

Skutki podziału:

• Pionowego

  • konto dzielone przestaje istnieć, konta powstałe funkcjonują jako oddzielne konta np. konta Przychodów i Kosztów zamiast konta Wynik Finansowy

• Poziomy

  • konta szczegółowe eliminują konto macierzyste np. konto Rozliczenie zakupu, zdejmowanie podatku WAT

  • konta szczegółowe tworzą ewidencje analityczna

Konta analityczne

• Urządzenia księgowe służące do szczegółowej ewidencji danych ujętych na kotach syntetycznych. Konta analityczne są zbiorem elementów składowych konta syntetycznego.

Zasada zapisu powtarzanego

• Zasada ewidencji na kontach analitycznych - zapisy na tych kontach dokonywane są (powtarzane) po tej samej stronnie (Wn albo Ma) co na koncie syntetycznym, w taki jedna sposób, by suma zapisów na kontach analitycznych po ich jednej stronie była równa sumie zapisów na koncie syntetycznym po tej samej stronie.

Zestawienie obrotów i sald

Zestawienie obrotów i sald kont syntetycznych - kont księgi głównej pozwala:

• umożliwia stwierdzenie tzw. poprawności formalnej zapisów tj. zgodności księgowań z zasada podwójnego zapisu

Błędy możliwe do wykrycia:

• zapisanie kwoty operacji dwa razy po tej samej stronie

• zapisanie kwoty operacji w innej wysokości na dwóch kontach

• zapisanie operacji tylko na jednym koncie

• błędne ustalenie obrotów lub salda konta

Zestawienie obrotów i sald kont analitycznych

Funkcje:

• kontrolna - sprawdzenie formalnej poprawności zapisów tj. zgodności z zasada zapisu powtarzanego:

  • czy saldo początkowe (końcowe) konta syntetycznego jest równe sumie sald początkowych (końcowych) kont analitycznych

  • czy obroty debetowe (kredytowe) konta syntetycznego są równe sumie obrotów debetowych (kredytowych) kont analitycznych

• informacyjna - w przypadku kont aktywno-pasywnych - możliwość ustalenia sald kocowych

Konto księgowe wynikowe

Operacje wynikowe

• obejmują procesy, których efektem jest ponoszenie kosztów, osiągniecie przychodów, osiągniecie zysku nadzwyczajnego lub poniesienie straty nadzwyczajnej

• są związane z rachunkiem zysków i strat

Def. przychodów (i zysków):

• na podstawie ustawy o rachunkowości - uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia aktywów albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które... to było w notatkach wcześniej

Def. kosztów (i strat):

• na podstawie ustawy o rachunkowości - uprawdopodobnienie zmniejszenie korzyści ekonomicznych o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów lub zwiększenia wartości zobowiązań, które doprowadza do zmniejszenia wyniku finansowego firmy

• wyrażone w jednostkach pieniężnych celowe zużycie rzeczowych składników majątku, wynagrodzenie za prace, zakupy usług i inne nakłady czysto pieniężne występujące w pewnym okresie w związku z realizacja normalnej działalności jednostki gospodarczej

Typy operacji gospodarczych:

• sprzedaż towaru za gotówkę A+ (środki pienienie), P+ (wynik finansowy = PRZYCHODY)

• wydanie sprzedanego towaru z magazynu A- (Towary), P- (wynik finansowy = KOSZTY)

• umorzenie przeterminowanych zobowiązań P- (zobowiązania), P+ (wynik finansowy = PRZYCHODY)

• otrzymano rachunek za usługę remontową P+ (zobowiązania), P- (wynik finansowy=KOSZTY)

Wpływ wynikowych operacji gospodarczych na wyniki (przychody, koszty, zyski i straty) firmy:

typy wynikowych operacji gospodarczych

• -A ≠ -P Koszt

• +P ≠ +A Koszt

• +A ≠ -A Przychód

• -P ≠ -A Przychód

Konta niebilansowe

Są to konta, które służą do zapisu procesów i zjawisk, wpływających na stan składników bilansowych; konta te albo nie maja sald końcowych albo ich salda wpływają na salda kont bilansowych

• konta wynikowe

• konta korygujące

• konta rozliczeniowe

Konta wynikowe

Służą do rejestracji procesu powstawiana nowej wartości i jej czynników:

• przychodów

• kosztów

• zysków nadzwyczajnych i strat nadzwyczajnych

Cechy kot wynikowych:

1. Konta wynikowe nie posiadają stanów bilansu otwarcia (zwykle na 1 stycznia), gdyż pojęcia przychodów i kosztów dotyczą konkretnego roku.

2. W tracie roku konta te maja salda Wn (koszty) i Ma (przychody).

3. W momencie zamykania roku (zwykle na 31 grudnia) salda kont kosztów i przychodów przeksięgowuje się na konto "WYNIK FINANSOWY" - w ten sposób na koniec roku konta te sald zamknięcia nie maja.

Jak działają konta kosztów?

KONTA KOSZTÓW
Dt
Poniesione koszty
Obroty debetowe
Obroty zbilansowane

Jak działają konta przychodów?

KONTA PRZYCHODÓW
Dt
Zmniejszenie przychodów Przeniesienie przychodów na konto "Wynik finansowy"
Obroty debetowe
Obroty zbilansowane

Jak działają konta wynikowe?

KONTO KOSZTOWE		KONTO KOSZTOWE
Wn/DEBET	Ma/CREDIT
Zwiększenia	Ewentualne wyksięgowania
Saldo 0 na koniec roku	Saldo 0 na koniec roku

WYNIK FINANSOWY
Wn/DEBET
+ KOSZTY
Saldo Ma = ZYSK
Obroty zbilansowane

może mieć saldo albo po jednej albo po drugiej stronie w zależności czy firma ma zysk czy stratę

Plan kont księgowych

Zakładowy plan kont jest podstawowym segmentem dokumentacji księgowej, której zadaniem jest określenie przyjętych przez jednostkę gospodarcza zasad rachunkowości

Zespół 0 -Aktywa trwale

Zespół 1 - Środki pienienie oraz krótkoterminowe aktywa finansowe

Zespół 2 - Rozrachunki i rozliczenia

Zespół 3 - Materiały, towary

Zespół 4 - Koszty według rodzajów i ich rozliczenie

Zespół 5 - Koszty według typów działalności i ich rozliczenie

Zespół 6 - Produkty i rozliczenia międzyokresowe

Zespół 7 - Przychody i koszty związane z ich osiągnieciem

Zespół 8 - Kapitały własne, fundusze specjalne i wynik finansowy

WYKLAD 6

Dokumentacja księgowa

Podstawowe pojęcia:

DOWODY KSIEGOWE

• pisemne stwierdzenie fakty wystąpienia operacji gospodarczej

DOKUMENTACJA KSIEGOWA

• zbiór dowodów księgowych stanowiących podstawę rejestracji operacji gospodarczych dokonywanych w danej jednostce

Elementy dowodu księgowego

• określenie rodzaju dowodu i jego nr identyfikacyjny

• określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej

• opis operacji oraz jej wartość, jeżeli to jest możliwe, określona także w jednostkach naturalnych

• datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inna data - także datę sporządzenia dowodu

• podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów

• stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja)

KONTROLA DOKUMENTOW

• kontrola merytoryczna

• stwierdzenie, ze wszystkie dane jakościowe, ilościowe i wartościowe, podane w dokumencie, odpowiadają rzeczywistości, a wiec są rzetelne (np. ujęta w fakturze dostawa materiałów i ich ceny są zgodne z umowa)

• kontrola formalna

• sprawdzenie, czy dokument odpowiada przepisom, tj. czy jest kompletny, czy zawiera dane właściwie charakteryzujące ujęta w nim operacje gospodarcza (nazwy i adresy kontrahentów, datę wystawienia, podpisy osób reprezentujących wystawce itp.)

• kontrola rachunkowa

• stwierdzenie, ze dokument nie zawiera błędów arytmetycznych w obliczeniach

każda operacja musi mieć sprecyzowany na podstawie jakiego dokumentu operacja powstała

Rachunkowość finansowa

Ewidencjonowanie aktywów trwałych (Środki trwałe….)

Aktywa trwałe – definicje

• Są to środki gospodarcze zdolne do zachowania swojej postaci przez okres ponad jednego roku. Środki te mają postać rzeczową (fizyczną). Swoją wartość oddają na produkty pracy w czasie.

• Definicja: kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku zdarzeń przeszłych, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych

• AKTYWA TRWAŁE BILANSOWE - Przedsiębiorstwo z reguły posiada tytuł prawny do rozporządzania aktywami trwałymi, a więc ma możliwość ich kontrolowania

• EWIDENCJA POZABILANSOWA - Przedsiębiorstwo może również dysponować środkami obcymi, bez prawa własności (np. obce środki trwałe – leasingowane lub inwestycje w obcych środkach trwałych – np. nieruchomościach)

• Aktywa trwałe to zazwyczaj wysoka wartość i niska płynność oraz obligatoryjnie okres użytkowania powyżej jednego roku

Środki trwałe są częścią rzeczowych aktywów trwałych. Składają się na nie:

• Środki trwałe

• Środki trwałe w budowie

• Zaliczki na środki trwałe w budowie

Środki trwałe – kompletne, zdatne do użytku w momencie przyjęcia do eksploatacji przedmioty o okresie użytkowania dłuższym niż rok, przeznaczone na własne potrzeby jednostki

Klasyfikacja środków trwałych (KST)

Grupa 0 Grunty (w tym prawo wieczystego użytkowania gruntów

Grupa 1 Budynki i lokale będące odrębną własnością

Grupa 2 Budowle

Grupa 3 Kotły i maszyny energetyczne

Grupa 4 Maszyny, urządzenia, aparaty ogólnego zastosowania

Grupa 5 Maszyny i urządzenia specjalne, branżowe

Grupa 6 Urządzenia techniczne

Grupa 7 Środki transportu

Grupa 8 Narzędzia, przyrządy, wyposażenie

Grupa 9 Inwentarz żywy

Wycena środków trwałych

• Środki trwałe wycenia się w księgach rachunkowych wg wartości brutto (początkowej), która stanowi

  • Cena nabycia, tj cena zakupu + koszty dodatkowe poniesione przed przyjęciem środka trwałego do używania – w przypadku zakupu (jakie koszty? – rzecz indywidualna dla danego środka trwałego i przedsiębiorstwa)

  • Koszt wytworzenia

  • Wartość deklarowana w przypadku wniesienia środka trwałego w formie aportu (nie wyższa niż wartość rynkowa)

  • Wartość rynkowa w przypadku nieodpłatnego otrzymania środka trwałego

Zużycie fizyczne

• W czasie eksploatacji środek trwały starzeje się, staje się zawodny, wykazuje większą awaryjność itp.

• Na wysokość tego zużycia wywiera wpływ rodzaj i jakość środka trwałego, intensywność, warunki i sposób wykorzystania oraz staranność obsługi

Zużycie ekonomiczne (moralne)

• Wywołane postępem technicznym, w wyniku którego wytwarzane są środki trwałe doskonalsze, pozwalające produkować lepiej i taniej

• Zużycie ekonomiczne wpływa na zwiększenie amortyzacji, gdyż skrócenie okresu użytkowania środków trwałych wiąże się z koniecznością rozłożenia ich warstości na mniejszą liczbę rat

Zmiany wartości początkowej

1. Zwiększenie wartości początkowej (nie stanu) wskutek

• Modernizacji

• Aktualizacji wyceny

1. Zmniejszenie poprzez odpisy umorzeniowe odzwierciedlające utratę wartości na skutek używania lub upływu czasu

Wartość bieżąca (netto) środków trwałych = wartość brutto (początkowa) - umorzenie

Wn = Wp - U

Umorzenie i amortyzacja

• Umorzenie środków trwałych to zmniejszenie ich wartości początkowej na skutek ich użytkowania (środki trwałe oddają bowiem swoją wartość produktom pracy, przenosząc swoją wartość na nie w czasie ponad 1 roku)

UMORZENIE = PROCES UTRATY WARTOŚCI

• Amortyzacja środków trwałych – wyrażone wartościowo zużycie środków trwałych, stanowiące koszt działalności

BILANSOWY EFEKT POWYŻSZEGO PROCESU

Metody amortyzacji:

• Bilansowe metody amortyzacji środków trwałych

  • Metoda równomierna (liniowa)

  • Metody nierównomierne (degresywna, progresywna, naturalna)

  • Odpis jednorazowy

Metoda amortyzacji równomiernej (liniowej)

• Założenie: równomierność zużycia środków trwałych w ciągu całego okresu ich użytkowania (niezależnie od intensywności ich użytkowania)

• Odpisy dokonywane są w wysokości takich samych stawek amortyzacyjnych w całym okresie użytkowania składnika majątku trwałego

Stawka kwotowa (w zł)

Ustalenie rocznej stawki amortyzacyjnej:

A – roczna kwotowa stawka amortyzacyjna

Wp – wartość początkowa składnika majątku trwałego

t – przewidywany okres użytkowania składnika majątku trwałego w latach

Stawka procentowa (%)

Stawka amortyzacyjna może być wyrażona jako procent od wartości początkowej składnika majątku trwałego

a% - roczna stopa procentowa w procentach

W celu obliczenia rocznej stawki amortyzacyjnej należy roczną stopę amortyzacyjną przemnożyć przez wartość początkową

Miesięczne stawki amortyzacyjne:

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się miesięcznie

Am – miesięczna stawka amortyzacyjna

Metoda amortyzacji nierównomiernej: naturalnej

• Jednakowe zużycie środków trwałych na jednostkę produkcyjną na godzinę pracy maszyny na 1 sztukę produktu

• Ustalenie stawki amortyzacyjnej – wartość środka trwałego dzieli się przez przewidywaną liczbę jednostek pracy, jaką ma wykonać środek trwały w całym okresie jego eksploatacji

Metoda amortyzacji nierównomiernej: degresywnej

• Założenie: w miarę upływu czasu wydajność środków trwałych stopniowo się zmniejsza, a jednocześnie rosną koszty ich eksploatacji

• Wysokość odpisów amortyzacyjnych jest najwyższa w pierwszym okresie użytkowania środka trwałego, a następnie maleje ona w miarę starzenia się środka

• W celu zapewnienia mniej więcej równomiernego rozkładu kosztów w całym okresie użytkowania, zwiększające się koszty eksploatacji neutralizuje się niższą kwotą odpisów amortyzacyjnych

Metoda amortyzacji nierównomiernej: progresywnej(nie jest stosowana)

• Założenie: starzenie się środków trwałych wymaga większej liczby remontów

• Potrzeba zastosowania coraz wyższych odpisów amortyzacyjnych, stanowiących odpowiednik zużycia środków trwałych oraz wykonywanych remontów

• Najmniej odpowiada rzeczywistemu procesowi zużywania się ich wartości i w praktyce nie ma większego zastosowania

WYKŁAD 7

Rodzaje dokumentów (obszary)

• Rozliczenia z bankiem :

WB – wyciąg bankowy

BDW – bankowy dowód wpłaty / wypłaty

Pp – polecenie przelewu (wpłata gotówkowa)

Czek gotówkowy

• Rozliczenia kasowe:

KP – kasa przyjmie

KW – kasa wypłaci (dowód wypłaty)

RK – raport kasowy

Czek gotówkowy

Wniosek o zaliczkę

Rozliczenie gotówkowe

Rozliczenie delegacji

• Rozliczenia sprzedaży:

Fa-VAT – faktura VAT

Fa-VAT korygująca – faktura VAT korygująca

Rachunek uproszczony

FAKTURA VAT – jest wystawiana przez zarejestrowanych podatników posiadających numer identyfikacji podatkowej lub przyjmujący fakturę VAT do celów podatkowych (odliczania VAT) powinien sprawdzić, czy wystawiający fakturę podmiot jest do tego uprawniony.

NOTA KORYGUJĄCA VAT – dokument służący do sprostowania błędu w dokumentach zewnętrznych, wystawionych przez odbiorcę. Nie może być wystawiona dla poprawy: jednostki miary i ilości sprzedaży, kwoty ogółem, stawki podatku i kwoty podatku, ceny jednostkowej netto (bez podatku), wartości netto i brutto.

FAKTURA KORYGUJĄCA VAT – wystawiana dla poprawy: jednostki miary i ilości sprzedaży, kwoty ogółem, stawki podatku i kwoty podatku, ceny jednostkowej netto, wartości netto i brutto.

RACHUNEK – dowód zakupu potwierdzający dokonanie sprzedaży wystawionym przez podmiot niezobowiązany do wystawienia faktury VAT

• Rozliczenia z pracownikami:
  LP – lista płac

Wniosek o zaliczkę

Rozliczenie zaliczki

Rozliczenie delegacji

• Stan i ruch składników majątku trwałego:

OT – przyjęcie środka trwałego do realizacji

LT – likwidacja środka trwałego

PT – przekazanie / przyjęcie środka trwałego

MT – zmiana miejsca użytkowania

Ewidencja środków trwałych

• Rozliczenia wewnętrzne:

PK – polecenie księgowania

Nota księgowa

Nota korygująca

• Rozliczenie zakupu (fizyczna dostawa):

Dowód dostawy

PZ – przyjęcie zewnętrzne

Zestawienie zakupów gotówkowych

• Rozliczenie magazynowania:
  RW – rozchód wewnętrzny

Dowód wydania

Dowód przesunięcia

Dowód zwrotu

WZ – wydanie na zewnątrz

Mm – przesunięcie między magazynowe

Pi – protokół inwentaryzacyjny (tzw. „Spis z natury”)

Karta magazynowa

• Rozliczenie produkcji:

Raport rozliczenia kuchni

Zaopatrzenie żywnościowe

Raport obrotu

Rodzaje według wystawy dochodu księgowego

• Wystawca dowodu księgowego:

Własne – wystawiane przez podmiot dokonujący księgowań na podstawie tych dokumentów np. dowody magazynowe, listy płac, faktura VAT za sprzedane wyroby

Obce – wystawiane przez inny podmiot gospodarczy np. faktura VAT za kupione surowce i towary

• Adresat dowodu księgowego:

Zewnętrzne – wystawiane dla kontrahenta podmiotu wystawiającego np. faktura VAT polecenie przelewu

Wewnętrzne – wystawione dla własnych potrzeb podmiotu wystawiającego np. lista płac.

• Przeznaczenie:

Dyspozycyjne – zawierające polecenie dokonania operacji gospodarczej albo wykonania zapisu nie wyrażającego faktu dokonania operacji gospodarczej

Wykonawcze – zawierające informacje o przebiegu lub skutku dokonanej operacji

Kombinowane – dokumenty w pewnym okresie dyspozycyjne, a następnie wykonawcze

• Etapy sporządzenia:

Pierwotne – zwane źródłowymi, wystawiane w wyniku bezpośredniego pomiaru, obserwacji operacji gospodarczych np. RW (rozchód wewnętrzny)

Wtórne – wystawiane na podstawie dokumentów pierwotnych lub danych księgowości np. raport kasowy

• Liczby operacji:

Pojedyncze – np. rozliczenie zaliczki

Zbiorcze – np. wyciąg bankowy, raport kasowy

WYKŁAD 8

Rachunkowość finansowa: powstaje informacja finansowa na użytek kierownictwa jednostki i jednostek zewnętrznych, regulowana odpowiednimi przepisami (ustawami, rozporządzeniami), zajmuje się pomiarem i ewidencją majątku przedsiębiorstwa, operacji gospodarczych oraz przygotowywaniem na tej podstawie raportów finansowych

Rachunkowość zarządcza: proces identyfikacji, pomiaru, grupowania, analizy, przygotowania interpretacji i komunikowania informacji/ głównie ekonomicznych wykorzystywanych przez kierownictwo do planowania, oceny i kontroli w ramach organizacji i dla zapewnienia właściwego zastosowania i wykorzystania zasobów oraz rachunku odpowiedzialności za nie.

Cecha	Rachunkowość finansowa	Rachunkowość zarządcza
Użytkownicy	Głównie wewnętrzni, informacje są przeznaczone dla akcjonariuszy, urzędów skarbowych, statystycznych, banków, potencjalnych inwestorów	Głównie wewnętrzni- zarząd przedsiębiorstwa oraz kierownicy funkcjonalnych komórek organizacyjnych
Podstawa prawna	Jest regulowana prawnie przez kodeks handlowy, prawo spółek, prawo podatkowe, ustawą o rachunkowości, a także przepisy Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, ministra finansów oraz standardowe i krajowe. Jej prowadzenie jest obligatoryjne	Nie jest uregulowane prawo, wobec tego prowadzenie rachunkowości zarządczej nie jest obligatoryjne, a zależy od przedsiębiorstwa. W pewnych stopniu opiera się na danych rachunkowości finansowej, lecz sposób wykorzystania tych danych zależy od potrzeb kierownictwa przedsiębiorstwa i od jego problemów decyzyjnych
Zasady wyceny	Wykorzystuje jednolite zasady wyceny według wartości nabycia w celu zapewnienia porównywalności i kontroli	Wykorzystuje różne zasady wyceny, oprócz wartości nabycia, także wartość ekonomiczną, zdyskontowane przepływy pieniężne itp.
Cechy informacji	Zachowuje wymagane cechy dokładności, rzetelności, wiarygodności, ciągłości, sprawozdalności danych liczbowych	Jest zorientowana na istotność i szybkość pozyskiwania danych. W zależności od celu „mogą być różne koszty dla różnych celów”
Wymiar czasowy informacji	Emituje informacje ex. Post, przedstawiające dane o zaszłościach gospodarczych	Koncentruje się zarówno na informacjach przyszłych jak i przeszłych. Proces podejmowania decyzji wiąże się z przyszłością, dlatego ważniejsze są projekcje przyszłych kosztów, przychodów i wyników
Częstotliwość informacji	Obowiązuje ścisła parodyzacja: rok, kwartał, miesiąc	Częstotliwość informacji nie jest ściśle określana. Informacje są przygotowywane stosowanie do potrzeb tj. ad hoc, codziennie, tygodniowo, ale także na dłuższe okresy
Przedmiot informacji	Głównie dane wartościowe	Mogą być dane ilościowe i wartościowe
Rodzaj kontroli	Kontrola zewnętrzna ( biegli, rewidenci, urzędnicy skarbowi) a także wewnętrzni	Kontrola wewnętrzna dotyczące efektywności i skuteczności egalizacji podjętych decyzji na postawie różnych kryteriów i mierników
Format i wymogi formalne	Sprawozdania finansowe mają jednolity format i muszą być ujawniane, a także publikowane	Sprawozdania wewnątrz mają formę dowolną i mogą być sporządzane według ośrodków odpowiedzialnych za kosztach, za zysk itp
Stopień standaryzacji	Podlega międzynarodowym standardom i normom akceptowanym przez praktykę	Nie podlega standardom

Operacyjne i strategiczna rachunkowość zarządcza

Cechy	Rachunkowość zarządcza operacyjna	Rachunkowość zarządcza strategiczna
Poziom zarządzania	Zarządzanie operacyjne	Zarządzanie strategiczne
Horyzont czasowy	Krótki okres	Długi okres
Odbiorcy informacji	Kierownictwo jednostek niższego szczebla	Naczelne kierownictwo jednostki
Kryterium optymalizacji decyzji	Zysk przedsiębiorstwa	Wartość przedsiębiorstwa
Kryterium sprawności działania	Nadwyżka pieniężna	Pozycja przedsiębiorstw
Wymiar zadań	Zadania ilościowe	Zadania jakościowe
Przedmiot zadań	Efektywne wykorzystanie zasobów	Rozwój przedsiębiorstwa
Charakterystyczne style zadań	Zadania bieżące	Warianty działań
Rodzaj uwarunkowań	Wewnętrzne	Zewnętrzne
Wymiar czasowy inflacji	Teraźniejszość	Perspektywiczność
Zaangażowanie środków	Środki dostępne w danym momencie	Środki zaangażowane na długi okres
Orientacja decydentów	Produkcja	Rynek