* M.Bunge- teorie naukowe to syst.

Hipotetyczno-dedukcyjny zbudowany

z hipotez(y) wynikaj.z naszej wiedzy.

Każda teoria wynika ze zd.obserwa-

cyjnych; zorganizowany zbiór

hipotez w różnym st.potwierdzonych.

P.N.Modus ponendo panes (potw/potw)

- jest z przesłanki p,wynika q, a przesł.

p jest prawdziwa to fakt q też jest

prawdziwy (-jeżeli jest mróz kałuże

zamarzają. Dziś jest mróz–kałuże są…)

Modus fallendo fallens - jeśli przesła.

p i fakt q są prawdziwe to z zaprzecz.

faktu q wynika z zaprzecz.przesłanki q.

(Jeśli Xjest dzieckiem to niepełnoletni).

* Prawa przyrody

I rodz. – zd.o relacjach między pojęci.

dotyczącymi właściwości rzeczy tego

samego rodz. (złożone właściw.rzeczy).

II rodz. – zd.o rel.m.poj.dot.wł.rz.t.s.r.

i poj.dot. różnych rodz. rzeczy.

III rodz. – zd.wyrowadzające regułę

z prawa II rodz., ujmuje relację między

poj. i prawami / między różnymi praw.

2-ego rodzaju (np. prawo Ohma).

IV r. – Naukowe: prawa niższe rodzajów

są N, gdy nie ma w nich wpływu badacza.

Jest to wymóg ejektywności!

- Filozoficzne: gdy nie są sprzeczne

Z podst.założeniami onto- i epistemio-

logicznymi (wymóg spójności).

*Problemy j.biol.: mylenie: faktów i teorii

Porządków i płaszczyzn; zła konstrukcja

zd. Metafizycznych; Stosowanie metafor.

*Konfirmacja/Dys-/Weryfik-/Falsyfik.
Sprawdzenie (nie)zgodności zdania

syntetycznego w odniesieniu do

rzeczy opisywanej – brak-/zgodność.

Powtórzenie sprawdzenia wobec __

/możliwie jak największej liczby takich

samych rzeczy; spr. poprawności

językowej i logicznej zdań obserw.

Sformułowanie twierdzenia

o _(nazwa)_ zdania syntetycznego.

Korroboracja – przeprow.możliwie

wielu postępowań falsyfikacyjnych

dotyczących tego samego zd.synt.

i tych samych rzeczy, ale przy zastosow

różnych metod i procedur doświadcz.

1 falsyfikacja = błędność zdania.

Domniemanie – uogólnione zdanie

oberw. formułowane na podst.

danych zebranych jako ‘być może

tak, jeżeli warunki są takie a nie inne’.

Hipoteza – domniemanie przekształcone

w zd.tw., połączone ze wskazaniem

możliwości jego potw./sfalsyfikowania.

Twierdzenie – potwierdzona hipoteza,

poddana konfirm. z wynikiem pozytyw.

WIADRO I REFLEKTOR

Umysł działa jak wiadro gromadzące

obserwacje i spostrzeżenia.

Reflektor pozwala na selekcję

i układanie zawartości wiadra

w mniej/bardziej spójną całość.

Na podst.zawartości W.tworzymy

hipotezy. Hipoteza mająca zwiększyć

naszą wiedzę o świecie, powinna

być falsyfikowana!

Hipotezy, których NIE udało się

sfalsyfikować, stają się twierdzeniami,

a ich prawdziwość rośnie

z liczbą nieudanych falsyfikacji.

O CHMURACH I ZEGARACH

Determinizm powoduje domniemanie,

że wszystko da się wjaśnić i przewidzieć

o ile mamy dostateczną wiedzę.

Potrafimy przewidzieć działanie zegara

bo znamy jego budowę, funkcje

i właściwości sprawdzające się

w różnych warunkach. Działania

chmury NIE przewidzimy bo mamy

za mało wiedzy o nich i warunkach.

Determinizm NIE może być zupełny

(dla świata 1.) bo NIE mielibyśmy

wówczas wolnej woli.

* Teoria nauk.: ujęta w twierdzeniu

Będącym zd.teoret.; ma określony

Obszar obowiązywania; ma moc

Wyjaśniającą. Twierdzenie teorii jest

podatne na falsyfikację i konfirmację.

*Wiedza:
- potoczna/powszechna (najstrasza)

– koncentruje się na zjawiskach

o szczególnym znaczeniu dla ludzi.

Ogólnikowa, mało precyzyjna,

mała moc prognostyczna. Głównym

kryterium W.P. jest zdrowy rozsądek.

- Naukowa – mocna zasada racjonalności

(trudna do stosowania w praktyce),

ma charakter teoretyczny przez co

łatwiej ją obalić. Ma zastąpić W.P.

w aspekt. gdzie dostarcza W.ściślejszej.

- Artystyczno-literacka – obrazowo

-zmysłowy sposób wyrazu dostępny

dla wszystkich. Porusza aspekty

powszechnie niedostępne do

zbadania ze wzgl.na złożoność

(np.duchowość).

- Spekultatywna/filozof. – ogólnikowa,

odbiegająca od charakteru

ściśle naukowego (mity).

---- W.RACJONALNA = wiedza

intersubiektywna spełniająca zasadę

intersubiektywności.

- W.irrac. – Nieuchwytna dla rozumu,

cechowana nieracjonalną drogą poznania,

sprzeczna z zasadami logiki (duchy).

Dla Lakatosa to, co uważamy za "teorie"

to w gruncie rzeczy zespoły teorii

odwołujących się do wspólnych idei

– twardego rdzenia. Zespoły teorii,

L. nazwał programami badawczymi

– uczeni zaangażowani w dany program

badawczy będą starali się chronić jego

rdzeń przed falsyfikacją za pomocą

hipotez pomocniczych. L. pokazuje,

że budowanie pasa ochronnego

hipotez roboczych wokół rdzenia

programu badawczego nie zawsze

jest czymś złym. Zamiast pytać, czy

hipoteza jest prawdziwa czy fałszywa,

sugeruje, by rozważyć, czy program

badawczy jest postępowy czy się

degeneruje. Postępowy program

badawczy rozpoznajemy po odkry-

waniu przez niego nowych i zdumie-

wających faktów. Program, który

się degeneruje przejawia się brakiem

rozrostu, lub tym, że jego pas

ochronny nie prowadzi do niczego

nowego. Przykład: historia zasad

dynamiki Newtona. W fizyce Newtona

(programie badawczym) prawa te,

jak sądził L, nie są poddawane falsyfikacji,

gdyż stanowią twardy rdzeń programu.