Filozofia polityki 3. 

Egzystencjalizm

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

2

Materializm historyczny 



Myśl wtórna względem 
materialnego działania



Materia jest pierwotna względem 
ducha



Jedność poznania i działania 
(aktywizm  pasywizm)



Materia: przedmiot działania 
różny ode mnie 



przyroda



społeczeństwo

Karl Marx

1818-1883

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

3

Alienacja religijna



religia jako forma samowiedzy ludzkości:



„jaki jest człowiek, taki jest jego Bóg” (Ludwig Feuerbach 1841)



człowiek pod postacią Boga wielbi swą własną istotę



odziera siebie z mądrości, potęgi i miłości własnej



zniesienie: uświadomienie sobie alienacji



„religia = opium dla ludu” (Marx)



zniesienie materialnych źródeł alienacji



zniesienie podziału klasowego

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

4

Alienacja pracy

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

5

Alienacja pracy



produktu pracy



procesu pracy



alienacja gatunkowa



Alienacja kapitału

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

6

Marksizm



Socjalizm „naukowy”  socjalizm utopijny



Zależność nadbudowy od bazy materialnej



sił wytwórczych 



stosunków produkcji



„Byt określa świadomość”

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

7

Formacje społeczne



komunizm pierwotny



powstanie wielkich gospodarstw, potrzeba pracy 
niewolniczej



niewolnictwo



komplikacja narzędzi



feudalizm



powstanie przemysłu, potrzeba mobilnej siły roboczej



kapitalizm



malejąca stopa zysku



socjalizm

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

8

Leninizm



Teoria imperializmu



kapitalizm zamiast upadać 
przekształca się w imperializm



trzeba wzniecić rewolucję nie 
czekając na powstanie 
„świadomości proletariackiej”

Władimir Iljicz Lenin

1870-1924

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

9

Leninizm



Teoria partii



partia jest awangardą proletariatu



ma świadomość proletariacką



dlatego po rewolucji rządzi w 
imieniu proletariatu



otwarta krytyka partii wzmacnia 
wroga klasowego

Władimir Iljicz Lenin

1870-1924

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

10

Socjalna krytyka liberalizmu



Zwiększenie korzyści nielicznych nie 
usprawiedliwia wykluczenia innych z 
udziału w owocach wzrostu

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

11

Sprawiedliwość: liberalizm 
proceduralny



Umowa społeczna za zasłoną 
niewiedzy



co do pozycji społecznej



co do własnych uzdolnień



Usprawiedliwione są tylko te 
nierówności, które przyczyniają 
się do poprawy położenia 
najgorzej uposażonych

John Rawls (1921-2002)

Theory of Justice 1971

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

12

Sprawiedliwość: 
libertarianizm 



Na gruncie liberalizmu 
problem sprawiedliwości 
nie powstaje, liczy się 
tylko rachunek korzyści

Robert Nozick (1938-2002)

Anarchy, State, Utopia 1974

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

13

Sprawiedliwość: 
komunitaryzm



Komunitaryzm filozoficzny:



Jednostka jest zakorzeniona w społeczeństwie i 
jego tradycji



Dlatego zasłona niewiedzy jest niemożliwa

Charles Taylor, (1931-

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

14

Sprawiedliwość: 
komunitaryzm



Komunitaryzm filozoficzny:



Jednostka jest zakorzeniona w społeczeństwie i 
jego tradycji



Dlatego zasłona niewiedzy jest niemożliwa



Komunitaryzm ideologiczny: 



Prawa pozytywne:



do edukacji



do ochrony zdrowia



do czystego środowiska

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

15

Współczesne krzyżówki



Liberalizm proceduralny = liberalizm + 
socjalizm



Komunitaryzm = konserwatyzm + socjalizm



Neokonserwatyzm

= konserwatyzm + 

liberalizm

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

16

Egzystencjalizm



„jeżeli nie istnieje Bóg, to istnieje 
przynajmniej jeden byt, którego 

egzystencja poprzedza 
esencję

” 



człowiek jest tylko tym, czym 
siebie uczyni (przez swoje wybory)



człowiek jest subiektywnie 
przeżywanym projektem

Jean-Paul Sartre

1905-1980

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

17

Egzystencjalizm



człowiek jest skazany na 
wolność



„trwoga Abrahama” 
(Kierkegaard)



wolność i jej konsekwencje



samotność



odpowiedzialność (za 
wszystkich ludzi)

 

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

18

Egzystencjalizm



złuda podstawowych wyborów:



podążanie za naturalnymi skłonnościami



człowiek jest odpowiedzialny za swoje 
skłonności



kierowanie się przykazaniami Bożymi



człowiek sam decyduje, jak stosować 
przykazania,



konformizm



człowiek sam decyduje, czego od niego 
oczekują inni