Filozofia polityki 3.

Egzystencjalizm

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

2

Materializm historyczny



Myśl wtórna względem
materialnego działania



Materia jest pierwotna względem
ducha



Jedność poznania i działania
(aktywizm  pasywizm)



Materia: przedmiot działania
różny ode mnie



przyroda



społeczeństwo

Karl Marx

1818-1883

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

3

Alienacja religijna



religia jako forma samowiedzy ludzkości:



„jaki jest człowiek, taki jest jego Bóg” (Ludwig Feuerbach 1841)



człowiek pod postacią Boga wielbi swą własną istotę



odziera siebie z mądrości, potęgi i miłości własnej



zniesienie: uświadomienie sobie alienacji



„religia = opium dla ludu” (Marx)



zniesienie materialnych źródeł alienacji



zniesienie podziału klasowego

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

4

Alienacja pracy

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

5

Alienacja pracy



produktu pracy



procesu pracy



alienacja gatunkowa



Alienacja kapitału

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

6

Marksizm



Socjalizm „naukowy”  socjalizm utopijny



Zależność nadbudowy od bazy materialnej



sił wytwórczych



stosunków produkcji



„Byt określa świadomość”

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

7

Formacje społeczne



komunizm pierwotny



powstanie wielkich gospodarstw, potrzeba pracy
niewolniczej



niewolnictwo



komplikacja narzędzi



feudalizm



powstanie przemysłu, potrzeba mobilnej siły roboczej



kapitalizm



malejąca stopa zysku



socjalizm

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

8

Leninizm



Teoria imperializmu



kapitalizm zamiast upadać
przekształca się w imperializm



trzeba wzniecić rewolucję nie
czekając na powstanie
„świadomości proletariackiej”

Władimir Iljicz Lenin

1870-1924

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

9

Leninizm



Teoria partii



partia jest awangardą proletariatu



ma świadomość proletariacką



dlatego po rewolucji rządzi w
imieniu proletariatu



otwarta krytyka partii wzmacnia
wroga klasowego

Władimir Iljicz Lenin

1870-1924

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

10

Socjalna krytyka liberalizmu



Zwiększenie korzyści nielicznych nie
usprawiedliwia wykluczenia innych z
udziału w owocach wzrostu

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

11

Sprawiedliwość: liberalizm
proceduralny



Umowa społeczna za zasłoną
niewiedzy



co do pozycji społecznej



co do własnych uzdolnień



Usprawiedliwione są tylko te
nierówności, które przyczyniają
się do poprawy położenia
najgorzej uposażonych

John Rawls (1921-2002)

Theory of Justice 1971

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

12

Sprawiedliwość:
libertarianizm



Na gruncie liberalizmu
problem sprawiedliwości
nie powstaje, liczy się
tylko rachunek korzyści

Robert Nozick (1938-2002)

Anarchy, State, Utopia 1974

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

13

Sprawiedliwość:
komunitaryzm



Komunitaryzm filozoficzny:



Jednostka jest zakorzeniona w społeczeństwie i
jego tradycji



Dlatego zasłona niewiedzy jest niemożliwa

Charles Taylor, (1931-

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

14

Sprawiedliwość:
komunitaryzm



Komunitaryzm filozoficzny:



Jednostka jest zakorzeniona w społeczeństwie i
jego tradycji



Dlatego zasłona niewiedzy jest niemożliwa



Komunitaryzm ideologiczny:



Prawa pozytywne:



do edukacji



do ochrony zdrowia



do czystego środowiska

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

15

Współczesne krzyżówki



Liberalizm proceduralny = liberalizm +
socjalizm



Komunitaryzm = konserwatyzm + socjalizm



Neokonserwatyzm

= konserwatyzm +

liberalizm

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

16

Egzystencjalizm



„jeżeli nie istnieje Bóg, to istnieje
przynajmniej jeden byt, którego

egzystencja poprzedza
esencję

”



człowiek jest tylko tym, czym
siebie uczyni (przez swoje wybory)



człowiek jest subiektywnie
przeżywanym projektem

Jean-Paul Sartre

1905-1980

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

17

Egzystencjalizm



człowiek jest skazany na
wolność



„trwoga Abrahama”
(Kierkegaard)



wolność i jej konsekwencje



samotność



odpowiedzialność (za
wszystkich ludzi)

Filozofia polityki.Egzystencjal
izm

18

Egzystencjalizm



złuda podstawowych wyborów:



podążanie za naturalnymi skłonnościami



człowiek jest odpowiedzialny za swoje
skłonności



kierowanie się przykazaniami Bożymi



człowiek sam decyduje, jak stosować
przykazania,



konformizm



człowiek sam decyduje, czego od niego
oczekują inni