1

Data wykładu: 9 marca 2010

Wykładowca: Krzysztof Matuszek

Filozofia polityczna

•

John Rawls – teoria sprawiedliwości:

•

Sprawiedliwość – problem ważny w starożytności;

•

Platon przedstawia sprawiedliwość w „Państwie”;

Państwo idealne będące również państwem sprawiedliwym.

•

Trazymach – sprawiedliwość to wola silniejszego, sprawiedliwość jest to, czego

chce silniejszy; nawiązuje do nurtu kultury greckiej; To co silniejszy jest w stanie osiągnąć
jest sprawiedliwością;

•

Sprawiedliwość ma na celu dobro rządzących, obywateli, a nie dobro rządzących.

•

Tyrania rządy jednostki, nie liczy się dobro ogółu, a własne korzyści, opiera się na strachu

poddanych, podtrzymywanie konfliktów, sporów w społeczeństwie, musi usuwać ludzi
cnotliwych, prawych; otoczony przez obłudników, podłych, nigdy nie jest pewny swojej
władzy, bo może zostać zgładzony. Tyran to BESTIA w niewoli własnych rządów
wg Platona;

•

Glaukon – sprawiedliwość dobro pośrednie, między wyrządzaniem niesprawiedliwości

bezzasadnych, a wyrządzaniem krzywdy bez możliwości sprawiedliwości. Sprawiedliwość
jako wynik umowy. Platon uważa, że sprawiedliwość nie jest konkurencją państwową, nie
jest uwarunkowana kulturowo, nie jest umową. Sprawiedliwość to odwzorowanie
odwiecznej idei spraw, która jest taka sama dla wszystkich.

Platon nawiązuje do Sokratesa, bo Sokrates uważa, że sprawiedliwość to kwestia
poglądów, do wiedzy tej trzeba dojść.

Opis państwa idealnego – różnie definiowany.

•

Składa się z trzech stanów: filozofowie, strażnicy i rzemieślnicy. Sprawiedliwość

to porządek: urzeczywistnienie idei sprawiedliwości – hierarchia w państwie, porządek,
w państwie powinni rządzić filozofowie, bo wiedzą czym jest sprawiedliwość.

Strażnicy/wojownicy – dbają o bezpieczeństwo państwa, cnotą ich jest męstwo.
Strażnik powinien być jak „pies” – dobry pies łagodny dla swoich, groźny
dla nieprzyjaciół.
Ważne jest wychowanie! Emocje człowieka można kształtować przez praktykę.
Rzemieślnicy – cnotą jest umiarkowanie. Platon o nich najmniej mówi, dostarczają dobra
potrzebne do przeżycia. Uważano koncepcję państwo Platona za komunistyczną.
Pozbawieni własności prywatnej i nie mogą zakładać rodzin – Filozofowie i Strażnicy
(mężczyźni i kobiety). Własność i dzieci są wspólne – dzieci to obywatele;

2

•

W państwie idealnym ma być cenzura – ograniczenia twórczości artystycznej, eliminacja

kultury pokazującej przemoc, podstęp, bo bogowie są rozumni.

Platon chciał zrealizować koncepcję państwa idealnego. Może chodzi Platonowi
o sprawiedliwość duszy człowieka. Dusza człowieka dzieli się na trzy części:

1.

Rozumna;

2.

Gniewliwa;

3.

Pożądliwa – pożądania, instynkty. To są emocje.

Dusza człowieka nie jest monolitem.

Tym częściom dusz odpowiadają następujące cnoty:

−

Roztropności;

−

Męstwa;

−

Umiarkowania.

•

Sprawiedliwość jest nadrzędną cnotą, równowaga między tymi trzema cnotami.

Sprawiedliwość jako dzielność właściwa duszy. To państwa idealne na początku
ludzkości istniało. Nauka o degeneracji nastąpi.

•

Stopniowa degeneracja;

Etapy:

1.

Arystokracja – ulega zepsucia, rządy najlepszych;

2.

Timokracja – rządy strażników, chodzi o męstwo, zaszczyty, wojenne sprawy;

3.

Oligarchia - gromadzenie majątku, nie zajmuje się sprawami wojennymi.

Rządy mniejszości, rządy nieumiarkowane, bogaci naciskają biednych →
rewolucja biedni wygrali;

4.

Demokracja – to jeszcze gorący ustrój, Platon nie lubi demokracji, bo to anarchia

samowola, zanik autorytetów, ustrój w którym nauczyciel boi się uczniów, starzy
upodabniają się do młodych, by się im przypodobać. Chaos. Sokrates zabity przez
demokratów;

5.

Przejęcie władzy przez demagoga, manipuluje lubym, sam przejmuje władzę,

intencje władzy interesem → TYRANIA jest o krok do zniewolenia.