Karolina Nowak

Podstawowe cechy



Postawa wstrzemięźliwa



Linia demarkacyjna (m. a n.)



Czynna natura umysłu ludzkiego



Postawa doczesna (niekiedy:
antykonstrukcjonizm,
anystystemowość)



Od XVw.; XVIIw.!

Podział



Odrodzenie XV-XVI



Okres systemów
nowożytnych XVII



Okres Oświecenia i krytyki
XVIII



Okres systemów I poł.XIX

ODRODZENIE



Polemika



Wolność: w religii, polityce



Odrzucenie autorytetów



Indywidualny styl pisarski



Prostota i naturalność myśli

Prądy



Dotyczące przyrody: filozofia
przyrody G.Bruno; metodologia
przyrodoznawstwa F.Bacon



Dotyczące kultury: humanizm,
naturalny system kultury Grocjusza



Odnowienia scholastyki Suarez

HUMAIŚCI



Filolodzy badający kulturę antyczną,
potem szersze rozumienie

MICHEL DE MONTAIGNE

1533-1592, 1580 Essais
Sceptycyzm z życia
Sztuka życia: „życie nie jest ani

dobre, ani złe, jest tylko miejscem
dobra lun zła, zależnie od tego, czy
zrobicie w nim miejsce dla dobra
czy zła” – niezależność
(namiętności, spoleczeństwa,
przywiązań, śmierci)

Montaigne cd.



Naturalizm: czł. jako część
przyrody (ani powyżej, ani
poniżej), sztuczne
przyjemności i
cierpienia>> relatywizm



Racjonalizm: rozum miarą
1

GIORDANO BRUNO



1548-1600, Neapol



Della causa principio e uno



Nieskończoność świata (infinistycznie)



Nie jesteś bliższy nieskończoności niż

mrówka ani dalszy niż ciało niebieskie



Monizm: jedność świata: materia

jednorodna, monada (jednostka; jak

punkt czy atom)



Dynamizm: Świat to zespół sil żywych,

wolność



Teozofizm i optymizm: Harmonia i

piękno świata

FRANCISZEK BACON



1561 Londyn – 1626, prawnicze, śnieg



Wielkie ustanowienie nauk



Klasyfikacja nauk (psychologiczna):

-

Dziecina pamięci: historia

-

Dziedzina wyobraźni: poezja

-

Dziedzina rozumu: filozofia (Bóg; przyroda –
spekulatywna, operatywna; człowiek –
antropologia, polityka)

Praktyczne cele nauki: potęga wiedzy
Empiryczna metoda nauki: jedyna przeto

nadzieja w rzetelnej indukcji; umysłowi nie
skrzydeł trzeba, lecz ołowiu (zmysły +rozum),
eksperyment

OKRES SYSTEMÓW
NOWOŻYTNYCH XVIIw.



Cele teoretyczne



Epistemologiczne podłoże doktryn
(epistemologiczne uzasadnienie
zamiast metafizycznej treści)



Racjonalizm



Stanowiska: scholastyka, platonizm,
filoz. Systematyka(Kartezjusz, Pascal,
Hobbes, Spinoza, Leibniz),
metodologiczni uczeni (Galileusz-
Newton)

GALILEUSZ



1564-1642, w Pizie, med., matem, filoz.



Twórca mechaniki i astrofizyki: prawa

spadania, teleskop (Droga Mleczna)



Probierca złota, Dialog o systemach

wszechświata



Przeciw spekulatywnym rozwiązaniom

zagadnień przyrodniczych, konieczność

doświadczenia (); dośw.+rozumowanie



Ścisłość nauki: metoda rezolutywna

(analiza) i kompozytywna (synteza)

GALILEUSZ cd.



Kształt i ruch to podstawa badań
ścisłych: księga natury jest pisana w
matem. Języku



Poznanie R – matem. Dedukcja

- zd. matem. to zd. hipotetyczne A B

-

dośw.: istnieje A (egzystencjalne zd.
empiryczne)

! Nauka nie ma dochodzić istoty rzeczy,

ale badać zjawiska i ustalać prawa, jakie
nimi rządzą (prawa przyczynowe)

KARTEZJUSZ



Rene Descartes (1596-1650),
matem., podróże, zacisze
holenderskie, tylko 1, ostrożny



Korzeń: metafizyka



Pień: fizyka



Gałęzie: medycyna,

mechanika,
etyka
11.11.1620 MN

KARTEZJUSZ:
METAFIZYKA



Metoda:

ułatwi zdobywanie wiedzy,

zapewni jej niezawodność



Miarą niezawodności wiedzy: jasność i
wyraźność (clair et distinct) >> proste
składniki myśli (metoda analityczna),
wszystkie nauki podobne do
matematyki (liczba-przestrzeń, ruch)



Przyrodę należy rozważać
geometrycznie i mechanicznie

KARTEZJUSZ: METAFIZYKA
cd.



Sceptycyzm metodyczny:

znalezienie

twierdzenia bezwględnie pewnego



Zwątpienie punktem wyjścia:

rzeczy zewnętrzne

-

złudzenia zmysłów

-

jawa a sen – brak granicy

prawdy matematyczne

-

możliwość oszukiwania przez
potężniejszego

KARTEZJUSZ: METAFIZYKA
cd.



Cogito ergo sum



Cogitatio est



Fundament wiedzy w człowieku,
w podmiocie, w świadomym
duchu



Istnienie jaźni wynika z istnienia
myśli (ktoś myśli); istnienie
duszy niezależnie od ciała

KARTEZJUSZ: METAFIZYKA
cd.



Istnienie innych bytów (Boga i świata
materialnego)



Istn. Boga wynika z faktu myślenia i istnienia jaźni:
1. jaźń jest niedoskonała, musi mieć przyczynę,
przyczyna musi być doskonała; 2. istn. B. wynika z
idei o B >> gwarantowane przez doskonałość Bożą



Przymioty B: nieskończoność >> woluntaryzm
(nieograniczona wola)



Przymioty duszy: świadomość (myślenie)



Przymioty ciała: rozciągłość (podzielność,
mechanicyzm)



Mechanistyczna konc. przyrody



Dualizm duszy i ciała

KARTEZJUSZ:
EPISTEMOLOGIA



Rozum: funkcja poznania, wrażenia:
znaczenie praktyczne



Idee: ideae innatae, adventitiae, a me
ipso factae >> natywizm



Dyzpozycja do przedstawień – zdolność
wytwarzania ich przez umysł
(psychologizm)



Niezawodne, bo wpojone
(metafizyczność)



Przeżycia: bierne i czynne (1 a 0) >>
rola woli w sądach (twierdzeniu i
zaprzeczaniu)

Dziękuję