42, Art. 118. Organy postępowania przygotowawczego
§ 1. Organami postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe są:
1) urząd skarbowy;
2) inspektor kontroli skarbowej;
3) urząd celny;
4) Straż Graniczna;
5) Policja;
6) Żandarmeria Wojskowa.
§ 2. Organem postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe jest także Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Centralne Biuro Antykorupcyjne.
§ 3. Czynności procesowe organów, o których mowa w § 1 pkt 1, 3-6 i § 2, wykonują upoważnieni przedstawiciele tych organów.
§ 4. W granicach koniecznych do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, niezbędnych czynności procesowych w sprawach, o których mowa w art. 133, podmioty prowadzące postępowanie przygotowawcze, § 1 pkt 1, mogą dokonywać także upoważnieni przez urząd celny funkcjonariusze celni pełniący służbę w izbie celnej. Po dokonaniu tych czynności przekazuje się sprawę urzędowi celnemu do dalszego prowadzenia, chyba że za wykroczenie skarbowe nałożono karę grzywny w drodze mandatu karnego, a nie zachodzi potrzeba złożenia do sądu wniosku o orzeczenie przepadku przedmiotów tytułem środka zabezpieczającego.
Art.133 Podmioty prowadzące postępowanie przygotowawcze (ich właściwość)
§ 1. Postępowanie przygotowawcze prowadzą:
1) urząd celny – w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe określone w art. od art. 63, bezprawne wydawanie znaków akcyzy - zakres czynu zabronionego, do art. 75, nierozliczenie przez importera z przekazanych znaków - zakres czynu zabronionego, art. od art. 85, wyłudzanie pozwolenia lub dokumentu - zakres czynu zabronionego, do art. 96, niedopełnianie obowiązków nadzoru - zakres czynu zabronionego, § 1, art. 106h, nieprzedstawienie organom na żądanie wartości dewizowych zakres czynu zabronionego , i art. od art. 107, naruszenie przepisów o koncesji lub zezwoleniu na grę hazardową, do art. 111, niedopełnianie obowiązku nadzoru, § 1 oraz w sprawach ujawnionych w zakresie swojego działania przez urzędy celne z art. 106e, nieudzielanie wyjaśnień z zakresu objętego kontrolą zakres czynu zabronionego , art. 106f, niezgłoszenie przewozu lub wywozu wartości dewizowych lub środków płatniczych, i art. 106k, nieprzechowywanie dokumentów związanych z obrotem dewizowym - zakres czynu zabronionego, a także w sprawach w zakresie swojego działania z art. 54, uchylenia się od opodatkowania zakres czynu zabronionego , art. 56, niepoprawne dane deklaracji lub oświadczenia - zakres czynu zabronionego, art. 57, uporczywe nie wpłacanie podatku w terminie zakres czynu zabronionego , § 1, art. 60, nie prowadzenie księgi zakres czynu zabronionego , art. 61, nierzetelne prowadzenie księgi - zakres czynu zabronionego, art. 76, wprowadzenie w błąd organu podatkowego - zakres czynu zabronionego, . art80, nie składanie informacji podatkowej - zakres czynu zabronionego, art. 83, utrudnianie czynności kontrolnych osobie uprawnionej - zakres czynu zabronionego, oraz art. 84, niedopełnianie obowiązków nadzoru zakres czynu zabronionego , § 1;
2) urząd skarbowy – w sprawach o pozostałe przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe;
3) inspektor kontroli skarbowej – w sprawach ujawnionych w zakresie działania kontroli skarbowej.
§ 2. Organy, o których mowa w § 1, mogą wszcząć postępowanie przygotowawcze w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe nienależące do ich właściwości; po zabezpieczeniu dowodów przekazują sprawę do dalszego prowadzenia właściwemu organowi.
Odmiany procesu karnego skarbowego założenia konstrukcyjne postępowań szczególnych
Procesowe prawo karne skarbowe przewiduje również pewne szczególne odmiany procesu o zmodyfikowanym przebiegu w stosunku do przebiegu modelowego (postępowania zwyczajnego), które określa się mianem „trybów szczególnych" lub „postępowań szczególnych".
O wyodrębnieniu postępowań szczególnych przesądza istotna - założona z góry w ustawie i modyfikacja przebiegu procesu karnego skarbowego w stosunku do postępowania zwyczajnego (uznanego za typowy). Nieodzowne staje się przy tym zaznaczenie, że pomimo jednoznacznego wyłączenia postępowania zwyczajnego w sprawach o wykroczenia skarbowe trudno byłoby kwalifikować rozpoznanie sprawy o taki czyn w postępowaniu zwyczajnym w kategorii uchybień, stanowiących bezwzględne przyczyny uchylenia orzeczenia.
Przyjmując formalizm postępowania zwyczajnego za punkt odniesienia dla oceny postępowań szczególnych, można poddać je klasyfikacji, obejmującej trzy następujące grupy.
1) postępowania szczególne równoważne (ekwiwalentne), których formalizm procesowy - mimo wprowadzonych zmian - nie odbiega od formalizmu postępowania zwyczajnego,
2) postępowania szczególne wzbogacone, których formalizm procesowy podlega zwiększeniu poprzez wprzęgnięcie do ich przebiegu pewnych czynności nieznanych postępowaniu zwyczajnemu, 3) postępowania szczególne zredukowane, przewidujące uproszczenie, a niekiedy rezygnację z czynności obligatoryjnych, występujących w postępowaniu zwyczajnym.
W sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe najliczniejszą grupę tworzą postępowania szczególne (tryby szczególne) o zredukowanym formalizmie w stosunku do postępowania zwyczajnego, do których należą:
a) postępowanie o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności,
b) postępowanie nakazowe,
c) postępowanie uproszczone.
Uważne spojrzenie na zachowany w przedstawionym wyliczeniu ustawowy porządek, w jakim zostały uszeregowane postępowania szczególne, daje asumpt do sformułowania wniosku, że nie jest on bynajmniej przypadkowy. Za jego pośrednictwem ustawodawca zdaje się sugerować kolejność rozważania przesłanek zastosowania poszczególnych trybów szczególnych. W przypadku spraw o wykroczenia skarbowe analizę przesłanek zastosowania trybów określonych w art. 117 § l pkt 1-3 KKS powinno poprzedzać sprawdzenie, czy nie wchodzi w rachubę nałożenie grzywny w postępowaniu mandatowym wskazanym w art. 117 § 3 KKS, dopełniającym katalog trybów szczególnych zakładających redukcję formalizmu procesowego w sprawach o najdrobniejsze czyny. Wyizolowanie trybu mandatowego w art. 117 § 3 KKS jest podyktowane jego specyfiką, wyrażającą się w tym, że - w przeciwieństwie do pozostałych postępowań szczególnych (zob. art. 117 § l inprincipio KKS)-rozstrzygnięcie w tym trybie odpowiedzialności karnoskarbowej za wykroczenie skarbowe nie mieści się w pojęciu orzekania o przedmiocie procesu, które jest funkcją wymiaru sprawiedliwości zastrzeżoną dla imperatywnej działalności władzy sądowej.
Oddzielnego potraktowania wymaga - występujące obok wymienionych dotąd postępowań szczególnych - postępowanie w stosunku do nieobecnych, należące do tradycyjnych konstrukcji prawa karnego skarbowego.
Aktualna redakcja art. 117 KKS skłania do sformułowania tezy, że przedstawione w tym przepisie wyliczenie postępowań szczególnych występujących w procesie karnym skarbowym ma charakter wyczerpujący. Przyjęty wniosek ma istotne znaczenie w kontekście oceny dopuszczalności zastosowania trybu przyspieszonego, uregulowanego w przepisach Kodeksu postępowania karnego, na gruncie procedury karnej skarbowej.
Konstrukcja normatywna postępowań szczególnych odwołuje się do ich istoty i zasadza się na założeniu w procesowym prawie karnym skarbowym określonych zmian (różnic) w przebiegu procesu karnego skarbowego, dla których ostatecznym punktem odniesienia jest każdorazowo postępowanie modelowe - postępowanie zwyczajne. Analizując jedną z metod wprowadzania modyfikacji w przebiegu procesu karnego skarbowego w ramach postępowań szczególnych, można je poddać swoistej gradacji. Konstrukcja postępowania szczególnego pierwszego stopnia zasadza się na wprowadzeniu pewnych zmian w przebiegu procesu karnego skarbowego w stosunku do postępowania zwyczajnego. W takim wypadku w zakresie nieobjętym zmianami charakteryzującymi postępowanie szczególne przewiduje się odesłanie wprost do stosowania przepisów regulujących postępowanie zwyczajne. Jeżeli punktem wyjścia dla odchyleń w przebiegu procesu karnego skarbowego związanych z określonym trybem szczególnym jest inne postępowanie szczególne („wyjściowe" postępowanie szczególne), należy mówić o postępowaniu szczególnym drugiego stopnia. W czystej postaci do tej ostatniej kategorii na gruncie procesu karnego skarbowego należy zaliczyć postępowanie nakazowe, stanowiące zmodyfikowaną postać trybu uproszczonego.
Zmiany perspektywy wymaga spojrzenie na uregulowanie postępowania w sprawie dobrowolnego poddania się odpowiedzialności oraz postępowania mandatowego. W tym wypadku kluczowe staje się zwrócenie uwagi na odmienną metodę konstrukcji, którą posłużył się ustawodawca w przypadku wymienionych trybów szczególnych. Jej specyfika wyraża się w tym, że przepisy normujące przebieg postępowania w każdym ze wskazanych postępowań szczególnych tworzą- w Dziale II, odpowiednio w Rozdziałach 15 i 16 KKS - pewną zamkniętą całość, sui generis autonomiczną regulację określającą drogę do rozstrzygnięcia odpowiedzialności karnoskarbowej w znacznym stopniu oderwaną od unormowań kształtujących tok procesu karnego skarbowego w pozostałych trybach szczególnych oraz trybie zwyczajnym. Jeśli do rozstrzygnięcia odpowiedzialności karnoskarbowej nie dojdzie w trybie dobrowolnego poddania się odpowiedzialności albo trybie mandatowym, wówczas proces karny skarbowy toczy się na zasadach ogólnych.
Zasady związane z wszczęciem procesu karnego skarbowego (zasada ścigania z urzędu, zasada legalizmu, zasada skargowości)
* Zasada ścigania z urzędu (zasada oficjalności) jest normą ogólną, zgodnie z którą wszczęcie i kontynuowanie postępowania karnego w sprawie o przestępstwo jest wyrazem realizacji interesu ogólnospołecznego (państwowego) i nie wymaga ani inicjatywy, ani współdziałania ze strony osób pokrzywdzonych. Przestępstwa są ścigane z urzędu przez wyspecjalizowane organy państwowe, w szczególności przez prokuraturę i policję. Proces karny może zostać wszczęty nie tylko niezależnie od woli osoby pokrzywdzonej przez przestępstwo, ale nawet wbrew jej woli. Tryb ścigania z urzędu jest nazywany także trybem publicznoskargowym. Nie tylko bowiem postępowanie przygotowawcze może zostać wszczęte przez organ z urzędu, ale również z urzędu, tj. niezależnie od woli pokrzywdzonego, przygotowana zostaje skarga publiczna, którą do sądu wnosi prokurator. Zasada ścigania z urzędu wynika z licznych przepisów kodeksu postępowania karnego. Przepisy kodeksu postępowania karnego nie wskazują wprost, które przestępstwa są ścigane urzędu. Pozwalają to ustalić przepisy prawa karnego materialnego, które określają przestępstwa ścigane w innym trybie niż z urzędu. Przyjmuje się więc a contrario, że ścigane z urzędu są te wszystkie przestępstwa, które nie są ścigane w innym trybie, np. z oskarżenia prywatnego czy na wniosek.
* W znaczeniu prawnoprocesowym zasada legalizmu oznacza normę ogólną, zgodnie z którą przestępstwa ścigane z urzędu nie tylko mogą, ale muszą być ścigane przez prokuratora lub inne organy ścigania. Istotą legalizmu jest więc obowiązek ustawowy spoczywający na organach ścigania, które w przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu wszczynają i kontynuują postępowanie karne, niezależnie od tego, czy ściganie jest w konkretnym przypadku celowe z punktu widzenia politycznych, ekonomicznych lub innych interesów państwa, niemających jednak nic wspólnego z interesem wymiaru sprawiedliwości.
Zasada legalizmu jest sformułowana w art. 10 k.p.k. Zgodnie z art. 10 § 1 k.p.k., organ powołany do ścigania przestępstw jest zobowiązany do wszczęcia i prowadzenia postępowania przygotowawczego, a oskarżyciel publiczny także do wniesienia i popierania oskarżenia - o czyn ścigany z urzędu. Z wyjątkiem wypadków określonych w ustawie lub w prawie międzynarodowym nikt nie może być zwolniony od odpowiedzialności za popełnione przestępstwo.
* Zasada skargowości wyrażona jest w art. 14 k.p.k, który stanowi, że wszczęcie postępowania następuje na każde żądanie uprawnionego podmiotu
Skargi można podzielić na:
a. Zasadnicze – warunkujące postępowanie zasadnicze
b. Etapowe – które uruchamiają kolejne stadia postępowania
c. Incydentalne – warunkujące odpowiednie postępowania incydentalne
Skarga jest dodatnia przesłanką procesową tzn. jest warunkiem dopuszczalności wszczęcia i toczenia się procesu.
Najważniejszą spośród skarg jest akt oskarżenia, który spełnia szereg funkcji min.:
a. Funkcje bilansującą – stanowi ukoronowanie i podsumowanie postępowania przygotowawczego
b. Funkcja inicjująca – wniesienie aktu oskarżenia powoduje wszczęcie postępowania jurysdykcyjnego
c. Funkcja programowa – akt oskarżenia zawiera program, który jest wiążący dla sądu, Treść aktu oskarżenia określa podmiotowe i przedmiotowe granice postępowania
d. Funkcja informacyjna – akt oskarżenia informuje o przedmiocie procesu
Przeciwieństwem zasady skargowości jest zasada ścigania z urzędu. w myśl której postępowanie może być prowadzone z własnej inicjatywy organu procesowego tj. niezależnie od czyjejkolwiek skargi.
Odmiany procesu karnego skarbowego założenia konstrukcyjne postępowań szczególnych
Procesowe prawo karne skarbowe przewiduje również pewne szczególne odmiany procesu o zmodyfikowanym przebiegu w stosunku do przebiegu modelowego (postępowania zwyczajnego), które określa się mianem „trybów szczególnych" lub „postępowań szczególnych".
O wyodrębnieniu postępowań szczególnych przesądza istotna - założona z góry w ustawie i modyfikacja przebiegu procesu karnego skarbowego w stosunku do postępowania zwyczajnego (uznanego za typowy). Nieodzowne staje się przy tym zaznaczenie, że pomimo jednoznacznego wyłączenia postępowania zwyczajnego w sprawach o wykroczenia skarbowe trudno byłoby kwalifikować rozpoznanie sprawy o taki czyn w postępowaniu zwyczajnym w kategorii uchybień, stanowiących bezwzględne przyczyny uchylenia orzeczenia.
Przyjmując formalizm postępowania zwyczajnego za punkt odniesienia dla oceny postępowań szczególnych, można poddać je klasyfikacji, obejmującej trzy następujące grupy.
1) postępowania szczególne równoważne (ekwiwalentne), których formalizm procesowy - mimo wprowadzonych zmian - nie odbiega od formalizmu postępowania zwyczajnego,
2) postępowania szczególne wzbogacone, których formalizm procesowy podlega zwiększeniu poprzez wprzęgnięcie do ich przebiegu pewnych czynności nieznanych postępowaniu zwyczajnemu, 3) postępowania szczególne zredukowane, przewidujące uproszczenie, a niekiedy rezygnację z czynności obligatoryjnych, występujących w postępowaniu zwyczajnym.
W sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe najliczniejszą grupę tworzą postępowania szczególne (tryby szczególne) o zredukowanym formalizmie w stosunku do postępowania zwyczajnego, do których należą:
a) postępowanie o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności,
b) postępowanie nakazowe,
c) postępowanie uproszczone.
Uważne spojrzenie na zachowany w przedstawionym wyliczeniu ustawowy porządek, w jakim zostały uszeregowane postępowania szczególne, daje asumpt do sformułowania wniosku, że nie jest on bynajmniej przypadkowy. Za jego pośrednictwem ustawodawca zdaje się sugerować kolejność rozważania przesłanek zastosowania poszczególnych trybów szczególnych. W przypadku spraw o wykroczenia skarbowe analizę przesłanek zastosowania trybów określonych w art. 117 § l pkt 1-3 KKS powinno poprzedzać sprawdzenie, czy nie wchodzi w rachubę nałożenie grzywny w postępowaniu mandatowym wskazanym w art. 117 § 3 KKS, dopełniającym katalog trybów szczególnych zakładających redukcję formalizmu procesowego w sprawach o najdrobniejsze czyny. Wyizolowanie trybu mandatowego w art. 117 § 3 KKS jest podyktowane jego specyfiką, wyrażającą się w tym, że - w przeciwieństwie do pozostałych postępowań szczególnych (zob. art. 117 § l inprincipio KKS)-rozstrzygnięcie w tym trybie odpowiedzialności karnoskarbowej za wykroczenie skarbowe nie mieści się w pojęciu orzekania o przedmiocie procesu, które jest funkcją wymiaru sprawiedliwości zastrzeżoną dla imperatywnej działalności władzy sądowej.
Oddzielnego potraktowania wymaga - występujące obok wymienionych dotąd postępowań szczególnych - postępowanie w stosunku do nieobecnych, należące do tradycyjnych konstrukcji prawa karnego skarbowego.
Aktualna redakcja art. 117 KKS skłania do sformułowania tezy, że przedstawione w tym przepisie wyliczenie postępowań szczególnych występujących w procesie karnym skarbowym ma charakter wyczerpujący. Przyjęty wniosek ma istotne znaczenie w kontekście oceny dopuszczalności zastosowania trybu przyspieszonego, uregulowanego w przepisach Kodeksu postępowania karnego, na gruncie procedury karnej skarbowej.
Konstrukcja normatywna postępowań szczególnych odwołuje się do ich istoty i zasadza się na założeniu w procesowym prawie karnym skarbowym określonych zmian (różnic) w przebiegu procesu karnego skarbowego, dla których ostatecznym punktem odniesienia jest każdorazowo postępowanie modelowe - postępowanie zwyczajne. Analizując jedną z metod wprowadzania modyfikacji w przebiegu procesu karnego skarbowego w ramach postępowań szczególnych, można je poddać swoistej gradacji. Konstrukcja postępowania szczególnego pierwszego stopnia zasadza się na wprowadzeniu pewnych zmian w przebiegu procesu karnego skarbowego w stosunku do postępowania zwyczajnego. W takim wypadku w zakresie nieobjętym zmianami charakteryzującymi postępowanie szczególne przewiduje się odesłanie wprost do stosowania przepisów regulujących postępowanie zwyczajne. Jeżeli punktem wyjścia dla odchyleń w przebiegu procesu karnego skarbowego związanych z określonym trybem szczególnym jest inne postępowanie szczególne („wyjściowe" postępowanie szczególne), należy mówić o postępowaniu szczególnym drugiego stopnia. W czystej postaci do tej ostatniej kategorii na gruncie procesu karnego skarbowego należy zaliczyć postępowanie nakazowe, stanowiące zmodyfikowaną postać trybu uproszczonego.
Zmiany perspektywy wymaga spojrzenie na uregulowanie postępowania w sprawie dobrowolnego poddania się odpowiedzialności oraz postępowania mandatowego. W tym wypadku kluczowe staje się zwrócenie uwagi na odmienną metodę konstrukcji, którą posłużył się ustawodawca w przypadku wymienionych trybów szczególnych. Jej specyfika wyraża się w tym, że przepisy normujące przebieg postępowania w każdym ze wskazanych postępowań szczególnych tworzą- w Dziale II, odpowiednio w Rozdziałach 15 i 16 KKS - pewną zamkniętą całość, sui generis autonomiczną regulację określającą drogę do rozstrzygnięcia odpowiedzialności karnoskarbowej w znacznym stopniu oderwaną od unormowań kształtujących tok procesu karnego skarbowego w pozostałych trybach szczególnych oraz trybie zwyczajnym. Jeśli do rozstrzygnięcia odpowiedzialności karnoskarbowej nie dojdzie w trybie dobrowolnego poddania się odpowiedzialności albo trybie mandatowym, wówczas proces karny skarbowy toczy się na zasadach ogólnych.
Zasady związane z wszczęciem procesu karnego skarbowego (zasada ścigania z urzędu, zasada legalizmu, zasada skargowości)
* Zasada ścigania z urzędu (zasada oficjalności) jest normą ogólną, zgodnie z którą wszczęcie i kontynuowanie postępowania karnego w sprawie o przestępstwo jest wyrazem realizacji interesu ogólnospołecznego (państwowego) i nie wymaga ani inicjatywy, ani współdziałania ze strony osób pokrzywdzonych. Przestępstwa są ścigane z urzędu przez wyspecjalizowane organy państwowe, w szczególności przez prokuraturę i policję. Proces karny może zostać wszczęty nie tylko niezależnie od woli osoby pokrzywdzonej przez przestępstwo, ale nawet wbrew jej woli. Tryb ścigania z urzędu jest nazywany także trybem publicznoskargowym. Nie tylko bowiem postępowanie przygotowawcze może zostać wszczęte przez organ z urzędu, ale również z urzędu, tj. niezależnie od woli pokrzywdzonego, przygotowana zostaje skarga publiczna, którą do sądu wnosi prokurator. Zasada ścigania z urzędu wynika z licznych przepisów kodeksu postępowania karnego. Przepisy kodeksu postępowania karnego nie wskazują wprost, które przestępstwa są ścigane urzędu. Pozwalają to ustalić przepisy prawa karnego materialnego, które określają przestępstwa ścigane w innym trybie niż z urzędu. Przyjmuje się więc a contrario, że ścigane z urzędu są te wszystkie przestępstwa, które nie są ścigane w innym trybie, np. z oskarżenia prywatnego czy na wniosek.
* W znaczeniu prawnoprocesowym zasada legalizmu oznacza normę ogólną, zgodnie z którą przestępstwa ścigane z urzędu nie tylko mogą, ale muszą być ścigane przez prokuratora lub inne organy ścigania. Istotą legalizmu jest więc obowiązek ustawowy spoczywający na organach ścigania, które w przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu wszczynają i kontynuują postępowanie karne, niezależnie od tego, czy ściganie jest w konkretnym przypadku celowe z punktu widzenia politycznych, ekonomicznych lub innych interesów państwa, niemających jednak nic wspólnego z interesem wymiaru sprawiedliwości.
Zasada legalizmu jest sformułowana w art. 10 k.p.k. Zgodnie z art. 10 § 1 k.p.k., organ powołany do ścigania przestępstw jest zobowiązany do wszczęcia i prowadzenia postępowania przygotowawczego, a oskarżyciel publiczny także do wniesienia i popierania oskarżenia - o czyn ścigany z urzędu. Z wyjątkiem wypadków określonych w ustawie lub w prawie międzynarodowym nikt nie może być zwolniony od odpowiedzialności za popełnione przestępstwo.
* Zasada skargowości wyrażona jest w art. 14 k.p.k, który stanowi, że wszczęcie postępowania następuje na każde żądanie uprawnionego podmiotu
Skargi można podzielić na:
a. Zasadnicze – warunkujące postępowanie zasadnicze
b. Etapowe – które uruchamiają kolejne stadia postępowania
c. Incydentalne – warunkujące odpowiednie postępowania incydentalne
Skarga jest dodatnia przesłanką procesową tzn. jest warunkiem dopuszczalności wszczęcia i toczenia się procesu.
Najważniejszą spośród skarg jest akt oskarżenia, który spełnia szereg funkcji min.:
a. Funkcje bilansującą – stanowi ukoronowanie i podsumowanie postępowania przygotowawczego
b. Funkcja inicjująca – wniesienie aktu oskarżenia powoduje wszczęcie postępowania jurysdykcyjnego
c. Funkcja programowa – akt oskarżenia zawiera program, który jest wiążący dla sądu, Treść aktu oskarżenia określa podmiotowe i przedmiotowe granice postępowania
d. Funkcja informacyjna – akt oskarżenia informuje o przedmiocie procesu
Przeciwieństwem zasady skargowości jest zasada ścigania z urzędu. w myśl której postępowanie może być prowadzone z własnej inicjatywy organu procesowego tj. niezależnie od czyjejkolwiek skargi.
Przepadek korzyści majątkowej to środek karny stosowany wobec sprawcy przestępstwa skarbowego. Jest on orzekany obligatoryjnie, jeśli sprawca przestępstwa skarbowego osiągnął z jego popełnienia, chociażby tylko pośrednio, korzyść majątkową niepodlegającą przepadkowi przedmiotów. Jeśli orzeczenie przepadku korzyści majątkowej jest niemożliwe, orzeka się środek karny w postaci ściągnięcia jej równowartości pieniężnej.
Objęta przepadkiem korzyść majątkowa lub ściągnięcie jej równowartości pieniężnej przechodzi na własność Skarbu Państwa z reguły z chwilą uprawomocnienia się wyroku skazującego.
Przesłanki przepadku korzyści majątkowej
O przepadku korzyści majątkowej sąd orzeka wówczas, gdy spełnione są łącznie dwie przesłanki pozytywne:
1) sprawca został skazany za przestępstwo skarbowe,
2) sprawca popełniając przestępstwo skarbowe osiągnął korzyść majątkową niepodlegającą przepadkowi przedmiotów,
a jednocześnie nie jest spełniona przesłanka negatywna: korzyść majątkowa nie podlega zwrotowi innemu uprawnionemu podmiotowi. W tym ostatnim przypadku nie orzeka się bowiem przepadku korzyści majątkowej, lecz po prostu korzyść tę sąd zwraca ustalonemu uprawnionemu podmiotowi.
Orzeczenie przepadku korzyści majątkowej następuje w wyroku skazującym – w tym samym, w którym sąd stwierdza, że sprawca popełnił przestępstwo skarbowe.
W razie stwierdzenia, że sprawca popełnił jedynie wykroczenie skarbowe, orzeczenie przepadku korzyści majątkowej jest niedopuszczalne. W przypadku wykroczeń skarbowych sąd tytułem środka karnego może bowiem, oprócz dobrowolnego poddania się odpowiedzialności, orzekać wyłącznie: przepadek przedmiotów i ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów.
Przepadek korzyści majątkowej pochodzącej z przestępstwa skarbowego jest orzekany wtedy tylko, gdy ta korzyść nie podlega przepadkowi przedmiotów o którym mowa w art.29 p.1 i 4 k.k.s. Zgodnie z tymi przepisami, przepadek przedmiotów obejmuje:
1) przedmioty pochodzące bezpośrednio z przestępstwa skarbowego oraz
2) przedmioty, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.
Ściągnięcie równowartości pieniężnej korzyści majątkowej
Ściągnięcie równowartości pieniężnej korzyści majątkowej to odrębny środek karny orzekany wówczas, gdy orzeczenie przepadku korzyści majątkowej jest niemożliwe. Rzecz jasna, środek ten też może być orzeczony wyłącznie w stosunku do sprawcy przestępstwa skarbowego.
Niemożność ściągnięcia równowartości pieniężnej korzyści majątkowej może być zależna lub niezależna od sprawcy, a więc np. może wynikać z ukrycia korzyści przez sprawcę albo z powodu ich utraty wskutek klęski żywiołowej lub kradzieży. W każdym z tych przypadków sąd orzeknie względem sprawcy przestępstwa skarbowego środek karny w postaci ściągnięcia równowartości pieniężnej korzyści majątkowej w miejsce przepadku tej korzyści.
Podobnie jak w przypadku przepadku korzyści majątkowej, jeżeli ustalono, że korzyść majątkowa pochodząca z przestępstwa skarbowego, której przepadku nie można orzec, stanowi przedmiot współwłasności sprawcy i innego podmiotu, sąd ma obowiązek ustalić wielkość udziału należącego do sprawcy i orzec ściągnięcie równowartości tego udziału.
Jeżeli sprawca popełnił kilka przestępstw skarbowych i tylko w stosunku do części z nich możliwe jest orzeczenie przepadku korzyści majątkowej, a w stosunku do części nie jest to możliwe, to wówczas sąd orzeknie tam, gdzie to możliwe przepadek korzyści majątkowej, a w pozostałych przypadkach ściągnięcie równowartości przepadku korzyści majątkowej. W każdym punkcie wyroku, w którym sąd orzekł środek karny (przepadek korzyści majątkowej lub ściągnięcie jej równowartości) ma on obowiązek wskazać za które konkretnie przestępstwo skarbowe dany środek karny orzekł.
25. Jakie wyróżniamy dyrektywy wymiaru kary?
- dyrektywa sprawiedliwościowa nakazuje wymierzyć karę w taki sposób aby dolegliwość nie przekraczała stopnia zawinienia sprawcy czyli dostosowanie kary do winy sprawcy. Dyrektywa sprawiedliwościowa nakazuje uwzględnić stopień społecznej szkodliwości czynu, kara ma cele prewencyjne: indywidualna i generalna
- dyrektywa prewencyjna- określa cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma spełniać dla sprawcy, ma na celu wychowanie sprawcy, kara ma oddziaływać na całe społeczeństwo, efektywność w społeczeństwie, że przestępcy są karani, że popełnianie p-stw się nie opłaca.
Dyrektywa wymiaru kary względem młodocianych- chodzi tu o konieczność wychowania poprzez karę. Biorąc pod uwagę te dyrektywy wybieramy wymiar kary - liczbę stawek dziennych
26. Nadzwyczajne obostrzenie kary w prawie karnym skarbowym
Kiedy stosuje się wyższą karę
art. 37 k.k.s. wymienia sytuacje, w przypadku których sąd musi zastosować nadzwyczajne obostrzenie kary. Należy podkreślić, że katalog tych przesłanek ma charakter obligatoryjny, tak więc sąd nie ma tu swobody decydowania o tym, czy karę podwyższyć, czy nie. Gdy dana przyczyna wystąpi, jest zmuszony do nadzwyczajnego obostrzenia kary. Sąd stosuje nadzwyczajne obostrzenie kary, jeżeli sprawca:
1) popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe, powodując uszczuplenie należności publicznoprawnej dużej wartości albo popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe, a wartość przedmiotu czynu zabronionego jest duża;
2) uczynił sobie z popełniania przestępstw skarbowych stałe źródło dochodu;
3) popełnia co najmniej dwa przestępstwa skarbowe, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z nich, i każdy z tych czynów wyczerpuje znamiona przestępstwa skarbowego określonego w tym samym przepisie, a odstępy czasu pomiędzy nimi nie są długie;
4) skazany za umyślne przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności lub karę ograniczenia wolności albo karę grzywny, w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności lub 6 miesięcy kary ograniczenia wolności albo po uiszczeniu grzywny wynoszącej co najmniej 120 stawek dziennych popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe tego samego rodzaju;
5) popełnia przestępstwo skarbowe, działając w zorganizowanej grupie albo w związku mającym na celu popełnienie przestępstwa skarbowego;
6) popełnia przestępstwo skarbowe, używając przemocy lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo działając wspólnie z inną osobą, która używa przemocy lub grozi natychmiastowym jej użyciem;
7) przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia doprowadza inną osobę do popełnienia czynu zabronionego jako przestępstwo skarbowe.
Należy tutaj zaznaczyć, że w sytuacji wymienionej w pkt 1 i 3 nie stosuje się nadzwyczajnego obostrzenia kary, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, a wymagalna należność została w całości uiszczona przed zamknięciem przewodu sądowego w pierwszej instancji.
Sąd nie stosuje przepisu o nadzwyczajnym obostrzeniu kary także w przypadku, gdy sprawca odstępuje od udziału w zorganizowanej grupie lub związku mającym na celu popełnienie przestępstwa skarbowego i ujawniając przed organem ścigania istotne okoliczności zamierzonego przestępstwa skarbowego, zapobiega jego popełnieniu.
Kara nadzwyczajnie obostrzona
Stosując nadzwyczajne obostrzenie kary, sąd wymierza karę pozbawienia wolności:
1) do 6 miesięcy albo karę ograniczenia wolności, jeżeli przestępstwo skarbowe jest zagrożone tylko karą grzywny do 360 stawek dziennych, co nie wyłącza wymierzenia także kary grzywny grożącej za to przestępstwo;
2) do roku albo karę ograniczenia wolności, jeżeli przestępstwo skarbowe jest zagrożone tylko karą grzywny przekraczającą 360 stawek dziennych, co nie wyłącza wymierzenia także kary grzywny grożącej za to przestępstwo;
3) przewidzianą za przypisane przestępstwo skarbowe w wysokości nie niższej niż 1 miesiąc, do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, co nie wyłącza wymierzenia z takim samym obostrzeniem także kary grzywny grożącej za to przestępstwo oprócz kary pozbawienia wolności.
38. Charakterystyka organów prowadzących postępowanie przygotowawcze w sprawach karnych skarbowych:
Organami postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe są:
1) urząd skarbowy;
2) inspektor kontroli skarbowej;
3) urząd celny;
4) Straż Graniczna;
5) Policja;
6) Żandarmeria Wojskowa.
7) Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
8) Centralne Biuro Antykorupcyjne.
Czynności procesowe tych organów wykonują upoważnieni przedstawiciele tych organów.
W granicach koniecznych do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, niezbędnych czynności procesowych mogą dokonywać także upoważnieni przez urząd celny funkcjonariusze celni pełniący służbę w izbie celnej. Po dokonaniu tych czynności przekazuje się sprawę urzędowi celnemu do dalszego prowadzenia, chyba że za wykroczenie skarbowe nałożono karę grzywny w drodze mandatu karnego, a nie zachodzi potrzeba złożenia do sądu wniosku o orzeczenie przepadku przedmiotów tytułem środka zabezpieczającego.
W razie potrzeby dokonania czynności procesowej poza siedzibą organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze można zwrócić się do innego organu postępowania przygotowawczego o udzielenie pomocy prawnej.
We wniosku o udzielenie pomocy prawnej należy określić czynności, jakie mają być dokonane, oraz wskazać okoliczności wymagające wyjaśnienia. Do wniosku powinny być dołączone niezbędne odpisy akt sprawy. Akta lub odpowiednią ich część przesyła się tylko w razie istotnej potrzeby.
Organ postępowania przygotowawczego wezwany do udzielenia pomocy prawnej powinien niezwłocznie dokonać czynności tak, aby nie zachodziła konieczność ich powtarzania lub uzupełnienia, a także z własnej inicjatywy wykonać inne niezbędne czynności.
Jeżeli zleconych czynności nie można wykonać w ciągu 30 dni, należy niezwłocznie zawiadomić organ wzywający do udzielenia pomocy prawnej o przyczynie zwłoki, z podaniem terminu wykonania czynności.
28.Oszustwo w deklaracji podatkowej
W art. 56 kodeksu karnego skarbowego zostały wymienione dwa elementy charakteryzujące oszustwo podatkowe, a mianowicie z jednej strony podjęcie przez sprawcę określonych czynności, z drugiej wywołanie przez nie określonych rezultatów (skutków). W tym wypadku czynności sprowadzają się do podania nieprawdy. Przez podanie nieprawdy należy rozumieć świadome, zamierzone podanie nieprawdziwych danych. Nie będzie czynem zabronionym błąd w deklaracji lub oczywista omyłka. W przypadku oszustwa podatkowego kodeks nie dopuszcza tego, by można je było popełnić nieumyślnie. Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca chce go popełnić albo przewidując możliwość popełnienia go, godzi się na to.
Jeżeli podatnik zrobi w deklaracji błąd lub wyraźnie się pomyli, organ podatkowy zwraca się do składającego deklarację o złożenie niezbędnych wyjaśnień oraz o skorygowanie deklaracji.
Skutkiem podania nieprawdy jest zaś narażenie Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego na uszczuplenie podatku. Przez narażenie na uszczuplenie podatku należy rozumieć spowodowanie konkretnego niebezpieczeństwa takiego uszczuplenia - co oznacza, że zaistnienie uszczerbku finansowego jest wysoce prawdopodobne, choć nie musi nastąpić.
Podmiotem oszustwa podatkowego określonego w art. 56 kodeksu jest podatnik.
Oszustwo podatkowe przybiera formę przestępstwa zagrożonego karą grzywny albo karą pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie.
Oszustwo podatkowe może przybrać także formę wykroczenia skarbowego, jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu (czyli pięciokrotnej wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia w czasie popełnienia oszustwa).
Oskarżyciel publiczny w procesie karnym skarbowym.
Oskarżycielem publicznym jest organ państwa, który wnosi i popiera oskarżenie przed sądem albo popiera oskarżenie wniesione przez inny uprawniony podmiot, którym w sprawach o przestępstwa sk. lub wykroczenia sk. może być tylko inny organ państwowy działający w charakterze oskarżyciela publicznego. Przepisy procesowe pr. k.s. nie przewidują innej kategorii oskarżyciela niż oskarżyciel publiczny.
Działalność procesową oskarżyciela pub. w procesie sądowym, stanowi interes publiczny.
Art. 121 § 1 KKS mówi o tym, że prokurator jest zasadniczym oskarżycielem pub. zarówno w sprawach o przestępstwa sk. jak i o wykroczenia skarbowe. Ma on pozycję nadrzędną wobec innych organów uprawnionych do występowania w char. oskarżyciela pub. Uprawnienia prokuratora przysługują również asesorowi prokuratury, jednak nie może on występować przed sądem okręgowym i apelacyjnym, ani dokonywać żadnych czynności przed Sądem Najwyższym.
W sprawach karnych wojskowych jedynie prokurator wojskowy.
Zgodnie z art. 121 § 1 KKS w charakterze oskarżyciela publicznego oprócz prokuratora może być inny organ, który wniósł i popiera akt oskarżenia przed sądem (chodzi o sądy powszechne).
W sprawach o wykroczenia skarbowe uprawnienie do sporządzenia i wniesienia aktu oskarżenia oraz popierania go przed sądem, a także do dokonywania czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia, przysługuje (oprócz prokuratora) finansowym organom post. przyg., a także Policji i Straży Granicznej (art. 121 § 2 KKS). Wymienione organy mogą wystąpić w procesie w roli oskarżyciela pub.
W sprawach o przestępstwa skarbowe, których rozpoznanie nie wymaga przeprowadzenia post. zwyczajnego, generalne uprawnienia do działania przed sądem w roli oskarżyciela pub. ma finansowy organ post. przyg. (art. 122 § 1 pkt 1 w zw. z art. 155 § 1 i 2 KKS).
Odrębnej analizy wymaga ocena sytuacji procesowej finansowego organu postępowania przygotowawczego w postępowaniu sądowym zainaugurowanym przez prokuratora, który sporządził i wniósł akt oskarżenia albo zatwierdził i wniósł akt oskarżenia sporządzony przez finansowy lub niefinansowy organ psot. przyg. Brak możliwości spełnienia warunku przez finansowy organ post. przyg. warunku wymienionego w art. 121 § 1 KKS w zakresie wniesienia aktu oskarżenia, nie przesądza kwestii udziału organu finansowego w roli oskarżyciela publicznego. Kluczowe znaczenie na art. 157 § 2 KKS, na mocy którego organ ten uzyskuje prawo do wystąpienia przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego także wówczas, gdy akt oskarżenia wniósł prokurator.
Oskarżyciele publiczni są zobowiązani do zachowania bezstronnego stosunku do sprawy i uczestników. Taką gwarancję daje możliwość wyłączenia oskarżyciela publicznego.
Prokurator jest zobowiązany do wzięcia udziału w rozprawie w sprawach o przestępstwa skarbowe. Udział finansowego org. post. przyg. lub jego przedstawiciela, obok prokuratora, w charakterze oskarżyciela publicznego, należy ujmować w sferze uprawnień tych podmiotów. Prokuratorowi przysługuje w każdej sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe uprawnienie do wystąpienia w char. oskarżyciela publicznego, jednocześnie nie uchyla uprawnień oskarżycielskich innych organów.
Udział finansowego org. post. przyg. lub jego przedstawiciela na rozprawie jest obligatoryjny w sprawach karnych skarbowych.
W sprawach o wykroczenia skarbowe, w których akt oskarżenia wniosła Policja lub Straż Graniczna, organy te są uprawnione do wystąpienia przed sądem w char. oskarżyciela publicznego (art. 121 § 2 KKS).