Pośrednicy na rynku kapitałowym

Dom maklerski (biuro maklerskie)

Instytucja będąca członkiem giełdy papierów wartościowych, posiadająca możliwość prowadzenia na niej transakcji kupna oraz sprzedaży papierów wartościowych. Najczęściej powiązana finansowo z bankiem.

Dom maklerski umożliwia swoim klientom założenie rachunku inwestycyjnego, na którym przechowywane są informacje o posiadanych przez niego środkach pieniężnych oraz papierach wartościowych. Klient może dokonywać zleceń transakcji kupna oraz sprzedaży, które dom maklerski wykona w jego imieniu. W domach maklerskich zatrudnieni są maklerzy, którzy są upoważnieni przez dany dom do wykonywania transakcji na giełdzie.

Zasada przymusowego pośrednictwa

Istotą zawierania transakcji na rynku regulowanym jest obowiązkowe pośrednictwo domów maklerskich przy składaniu zleceń nabycia i zbycia akcji notowanych na tym rynku. W celu złożenia zlecenia zainteresowany w pierwszej kolejności powinien zawrzeć z domem maklerskim umowę o świadczenie usług brokerskich.

Obowiązkowe pośrednictwo domów maklerskich w przypadku zawierania transakcji na GPW oznacza z jednej strony że nie dochodzi do zawarcia umowy bezpośrednio między „starym” a „nowym” akcjonariuszem oraz z drugiej że składający zlecenie nie dysponuje wiedzą o stronie składającej przeciwstawne zlecenie, ponieważ stronę tę reprezentuje członek giełdy – działa on w imieniu własnym lecz na rachunek składającego zlecenie. W przypadku transakcji giełdowych wiadomo jedynie, który z uczestników giełdy przekazał zlecenie, nie wiadomo zaś nic o osobie zleceniodawcy.

Regulacje prawne

• Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi

• Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzenia instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz spółkach publicznych

• Ustawa o nadzorze nad rynkiem kapitałowym

• Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym

• Dyrektywa o rynkach instrumentów finansowych z dn. 21.04.2004 r. (w skrócie MIFIP)

• KODEKS DOBREJ PRAKTYKI DOMÓW MAKLERSKICH

„Określenie ‘dom maklerski’ winno kojarzyć się z kompetencją, uczciwością i prawością wynikającą z przestrzegania prawa i zasad etyki prowadzonej działalności. Mając powyższe na uwadze Członkowie Izby Domów Maklerskich ustalają niniejszy Kodeks Dobrej Praktyki Maklerskiej”.

Licencjonowanie działalności

Prowadzenie działalności maklerskiej jest możliwe po uzyskaniu stosownego zezwolenia (licencji) udzielonego przez KNF.

Wymogi:

• powinien posiadać odpowiedni poziom kapitałów własnych (125 tys. euro dla samodzielnych domów, dla banków kapitał zakładowy co najmniej 5 mln. euro)

• powinien posiadać odpowiednie urządzenia teletechniczne i oprogramowanie

• wewnętrzne regulaminy i procedury pracy

• zabezpieczenie przed wypływem informacji poufnych

• procedury zapobiegania procederowi prania brudnych pieniędzy

• regulamin składania zleceń przez pracowników oraz władze domu maklerskiego

• regulamin zapobiegania manipulacjom rynkowym

• osoby kierujące domem maklerskim muszą mieć odpowiednie wykształcenie dawać rękojmie uczciwości

Procedura licencyjna:

Podmiot, który ubiega się o licencje musi opracować i przedłożyć w urzędzie KNF odpowiedni wniosek wraz z kompletem podstawowych regulaminów oraz charakterystyką osób uczestniczących we władzach domu maklerskiego, a także wskazać źródła pochodzenia kapitału własnego.

Gdy KNF nie ma zastrzeżeń to na posiedzeniu podejmuje uchwałę nadającą licencje.

Dom maklerski zanim rozpocznie działalność to podpisuje umowy m.in. z GPW, KDPW i bankiem rozliczeniowym.

Zezwolenie:

• dane

• wskazanie czynności na wykonywanie których zezwolenie jest udzielone

• termin rozpoczęcia działalności maklerskiej (nie dłuższy niż 12 miesięcy od momentu wydania zezwolenia)

Rodzaje podmiotów uprawnionych do prowadzenia działalności maklerskiej:

• domy maklerskie działające w formie spółek

• banki prowadzące działalność maklerską, działające w formie wydzielonego biura – biuro maklerskie

• zagraniczne firmy inwestycyjne (oddział, bez konieczności otwierania oddziału, przedstawicielstwo)

• zagraniczne osoby prawne (oddział, przedstawicielstwo)

• ponadto agent firmy inwestycyjnej

W Polsce działa kilkadziesiąt domów maklerskich (54) i banków prowadzących rachunki papierów wartościowych (14).

Formy działalności domów maklerskich:

• spółki akcyjne

• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

• spółki osobowe prawa handlowego:

• spółki komandytowo – akcyjne (komplementariuszami muszą być osoby, które mają licencje maklera papierów wartościowych albo doradcy inwestycyjnego)

• spółki komandytowe (co najmniej dwóch komplementariuszy z licencją)

• spółki partnerskie (warunek – partnerzy z licencją, co najmniej dwóch)

• spójki jawne (warunek jak wyżej)

Banki również muszą uzyskać odpowiednią licencje od KNF.

Podmioty zagraniczne posiadają licencje od własnego nadzoru.

Podmioty, które prowadzą działalność bez zezwolenia trafiają pod lupę KNF a później do prokuratury.

Czynności maklerskie

Są to czynności wynikające z zarządzania funduszami inwestycyjnymi, czynności wynikające z umowy agencyjnej lub zlecenia, komisu lub innej usługi pochodnej.

Art. 69 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi – czynności zarezerwowane dla firm inwestycyjnych oraz biur i domów maklerskich (czynności sensu stricto)

Działalność maklerska, z zastrzeżeniem art. 16 ust. 3 i art. 70, obejmuje wykonywanie czynności polegających na:

1) przyjmowaniu i przekazywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych;

2) wykonywaniu zleceń, o których mowa w pkt 1, na rachunek dającego zlecenie;

3) nabywaniu lub zbywaniu na własny rachunek instrumentów finansowych;

4) zarządzaniu portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych;

5) doradztwie inwestycyjnym;

6) oferowaniu instrumentów finansowych;

7) świadczeniu usług w wykonaniu zawartych umów o subemisje inwestycyjne i usługowe lub zawieraniu i wykonywaniu innych umów o podobnym charakterze, jeżeli ich przedmiotem są instrumenty finansowe;

8) organizowaniu alternatywnego systemu obrotu.

Art. 69 ust. 4 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi – czynności uznawane za maklerskie gdy są wykonywane przez firmę inwestycyjną (czynności sensu largo)

Działalnością maklerską jest również wykonywanie przez firmę inwestycyjną czynności polegających na:

1) przechowywaniu lub rejestrowaniu instrumentów finansowych, w tym prowadzeniu rachunków papierów wartościowych i rachunków zbiorczych, oraz prowadzeniu rachunków pieniężnych;

2) udzielaniu pożyczek pieniężnych w celu dokonania transakcji, której przedmiotem jest jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, jeżeli transakcja ma być dokonana za pośrednictwem firmy inwestycyjnej udzielającej pożyczki;

3) doradztwie dla przedsiębiorstw w zakresie struktury kapitałowej, strategii przedsiębiorstwa lub innych zagadnień związanych z taką strukturą lub strategią;

4) doradztwie i innych usługach w zakresie łączenia, podziału oraz przejmowania przedsiębiorstw;

5) wymianie walutowej, w przypadku gdy jest to związane z działalnością maklerską w zakresie wskazanym w ust. 2;

6) sporządzaniu analiz inwestycyjnych, analiz finansowych oraz innych rekomendacji o charakterze ogólnym dotyczących transakcji w zakresie instrumentów finansowych;

7) świadczeniu usług dodatkowych związanych z subemisją usługową lub inwestycyjną;

8) wykonywaniu czynności określonych w pkt 1–7 oraz w ust. 2, których przedmiotem są instrumenty bazowe instrumentów pochodnych, wskazanych w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d–f oraz i, jeżeli czynności te pozostają w związku z działalnością maklerską.

Inne czynności:

• sporządzanie prospektu emisyjnego

• pożyczanie papierów wartościowych

• nieodpłatne rekomendacje

• obsługa klubu inwestora

• prowadzenie księgi akcyjnej dla spółki niepublicznej

• prowadzenie działalności edukacyjnej w zakresie rynku kapitałowego

Czynniki wpływające na wybór domu maklerskiego

Wybór pośrednika na rynku kapitałowym jest sprawą wysoce indywidualną. Inwestor krótkoterminowy, który kieruje się analizą fundamentalną może przykładać większą wagę do jakości analiz i rekomendacji niż np. do wysokości prowizji. Z kolei dla osoby grającej na rynki kontraktów terminowych kluczowa będzie stabilność i bezawaryjność platformy transakcyjnej.

Powinniśmy więc wziąć pod uwagę kilka czynników:

• wysokość prowizji i opłat

• sposób naliczania prowizji

• dostępność platformy internetowej i infolinii

• obecność linii kredytowej na rachunku

• liczba Punktów Obsługi Klienta

• koszt pożyczenia akcji od biura w przypadku tzw. krótkiej sprzedaży

• możliwość zapisu przez Internet na akcje oferowane na rynku publicznym

• czas przyznania akcji

• możliwość oprocentowania środków, które nie są zaangażowane w papiery wartościowe

• bezawaryjność, niezawodność biura

• rekomendacje, analizy, czas istnienia, liczba klientów

• kto jest akcjonariuszem domu maklerskiego

• jakość obsługi

• w jaki sposób sformułowana jest umowa pomiędzy klientem a domem maklerskim

• opinia wśród znajomych

IZBA DOMÓW MAKLERSKICH

Czym jest?

Organizacja samorządowa reprezentująca podmioty prowadzące działalność maklerską w Polsce.

Geneza powstania

Początki zrzeszania sięgają 1991 roku – Zespół Domów Maklerskich Związku Banków Polskich.

1996 rok – Izba Domów Maklerskich

Ilość domów maklerskich zmieniała się na przestrzeni lat. Członkostwo jest dobrowolne.

Podstawa prawna funkcjonowania

• ustawa o obrocie instrumentami finansowymi

• ustawa o izbach gospodarczych

• statut IDM

• regulamin rady IDM

• Kodeks Dobrej Praktyki Domów Maklerskich

• regulamin sądu IDM

Władze

Najwyższy organ – Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, uchwalanie programu działalności, powoływanie prezesa i członków Rady – czynności najbardziej ogólne.

Zarząd Izby – podejmuje decyzje dotyczące bieżących spraw, zarządza majątkiem, sporządza sprawozdania.

Rada Domów Maklerskich – zatwierdzenie standardów działalności, określenie praktyk rynkowych, kontrolowanie gospodarki finansowej Zarządu, zawieszenie prezesa.

Sąd IDM – samodzielna wyodrębniona jednostka organizacyjna w skład której wchodzi co najmniej 10-ciu arbitrów i mediatorów oraz co najmniej 7 Członków Komisji Etyki. Komisja Etyki rozstrzyga w pierwszej instancji sprawy niemajątkowe o naruszenie przez Członka Izby postanowień statutu, kodeksu dobrej praktyki, standardów działalności, przyjętych praktyk rynkowych itp. Sąd Izby jest stałym sądem polubownym, rozstrzyga wszelkie spory o prawa majątkowe i niemajątkowe. Nakładane przez Sąd kary – upomnienie, nagana, kara pieniężna (górny limit 50 tys. zł), zawieszenie członkostwa w Izbie na okres do 6 miesięcy, usunięcie z Izby.