1

Katalog instrumentów finansowych, znajduj

ą

cych si

ę

w ofercie Domu

Maklerskiego PKO Banku Polskiego (ogólny opis istoty i ryzyka zwi

ą

zanego

z inwestowaniem w dane instrumenty finansowe)

Aktualny na dzie

ń

17.05.2010

2

Spis tre

ś

ci:

AKCJE……………………………………………………………………………..……….…....……3

PRAWA DO AKCJI (PDA)……………………………………………………………….………….4

PRAWA POBORU…………………………………………………...……………….………………5

KONTRAKTY TERMINOWE ………………………………………………………………………..6

OPCJE…………………………………………………………………………………………………7

JEDNOSTKI INDEKSOWE (MiniWIG20)………………………………………………………….9

WARRANTY SUBSKRYPCYJNY…………………………………………………….……….…..10

WARRANTY OPCYJNE…………………………………………………………………….….…..11

OBLIGACJE……………………………………………………..…………………….……….……12

JEDNOSTKI UCZESTNICTWA….………………………………………………………….……..13

CERTYFIKATY INWESTYCYJNE………………………………………………………..……….14

PRODUKTY STRUKTURYZOWANE……………….………………………………….…………15

INWESTYCJE NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH….…………………………….……………16

3

Papier warto

ś

ciowy daj

ą

cy prawo do własno

ś

ci cz

ęś

ci maj

ą

tku spółki, ł

ą

cz

ą

cy w sobie prawa o charakterze

maj

ą

tkowym i niemaj

ą

tkowym. Akcja jako papier warto

ś

ciowy wyznacza zarówno zakres praw jak i obowi

ą

zków

akcjonariusza.

Do uprawnie

ń

maj

ą

tkowych zaliczy

ć

nale

ż

y np. prawo do dywidendy, prawo do odpowiedniej cz

ęś

ci maj

ą

tku

spółki w przypadku jej likwidacji, za

ś

do uprawnie

ń

niemaj

ą

tkowych zaliczane s

ą

m.in.: prawo do udziału

w walnym zgromadzeniu spółki, prawo do informacji o działalno

ś

ci spółki, prawo głosu.

DM PKO BP

ś

wiadczy usługi maklerskie w zakresie akcji w obrocie zorganizowanym oraz akcji

niedopuszczonych do obrotu na rynku zorganizowanym.

Przedmiotem obrotu zorganizowanego s

ą

wył

ą

cznie akcje zdematerializowane.

Charakterystyczn

ą

cech

ą

inwestycji w akcje w obrocie zorganizowanym jest to,

ż

e odznaczaj

ą

si

ę

relatywnie

du

żą

zmienno

ś

ci

ą

cen (w porównaniu do zmienno

ś

ci cen notowanych obligacji), zwłaszcza w krótkim okresie

czasu, weryfikowan

ą

przez rynek kapitałowy.

W

ś

ród czynników ryzyka maj

ą

cych wpływ na wycen

ę

akcji danej spółki wyró

ż

ni

ć

nale

ż

y:

•

ryzyko makroekonomiczne - zwi

ą

zane z wra

ż

liwo

ś

ci

ą

rynku kapitałowego na krajowe i

ś

wiatowe czynniki

makroekonomiczne,

•

ryzyko bran

ż

owe - zwi

ą

zane ze wzrostem konkurencji, spadkiem popytu na produkty sprzedawane przez

podmioty z bran

ż

y, jak równie

ż

zmiany technologiczne,

•

ryzyko specyficzne spółki - zwi

ą

zane np. z jako

ś

ci

ą

pracy zarz

ą

du, zmian

ą

strategii lub modelu

biznesowego spółki, zmian

ą

jako

ś

ci ładu korporacyjnego, polityki dywidendowej.

Głównym czynnikiem warunkuj

ą

cym ryzyko inwestowania w akcje jest kondycja finansowa spółki b

ę

d

ą

cej ich

emitentem, odzwierciedlaj

ą

ca ryzyko specyficzne spółki. W sytuacji, gdy spółka prosperuje dobrze, wówczas

wraz ze wzrostem warto

ś

ci spółki mo

ż

e rosn

ąć

cena jej akcji, b

ą

d

ź

mo

ż

na oczekiwa

ć

udziału w zysku spółki, czyli

dywidendy.

Jednak bior

ą

c pod uwag

ę

zasady gospodarki wolnorynkowej, inwestuj

ą

c w papier warto

ś

ciowy jakim jest akcja,

nale

ż

y bra

ć

pod uwag

ę

równie

ż

trudno

ś

ci ze sprzeda

żą

produktów spółki, brak zysków, a w konsekwencji spadek

warto

ś

ci rynkowej spółki, a nawet jej upadło

ść

, co ostatecznie spowoduje obni

ż

enie warto

ś

ci akcji spółki.

Ponadto posiadanie akcji obci

ąż

one jest ogólnymi ryzykami zwi

ą

zanymi z inwestowaniem w obrocie

zorganizowanym takimi jak: ryzyko płynno

ś

ci, ryzyko zawieszenia b

ą

d

ź

ryzyko wycofania z obrotu

zorganizowanego.

AKCJE

CHARAKTERYSTYKA

CZYNNIKI RYZYKA

4

Papier warto

ś

ciowy o charakterze krótkotrwałym

ś

ci

ś

le powi

ą

zany z akcj

ą

. Krótkotrwały charakter tego

instrumentu finansowego polega na tym,

ż

e PDA powstaj

ą

z chwil

ą

dokonania przydziału akcji nowej emisji

i wygasaj

ą

z chwil

ą

zarejestrowania tych akcji w depozycie papierów warto

ś

ciowych albo z dniem

uprawomocnienia si

ę

postanowienia s

ą

du rejestrowego odmawiaj

ą

cego wpisu podwy

ż

szenia kapitału

zakładowego do rejestru przedsi

ę

biorców.

Celem PDA jest skrócenie czasu oczekiwania inwestorów pomi

ę

dzy przydziałem akcji nowej emisji, a ich

pierwszym notowaniem na rynku regulowanym. Posiadanie PDA nie daje praw to

ż

samych z posiadaniem akcji tej

samej spółki. Emitenci akcji nie maj

ą

obowi

ą

zku ka

ż

dorazowego wprowadzania niezarejestrowanych akcji nowej

emisji w formie PDA.

Z inwestowaniem w PDA zwi

ą

zane s

ą

wszystkie czynniki ryzyka charakterystyczne dla inwestycji w akcje. PDA

odznaczaj

ą

si

ę

relatywnie du

żą

zmienno

ś

ci

ą

cen, co oznacza,

ż

e w wielu wypadkach cena PDA jest wy

ż

sza lub

ni

ż

sza od cen akcji tej samej spółki.

PRAWA DO AKCJI (PDA)

CHARAKTERYSTYKA

CZYNNIKI RYZYKA

5

Prawo poboru jest papierem warto

ś

ciowym

ś

ci

ś

le zwi

ą

zanym z planowan

ą

emisj

ą

nowych akcji przez spółk

ę

.

Stanowi ono prawo nabycia (pierwokupu) akcji nowej emisji przysługuj

ą

ce dotychczasowym akcjonariuszom

spółki proporcjonalnie w stosunku do liczby posiadanych ju

ż

akcji. Wa

ż

n

ą

cech

ą

prawa poboru jest to,

ż

e mo

ż

e

ono by

ć

przedmiotem obrotu jako samodzielny papier warto

ś

ciowy. Korzystaj

ą

c z prawa poboru akcjonariusze

maj

ą

mo

ż

liwo

ść

zachowania akcjonariatu danej spółki w niezmienionym stanie, co oznacza zachowanie

procentowego udziału dotychczasowych akcjonariuszy w stosunku do całkowitej sumy kapitału akcyjnego.

W przypadku braku zainteresowania obj

ę

ciem akcji nowej emisji przez dotychczasowych akcjonariuszy, mog

ą

oni

sprzeda

ć

prawo poboru w obrocie zorganizowanym. Konsekwencj

ą

tego jest mo

ż

liwo

ść

zakupu praw poboru

przez inwestorów dotychczas nie b

ę

d

ą

cych akcjonariuszami danej spółki.

Z inwestowaniem w prawa poboru zwi

ą

zane s

ą

wszystkie czynniki ryzyka charakterystyczne dla inwestycji

w akcje. Z uwagi na fakt,

ż

e główn

ą

cech

ą

tego instrumentu finansowego jest krótki czas funkcjonowania

w obrocie zorganizowanym, dotychczasowy akcjonariusz w celu wykorzystania uprawnie

ń

wynikaj

ą

cych

z przyznanych mu praw poboru powinien dokona

ć

ich sprzeda

ż

y najpó

ź

niej w ostatnim dniu notowa

ń

praw

poboru lub zło

ż

y

ć

wła

ś

ciwy zapis na akcje nowej emisji z wykorzystaniem praw poboru, w przeciwnym bowiem

wypadku nie otrzyma

ż

adnej zapłaty w momencie ich wyga

ś

ni

ę

cia.

PRAWA POBORU

CHARAKTERYSTYKA

CZYNNIKI RYZYKA

6

Kontrakty terminowe stanowi

ą

rodzaj umowy zawartej pomi

ę

dzy dwiema stronami, z których jedna zobowi

ą

zuje

si

ę

do kupna a druga do sprzeda

ż

y w okre

ś

lonym czasie, po ustalonej cenie, okre

ś

lonej ilo

ś

ci instrumentu

bazowego lub dokonania równowa

ż

nego rozliczenia pieni

ęż

nego. Instrumentami bazowymi dla kontraktów mog

ą

by

ć

mi

ę

dzy innymi: indeksy giełdowe, waluty, akcje spółek oraz obligacje.

Istot

ą

tego instrumentu finansowego jest zobowi

ą

zanie do dostawy lub odbioru w przyszło

ś

ci okre

ś

lonego

instrumentu bazowego. Niemniej jednak wskaza

ć

nale

ż

y,

ż

e w przypadku wi

ę

kszo

ś

ci kontraktów terminowych

notowanych na Giełdzie Papierów Warto

ś

ciowych w Warszawie regulowanie zobowi

ą

za

ń

nast

ę

puje w postaci

rozliczenia pieni

ęż

nego

.

Kontrakty wyst

ę

puj

ą

w obrocie w tzw. seriach. Seria obejmuje wszystkie kontrakty maj

ą

ce ten sam termin

wyga

ś

ni

ę

cia. W przypadku kontraktów terminowych notowanych na Giełdzie Papierów Warto

ś

ciowych

w Warszawie, ostatnim dniem obrotu dla ka

ż

dej serii jest trzeci pi

ą

tek danego miesi

ą

ca wykonania.

Inwestor, który kupił lub sprzedał kontrakt terminowy ma otwart

ą

odpowiednio dług

ą

lub krótk

ą

pozycj

ę

. Mo

ż

e j

ą

utrzyma

ć

do dnia wyga

ś

ni

ę

cia kontraktu lub te

ż

wycofa

ć

si

ę

z rynku (zamkn

ąć

pozycj

ę

) przed tym terminem.

Je

ż

eli kupił kontrakt (czyli posiada pozycj

ę

dług

ą

), chc

ą

c zamkn

ąć

pozycj

ę

, musi sprzeda

ć

kontrakt z tym samym

terminem wyga

ś

ni

ę

cia, na t

ą

sama kwot

ę

. Je

ż

eli sprzedał kontrakt (czyli posiada pozycj

ę

krótk

ą

), aby zamkn

ąć

pozycj

ę

, musi odpowiednio kupi

ć

kontrakt z tym samym terminem wyga

ś

ni

ę

cia, na t

ą

sama kwot

ę

.

Istotnym elementem inwestowania w kontrakty terminowe jest zobowi

ą

zanie inwestora do wniesienia do firmy

inwestycyjnej, która prowadzi na jego rzecz rachunek papierów warto

ś

ciowych, depozytu zabezpieczaj

ą

cego

celem rozliczenia jego zobowi

ą

za

ń

wzgl

ę

dem kontrahenta transakcji. Minimaln

ą

warto

ść

depozytu

zabezpieczaj

ą

cego, wnoszonego do firmy inwestycyjnej okre

ś

la wła

ś

ciwa izba rozrachunkowa, któr

ą

dla obrotu

dokonywanego na Giełdzie Papierów Warto

ś

ciowych jest Krajowy Depozyt Papierów Warto

ś

ciowych S.A.

(KDPW). KDPW aktualizuje oraz dokonuje rozliczenia rynkowego skutkuj

ą

cego konieczno

ś

ci

ą

uzupełnienia

depozytu lub jego zwrotu. Kurs kontraktu podaje si

ę

w punktach, a cen

ę

ustala si

ę

mno

żą

c kurs przez odpowiedni

mno

ż

nik. Warto

ść

mno

ż

nika ró

ż

ni si

ę

w zale

ż

no

ś

ci od instrumentu bazowego, na który dany kontrakt opiewa.

Ryzyko, jakie ponosi inwestor w zwi

ą

zku z inwestowaniem w kontrakty terminowe zwi

ą

zane jest z czynnikami

ryzyka, które s

ą

charakterystyczne dla instrumentu bazowego, na który dany kontrakt opiewa.

Kontrakty terminowe charakteryzuj

ą

si

ę

relatywnie du

żą

zmienno

ś

ci

ą

, która mo

ż

e by

ć

wy

ż

sza ni

ż

zmienno

ść

rynku akcji. Wynika to ze zmienno

ś

ci instrumentu bazowego, ale równie

ż

ze zmiennych oczekiwa

ń

inwestorów.

Istot

ą

ryzyka zwi

ą

zanego z inwestowaniem w kontrakty terminowe s

ą

ograniczone wymogi kapitałowe zwi

ą

zane

z otwarciem pozycji na kontrakcie. Wniesienie bowiem jedynie depozytu zabezpieczaj

ą

cego zamiast całej

warto

ś

ci kontraktu, czyni w konsekwencji kontakty terminowe inwestycj

ą

wysokiego ryzyka.

KONTRAKTY TERMINOWE

CHARAKTERYSTYKA

CZYNNIKI RYZYKA

7

Opcja jest to umowa zawarta pomi

ę

dzy nabywc

ą

(kupuj

ą

cym), a wystawc

ą

(sprzedaj

ą

cym), zgodnie z któr

ą

nabywca ma prawo do kupna (opcja kupna) lub prawo do sprzeda

ż

y (opcja sprzeda

ż

y) instrumentu bazowego po

ustalonej cenie w dniu wykonania, czyli do tzw. wykonania opcji. Wła

ś

ciciel opcji w zamian za premi

ę

płacon

ą

wystawiaj

ą

cemu ma prawo do wykonania opcji, a wystawiaj

ą

cy ma obowi

ą

zek wykonania opcji.

W

ś

ród opcji notowanych na Giełdzie Papierów Warto

ś

ciowych w Warszawie, instrumentami bazowymi jest indeks

WIG20. Regulowanie zobowi

ą

za

ń

dla tych opcji nast

ę

puje wył

ą

cznie w formie rozliczenia pieni

ęż

nego.

Opcje podobnie jak kontrakty terminowe wyst

ę

puj

ą

w obrocie w tzw. seriach. Seria obejmuje wszystkie opcje

danego typu maj

ą

ce ten sam termin wykonania. W przypadku opcji notowanych na GPW ostatnim dniem obrotu

ka

ż

d

ą

seri

ą

jest trzeci pi

ą

tek danego miesi

ą

ca wykonania.

Wyró

ż

niamy dwa typy opcji: opcja kupna oraz opcja sprzeda

ż

y. O Kliencie, który kupił, mówi si

ę

,

ż

e nabył opcj

ę

kupna lub sprzeda

ż

y a o sprzedaj

ą

cym,

ż

e wystawił opcj

ę

kupna lub sprzeda

ż

y. Mo

ż

e on j

ą

utrzyma

ć

do dnia

wykonania opcji lub te

ż

wycofa

ć

si

ę

z rynku (zamkn

ąć

pozycj

ę

) przed tym terminem. Je

ż

eli kupił opcj

ę

, aby

zamkn

ąć

pozycj

ę

, musi sprzeda

ć

opcj

ę

z tym samym terminem wykonania i t

ą

sam

ą

cen

ą

wykonania. Je

ż

eli

sprzedał opcj

ę

, aby zamkn

ąć

pozycj

ę

, musi j

ą

kupi

ć

. Istot

ą

inwestowania w tego typu instrumenty finansowe jest

fakt, i

ż

nabycie opcji kupna oraz wystawienie opcji sprzeda

ż

y daj

ą

mo

ż

liwo

ść

osi

ą

gania zysków przy wzro

ś

cie

instrumentu bazowego. Nabycie opcji sprzeda

ż

y oraz wystawienie opcji kupna daj

ą

mo

ż

liwo

ść

osi

ą

gania zysków

przy spadku instrumentu bazowego. Maksymalny zysk Klienta zajmuj

ą

cego pozycj

ę

dług

ą

na opcjach jest

nieograniczony, podczas gdy maksymalny zysk Klienta zajmuj

ą

cego pozycj

ę

krótk

ą

stanowi równowarto

ść

otrzymanej w momencie otwierania pozycji premii. Klient otwieraj

ą

cy pozycj

ę

dług

ą

na opcjach musi zapłaci

ć

premi

ę

. Klient otwieraj

ą

cy pozycj

ę

krótk

ą

na opcjach wnosi depozyt zabezpieczaj

ą

cy. Minimaln

ą

warto

ść

depozytu wnoszonego do przedsi

ę

biorstwa inwestycyjnego okre

ś

la wła

ś

ciwa izba rozrachunkowa (dla obrotu

dokonywanego na Giełdzie Papierów Warto

ś

ciowych jest Ni

ą

Krajowy Depozyt Papierów Warto

ś

ciowych), która

rozlicza i gwarantuje wszystkie zawarte na rynku transakcje.

Na warto

ść

opcji wpływ maj

ą

nast

ę

puj

ą

ce czynniki:

•

wysoko

ść

stóp procentowych - wzrost stopy procentowej wolnej od ryzyka prowadzi do spadku cen opcji

sprzeda

ż

y i wzrostu warto

ś

ci opcji kupna;

•

czas pozostaj

ą

cy do wyga

ś

ni

ę

cia opcji - im dłu

ż

szy czas pozostaj

ą

cy do wyga

ś

ni

ę

cia opcji, tym wi

ę

ksza

warto

ść

czasowa opcji;

•

cena instrumentu bazowego - im wy

ż

sza cena instrumentu bazowego, tym wy

ż

sza warto

ść

opcji kupna;

dla lub tym ni

ż

sza warto

ść

opcji sprzeda

ż

y;

•

cena wykonania - cena po jakiej nabywca opcji kupna mo

ż

e naby

ć

instrument bazowy opcji lub cena po

jakiej nabywca opcji sprzeda

ż

y mo

ż

e sprzeda

ć

opcje sprzeda

ż

y;

•

zmienno

ść

ceny instrumentu podstawowego - jest miar

ą

niepewno

ś

ci odno

ś

nie do przyszłych zmian tej

ceny.

Ryzyko inwestowania w instrumenty finansowe jakim jest opcja powi

ą

zane jest bezpo

ś

rednio z instrumentem

bazowym, na który dany kontrakt opcyjny opiewa. Podkre

ś

lenia jednak wymaga fakt,

ż

e cena rynkowa opcji jest

wypadkow

ą

oczekiwa

ń

rynku co do przyszłego zachowania si

ę

instrumentu bazowego.

Maksymalna strata Klienta zajmuj

ą

cego pozycj

ę

dług

ą

na opcjach (nabycie opcji kupna b

ą

d

ź

sprzeda

ż

y) jest

równa warto

ś

ci zainwestowanego kapitału. Maksymalna strata Klienta zajmuj

ą

cego pozycj

ę

krótk

ą

na opcjach

(sprzeda

ż

opcji kupna b

ą

d

ź

sprzeda

ż

y) mo

ż

e przekroczy

ć

warto

ść

pierwotnie wpłaconego depozytu.

Jednocze

ś

nie wskaza

ć

równie

ż

nale

ż

y,

ż

e wraz z inwestowaniem w opcje nierozerwalnie zwi

ą

zane jest równie

ż

:

•

ryzyko upływu czasu - cena opcji jest uzale

ż

niona od czasu, jaki pozostał do wyga

ś

ni

ę

cia opcji. Zbli

ż

anie

si

ę

terminu wyga

ś

ni

ę

cia opcji mo

ż

e powodowa

ć

spadek warto

ś

ci opcji nawet przy niezmienionym

poziomie ceny instrumentu bazowego. Upływ czasu działa wi

ę

c na niekorzy

ść

nabywców opcji kupna

i nabywców opcji sprzeda

ż

y,

OPCJE

CHARAKTERYSTYKA

CZYNNIKI RYZYKA

8

•

ryzyko zmienno

ś

ci instrumentu bazowego - zmiany w zmienno

ś

ci instrumentu bazowego wpływaj

ą

na

warto

ść

opcji. Im wi

ę

ksza jest zmienno

ść

instrumentu bazowego, tym warto

ść

opcji wy

ż

sza, im mniejsza

zmienno

ść

, tym warto

ść

opcji mniejsza,

•

ryzyko płynno

ś

ci - płynno

ść

opcji wystawionych zwłaszcza na akcje jest bardzo niska.

9

Jednostki indeksowe obok kontraktów terminowych i opcji nale

żą

do instrumentów finansowych, które pozwalaj

ą

osi

ą

ga

ć

zyski zarówno na wzrostach jak i spadkach rynku akcji. Jednostka MiniWIG20 umo

ż

liwia inwestycj

ę

niemal równowa

ż

n

ą

nabyciu portfela akcji wchodz

ą

cych w skład indeksu WIG20. Je

ś

li inwestor przewiduje wzrost

warto

ś

ci indeksu WIG20, powinien zakupi

ć

jednostki MiniWIG20, gdy

ż

jego cena b

ę

dzie rosła wraz

z indeksem. Nabywca jednostek mo

ż

e zako

ń

czy

ć

inwestycj

ę

na dwa sposoby:

•

poprzez wykonanie jednostki, co oznacza otrzymanie od tzw. wystawcy kwoty rozliczenia równej 1/10

warto

ś

ci indeksu WIG20 na otwarciu sesji w dniu nast

ę

pnym.

•

poprzez sprzeda

ż

jednostki na rynku, czyli zaj

ę

cie pozycji odwrotnej do posiadanej.

Dzi

ę

ki tym dwóm formom zako

ń

czenia inwestycji inwestor ma mo

ż

liwo

ść

wyboru, która z nich przyniesie mu

wi

ę

ksze korzy

ś

ci.

Inwestor przewiduj

ą

cy spadek warto

ś

ci indeksu mo

ż

e wystawi

ć

jednostki indeksowe. W takim przypadku

osi

ą

gnie zysk wraz ze spadkiem indeksu WIG20.W odró

ż

nieniu od kupna jednostek wystawienie wi

ąż

e si

ę

z wpłaceniem jedynie cz

ęś

ci zapłaty tzw. depozytu zabezpieczaj

ą

cego.

Inwestowanie w tego typu instrumenty finansowe posiada nast

ę

puj

ą

ce zalety:

•

obni

ż

enie ryzyka dzi

ę

ki inwestycji w indeks obejmuj

ą

cy 20 najwi

ę

kszych i najbardziej płynnych spółek

giełdowych,

•

niski koszt i prostota inwestycji. Nabycie jednostek odbywa si

ę

podczas jednej transakcji. Dzi

ę

ki temu

inwestor ponosi mniejsze koszty ni

ż

w przypadku zakupu akcji firm z WIG20 w oddzielnych transakcjach,

•

do inwestycji wystarczy relatywnie niewielki kapitał – ok. 200 zł.,

•

bezterminowo

ść

inwestycji.

Charakterystyczne dla inwestowania w jednostki indeksowe MiniWIG20 s

ą

ryzyka makroekonomiczne to

ż

same

z ryzykiem makroekonomicznym wyst

ę

puj

ą

cym przy inwestowaniu w akcje.

Strona zawieraj

ą

ca pozycj

ę

krótk

ą

wnosi w momencie otwarcia pozycji jedynie depozyt zabezpieczaj

ą

cy, dlatego

wysoko

ść

straty mo

ż

e przekroczy

ć

warto

ść

pierwotnie zainwestowanego kapitału.

Strona zawieraj

ą

ca pozycj

ę

krótk

ą

mo

ż

e zosta

ć

wylosowana do wykonania jednostki w niesprzyjaj

ą

cym dla niej

momencie czasu.

Zmienno

ść

jednostek indeksowych jest bardzo zbli

ż

ona do zmienno

ś

ci instrumentu bazowego.

CZYNNIKI RYZYKA

JEDNOSTKI INDEKSOWE (MiniWIG20)

CHARAKTERYSTYKA

10

W sensie ekonomicznym warrant jest to instrument finansowy, którego cena zale

ż

y od ceny lub warto

ś

ci tzw.

instrumentu bazowego. Instrumentem tym mo

ż

e by

ć

papier warto

ś

ciowy, waluta, wska

ź

nik ekonomiczny (np.

indeks, stopa procentowa) lub inna warto

ść

. Z uwagi na powy

ż

sze uzale

ż

nienie warrant jest okre

ś

lany wła

ś

nie

jako instrument pochodny lub prawo pochodne. W sensie formalnoprawnym warrant jest bezwarunkowym
i nieodwołalnym zobowi

ą

zaniem si

ę

jego emitenta do wypłacenia uprawnionym wła

ś

cicielom warrantów kwoty

rozliczenia. W przypadku warrantu kupna jest to dodatnia ró

ż

nica pomi

ę

dzy cen

ą

instrumentu bazowego, a cen

ą

wykonania okre

ś

lon

ą

przez emitenta. W przypadku warrantu sprzeda

ż

y kwot

ą

rozliczenia jest dodatnia ró

ż

nica

mi

ę

dzy cen

ą

wykonania a cen

ą

instrumentu bazowego. Wykonanie zobowi

ą

zania emitenta mo

ż

e polega

ć

nie

tylko na przekazaniu pieni

ę

dzy, lecz równie

ż

na dostawie (tj. odpowiednio - sprzeda

ż

y lub kupnie) instrumentu

bazowego po ustalonej cenie wykonania. O ile jednak w pierwszym przypadku instrumentem bazowym mo

ż

e by

ć

w zasadzie ka

ż

da warto

ść

(np. indeks), w drugim wył

ą

cznie zbywalny instrument finansowy.

Warranty subskrypcyjne s

ą

w swojej konstrukcji bardzo zbli

ż

one do opcji, jednak w tym przypadku stron

ą

wystawiaj

ą

c

ą

(pozycja krótka) mo

ż

e by

ć

jedynie emitent instrumentu bazowego (spółka). Dlatego ł

ą

cz

ą

one

w sobie cechy opcji oraz praw poboru.

Z punktu widzenia terminu, w którym posiadacz warrantu mo

ż

e go wykona

ć

, wyró

ż

niamy równie

ż

dwa typy

warrantów: warrant europejski (kupna lub sprzeda

ż

y) oraz warrant ameryka

ń

ski (kupna lub sprzeda

ż

y). Warrant

europejski mo

ż

e by

ć

wykonany jedynie we wcze

ś

niej okre

ś

lonym przez emitenta dniu, okre

ś

lanym jako dzie

ń

wyga

ś

ni

ę

cia. Natomiast warrant typu ameryka

ń

skiego mo

ż

e by

ć

wykonany w dowolnym, wybranym przez Klienta

dniu, a

ż

do dnia wyga

ś

ni

ę

cia warrantu.

Czynniki ryzyka zwi

ą

zane z inwestowaniem w warranty subskrypcyjne s

ą

to

ż

same z czynnikami ryzyka

odpowiednimi dla opcji z perspektywy Klienta zajmuj

ą

cego pozycj

ę

dług

ą

.

Ryzyko płynno

ś

ci – płynno

ść

notowa

ń

warrantów subskrypcyjnych jest relatywnie niska, dlatego zamkni

ę

cie

pozycji mo

ż

e nast

ą

pi

ć

po cenie odbiegaj

ą

cej od oczekiwa

ń

inwestora.

Warranty subskrypcyjne odznaczaj

ą

si

ę

bardzo znacz

ą

c

ą

zmienno

ś

ci

ą

notowa

ń

.

CHARAKTERYSTYKA

WARRANTY SUBSKRYPCYJNE

CZYNNIKI RYZYKA

11

Warranty opcyjne posiadaj

ą

analogiczn

ą

konstrukcj

ę

oraz charakterystyk

ę

jak warranty subskrypcyjne, za

wyj

ą

tkiem ró

ż

nicy dotycz

ą

cej wystawcy warrantu. W przeciwie

ń

stwie do warrantów subskrypcyjnych

wystawianych jedynie przez emitentów instrumentu bazowego, warranty opcyjne mog

ą

by

ć

wystawiane przez

banki i inne instytucje finansowe, np. domy maklerskie - na akcje innych spółek znajduj

ą

ce si

ę

ju

ż

w obrocie

zorganizowanym.

WARRANTY OPCYJNE

CHARAKTERYSTYKA

12

Obligacje s

ą

rodzajem papieru dłu

ż

nego, w którym emitent stwierdza,

ż

e jest dłu

ż

nikiem obligatariusza

i zobowi

ą

zuje si

ę

wobec niego do spełnienia okre

ś

lonego

ś

wiadczenia. Sprzeda

ż

obligacji oznacza tym samym

zaci

ą

gni

ę

cie długu przez emitenta u nabywców obligacji. Dług ten jest spłacany jako nale

ż

no

ść

pieni

ęż

na w

ś

ci

ś

le

okre

ś

lonym czasie wraz z odsetkami, których sposób naliczania jest okre

ś

lony w warunkach emisji obligacji.

Wielko

ść

tego długu to warto

ść

nominalna obligacji, a termin jego zwrotu przez emitenta to termin wykupu

obligacji.
Obligacje to rodzaj instrumentu finansowego, który wyst

ę

puje w seriach. W przeciwie

ń

stwie do akcji, obligacje nie

daj

ą

ich posiadaczowi tytułu własno

ś

ci w spółce i wynikaj

ą

cych z tego praw (np. prawo do dywidendy lub

uczestnictwa w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy).
Ze wzgl

ę

du na tryb i form

ę

regulowania odsetek od zaci

ą

gni

ę

tego długu, wyró

ż

nia si

ę

obligacje o stałym

i zmiennym oprocentowaniu (obligacje kuponowe) oraz obligacje zerokuponowe.

W zwi

ą

zku z inwestycj

ą

w obligacje wyró

ż

nia si

ę

nast

ę

puj

ą

ce ryzyka:

•

ryzyko niedotrzymania warunków, czyli nie wywi

ą

zania si

ę

emitenta z obowi

ą

zku wykupu obligacji lub

zapłaty odsetek,

•

ryzyko stopy procentowej - wynikaj

ą

ce z faktu,

ż

e w momencie wzrostu rynkowych stóp procentowych

spada cena obligacji,

•

ryzyko kredytowe – ryzyko niewypłacalno

ś

ci emitenta, gwaranta, por

ę

czyciela papieru warto

ś

ciowego

lub instrumentu rynku pieni

ęż

nego to mo

ż

liwo

ść

braku wywi

ą

zania si

ę

przez dłu

ż

nika z przyj

ę

tych na

siebie zobowi

ą

za

ń

;

•

ryzyko płynno

ś

ci.

Mimo powy

ż

szych ryzyk, zmienno

ść

rynku obligacji jest mniejsza ni

ż

zmienno

ść

rynku akcji, kontraktów

terminowych lub opcji.

OBLIGACJE

CHARAKTERYSTYKA

CZYNNIKI RYZYKA

13

Jednostki uczestnictwa sprzedawane s

ą

przez otwarte fundusze inwestycyjne. Fundusz inwestycyjny otwarty

sprzedaje jednostki uczestnictwa ka

ż

demu, kto dokona na nie wpłaty i zło

ż

y zlecenie nabycia. Osoba, która

dokonała zakupu jednostek uczestnictwa staje si

ę

uczestnikiem funduszu. Fundusz inwestycyjny otwarty ma

obowi

ą

zek odkupienia jednostek uczestnictwa od ka

ż

dego uczestnika funduszu, który tego za

żą

da, w takiej

sytuacji jednostka taka jest umarzana i nie mo

ż

e by

ć

powtórnie sprzedana. Jednostki uczestnictwa nie mog

ą

by

ć

przedmiotem obrotu zorganizowanego, a w zwi

ą

zku z tym uczestnik funduszu otwartego nie mo

ż

e zby

ć

jednostki

na rzecz osób trzecich.

Główne rodzaje ryzyk zwi

ą

zanych z inwestowaniem w jednostki uczestnictwa to:

•

ryzyko selekcji instrumentów finansowych, które polega na tym,

ż

e zarz

ą

dzaj

ą

cy otwartym funduszem

inwestycyjnym mo

ż

e podj

ąć

bł

ę

dne decyzje, co do selekcji papierów warto

ś

ciowych do portfela

inwestycyjnego funduszu. Ryzyko to podlega ograniczeniu poprzez dywersyfikacj

ę

portfela

inwestycyjnego,

•

ryzyko niemo

ż

no

ś

ci bie

żą

cego okre

ś

lenia dokładnych parametrów inwestycyjnych, w tym poziomu

ryzyka, danego funduszu,

•

ryzyko wynikaj

ą

ce z braku dost

ę

pu do aktualnego składu portfela inwestycyjnego danego funduszu,

•

ryzyko zwi

ą

zane z koncentracj

ą

aktywów lub rynków w przypadku inwestycji w tytuły uczestnictwa,

•

ryzyko zwi

ą

zane ze szczególnymi warunkami transakcji zawartych przez otwarty fundusz inwestycyjny

(np. nabywanie jednostek uczestnictwa funduszy zagranicznych),

•

ryzyko zmienno

ś

ci wycen jednostek uczestnictwa, które zró

ż

nicowana jest w zale

ż

no

ś

ci od typu

funduszu.

JEDNOSTKI UCZESTNICTWA

CHARAKTERYSTYKA

CZYNNIKI RYZYKA

14

Certyfikaty inwestycyjne to papiery warto

ś

ciowe, które emitowane s

ą

przez zamkni

ę

te fundusze inwestycyjne.

Warto

ść

certyfikatów inwestycyjnych uzale

ż

niona jest od warto

ś

ci portfela inwestycyjnego funduszu inwestycyjne

zamkni

ę

te charakteryzuj

ą

znacznie szersze mo

ż

liwo

ś

ci inwestycyjne w porównaniu do funduszy inwestycyjnych

otwartych, co powoduje,

ż

e zarz

ą

dzaj

ą

cy funduszem inwestycyjnym zamkni

ę

tym maj

ą

wi

ę

ksze mo

ż

liwo

ś

ci

w zakresie selekcji strategii oraz inwestycji. Zamkni

ę

ty fundusz inwestycyjny mo

ż

e by

ć

utworzony na okre

ś

lony

czas. Trwanie funduszu ko

ń

czy post

ę

powanie likwidacyjne polegaj

ą

ce na umorzeniu certyfikatów inwestycyjnych

i wypłacie jego uczestnikom kwot odpowiadaj

ą

cych liczbie i ko

ń

cowej wycenie certyfikatów posiadanych przez

poszczególnych uczestników.

Certyfikaty inwestycyjne charakteryzuj

ą

si

ę

wszystkimi czynnikami ryzyka zwi

ą

zanymi z jednostkami

uczestnictwa.

Z uwagi na fakt,

ż

e fundusze inwestycyjne zamkni

ę

te maj

ą

szersze mo

ż

liwo

ś

ci inwestycyjne ni

ż

fundusze

inwestycyjne otwarte, zwi

ą

zane z nimi certyfikaty inwestycyjne mog

ą

by

ć

bardziej ryzykowne w porównaniu do

jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych.

Fundusze inwestycyjne zamkni

ę

te s

ą

zobligowane do wyceny aktywów z mniejsz

ą

cz

ę

stotliwo

ś

ci

ą

ni

ż

wyceny

funduszy inwestycyjnych otwartych.

Cena rynkowa certyfikatów inwestycyjnych mo

ż

e odchyla

ć

si

ę

od ich warto

ś

ci.

Ryzyko płynno

ś

ci, które zwi

ą

zane jest z faktem,

ż

e w wi

ę

kszo

ś

ci przypadków płynno

ść

certyfikatów

inwestycyjnych jest relatywnie niska.

Zmienno

ść

cen certyfikatów inwestycyjnych jest zró

ż

nicowana w zale

ż

no

ś

ci od typu funduszu, jednak z reguły nie

przekracza zmienno

ś

ci cen pojedynczych akcji.

CERTYFIKATY INWESTYCYJNE

CHARAKTERYSTYKA

CZYNNIKI RYZYKA

15

Produkty strukturyzowane to instrumenty finansowe, których cena jest uzale

ż

niona od warto

ś

ci okre

ś

lonego

wska

ź

nika rynkowego (np. kursu akcji lub koszyków akcji, kursów walut, warto

ś

ci indeksów giełdowych). Produkty

strukturyzowane s

ą

emitowane przez instytucje finansowe, najcz

ęś

ciej banki lub domy maklerskie. Emitent

produktu strukturyzowanego zobowi

ą

zuje si

ę

w stosunku do nabywcy,

ż

e w terminie wykupu instrumentu wypłaci

mu kwot

ę

rozliczenia kalkulowan

ą

wg okre

ś

lonego wzoru. Formuła okre

ś

laj

ą

ca zasady wypłaty ułatwia

posiadaczom takich instrumentów monitorowanie bie

żą

cej warto

ś

ci danego instrumentu.

Wyró

ż

nia si

ę

dwa podstawowe rodzaje produktów strukturyzowanych w zale

ż

no

ś

ci od konstrukcji instrumentu:

•

produkty gwarantuj

ą

ce ochron

ę

kapitału, okre

ś

lane jako bardzo bezpieczne, daj

ą

ce Klientowi okre

ś

lony

udział w zyskach, jakie generuje wbudowany w produkt wska

ź

nik rynkowy i jednocze

ś

nie gwarancj

ę

zwrotu 100% zainwestowanego kapitału,

•

produkty nie gwarantuj

ą

ce pełnej ochrony kapitału, czyli bardziej ryzykowne, co wynika z faktu,

ż

e

wi

ę

kszy jest udział Klienta w zyskach, ale równie

ż

w ewentualnych stratach generowanych przez

produkt wbudowany.

Produkty ustrukturyzowane charakteryzuj

ą

si

ę

zmienno

ś

ci

ą

wyceny wynikaj

ą

cej ze zmienno

ś

ci wbudowanego

instrumentu pochodnego. Ponadto, wyst

ę

puje ryzyko kredytowe emitenta takiego produktu strukturyzowanego

oraz ryzyko płynno

ś

ci.

Produkty strukturyzowane oparte na systemie dilerskim notowa

ń

charakteryzuj

ą

si

ę

relatywnie nisk

ą

zmienno

ś

ci

ą

cen.

Produkty strukturyzowane oparte na systemie brokerskim notowa

ń

, za spraw

ą

ograniczonej płynno

ś

ci, mog

ą

w krótkim terminie odznacza

ć

si

ę

znacz

ą

c

ą

zmienno

ś

ci

ą

.

CZYNNIKI RYZYKA

PRODUKTY STRUKTURYZOWANE

CHARAKTERYSTYKA

16

DM PKO BP w stosunku do ww. rodzajów instrumentów finansowych

ś

wiadczy usług

ę

po

ś

rednictwa w obrocie na

rynku krajowym, jak i na rynkach zagranicznych.

Inwestycje, których przedmiotem s

ą

okre

ś

lone instrumenty finansowe rynku zagranicznego charakteryzuj

ą

si

ę

analogicznie wszystkimi czynnikami ryzyka przypisanymi do danej klasy instrumentów finansowych na rynku
krajowym.

Ponadto z inwestycjami na rynkach zagranicznych zwi

ą

zane s

ą

dodatkowe czynniki ryzyka, do których

w szczególno

ś

ci nale

ż

y zaliczy

ć

:

•

ryzyko wahania innych walut w stosunku do złotego,

•

ryzyko posiadania ograniczonego/opó

ź

nionego dost

ę

pu do informacji.

Ryzyko zmienno

ś

ci inwestycji w aktywa zagraniczne mo

ż

e by

ć

wy

ż

sza za spraw

ą

ekspozycji nie tylko na

zmienno

ść

cen instrumentów finansowych, ale równie

ż

na zmienno

ść

cen walut.

INWESTYCJE NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH

CHARAKTERYSTYKA

CZYNNIKI RYZYKA

17

Dom Maklerski PKO Bank Polski
ul. Puławska 15
00-975 Warszawa

Infolinia Dom Maklerski PKO Banku Polskiego

NUMER DOST

Ę

PNY W KRAJU

0 801 169 235

NUMER DOST

Ę

PNY W KRAJU, ZA GRANIC

Ą

I Z TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH

+(48 22) 521 90 90

(opłata zgodna z taryf

ą

operatora)

Niniejszy materiał ma charakter wył

ą

cznie reklamowy i informacyjny oraz nie stanowi oferty w rozumieniu Kodeks

Cywilnego. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mog

ą

by

ć

traktowane, jako propozycja nabycia

jakichkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma

ś

wiadczenia pomocy prawnej. PKO Bank Polski S.A. doło

ż

ył stara

ń

, aby zamieszczone w niniejszym materiale

informacje były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych

ź

ródłach, jednak nie mo

ż

e zagwarantowa

ć

ich dokładno

ś

ci

i pełno

ś

ci.

Zawieranie transakcji na instrumentach finansowych mo

ż

e sie wi

ą

za

ć

z konsekwencjami podatkowymi. W celu

uzyskania szczegółowych informacji w zakresie opodatkowania zysków z inwestycji w poszczególne instrumenty
finansowe, klient powinien zasi

ę

gn

ąć

porady profesjonalnego doradcy podatkowego, radcy prawnego lub innej

osoby, uprawnionej do udzielania porad w przedmiotowym zakresie.

Transakcje zawierane na instrumentach finansowych nie s

ą

zobowi

ą

zaniem, ani nie s

ą

gwarantowane przez PKO

Bank Polski S.A. Niezale

ż

nie od informacji przekazanych przez PKO Bank Polski S.A., przed zawarciem ka

ż

dej

transakcji Klient jest zobowi

ą

zany do oceny jej ryzyka, okre

ś

lenia jej ryzyka, potencjalnych korzy

ś

ci oraz

ewentualnych strat, jak równie

ż

w szczególno

ś

ci charakterystyki, konsekwencji prawnych i ksi

ę

gowych transakcji,

konsekwencji zmieniaj

ą

cych si

ę

czynników rynkowych oraz w sposób niezale

ż

ny oceni

ć

, czy jest w stanie sam

lub po konsultacjach ze swoimi doradcami podj

ąć

takie ryzyko.

Transakcje w zakresie poszczególnych instrumentów finansowych mog

ą

nie by

ć

odpowiednie dla wszystkich

klientów. Przed zawarciem transakcji Klient powinien podj

ąć

kroki w celu zapewnienia pełnego zrozumienia

transakcji oraz dokonania niezale

ż

nej oceny wła

ś

ciwo

ś

ci transakcji w

ś

wietle jego własnych celów i uwarunkowa

ń

rynkowych, a w szczególno

ś

ci mo

ż

liwego ryzyka i korzy

ś

ci wynikaj

ą

cych z jej zawarcia.

PKO Bank Polski S.A. nie ponosi odpowiedzialno

ś

ci za skutki decyzji podj

ę

tych na podstawie informacji

zawartych w niniejszym materiale.

PKO Bank Polski S.A. oferuj

ą

c instrumenty finansowe nie

ś

wiadczy usług doradztwa inwestycyjnego, ani nie

udziela rekomendacji zawarcia transakcji. Ostateczna decyzja, co do zawarcia transakcji, horyzontu
inwestycyjnego oraz wielko

ś

ci zaanga

ż

owanych

ś

rodków nale

ż

y wył

ą

cznie do Klienta.