Numer zadania	Odpowiedź
MAPA ŚWIATA
ZMIANY NA MAPIE POLITYCZNEJ ŚWIATA
1.	Wierszami od góry: Moskwa – Europa, Ottawa – Ameryka Północna, Pekin – Azja, Waszyngton – Ameryka Północna, Brasília – Ameryka Południowa.
2.	a) Kraje leżące w północnej Afryce odznaczały się najwyższym na tym kontynencie stopniem rozwoju politycznego i gospodarczego. b) Rok 1960 nazwano „Rokiem Afryki”, ponieważ niepodległość uzyskało w nim aż 17 państw afrykańskich.
3.	a) A – Sudan, B – Sudan Południowy b) 08.07.2011 r. c) Secesja.
4.	Namibia – Windhuk, Timor Wschodni – Dili, Erytrea – Asmara, Jemen – Sana
5.	a) 1. obwód kaliningradzki; 2. np. San Marino, Watykan; 3. Kosowo; 4. Niemcy; 5. np. Czechy, Słowacja b) , c) przykładowe rozwiązanie
LUDNOŚĆ I URBANIZACJA
LICZBA LUDNOŚCI ŚWIATA I JEJ ZMIANY
1.	a) P, b) F, c) P, d) F, e) P
2.	Na przykład: - zwiększenie wydatków państwa związanych z zaspokajaniem potrzeb wzrastającej liczby ludności, - obniżenie dochodu narodowego na 1 mieszkańca, - ubożenie społeczeństwa.
3.	duża liczba młodych imigrantów, konsumpcyjny styl życia, upowszechnianie się modelu rodziny 2+1
4.	a) Niger: 47,7‰ – 20,4‰ = 27,3‰ Ukraina: 11,2‰ – 15,4‰ = –4,2‰ Polska: 11,0‰ – 10,1‰ = 0,9‰ Finlandia: 11,3‰ – 9,3‰ = 2,0‰ b) Niger: II faza rozwoju demograficznego; Ukraina: V faza rozwoju demograficznego; Polska: IV faza rozwoju demograficznego; Finlandia: IV faza rozwoju demograficznego. c) d) W Nigrze.
ZRÓŻNICOWANIE DEMOGRAFICZNE SPOŁECZEŃSTW
1.	Od góry: Włochy, Chiny, Polska, Tanzania.
2.	a) Od lewej: społeczeństwo młode (rozwojowe); zastojowe; stare (regresywne). b) Od lewej: duży udział dzieci i młodzieży oraz niewielka liczebność najstarszych grup wiekowych; zbliżona liczba urodzeń i zgonów oraz niewielkie różnice między liczebnością poszczególnych roczników; mały udział najmłodszych roczników, a duży – najstarszych. c) Od lewej: Peru, Chiny, Niemcy.
3.	a) b) Około 430 tys. (16-latkowie), ok. 2,5 mln (przedział wiekowy 15–20 lat). c) Od góry: P, F, P.
4.	a) Od lewej: Francja, Brazylia, Somalia. b) Od lewej: kraj wysoko rozwinięty gospodarczo, kraj rozwijający się, kraj słabo rozwinięty gospodarczo.
ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI NA ŚWIECIE
1.	Czynniki rozmieszczenia ludności: - przyrodnicze: warunki klimatyczne, dostęp do wody słodkiej, warunki glebowe; - społeczno-gospodarcze: poziom bezrobocia, wielkość przyrostu naturalnego, poziom urbanizacji; - polityczne: konflikty zbrojne, sytuacja polityczna, przepisy prawa ułatwiające osiedlanie się na danym terenie.
2.	a) Australia: 3 os./km^2, Japonia: 338 os./km^2 , Bangladesz: 1057 os./km^2, Szwecja: 21 os./km^2, Mongolia: 2 os./km^2. b) Australia: warunki klimatyczne, Japonia: poziom rozwoju społeczno-gospodarczego, Bangladesz: warunki glebowe, Szwecja: warunki klimatyczne, Mongolia: warunki klimatyczne.
3.	Wnioski: - największy odsetek ludności Chin zamieszkuje obszary położone poniżej 500 m n.p.m. (ok. 70% ludności), - najmniejszy odsetek ludności Chin (ok. 3%) zamieszkuje obszary wysokogórskie (położone powyżej 2000 m n.p.m.), - około ¾ mieszkańców Chin żyje na terenach położonych od 500 do 1999 m n.p.m.
4.	1. Grenlandia – bariera termiczna, 2. Sahara – bariera wodna, 3. Himalaje – bariera wysokościowa, 4. wnętrze Australii – bariera wodna.
5.	teren stale zamieszkiwany przez człowieka
MIGRACJE NA ŚWIECIE
1.	Kolejno: migracji, imigracją, emigracją, saldo migracji, imigrantów, emigrantów.
2.	a) Na przykład: - rozwój demograficzny kraju, - sytuacja osobista i rodzinna obywateli, - sytuacja na rynku pracy. b) Na przykład: - przeludnienie, - wysokie bezrobocie, - konflikty zbrojne i wojny domowe. c) Na przykład: - możliwość znalezienia pracy za granicą i polepszenia warunków życia, - ułatwienia paszportowe i wizowe, - posiadanie za granicą członków rodziny, przyjaciół bądź znajomych.
3.	Wpr = Pr : L ∙ 1000 (‰) Pr = Pn + Sm Pr = (413 000 – 378 000) + (15 000 – 17 000) Wpr = (35 000 – 2000) : 38 200 000 ∙ 1000 Wpr = 33 000 : 38 200 000 ∙ 1000 Wpr = 0,86‰
4.	Czynniki, np.: wyższy poziom rozwoju społeczno-gospodarczego państw, do których migrują Polacy, możliwość znalezienia w tych państwach dobrze płatnej pracy i lepszych warunków życia.
ZRÓŻNICOWANIE LUDNOŚCI ŚWIATA. KRĘGI KULTUROWE
1.	Odmiana europeidalna: jasna, tęczówka może mieć różną barwę, mogą mieć różną barwę i różną strukturę. Odmiana mongoloidalna: żółtawa, ciemnobrązowa tęczówka, ciemne i proste. Odmiana negroidalna: od brunatnej do czarnej, jasnobrązowa tęczówka, ciemne i kręcone.
2.	a) judaizm, Izrael; b) buddyzm, Mongolia; c) islam, Libia; d) hinduizm, Indie;
3.	a) prawosławnego, b) islamskim, c) japońskiego, d) afrykańskiego
4.	chiński, angielski, hiszpański, francuski, rosyjski, arabski
OSADNICTWO
1.	Od lewej: okolnica, wielodrożnica, ulicówka.
2.	Od góry: - funkcja administracyjna, np. Łódź; - funkcja przemysłowa, np. Katowice; - funkcja transportowa, np. Kutno; - funkcja edukacyjna, np. Toruń; - funkcja turystyczna, np. Zakopane; - funkcja obronna, np. Żagań; - funkcja usługowa, np. Poznań; - funkcja religijna, np. Częstochowa; - funkcja uzdrowiskowa, np. Ciechocinek.
3.	Od góry: Miasto europejskie – centrum stanowi starówka otoczona najczęściej powstałymi w XIX w. terenami przemysłowymi; na obrzeżach znajdują się nowoczesne osiedla, zakłady przemysłowe i centra handlowe. Przykład: Budapeszt. Miasto amerykańskie – centrum stanowi dzielnica biznesu (city) o prostokątnym układzie ulic, wokół której rozciągają się dzielnice mieszkalne z niską zabudową willową. Przykład: Nowy Jork. Miasto wschodnioazjatyckie – stare dzielnice odznaczają się przestrzenną regularnością (powstały na planie prostokąta) i tradycyjną architekturą. Charakterystyczną cechą tego typu miast jest połączenie tradycyjnej zabudowy z nowoczesnymi budynkami. Przykład: Hongkong. Miasto arabskie – chaotyczny układ przestrzenny, dużo krętych, wąskich uliczek i niewielkich placów. Centralne miejsce stanowi medina z licznymi meczetami, domy nie mają okien od strony ulicy. Przykład: Kair.
4.	Podkreślone: Gdańsk, Warszawa, Szczecin, Toruń, Wrocław, Rzeszów, Kraków.
URBANIZACJA NA ŚWIECIE
1.	a) płaszczyzna ekonomiczna, b) płaszczyzna przestrzenna, c) płaszczyzna demograficzna, d) płaszczyzna społeczna
2.	a) Miernikiem urbanizacji jest współczynnik urbanizacji. Określa on odsetek ludności miejskiej wyrażony w procentach ogółu ludności danego kraju lub regionu. b) W zależności od poziomu zurbanizowania kraje dzieli się na: - najsłabiej zurbanizowane (udział ludności miejskiej do 45%), np. Somalia, Afganistan, - średnio zurbanizowane (udział ludności miejskiej 45–70%), np. Francja, Libia, - wysoko zurbanizowane (udział ludności miejskiej powyżej 70%), np. Luksemburg, Stany Zjednoczone. c) Polskę zalicza się do krajów średnio zurbanizowanych.
3.	a) suburbanizacja, np. Indie; b) dezurbanizacja, np. Francja; c) urbanizacja, np. Uganda.
4.	Negatywny wpływ rozwoju przestrzennego miast: - na środowisko: specyficzny mikroklimat (tzw. miejska wyspa ciepła), zwiększenie emisji pyłów i gazów, zwiększenie natężenia hałasu; - na ludność miejską: wzrost przestępczości i nasilenie się zjawisk patologicznych, częstsze występowanie chorób cywilizacyjnych i epidemii, długie i męczące dojazdy do pracy czy szkoły; - na gospodarkę: trudności w znalezieniu zatrudnienia z powodu dużej konkurencji na rynku pracy, wyższe koszty utrzymania, większe koszty związane z przemieszczaniem się po dużym mieście.
KARTA POWTÓRZENIOWA – LUDNOŚĆ I URBANIZACJA
1.	a) F, b) P, c) P, d) F, e) P
2.	dzieci stanowią dla rodziców formę zabezpieczenia na starość, dominujący model rodziny wielodzietnej
3.	Kolejno: wysoki, wysoki, niski.
4.	bariera termiczna – Nizina Amazonki, bariera wysokościowa – Himalaje, bariera świetlna – półwysep Tajmyr, bariera wodna – Wielka Pustynia Wiktorii
5.	Rosja
6.	Od góry, od lewej: –10, 33, –4, 32, –20, –2. W pierwszym pięcioleciu XXI w. malał przyrost naturalny i rzeczywisty, w kolejnym pięcioleciu oba wskaźniki wzrosły. W całym dziesięcioleciu korzystne zmiany dotyczyły migracji, głównie przez spadek liczby emigrantów.
7.	zróżnicowanie kulturowe społeczeństwa, powstawanie izolowanych dzielnic, wzrost napięć między ludnością napływową a rodzimą
8.	Zambos – potomek przedstawicieli odmiany negroidalnej i mongoloidalnej. Metys – potomek przedstawicieli odmiany europeidalnej i mongoloidalnej. Mulat – potomek przedstawicieli odmiany europeidalnej i negroidalnej.
9.	Od lewej: 2, 4, 5, 1, 3.
10.	1. Tokio, 2. Delhi, 3. São Paulo, 4. Mumbaj, 5. Meksyk, 6. Nowy Jork, 7. Szanghaj, 8. Kalkuta, 9. Dhaka, 10. Karaczi, 11. Buenos Aires, 12. Los Angeles.
11.	Od góry: - aglomeracja monocentryczna, - aglomeracja policentryczna, - aglomeracja policentryczna.
12.	b) Konurbacja to inne określenie aglomeracji monocentrycznej.
13.	a) Społeczeństwo młode (rozwojowe). b) Mała liczba osób z najstarszych grup wiekowych jest skutkiem zbyt niskiego poziomu higieny i braku opieki lekarskiej. Z kolei duża liczebność młodych roczników wiąże się z wysokim przyrostem naturalnym, wynikającym m.in. z przyjętego modelu rodziny wielodzietnej, niskiej świadomości w zakresie metod planowania rodziny i ograniczonego dostępu do środków antykoncepcyjnych. c) Na przykład Niger.
GLOBALNA GOSPODARKA
CZYNNIKI ROZWOJU ROLNICTWA
1.	Funkcje rolnictwa: - zaspokaja elementarne potrzeby ludzi, gdyż wytwarza ponad 90% żywności, - dostarcza produktów na potrzeby przemysłu (np. włókna, skóry), - jest miejscem pracy, czyli źródłem utrzymania dużej liczby ludności na świecie, - utrzymuje równowagę ekologiczną obszarów wiejskich.
2.	a) Europa; b) Ameryka Południowa; c) 12%; d) Struktura użytkowania ziemi zależy od warunków przyrodniczych, poziomu rozwoju gospodarczego i gęstości zaludnienia.
3.	klimat, warunki wodne, ukształtowanie terenu, żyzność gleby
4.	b, c
5.	a) Niemcy: 6 612 000 ha – 44 412 000 t 1 ha – x t x = 6,7 t x = 67 dt Nigeria: 13 808 000 ha – 19 512 000 t 1 ha – x t x = 1,4 t x = 14 dt b) Na przykład: - warunki glebowe, - warunki wodne, - poziom rozwoju społeczno-gospodarczego, - poziom kultury rolnej.
GŁÓWNE OBSZARY UPRAW
1.	kauczukowiec, soja, len, burak cukrowy, słonecznik, bawełna, trzcina cukrowa, figowiec
2.	Od góry, od lewej: jęczmień, Rosja Francja, Niemcy; bawełna, Chiny, USA, Indie; ryż, Chiny, Indie, Indonezja.
3.	a) Od lewej: kukurydza, pszenica. b) Na przykład pszenica – łagodny, ciepły klimat (strefa umiarkowana i podzwrotnikowa), żyzne gleby.
4.	a) np. ryż, trzcina cukrowa; b) np. kukurydza, trzcina cukrowa; c) ryż, trzcina cukrowa
5.	a) pszenica, b) kukurydza, c) ryż
6.	Zależności: - pszenicę uprawia się na tych terenach, na których warunki przyrodnicze są korzystne i bardzo korzystne, - tam, gdzie warunki przyrodnicze są mało korzystne, pszenicy nie uprawia się, - tam, gdzie warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa są średnio korzystne, uprawiane jest pszenżyto.
CHÓW ZWIERZĄT NA ŚWIECIE
1.	Wierszami od góry, od lewej, np.: - rozległe równiny i prerie sprzyjają hodowli bydła; Stany Zjednoczone, - w pełni zautomatyzowane pomieszczenia są przystosowane są do hodowli dużej liczby zwierząt gospodarskich; Dania, - liczba posiadanych krów wyznacza status materialny i decyduje o pozycji społecznej; Kenia.
2.	a) Od góry: trzoda chlewna, owce, drób. b) Od lewej: owce, trzoda chlewna.
3.	Wierszami od góry, od lewej: - Brazylia; gospodarstwa wielkoobszarowe, - Indie; względy kulturowe i religijne, - Stany Zjednoczone; równiny i prerie oraz duże zasoby paszy, - Chiny; zwyczaje żywieniowe, duża liczba ludności.
4.	Ze względu na niską opłacalność produkcji mleka i wołowiny nastąpił spadek hodowli bydła, trzody chlewnej i owiec. Natomiast stosunkowo łatwa i tania hodowla kur oraz rosnący popyt na drób sprzyjały wzrostowi hodowli tych zwierząt.
LEŚNICTWO I GOSPODARKA MORSKA
1.	Funkcje lasów: - przyrodnicze: produkcja tlenu, naturalny filtr atmosfery, miejsce życia wielu gatunków roślin i zwierząt; - ochronne: regulacja stosunków wodnych, hamowanie wiatru, ograniczanie erozji; - gospodarcze: miejsce rekreacji i wypoczynku, źródło paliwa i budulca przemysłowego.
2.	a) Największa lesistość – Azja, najmniejsza lesistość – Australia i Oceania. b) Na tak duże zróżnicowanie udziału lasów w ogólnej powierzchni obu kontynentów wpływają m.in. warunki przyrodnicze. Jednym z głównych czynników jest klimat, który powoduje, że znaczny odsetek powierzchni Australii zajmują tereny pustynne, a w Azji na znacznych obszarach występują warunki sprzyjające rozwojowi terenów leśnych.
3.	nadmierna wycinka lasów, zmniejszanie ilości tlenu w atmosferze, gospodarka rabunkowa, wymieranie unikatowych gatunków roślin i zwierząt, erozja i wyjaławianie gleby, zagłada pierwotnych plemion, wzrost CO2 w atmosferze
4.	Na przykład: - zanikanie najczęściej poławianych gatunków organizmów, - zwiększone ryzyko zanieczyszczeń (wycieki z kutrów rybackich), - przekształcanie strefy przybrzeżnej w wyniku rozwoju akwakultury.
5.	Od lewej: 2, 3, 1.
6.	a) b) Najzasobniejsze łowiska występują w miejscu mieszania się prądów zimnych z prądami ciepłymi, ponieważ woda jest tam dobrze natleniona i bogata w substancje odżywcze.
ROZWÓJ I ZNACZENIE PRZEMYSŁU
1.	Pierwsza rewolucja przemysłowa – skonstruowanie maszyny parowej; XVIII w. Druga rewolucja przemysłowa – wynalezienie żarówki, skonstruowanie wysokoprężnego silnika Diesla, opracowanie metody rafinacji ropy naftowej; XIX/XX w. Trzecia rewolucja przemysłowa – stworzenie projektu modelu układu scalonego; II połowa XX w.
2.	funkcja ekonomiczna: B, F; funkcja społeczna: A, E; funkcja przestrzenna: C, D
3.	a) piekarnia, masarnia; b) zakłady farmaceutyczne, przemysł elektroniczny; c) hydroelektrownie, zakłady celulozowo-papiernicze
4.	produkcja artykułów spożywczych, produkcja wyrobów tekstylnych, produkcja urządzeń elektrycznych
5.	Wierszami od góry, od lewej: Okręg Uralski, Rosja; Damodar, Indie; Witwatersrand, RPA.
6.
PRZEMYSŁ WYSOKIEJ TECHNOLOGII
1.	Nazwa procesu: restrukturyzacja przemysłu. C → B → A → D → E
2.	lokalizowanie zakładów na obszarach słabo uprzemysłowionych
3.	a) P, b) F, c) F, d) P, e) P, f) F
4.	Na przykład: - wykwalifikowana siła robocza, - zaplecze naukowo-badawcze, - kapitał, - rozbudowana infrastruktura komunikacyjna.
5.	a) parki naukowe, b) technopolie, c) parki technologiczne.
6.	1. Dolina Krzemowa – Stany Zjednoczone; 2. Boston-Droga 128 – Stany Zjednoczone; 3. M4 Corridor – Wielka Brytania; 4. Sophia Antipolis – Francja; 5. Kiusiu Wyspa Krzemowa – Japonia; 6. Silicon Plateau – Indie.
ENERGETYKA NA ŚWIECIE
1.	Od góry: drewno i torf, węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny, źródła odnawialne, pierwiastki promieniotwórcze. Czynniki: - wzrost wykorzystywania ropy naftowej i gazu ziemnego jako źródeł energii oraz wytwarzania paliw stosowanych w motoryzacji spowodował spadek znaczenia węgla, - dbałość o środowisko spowodowała wzrost znaczenia źródeł odnawialnych, - postęp naukowo-techniczny spowodował wzrost znaczenia pierwiastków promieniotwórczych.
2.	a) P, b) P, c) P, d) P
3.	a) hydroelektrownia, b) na przykład elektrownia wodna we Włocławku, c) uzyskiwanie czystej energii, zmniejszenie ryzyka wystąpienia powodzi dzięki budowanym przy elektrowniach sztucznym zbiornikom.
4.	1. Arabia Saudyjska 3. Iran 5. Libia 2. Indonezja 4. Wenezuela 6. Nigeria
KOMUNIKACJA
1.	Kolejno: środowiska, lądowy, wodny, powietrzny, system transportowy.
2.	Od góry: kolejowy, samochodowy, morski, lotniczy.
3.	Kolonia – Ren, Paryż – Sekwana, Londyn – Tamiza, Lizbona – Tag, Wiedeń – Dunaj, Kair – Nil
4.	b)
5.	Wierszami od góry, od lewej: istotna rola przewozów kontenerowych i znaczenie w przewozach międzynarodowych; kolejowe, przestrzeń magazynowa i urządzenia przeładunkowe; duże znaczenie dla ruchu pasażerskiego, poczekalnia i miejsca odprawy paszportowej, Hartsfield w Atlancie (USA); autobusowe, poczekalnia, Millennium Park Bus Depot w Delhi (Indie).
6.	W Polsce w 2010 r. największą rolę zarówno w przewozach ładunków, jak i osób odgrywał transport samochodowy.
ROZWÓJ TURYSTYKI NA ŚWIECIE
1.	Kolejno: kwalifikowana, żeglarstwo, nurkowanie, wspinaczkę wysokogórską.
2.	Podkreślone: Wielki Kanion Kolorado, Uluru (Ayers Rock), Niagara, Park Narodowy Yellowstone, Wielka Rafa Koralowa.
3.	Pozytywne skutki: - powstawanie nowych miejsc pracy przy obsłudze turystów, - zwiększenie dochodu krajów odwiedzanych przez turystów, - zwiększenie komfortu życia mieszkańców dzięki rozwojowi infrastruktury. Negatywne skutki: - przeobrażanie i degradacja krajobrazu, - tworzenie gęstej i chaotycznej zabudowy, - wzrost ilości zanieczyszczeń (ścieków komunalnych, śmieci).
4.	Od góry: Dubrownik – miasto w Chorwacji, nazywane perłą Adriatyku. Jest najlepiej zachowanym średniowiecznym zespołem miejskim. najlepiej zachowany zespół średniowiecznego miasta otoczonego murami. Uluru (Ayers Rock) – największy monolit skalny na świecie, znajduje się w Australii. Jest zbudowany z czerwonawego piaskowca i zmienia swoje zabarwienie w zależności od pory dnia. To święte miejsce Aborygenów. Wenecja – miasto we Włoszech, położone na Lagunie Weneckiej. Komunikację zapewniają tam łodzie, tramwaje wodne i gondole, ponadto w mieście tym znajduje się wiele zabytków, np. Bazylika św. Marka i Pałac Dożów. Niagara – jeden z największych wodospadów na świecie, znajduje się na granicy Kanady i USA . Zachodnia część o szerokości około 800 m i wysokości 48 m, leży na terenie Kanady, zaś wschodnia, o szerokości 300 m i wysokości 51 m, na terenie USA.
5.	Walory przyrodnicze: urozmaicona rzeźba terenu, różnorodność krajobrazów (morze, góry, jeziora), wiele obszarów chronionych. Walory pozaprzyrodnicze: liczne zabytki (także zabytkowe części miast), różnorodne muzea, miejsca kultu religijnego religii chrześcijańskich, różnorodne imprezy kulturalne. Infrastruktura turystyczna: zróżnicowana baza noclegowa (hotele, pensjonaty, kempingi), liczne obiekty gastronomiczne, zróżnicowane obiekty sportowo-rekreacyjne.
KARTA POWTÓRZENIOWA – GLOBALNA GOSPODARKA
1.	Od lewej: klimat umiarkowany ciepły morski – korzystny dla rozwoju rolnictwa; klimat podrównikowy suchy – niekorzystny dla rozwoju rolnictwa; klimat podzwrotnikowy kontynentalny skrajnie suchy – niekorzystny dla rozwoju rolnictwa.
2.	Od góry: 160 kg/ha; 11 ha; 80 szt./100 ha; 80,9 dt/ha.
3.	a) ryż; b) zestaw: Chiny, Indie, Indonezja, Bangladesz, Wietnam.
4.	Trzoda chlewna.
5.	a), b), d)
6.	W tabeli od góry: Chiny – 16,2%; Indonezja – 6,1%; Japonia – 4,8%;Peru – 8,5%; Rosja – 4,6%; Stany Zjednoczone – 5,3%. W krajach azjatyckich, z wyjątkiem Japonii, nastąpił wzrost połowów, natomiast w krajach amerykańskich i Japonii – spadek.
7.	a) Chiny, b) znaczne zasoby taniej siły roboczej, złoża wielu surowców mineralnych, c) 29%
8.	a) P, b) F, c) F, d) P, e) P, f) F
9.	wysokie koszty budowy, duże zagrożenie w przypadku awarii reaktorów, problem ze składowaniem i utylizacją odpadów poprodukcyjnych, krótki okres użytkowania elektrowni
10.	a) kolejowy, b) Stanach Zjednoczonych, c) Japonii, d) wzrosła, Stanach Zjednoczonych, Niemczech
11.	Wersal, Notre Dame – Francja, piramidy w Gizie – Egipt, Machu Picchu – Peru, Petra – Jordania, Akropol – Grecja
GLOBALNE PROBLEMY
DYSPROPORCJE W ROZWOJU EKONOMICZNYM PAŃSTW
1.	Stopa bezrobocia, udział usług w tworzeniu PKB, udział w światowej produkcji (np. energii elektrycznej), wydajność rolnictwa, zużycie energii elektrycznej na 1 mieszkańca, roczne tempo wzrostu PKB
2.	a) przyrodnicze – występowanie surowców mineralnych, historyczne – kolonializm, kulturowe – podatność na wprowadzanie zmian, polityczne – wojny domowe, ekonomiczne – zasoby finansowe państwa b) historyczne, kulturowe, ekonomiczne c) np. Arabia Saudyjska
3.	a) Kolejno od góry: C, B, C, B, A, B, A, C, A b)
4.	Cechy państw wysoko rozwiniętych gospodarczo: C, D, J, L, Ł, N. Cechy państw średnio rozwiniętych gospodarczo: B, E, G, K, O, R. Cechy państw słabo rozwiniętych gospodarczo: A, F, H, I, M, P.
5.	Na przykład: - przyznawanie darowizn oraz udzielanie preferencyjnych kredytów, - dostarczanie żywności i innych dóbr materialnych, - prowadzenie szkoleń zawodowych i udzielanie porad (np. w zakresie higieny), - udzielanie wsparcia przy usprawnianiu infrastruktury.
WYŻYWIENIE NA ŚWIECIE
1.	a) Zjawisko utraty żywności występuje w krajach najbiedniejszych i jest rezultatem braku odpowiedniej infrastruktury, np. właściwych środków przechowywania żywności, wymaganej technologii oraz inwestycji. b) Marnotrawienie żywności, czyli jej wyrzucanie, występuje głównie w krajach wysoko rozwiniętych. Do przyczyn tego zjawiska należą oferty w sklepach „kup trzy, zapłać za dwa”, serwowanie jedzenia w lokalach w postaci bufetów, gdzie płaci się za osobę, a nie za potrawę. c) Zalecenia FAO: - ustalenie nowych zasad sprzedaży żywności w sieciach handlowych, - unikanie stosowania ofert prowadzących do wyrzucania żywności, - zmiana postawy klientów.
2.	a) F, b) P, c) P, d) F, e) P
3.	6780 mln – 100% 925 mln – x x = 13,6% Odpowiedź: W 2010 r. odsetek głodujących i niedożywionych na świecie wynosił 13,6%.
4.	niski poziom rozwoju rolnictwa, wysoki przyrost naturalny, epidemie, nieracjonalna gospodarka glebami, utrudnienia w handlu żywnością, kryzysy gospodarcze, konflikty zbrojne Na przykład: Kryzysy gospodarcze prowadzą do ubożenia społeczeństwa, powodując wzrost bezrobocia i ograniczenie wydatków na opiekę socjalną.
5.	Wierszami od góry, od lewej: tradycje kulinarne, położenie geograficzne, Francja, zróżnicowana dieta, Indie, uwarunkowania kulturowo-religijne, niekorzystne warunki klimatyczne, w diecie przeważają zboża (sorgo, proso, kukurydza).
GLOBALIZACJA. PRZYCZYNY I SKUTKI
1.	gospodarcza – standaryzacja produktów, technologiczna – upowszechnienie nowoczesnych form telekomunikacji, społeczno-kulturowa – rozpowszechnianie jednolitego stylu życia, polityczna – porozumienia o ruchu bezwizowym, ekologiczna – międzynarodowe działania na rzecz ochrony środowiska
2.	a) Globalizacja wpływa na kulturę poszczególnych społeczeństw i oznacza m.in. przenoszenie określonych wzorców z jednych regionów do innych, co stanowi źródło konfliktów. b) Koncepcja o zderzeniu cywilizacji zakłada, że przyszłe konflikty, także zbrojne, będą się toczyć nie między państwami, ale między cywilizacjami o różnym rodowodzie, zwłaszcza religijnym. c) Makdonaldyzacja polega na przyjmowaniu tego samego stylu konsumpcji w różnych regionach świata, głównie za sprawą spektakularnych kampanii marketingowych wielkich korporacji transnarodowych.
3.	Nestlé – przemysł spożywczy, Szwajcaria; Royal Dutch Shell – dostawy paliw i petrochemia, Holandia, Wielka Brytania; L’Oréal – kosmetyki i chemia, Francja; Siemens – elektronika i telefonia komórkowa, Niemcy; Nokia – elektronika i telefonia komórkowa, Finlandia; BP – dostawy paliw i petrochemia, Wielka Brytania
4.	zmonopolizowanie rynku światowego, utrata poufności informacji przekazywanych np. przez internet, zacieranie się różnorodności kulturowej świata
WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA. ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE
1.	Wierszami od góry, od lewej: gospodarcza, np. WTO; militarna, np. NATO; polityczna, np. Liga Państw Arabskich.
2.	eksport – sprzedaż towarów za granicę, import – przywóz z zagranicy towarów i usług, reeksport – sprzedaż za granicę towarów importowanych, bilans handlu zagranicznego – roczne zestawienie wartości importu i eksportu, handel zagraniczny – wymiana towarów i usług między partnerami zagranicznymi
3.	a) Od lewej: NATO, OECD. b) NATO – zapewnienie bezpieczeństwa i stabilizacji krajom członkowskim. OECD – wspieranie państw członkowskich w osiągnięciu jak najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i poziomu życia ludności. c) NATO – np. USA, Kanada, Polska, Francja, Hiszpania. OECD – np. Szwecja, Włochy, Australia, Polska, USA.
4.	a) Mercosur – Wspólny Rynek Południa; b) LPA – Liga Państw Arabskich; c) UA – Unia Afrykańska; d) ICRC – Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża; e) WTO – Światowa Organizacja Handlu.
5.	UNICEF – E, FAO – C, WTO – F, WHO – D, UNESCO – B
KONFLIKTY ZBROJNE. TERRORYZM
1.	a) chęć uzyskania dostępu do złóż ropy naftowej, b) podłoże etniczne, c) podłoże religijne, d) różnice społeczne, e) kwestie polityczne
2.	Na przykład: - głód, niedożywienie i choroby, - niszczenie dorobku kulturowego, - izolacja gospodarcza i polityczna, - postępujące ubożenie społeczeństwa, - fale uchodźców, - znaczne osłabienie i zniszczenie gospodarki.
3.	Obszary zaznaczone na mapie I-III dotyczą zadania 5 podpunkt b).
4.	D → H → A → G → F → C → E → B
5.	a) konflikt o zasoby naturalne – wodę b) na mapie w zadaniu 3 c) Sudan, Sudan Południowy, Czad, Niger, Mali, Mauretania, Senegal, Erytrea, Somalia. d) Sudan.
KARTA POWTÓRZENIOWA – GLOBALNE PROBLEMY
1.	a) P, b) F, c) F, d) F, e) P
2.	b)
3.	FAO, WHO, WFP, UNICEF
4.	a) import, b) eksport, c) import, d) eksport, e) reeksport
5.	wojna domowa w Rwandzie, konflikt bałkański w byłej Jugosławii
6.	Indie, Chiny, Pakistan, Boliwia, Republika Południowej Afryki, Egipt
7.	a) Legenda uzupełniona od lewej, od najrzadszego kreskowania do najgęstszego. b) Produkt krajowy brutto – wartość wszystkich wytworzonych towarów i świadczonych usług w danym państwie w ciągu roku.
8.	a) P, b) P, c) N, d) N, e) P, f) P, g) P, h) N, i) N
RELACJE CZŁOWIEK – ŚRODOWISKO
ODDZIAŁYWANIE CZŁOWIEKA NA ŚRODOWISKO
1.	Środowisko przyrodnicze to system powiązanych ze sobą elementów przyrody ożywionej i nieożywionej, natomiast środowisko geograficzne to środowisko przyrodnicze wraz z efektami działalności człowieka (w mniejszym lub większym stopniu przekształcone przez człowieka).
2.	wzrost efektu cieplarnianego – nadmierna emisja dwutlenku węgla, powiększanie się dziury ozonowej – przedostawanie się do atmosfery freonów i halonów, nadmierna eutrofizacja wód – zanieczyszczenie wód nawozami i innymi środkami ochrony roślin, zaburzenie stosunków wodnych – intensywne osuszanie, nadmierne nawadnianie i eksploatowanie zasobów wodnych, pustynnienie – nadmierny wypas bydła, wycinka lasów pod uprawy, niszczenie budowli, zakwaszanie gleb i wód – występowanie kwaśnych opadów, wyjałowienie gleb – prowadzenie monokulturowych upraw.
3.	a) Główną przyczyną powstawania smogu jest zanieczyszczenie atmosfery sadzą powstałą w wyniku spalania paliwa lub węgla. b) Można ograniczyć ilość pyłów i gazów emitowanych do atmosfery przez przemysł. c) Tak, podobna ilość zanieczyszczeń może przedostać się do atmosfery np. na skutek erupcji wulkanu.
4.	a) Kopalnia odkrywkowa. b) Na przykład: powstanie hałd i wyrobisk pogórniczych, powstanie leja depresyjnego.
5.	a) P, b) P, c) F, d) F, e) F
DZIAŁANIA NA RZECZ ODBUDOWANIA RÓWNOWAGI EKOLOGICZNEJ
1.	a), b), d), e)
2.	a) Tereny zdegradowane: 312 685 km^2 – 100% 8000 km^2 – x x = 2,56% Tereny zagrożone degradacją: 312685 km^2 – 100% 39500 km^2 – x x = 12,63% b) Na przykład: - odtwarzanie gleby i nasadzanie roślinności, - rekultywacja i nadanie terenom zrekultywowanym funkcji rekreacyjnych.
3.	a) Kwaśne deszcze. b) Przyczyny: - emisja gazów i pyłów do atmosfery (m.in. dwutlenku siarki i tlenków azotu), - połączenie zanieczyszczeń z parą wodną powoduje powstawanie kwasów, c) Na przykład: - zakładanie filtrów odsiarczających spaliny, - stosowanie alternatywnych źródeł energii.
4.	A – Słowiński PN, B – Białowieski PN, C – Ojcowski PN, D – Biebrzański PN