Marta Mrzywka

Zarządzanie biznesem, gr. ćw. Nr 2

Temat: Kapitał intelektualny a ludzki

kapitał intelektualny jest pojęciem szerszym niż kapitał ludzki, a misja działów zarządzania zasobami ludzkimi nie ogranicza się do zarządzania kapitałem ludzkim, ale również wymaga wzięcia współodpowiedzialności za zarządzanie kapitałem strukturalnym.

Jeśli chodzi o definicje kapitału intelektualnego mamy do czynienia z różnymi opisami oraz ciągłą ewolucję. Do niedawna za elementy składowe kapitału intelektualnego uważano tylko te, które są udokumentowane i namacalne (np. licencje, znaki towarowe); obecnie stosuje się definicję szerszą, która pozwala na dołączenie doń składników niematerialnych takich jak: kapitał ludzki (human capital), kapitał strukturalny (structural capital)i kapitał kliencki (customer capital, customer equity).

Wiele firm - opierających swoją działalność na zasobach wiedzy i informacji - wycenianych wartością rynkową jest wartych więcej niż ich wartość księgowa

Wszystkie kraje, firmy i wszyscy ludzie są coraz bardziej uzależnieni od wiedzy – patentów, procesów, umiejętności, technologii, informacji na temat klientów i dostawców oraz doświadczenia. Wszystkie te elementy razem stanowią wiedzę będącą kapitałem intelektualnym (Steward T. Intellectual capital, 1998, s.18)

Kapitał intelektualny jest sumą kapitału ludzkiego i kapitału strukturalnego

Wg W. Kopalińskiego intelekt to „umysł, rozum, inteligencja, ( w odróżnieniu, od uczucia, woli, zmysłów), suma zdolności umysłowych, doświadczenia, wiedzy człowieka”, natomiast inteligencja to zdolność rozumienia kojarzenia; pojętność, bystrość; zdolność znajdowania właściwych rozwiązań, celowych reakcji na nowe zadania i warunki życia, sprawnego i zdobywania i wykorzystywania wiedzy.

Kluczowe składniki kapitału intelektualnego

Kapitał ludzki – zbiorowa zdolność firmy do wydobywania najlepszych rozwiązań z wiedzy jej pracowników

kapitał ludzki przejawia się nie tylko przez pryzmat sumy, rozumianych możliwie szeroko kompetencji pojedynczych pracowników, ale również przez wyjątkową kombinację indywidualnych postaw i wartości, które określa się mianem kultury organizacyjnej.

-> Wiedza menadżerów i pracowników

Dominacja – nadrzędna rola w stosunku do wszelkich pozostałych zasobów

Niewyczerpalność – wiedza w przeciwieństwie do innych zasobów nie zużywa się, a wprost przeciwnie, im więcej jest używana, tym jej wartość rośnie

Symultaniczność – wiedza może być wykorzystana przez wiele osób w wielu miejscach jednocześnie

Nieliniowość – nawet niewielka ilość wiedzy może powodować niewyobrażalnie wielkie konsekwencje i odwrotnie : olbrzymia ilość wiedzy może się okazać bezużyteczna

-> Kompetencje

zdolność pracownika do działania prowadzącego do osiągnięcia zamierzonego celu w danych warunkach za pomocą określonych środków

Osoba kompetentna to osoba uprawniona do działania, decydowania, mające kwalifikacje do wydawania sądów

-> Umiejętności

zdolności człowieka do wypełniania zadań na stanowisku pracy

-> Innowacyjność

twórcze zmiany w systemie społecznym, w strukturze gospodarczej, w technice oraz w przyrodzie

->Kultura organizacyjna

Zbiorowe zaprogramowanie umysłu, które odróżnia członków jednej organizacji od drugiej (G. Hofstede) Kultura organizacyjna jest

*Holistyczna, to znaczy obejmuje całość zjawiska, które jest czymś więcej niż tylko prostą sumą jej składowych

*Zdeterminowana historycznie, czyli odzwierciedla historię organizacji

*Powiązana z przedmiotami badań antropologicznych, takimi jak rytuały i symbole

*Tworem społecznym, to znaczy powstaje i jest utrzymywana przez grupę ludzi, którzy tworzą organizację

*Koncepcją miękką, ale miękkie jest twarde (T. Peters i R. Waterman)

*Trudna do zmiany, ale nie jest to niemożliwe

Kapitał strukturalny

->kapitał kliencki

Zasoby rynkowe, tym marka produktu

Powiązania z dostawcami

Powiązania z klientami

Powiązania z udziałowcami

Powiązania z partnerami aliansów strategicznych

Powiązania z innymi zainteresowanymi (stakeholders) w otoczeniu przedsiębiorstwa

->kapitał organizacji

Kapitał rozwoju:

Innowacyjność przedsiebiorstwa

Organizacyjne uczenie się

Zamierzenie strategiczne

Cele i strategie przedsiębiorstwa

Procesy tworzenia strategii

Gotowość do zmian

Kapitał procesów:

Procesy organizacji (podstawowe, wspierające, procesy zarządzania)

Struktura organizacyjna

Systemy informatyczne zarządzania

Warunki sprzyjające rozwojowi kapitału intelektualnego

  swoboda przedstawiania pomysłów – jednym z najważniejszych warunków rozwoju kapitału intelektualnego jest umożliwienie pracownikom przedstawiania własnych pomysłów. Dobre pomysły są niekiedy dławione przez kulturę organizacyjną, która nie dopuszcza zmian. Wynika to stąd, że o wiele łatwiej jest odrzucić nowatorski pomysł, niż trudzić się z wprowadzaniem go w życie;

·       czas na myślenie – w codziennej pracy często brakuje czasu na wywiązanie się z podstawowych obowiązków. W tej atmosferze trudno o innowacyjność i pomysłowość. Dlatego ważne jest, aby pracownicy zwolnili czasem tempo, przerwali rutynowe czynności i mogli zastanowić się wspólnie nad projektami długofalowymi;

·       zgodność interesów – projekt wybrany osobiście jest często realizowany z większym zaangażowaniem, niż projekt narzucony odgórnie. Jeśli organizacja umie godzić swoje cele w zakresie rozwijania wiedzy z celami pracowników, tworzy dobre warunki dla rozwoju ich osobistego zaangażowania;

·       tolerowanie błędów – jeśli błędy nie będą traktowane jak niepowodzenia, ale jak cena za odkrycie lepszego rozwiązania, pracownicy będą bardziej skłonni do poszukiwań. Tolerowanie błędów sprzyja innowacyjności, jednak tylko pod warunkiem, że jest praktyką długotrwałą i otwarcie promowaną;

·    stosowanie środków stymulujących pomysłowość – dla stymulowania pomysłowości wykorzystuje się różne środki, np. maluje się sale konferencyjne na kolory pobudzające do kreatywnego myślenia albo tworzy miejsca, w których pracownicy chętnie spotykają się przy kawie i wymieniają poglądy. Organizowane są sesje twórczego myślenia.

Wskaźniki (wybrane) pomiaru procesów w kapitale intelektualnym

*Koszty marketingowe na linie produktu

*Udział godzin poświęconych metodom i technologii w ogólnej liczbie godzin prac

 *Przeciętne roczne zakupy klienta

 *Roczna przeciętne liczba kontaktów z klientami 

*Inwestycje w nowe programy serwisu, wsparcia, szkolenia klienta

* Inwestycje w programy danych 

*Inwestycje w rozwój strategicznych partnerstw

*Produkty przedsiębiorstwa zaprojektowane przez partnerów

*Odsetek szkoleń, serwisu i wsparcia klientów dostarczonych rzecz partnerów

*Wspólne programy szkoleniowe

*Nowe produkty obecnie tworzone

Bibliografia:

1. M. Bratnicki, Podstawy współczesnego myślenia o zarządzaniu, WSzB w Dąbrowie Górniczej, Wydawnictwo Triada, Dabrowa Górnicza 2000r

2. Edvisson L., Malone M., Kapitał intelektualny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001,

3. Edvisson L., Malone M., Kapitał intelektualny, PWN, Warszawa 2001

4. Paluszkiewicz J.O., Rozwój organizacji przez zarządzanie kapitałem intelektualnym, ALPHApro, Łomża 2005

5. Steward T. Intellectual capital, 1998, s.18