Co rozumiesz pod pojęciem:
Kształt oporowy ubytku – takie ukształtowanie ubytku, aby jego ściany, brzegi i założone wypełnienie mogły sprostać siłom żucia i nie ulegały odłamaniu lub odkruszeniu. Polega na tym, że:
a) Wysokość ściany ubytku powinna być wprost proporcjonalna do jej grubości
b) Szkliwo powinno być podparte zębiną (poprawka Blacka)
c) Głębokość ubytku powinna być wprost proporcjonalna do jego rozległości, a grubość wypełnienia proporcjonalna do jego powierzchni
d) Należy wyeliminować kąty ostre i proste w miejscach przejścia jednej ściany ubytku w drugą
e) Przebieg ściany ubytku zgodny z przebiegiem pryzmatów szkliwa
Rebonding– jest to nałożenie żywicy w miejscu styku wypełnienia z tkanką zeba na powierzchni po założeniu wypełnienia. Płynna żywica może wpłynąc w szczelinę spowodowaną przez skurcz polimeryzacyjny i w ten sposób zmniejszyć ryzyko powstawania próchnicy wtórnej. Zabieg ten nie jest potrzebny w małych prawidlowo wykonanych wypełnieniach, natomiast wskazany jest przy wypełnieniach większych. Zalecane są różnie techniki rebondingu: nakładanie żywicy po ostatecznej polimeryzacji materiału, nałożenie żywicy po zalożeniu wypełnienia i usunięciu nadmiaru materiału, a następnie polimeryzacja żywicy, zastosowanie żywicy po 2-3 tygodniach po ponownym wytrawieniu brzegów ubytku.
Mikroprzeciek– powstaje na granicy wypełnienia i tkanek zęba. Ma bezpośredni kontakt z kanalikami zębinowymi, które zostały odsłonięte podczas wytrawiania zębiny; płyny znajdujące się w jamie ustnej na skutek mikroprzecieku wywołują przepływ płynu kanalikowego, a ten z kolei podrażnia nagie zakończenia nerwowe. Z czasem mikroprzeciek zostaje skolonizowany przez bakterie znajdujące się w jamie ustnej i czynnik ten może spowodowac zapalenie lub martwicę miazgi. Przyczyną mikroprzecieku może być niezachowanie suchości pola zabiegowego i założenie wypełnienia w warunkach zanieczyszczenia ubytku krwią i śliną. Inną przyczyną jest skurcz polimeryzacyjny materiały wypełniającego, zbyt dużo rtęci w amalgamacie. Żeby uniknąć jego powstania stosujemy rebonding.
Warstwa hybrydowa– tworzy ją żywica łącząca wnikająca pomiędzy włókna kolagenowe zewnętrznej zdemineralizowanej warstwy zębiny międzykanalikowej oraz w otwarte kanaliki zębinowe, ma grubość 2-8 mikrometrów. Ma decydujące znaczenie dla adhezji materiałów złożonych. Stanowi 70% siły wiązania. Charakteryzuje się wysoką sprężystością, gdyż sama żywica jest elastyczna, a włókna kolagenowe przypominają dywan na powierzchni zębiny międzykanalikowej. Jest w stanie absorbować napięcia w materiale wywołane skurczem polimeryzacyjnym.
Ząb 33 –ząb dolny lewy kieł stały
Ząb +4 – ząb górny pierwszy przedtrzonowy lewy stały
Ząb 7- – ząb dolny drugi trzonowy prawy stały
Guzek nieaktywny - w zębach górnych przedtrzonowych i trzonowych są to guzki policzkowe a w dolnych językowe, nie wchodzą one w bruzdę międzyguzkową zębów przeciwstawnych w zgryzie
Preparacja tunelowa– dość trudna do wykonania metoda opracowania ubytku klasy II. Polega na wydrążeniu tunelu pod zdrową krawędzią styczno – zgryzową. Z techniką tą związane jest jednak ryzyko odłamania się listewki brzeżnej, mimo zastosowania materiału adhezyjnego. Innym problemem może być pozostawienie zębiny próchnicowej, szczególnie pod listewką szkliwną. Ognisko próchnicy nie może także sięgać dodziąslowo. Należy tutaj pamiętać o usunięciu zdemineralizowanego szkliwa na powierzchni stycznej. Do wypełniania ubytków opracowanych tą metodą stosowano dawniej cementy szklano-jonomerowe, obecnie coraz częściej kompozyty typu flow.
Węzeł urazowy - wytworzenie się urazowych warunków artykulacji w jakimś odcinku łuku zębowego, wywołane schorzeniem aparatu oporowego (zawieszeniowego) zęba albo naruszeniem ciągłości łuku przy niewydolności mechanizmów kompensacyjnych. Jest to miejsce niefizjologicznego przeciążenia zęba lub grupy zębów, będące wynikiem: braku naturalnego ścierania się guzków zębowych, przemieszczania się zębów, zwłaszcza po ekstrakcji oraz zniekształceń zgryzu ze stłoczeniem. Węzeł urazowy według jednych ma być powodem głębokich zapaleń przyzębia, a wg innych tylko ich powikłaniem.
Siły żucia są przenoszone nieprawidłowo. Zamiast równolegle do osi długiej zęba są przenoszone skośnie. Jest to przyczyna powstawania ubytków abfrakcyjnych (klinowych) na wysokości szyjki zęba.
Podaj lokalizację oraz stopień zaawansowania zmiany próchnicowej w przypadku zakwalifikowania jej jako Si/Sta 1.3.
Miejsce: zagłębienia w obrębie szkliwa na powierzchniach zgryzowych zębów bocznych, czy w obrębie zgrubień szkliwa w okolicy szyjek zębów
Stadium: ubytek powiększony bardziej niż umiarkowanie; pozostałe tkanki zęba są na tyle osłabione, że guzki lub brzegi sieczne mogą ulec uszkodzeniu pod wpływem sił żucia; ubytek wymaga dalszego powiększenia w celu zapewnienia podparcia zakładanemu wypełnieniu
Wymień możliwe powikłania, które mogą wystąpić w przypadku usuwania zębiny próchnicowej. -obnażenie miazgi przy nieostrożnym opracowaniu maszynowym
-przegrzanie miazgi przy szybkim opracowywaniu maszynowym lub pracy tępymi wiertłami
-zainfekowanie miazgi przy pracowaniu niesterylnymi wiertłami w obrębie ściany dokomorowej
-niecałkowite usunięcie zębiny próchnicowej w wyniku czego po założeniu wypełnienia następuje dalszy proces chorobowy – próchnica wtórna
-uszkodzenie zęba sąsiedniego
-uszkodzenie tkanek miękkich
-nadwrażliwość pozabiegowa
-pozostawienie próchnicowej zębiny w zachyłkach
Porównaj zmiany które występują w szkliwie i zębinie po zastosowaniu wytrawiania 37% kwasem ortofosforowym.
Szkliwo – wytrawianie powoduje zupełne rozpuszczenie powierzchownej warstwy na głębokość 10um i wytworzenie warstwy porowatości sięgającej 5-50um w głąb szkliwa. Wzór rozpuszczonej powierzchni ma charakter „plastra miodu” – rozpuszczenie pryzmatów szkliwa z pozostawieniem nienaruszonej substancji międzypryzmatycznej. Prawidłowo przeprowadzone wytrawianie szkliwa nie powoduje istotnej utraty minerałów, utrata ta zostaje również szybko wyrównana w procesie remineralizacji w ciągu kilki dni. Czas wytrawienia dla kwasu ortofosforowego 37% - 30-40sek (z. mleczne 90-120sek, z. martwe 60sek.)
Zębina – wytrawienie zębiny ma za zadanie jej uzdatnienie przez: usunięcie warstwy mazistej, otwarcie kanalików zębinowych, częściową demineralizację powierzchniowej warstwy zębiny około i międzykanalikowej odsłaniając w ten sposób sieć włókien kolagenowych. Do jej wytrawienia wymagany jest krótszy czas – 15sek kwasem ortofosforowym. Nie należy jej przesuszać, powinna zostać lekko wilgotna.
Co to jest kompomer. Podaj jego wady, zalety i możliwości zastosowania, podaj przykład kompomeru.
Są to materiały powstałe przez połączenie kompozytu z cementem Glass-jonomerowym. Mają one zalety materiałów złożonych (wytrzymałość mechaniczna, gładkość powierzchni) i Glass-jonomerów (przyleganie do tkanek zęba i innych materiałów) bez wytrawiania. Kompomery składają się z drobnych cząsteczek, zawierają jony F-, które uwalniają się do tkanek okolicznych. Dają kontrast w obrazie rtg.
-Łączy się ze szkliwem i zębiną mikromechanicznie (tworzą warstwę hybrydową w zębinie i mikropory w szkliwie.
-Zalety: dobrze się polerują, dobry efekt estetyczny, zmniejszają odkładanie się płytki nazębnej, mogą uwalniać jony fluoru – efekt kariostatyczny, mały nakład pracy – wytrwawianie szkliwa nie jest koniecznością, większa od Glass-jnomerów odporność na zginanie i rozciąganie.
-Wady: ścieralne, niedostateczna adhezja chemiczna, wymagają systemu wiążącego, ekspansja termiczna, niedostatecznie uwalniają fluor, zastosowanie do ubytków, które nie są narażone na duże obciążenia zgryzowe klasa III i V.
-Zastosowanie:
- ubytki klasy III,V i czasem II kiedy zarys ubytku nie dotyczy powierzchni żującej
- w zębach mlecznych
-niewielkie ubytki, które nie są narażone na działanie dużych sił żucia w zębach przednich i bocznych
- poszerzone lakowanie bruzd, naprawa brzegów wypełnień, blokowanie podcieni, cementowanie wkładów koronowych
- jest również kompomer światło utwardzalny w kolorze dziąseł – gdy zbyt długa szyjka zęba
Przykłady kompomerów: Dyract, Compoglass F, Compoglass Flow Vivadent
Co to jest nawisające wypełnienie? Jak i kiedy powstaje, jak temu zapobiegać?
Jest to wypełnienie, które nie przechodzi gładko w twarde tkanki zęba. Powstaje w przypadku wypełniania II, III i IV klasy wg Blacka (obejmujących powierzchnie styczne zębów), przy niedokładnie założonej i dociśniętej formówce, za źle dobranym i założonym klinie (np. za mały). Aby uniknąć nawisów należy dobrze dopasować formówkę do zęba i odpowiednio docisnąć klinem.
Podaj zasady opracowania i wypełniania ubytku próchnicowego znajdującego się w korzeniu zęba. Uwzględnij stosowane materiały.
Próchnicę cementu korzeniowego można podzielić na 4 stadia wg Billings’a
Stopień I – przebarwiony, obnażony korzeń bez ubytku. Trzeba stosować preparaty fluorkowe
Stopień II – powierzchowne uszkodzenie cementu – ubytek ma głębokość mniejsza jak 0,5mm. Należy go wygładzić i wypolerować. Stosować preparaty fluorkowe.
Stopień III – ubytek powyżej 0,5mm opracować i wypełnić glassjonomeem. Miejscowo preparat fluorkowy
Stopień IV głębokie uszkodzenie korzenia – ubytek drążący do miazgi – wskazanie: opracowanie ubytku, zastosowanie podkładu, rekonstrukcja cementem glass-jonomerowym. Miejscowe zastosowanie preparatów fluorkowych.
Zróżnicuj 2 procedury: remineralizację i znoszenie nadwrażliwości zębiny.
Remineralizacja – metoda stosowana w przypadku próchnicy początkowej, polega ona na miejscowym stosowaniu związków fluoru, co wzmaga wytrącanie się składnikow mineralnych w miejscu uszkodzenia. Po mechanicznym oczyszczeniu powierzchni zęba z osadu, przemyciu, odtłuszczeniu i osuszeniu stosuje się związki fluoru nieorganiczne (2% NaF – metoda Knutsona) lub organiczne (aminofluorki), co prowadzi do wymiany jednowartościowej grupy wodorotlenowej HA szkliwa na jednowartościowy jon fluoru. Zabieg powtarza się kilka razy w odstępach kilkudniowych. Najkorzystniej działają preparaty o małych stężeniach fluoru, ale stosowane przez dłuższy czas. W zębach mlecznych stosuje się rzadko. Stosowane są lakiery fluorowe. Preparaty:
szczotkowanie:
Metoda Berggrena-Welandera (30 ml 0,5-1% roztworu NaF przez 3 min. 5 razy w ciągu roku co 2 tygodnie)
zakwaszony roztwór NaF
6-9 kropli roztworu AmF (Fluormex, Elmex-fluid)
1 cm żelu fluorkowego (żel organiczny - Fluormex żel, Elmex gelee; żel nieorganiczny - Fluorożel)
płukanie: Metoda Torella płukanie 10 ml 0,2% roztworu NaF przez 3-5 min co 2 tygodnie przez cały rok
1. Roztwory organiczne i nieorganiczne
- 2% NaF (Metoda Knutsona) - Fluocal płyn (1%NaF) - Fluormex płyn (1%AmF) - 4-8%Fluorek cynawy
2. Żele organiczne i nieorganiczne
- Fluormex żel (1,25%AmF) - Elmex gelee (1,25%AmF) - Fluocal żel (2,75%NaF)
Pędzlowanie (2-3 razy w roku) - Lakiery fluorkowe
1. Bezbarwne
- Fluor Protector (0,1% NaF) - Bifluorid 12 (6%F)
2. Barwione (żółte)
- Duraphat (2,26%F) - Fluoridin (6% F)
Okłady na łyżce indywidualnej (Stosowane przynajmniej 4-5 razy w ciągu roku, co 2 tygodnie)
- Fluormex żel (1,25%AmF) - Elmex gelee (1,25%AmF) - Fluocal żel (2,75%NaF) - Pianka
Znoszenie nadwrażliwości zębiny – znoszenie bólu wywołanego nieszkodliwymi bodźcami czuciowymi z powodu odsłonięcia zębiny i otwarcia kanalików zębinowych, którego nie można przypisać innemu defektowi lub patologii zęba. Stosuje się miejscowo:
a) Środki impregnujące (Tresilan, Cervin, chlorek cynku+10-20%żelazocyjanek potasu))
b) Preparaty fluorowe (2%NaF, zakwaszony 1,2%NaF, lakiery fluorowe, aminofluorki, pianki, 75%pasta Łukomskiego, 1,2% zakwaszony NaF)
c) Związki wapnia – zamykają kanaliki i powodują powstanie zębiny okołokanalikowej (nietwardniejące preparaty wodorotlenku wapnia, 10%chlorek wapnia)
d) Chlorek strontu
e) 5% azotan potasu
f) Cytrynian potasu
g) Szczawiany (żelaza, wodoropotasowy, dwupotasowy)
h) 4% roztwór Propolisu
i) Glassjonomery
Podaj schemat postępowania w leczeniu głębokiej próchnicy w siekaczu bocznym górnym klasy I wg Blacka (schemat obejmuje: wykonywane kolejno czynności, zastosowane instrumenty, leki i materiały).
Wywiad i analiza warunków zgryzowych.
Usunięcie złogów nazębnych (CZYM?).
Wybór materiału do wypełnienia – kompozyt i jego koloru.
Badanie żywotności miazgi (chlorek etylu).
Izolacja od dostępu do śliny (wałki ligniny lub koferdam, ślinociąg).
Otwarcie ubytku od strony podniebiennej (wiertła diamentowe na turbinę z chłodzeniem wodnym, kulka, płomyk)
Nadanie zarysu (wiertła diamentowe na turbinę z chłodzeniem wodnym, kulka, płomyk)
Usunięcie próchnicowo zmienionej zębiny – ręcznie ekskawatorem (duże zmiany, gdy próchnica jest miękka) lub wiertarką kątnicową z chłodzeniem wodnym – wiertła różyczkowe w odpowiednim rozmiarze
Nadanie kształtu oporowego
Wyrównanie brzegów ubytku (wiertarka kątnicowa z chłodzeniem wodnym, wiertła różyczkowe, gwiazdkowe, odwrócone stożki), nie tak istotne dla kompozytów
Nadanie kształtu retencyjnego (wiertarka kątnicowa z chłodzeniem wodnym, wiertła różyczkowe, gwiazdkowe, odwrócone stożki)
Przemycie opracowanego ubytku - spray wodno-powietrzny z dmuchawki i osuszenie kulka z watki, dmuchawka (ale nie silnym strumieniem)
Wymiana wałków ligniny (jeśli zakładaliśmy)
Założenie podkładu leczniczego na bazie Ca(OH)2 – Life nakładaczem kulkowym oraz podkładu izolacyjnego np. glass-jonomerowego – Hemadent nakładaczem kulkowym na dno ubytu
Wytrawienie szkliwa (30sek) i zębiny (20sek) wytrawiaczem w żelu
Dokładne wypłukanie wytrawiacza przez 30 sek
Osuszenie ubytku (powietrze z dmuchawki - delikatnie)
Aplikacja bondu – pędzelkiem
Delikatne zdmuchnięcie dmuchawką nadmiarów bondu
Polimeryzacja bondu lampą polimeryzacyjną przez 20 sek
Nadkładanie materiału kompozycyjnego do ubytku cienkimi warstwami oraz polimeryzowanie każdej z warstw przez 40 sek lampą polimeryzacyjną z jednoczesnym odtworzeniem kształtu anatomicznego zęba
Dostosowanie wypełnienia do warunków zgryzowych (stożki, płomyki na turbinę z chłodzeniem wodnym) – sprawdzenie kalką artykulacyjną
Polerowanie wypełnienia – gumki, krążki ścierne na kątnicę z chłodzeniem wodnym
10. Podaj schemat postępowania w leczeniu głębokiej próchnicy w zębie pierwszym przedtrzonowym dolnym – ubytek klasy II wg Blacka, wypełnienie kanapkowe (schemat obejmuje: wykonywane kolejno czynności, zastosowane instrumenty, leki i materiały).
Wywiad i analiza warunków zgryzowych.
Usunięcie złogów nazębnych (CZYM?).
Wybór materiału do wypełnienia – Glass-jonomer i kompozyt oraz jego koloru.
Badanie żywotności miazgi (chlorek etylu).
Izolacja od dostępu do śliny (wałki ligniny lub koferdam, ślinociąg).
Założenie paska metalowego od strony ubytku – ochrona zęba sąsiedniego.
Otwarcie ubytku (wiertła diamentowe na turbinę z chłodzeniem wodnym, kulka, płomyk)
od pow. stycznej
• gdy ubytek zlokalizowany jest na dystalnej powierzchni ostatniego zęba w łuku
• gdy brak zęba sąsiedniego
• gdy w zębie sąsiednim istnieje rozległy ubytek
na pow. żującej
• gdy próchnica jednocześnie niszczy ścianę styczną korony zęba oraz podminowuje szkliwo na pow. żującej
• przebiega ze zniesieniem krawędzi styczno – zgryzowej
Aby nie uszkodzić pow. stycznej sąsiedniego zęba można wprowadzić metalowy pasek do przestrzeni międzyzębowej i ucisnąć go klinem wsuniętym od strony leczonego zęba
Jeżeli na powierzchniach stycznych dwóch sąsiadujących z sobą zębów istnieją ubytki, należy otwierać jednocześnie nawiercając na przemian każdy ząb
na pow. przedsionkowej lub językowej
• jest to tzw. metoda „dziurki od klucza”
• ubytek małych rozmiarów
• ubytek drążący w kierunku przedsionkowym lub językowym
Ocena stanu brodawki zębowej – czy krwawi – względne przeciwwskazanie do wykonania zabiegu
Nadanie zarysu (wiertła diamentowe na turbinę z chłodzeniem wodnym, kulka, płomyk) – wyprowadzenie brzegu ubytku z przestrzeni międzyzębowej do niszy międzyzębowej. Zarys na pow. żującej –owalny, krzyż, pow. styczna – trapez, romb podstawa to dno ubytku
Usunięcie próchnicowo zmienionej zębiny – ręcznie ekskawatorem (duże zmiany, gdy próchnica jest miękka) lub wiertarką kątnicową z chłodzeniem wodnym – wiertła różyczkowe w odpowiednim rozmiarze, ściany kolejno: dodziąsłowa, boczne, dokomorowa
Nadanie kształtu oporowego
-usuwanie szkliwa niepodpartego zębiną (poprawka Blacka)
Wyrównanie brzegów ubytku (wiertarka kątnicowa z chłodzeniem wodnym, wiertła różyczkowe, gwiazdkowe, odwrócone stożki), nie tak istotne dla kompozytów
Nadanie kształtu retencyjnego (wiertarka kątnicowa z chłodzeniem wodnym, wiertła różyczkowe, gwiazdkowe, odwrócone stożki).
Przemycie opracowanego ubytku - spray wodno-powietrzny z dmuchawki i osuszenie kulka z watki, dmuchawka (ale nie silnym strumieniem).
Wyjęcie wałków ligniny (jeśli zakładaliśmy).
Zdjęcie paska metalowego.
Założenie paska i formówki wokół opracowywanego zęba.
Dociśnięcie paska klinem i sprawdzenie szczelnego przylegania.
Założenie podkładu leczniczego na bazie Ca(OH)2 – Life nakładaczem kulkowym oraz podkładu izolacyjnego np. glass-jonomerowego – Hemadent nakładaczem kulkowym na dno ubytu
Wytrawienie szkliwa (30sek) i zębiny (20sek) wytrawiaczem w żelu (aplikacja bezpośrednio ze strzykawki)
Dokładne wypłukanie wytrawiacza przez 30 sek
Osuszenie ubytku (powietrze z dmuchawki - delikatnie)
Aplikacja bondu – pędzelkiem
Delikatne zdmuchnięcie dmuchawką nadmiarów bondu
Polimeryzacja bondu lampą polimeryzacyjną przez 20 sek
Nadkładanie materiału kompozycyjnego do ubytku cienkimi warstwami oraz polimeryzowanie każdej z warstw przez 40 sek lampą polimeryzacyjną z jednoczesnym odtworzeniem kształtu anatomicznego zęba
Zdjęcie formówki.
Dostosowanie wypełnienia do warunków zgryzowych (stożki, płomyki na turbinę z chłodzeniem wodnym) – sprawdzenie kalką artykulacyjną
Rebonding - jest to nałożenie żywicy w miejscu styku wypełnienia z tkanką zęba na powierzchni po założeniu wypełnienia. Płynna żywica może wpłynąć w szczelinę spowodowaną przez skurcz polimeryzacyjny i w ten sposób zmniejszyć ryzyko powstawania próchnicy wtórnej. Nałożenie bondu i naświetlenie go przez 20 sek.
Polerowanie wypełnienia – gumki, krążki ścierne na kątnicę z chłodzeniem wodnym