EGZAMIN Z – W, DO FILOZOFII.
Opracowała : Maria Kucharska
PLATOŃSKA JASKINIA – UKRYWA NIE JEDNO ZNACZENIE,POZWALA OGLADAĆ Z RÓŻNEJ PRESPEKTYWY, NIEWATPLIWIE WCIĄŻ ZAWIERA JAKĄŚ TAJEMNICĘ. A WIĘĆ JASKINIA TO PRÓBA WYRWANIA SIĘ Z CHAŁOSU ZDARZEŃ, PRAGNIENIE UPORZĄDKOWANIA ŚWIATA, NADANIA MU SENSU, POSZUKIWANIE CZEGOŚ STAŁEGO,
TRÓJKONT PLATONA – PLATON, IDEA,BÓG – KARETEZJUSZ- JA PODMIOT, ARYSTOTERES- BYT, SUBSTANCJA. PLATON- IDEA BÓG NAJPRAEDZIWASZA RZECZYWISTOŚĆ = SIĘ ŚWIAT IDEII , IINY OD ŚWIATA ZMYSŁOWEGO. GŁOŁWYMM JEGO DZIEŁEM BYŁO PAŃSTWO.KARTEZJUSZ- JA PODMIOT- JA JESTEM DOSKONAŁY, MUSI BYĆ BYT DOSKONAŁY I JEST NIM BÓG. ARYSTTELEA – BYT, SUBSTANCJA, SĄ KONKRETNE RZECZY,ZERWANE Z PLATOŃSKIM IDEALIZMEM IŻ BYTEM BYŁY NIE TYLE MATERIALNE I REALNE RZECZY ALE POZAŚWIADOME IDEE, NAZWAŁ FORMĄ WSZYSTKIE POZOSTAŁE MATERIĄ.
GŁÓWNE PARYGMATY FILOZOFOWANIA - PARDYGMAT ONTOLOGICZNY – TO KWESTIA TEGO, CO KONSTYTUIJE BYT W JEGO BYCIU, CO SPRAWIA ŻE JEST COŚ LUB NIC. PARDYGMAT MENTALISTYCZNY- JEST PYTANIE CO MOGĘ WIEDZIEĆ, NASTĘPUJE TU ZWROT KU ŚWIADOMOŚCI LUDZKIEJ, KU ZAGADNIENIU, JAKI JEST JEJ UDZIAŁ W KONSTYTUOWANIU, RZECZYWISTOSCI ZACZYNA SIĘ JAKO WĄTPIENIE( w sensie bardzo mocnym, absolutnym). PARADYGMAT LINGWISTYCZNY – JEST KWESTIĄ NA ILE SĄ GŁĘBOKIE STRUKTURY JĘZYKA, A SZERZEJ TO JEZYK JAKO TAKI, WPŁYWA NA ZAKRES ZAGADNIEŃ, KTÓRE STAWIA PRZED SOBĄ FILOZOFIA.
ŚMIERĆ SOKRATESA – POZWOLIŁA UKAZAĆ ŚWIETLANĄ TRUCIZNĘ JAKO UZDRAWIAJĄCE LEKARSTWO. SOKRATES POZDRAWIA SMIERĆ SEYM ŁABEDZIM ŚPIEWEM I POWRÓT DO DOMU BOGA. JEDEN Z UCZNI SOKRATESA, KSENOFANT NAPISAŁ, ZE JAK ŚWIAT, ŚWIATEM, TO JESZCZE NIKT NIE WIDZIAŁ ABY TAK GODNIE ZAJRZEĆ W OCZY ŚMIERCI.TA ŚMIERĆ BYŁA DOWODEM IŻ BYŁA DLA NIEGO JAWIĘKSZĄ WARTOŚCIĄ. A PRZYZNANIE SIĘ DO CZYNÓW KTÓRYCH NIE POPOEŁNIŁ, BYŁABY ZGUBNA, A JEGO POGLĄDY FILOZOFICZNE BYŁY BY BEZ WARTOŚCI.
SPÓR WOLUNTARYSTÓW I INTELEKTUALISTÓW. Intelektualiści – CHODZI O SPÓR PO MIEDZY BOGA A WSZECHWIEDZĄ. JEŚLI BÓG JEST WSZECHWIEDZĄCY, KONSTRUUJE IDEALNE PRAWA, WIĘC NIE MOŻE ZMIENIĆ ISTNIEJĄCYCH PRAW BÓG MUSI SIĘ PORUSZAĆ W GRANICACH KTÓRE SAM USTANOWIŁ .woluntaryści – MÓWILI ŻE, TAKI STOSUNEK BOGA DO WŁASNYCH PRAW JEST OGRANICZENIEM, ŻE JEŚLI BÓG JEST WSZECHMOCNY TO MOŻE ZMIENIAĆ PRAWA DOSKONAŁE NA IINE DOSKONAŁE, W OSTATECZNOŚCI SPÓR WYGRALI WOLUNTARYŚCI.
SPOR O UNIWERSALIA – CZY ISTNIEJĄ POWSZECHNIKI NP: IDEE U PLATONA, SZUKANIE ODPOWIEDZI NA PYTANIE: JAK DWA OBIEKTY MOGĄ BYĆ TYM SAMYM. PLATON – OPRACOWAŁ SKRAJNY REALIZM POJECIOWY DWA RÓŻNE OBIEKTY SĄ CIENIAMI TEJ SAMEJ IDEII. ARYSTTELES – WPROWADZIŁ UMIARKOWANY REALIZM POJĘCIOWY UWAŻAŁ ŻE NIE MA POTRZEBY TWORZENIA NOWEGO ŚWIATA IŻ UNIWERSALIA ISTNIEJĄ W PRZEDMIOTACH. KONCEPTUALIZM – ( sztuki plastyczne- bezosobowa relacja) UNIWERSALJA ISTNIEJĄ W ROZUMIE BOSKIM LUB LUDZKIM NOMINALIZM – ( negacja istnienia realnych pojęć ogólnych). NIE MA UNIWERSALJÓW ISTNIEJĄ TYLKO KONKRETNE PZEDMIOTY, KONKRETNE OSOBY NIE MA UOGÓLNIEŃ.
KARTEZJAŃSKI DOWÓD NA ISTNIENIE ŚWIATA – „ COGITO ERGO SUM” MYŚLĘ WIĘC JESTEM” ŚWIDOMOŚC ISTNIENIA. KARTEZJUSZ JAKO PIERWSZY UZNAŁ ŻE ISTNIENIE ŚWIATA WYMAGA DOWODU, IŻ OCZYWISTE JEST TYLKO ISTNIENIE WŁASNEJ MYSLI.W TYM CELU NAJPIERW SKONSTRUOWAŁ DOWÓD ISTNIENIA BOGA. IŻ WYNIKA TO Z FAKTU, ŻE CZŁOWIEK POSIADA IDEE, ISTOTY DOSKONAŁEJ, A JAKO NIE DOSKONAŁY NIE MÓGŁ BY STWORZYĆ O WŁASNYCH SIŁACH, A WIĘC NIE MOŻLIWE BY NAS BÓG OSZUKAŁ.
DUALIZM KARTEZJAŃSKI – POGLĄD WYWODZONY OD RENE DESCARTESA, GŁOSZĄCY RADYKALNY ROZDZIAŁ MIEDZY NIEROZCIĄGŁĄ DUSZĄ MYŚLĄCĄ A ROZCIĄGŁYM CIAŁEM FIZYCZNYM.
ZAKŁAD PASCALA- TAK NAPRAWDĘ TO GRA PASCALA, ROZUMOWANIE KTÓRE MA DOWODZIĆ, IŻ WARTO WIERZYĆ W BOGA. PASCAL ROZWARZYŁ DWA PRZYOADKI 1 – BÓG ISTNIEJE I NAGRADZA ZA WIARĘ ŻYCIEM WIECZNYM. 2 – BÓG NIE ISTNIEJE I NIE ISTNIEJE ŻYCIE WIECZNE.
HOBESKA KONCEPCJA ZYCIA – UMOWA SPOŁECZNA, JEDYNY SPOSÓB NA ZAPRZESTANIE NA ZAPRZESTANIE WOJNY. , KAŻDEGO Z KAŻDYM JEST ZRZECZENIE SIĘ WOLNOSCIJEDNOSTKOWEJ, PRZEZ ZAWARCIE UMOWY SPOŁECZNEJ, PRZEKAZUJACEJ WIEDZE SUWERENOWI. TAKA UMOWA TWORZYSPOLNOTĘ I PAŃSTWO, KTÓRE WBREW POGLĄDOM ARYSTOTELESA NIE MOŻE POWSTAĆ W SPOSÓB NATURALNY, LECZ MUSI BYĆ WYNIKIEM ŚWIADOMEJ DECYZJI.
LOCKE RECEPTA NA SZCZĘŚLIWY ŚWIAT – PRZEDSTAWICIEL EMPIRYZMU KLASYCZNEGO, ŻE WSZYSTKO CO MOŻEMY WIEDZIEĆ O ŚWIECIE, SPROWADZA SIĘ DO TEGO, CO SWIAT NAM O SOBIE MÓWI, A ŹRÓDŁEM WIEDZY NIE MOŻE BYĆ ROZUM, TYLKO ZMYSŁY I DOSWIADCZENIOE.
PRZEWRÓT KOPERNIKANSKI – TAKIM MIANEM OKREŚLIŁ I. KANT. SWOJE ZNACZENIE W FILOZOFII, PORÓWNUJĄC SIĘ DO PRACY ODKRYWCZEJ MIKOŁAJA KOPERNIKA. KRYTYKOWAŁ DOTYCHCZSOWĄ FILOZOFIĘ UZNAJĄC, ZE NAJWAŻNIEJSZE JEST PYTANIE O WARUNKI I MOŻLIWOŚCI UPRAWIANIA FILOZOFII.
TRZY KRYTYKI I. KANATA, 1-KRYTYKA IDEII WSZECHŚWIATA JEST SKOMPLIKOWANY IŻ ROZUM WOADŁ W SPRZECZNOŚC. WYLICZYŁ ICH CZTERY ANTYNOMALIE ILOSCI, ANTYNOMALIE JAKOŚCI, ANTYNOMIE STOSUNKU ANTYNOMIE MODALNOSCI.
2- KRYTYKA PRAKTYCZNEGO ROZUMU – CELEM MA BYĆ ZBADANIE, O ILE ROZUM MOŻE APIORYCZNIE OKREŚLIC WOLĘ, A TAKŻE WYZNACZENIE ZASAD ORAZ PRAW Z ZAKRESU MORALNOSCI.
3- KRYTYKA WŁADZY SADZENIA – W TYM DZIELE I. KANT ZASTANOWIŁ SIĘ, CZY NA GRUNCIE ETYKI I TYEOLOGII NATURALNEJ,. MOŻLIWE SĄ SĄDY SYNTETYCZNE APIORII. STWIERDZIŁ IŻ ŚWIAT SĄDZENIA JEST ORGANIZOWANY PRZEZ ZASADĘ CELOWOSCI.
OSWIECENIE WG I. KANTA – JAKO CZŁOWIEK WIERZACY PRÓBOWAŁ ZNALEŹĆ KOMPROMIS MIEDZY ROZUMEM A WIARA. KANT ROZDZIELIŁ KATEGORIE ROZUMU, ZMYSŁU I BOGA. UZNAŁ ŻE ONE SĄ NIE ZALEZNE OD SIEBIE IŻ ROZUM UMOZLIWIA POZYSKANIE WIEDZY, ZMYSŁY ODPOWIADAJĄ ZA ZGROMADZENIE DOSWIADCZEN. WIARA CZYLI METAFIZYCZNY BÓG NIE JEST DEFINIOWANY ANI WYTŁUMACZALNY LECZ ISTNIEJE JAKAŚ CZĘŚĆ CZŁOWIEKA JEST OD NIEGO ZALEZNA.
HISTORIA WG HEGLA – OTÓŻ TEN ZNAWCA PISZE TAK, HISTORIA JAKO CAŁOŚĆ JEST ROZWIJANIEM SIĘ BOGA ROZUMIANEGO JAKO DUCH ABSOLUTNY. TEOCENTRYZMEM ( przekonanie że Bóg jest ostatecznym) JEST TEOCYDEĄ, OPOWIEŚCIĄ O STWARZANIU SIĘ BOGA. RÓWNIEŻ TO CO W HISTORII JAWEI SIĘ ZŁO, WOJNA GWAŁT, UCISK, JEST KONIECZNYM ETAPEM W TYM RUCHU. W TYM HISTORYCZNYM STAWIANIU ABSOLUD UWEWNĘTRZNAI SIĘ JAKO DUCH LUDÓW.
TRZY ETAPY ROZWOJU DUCHA U HEGLA. – DUCH SUBIEKTYWNY PODSTAWOWĄ KATEGORIĄ FILOZOFII HEGLA JEST DUCH, ŚWIADOMOŚĆ KTÓRY WYOBCOWUJE SIĘ I PONOWNIE SIĘ JEDNA ZE SOBĄ A PRZEZ FILOZOFIĘ DUCH POZNAJE SIEBIE JAKO PODMIOT I JAKO SUBSTANCJA. DUCH OBIEKTYWNY – PRZEKRACZ SUBIEKTYWNOŚĆ ABY KOSZTOWAĆ ŚWIAT ZEWNETRZNY ZGODNIE ZE SWOJĄ WOLĄ WYTWOREM DUCHA OBIEKTYWNEGO JEST PRAWO. DUCH ABSOLUTNY – KONSTYTUUJE TOŻSAMOŚĆ WIEDZY O SOBIE I PRZEJAWIA W TRZECH FORMACH: SZTUCE FILOZOFII, OBIAWIONEJ RELIGII ORAZ W FORMIE POJECIOWEJ FILOZOFII.