Tematem naszej pracy jest: ochrona młodocianych

1. Przepisy dotyczące pracy młodocianych reguluje Ustawa Kodeks Pracy z dn. 26.06.1974 r.

Młodocianym w rozumieniu Kodeksu Pracy jest osoba , która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 roku życia (art. 190 p. 1). Dlatego też prawo pracy ogranicza zatrudnienie młodocianych ze względu na ochronę ich zdrowia oraz dążenie do łączenia tego zatrudnienia ze zdobywaniem przez młodocianych kwalifikacji zawodowych. W KP zawarta jest generalna zasada w myśl której pracownik zwany osoba młodocianą może być zatrudniony przy łącznym spełnieniu warunków:

- osoba taka ukończyła 16 rok życia

- ukończyła gimnazjum

- jest zatrudniony w celu przygotowania zawodowego

- jest zatrudniony przy pracy nie zagrażającej jego zdrowiu.

Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy przedstawią

świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

Skierowanie na badania wydaje pracodawca stosownie do przepisów o przeprowadzaniu badań.

W myśl art. 192 KP pracodawca jest zobowiązany zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i pomoc , niezbędną dla ich przystosowania się do właściwego wykonywania pracy. W związku z tym artykuł ten zawiera wytyczne kierunkowe, jakimi powinien się kierować pracodawca. Nakłada on na niego obowiązek dbałości i pomocy w zakresie przystosowania się młodocianych do pracy i zwracania uwagi na wypełnianie związanych z nią zobowiązań. Z jego powinności wynika, iż powinien dołożyć wszelkich starań, aby zapewnić jak najlepsze warunki pracy.

Według art. 193 KP pracodawca powinien prowadzić ewidencję pracowników młodocianych. Nowe brzmienie rozporządzenia ( rozp. Ministra Pracy i Opieki Społecznej w sprawie wykazu pracowników młodocianych z dn 18. 11. 1958r.) nie określa bliżej, w jaki sposób ma być prowadzona ta ewidencja. Ogólny obowiązek prowadzenia dokumentacji oraz akt osobowych pracowników nakłada na pracodawców art. 94 p 9a KP.

2. Zawieranie , rozwiązywanie umów o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników nie posiadających kwalifikacji zawodowych jest z jedna form nauki zawodu. Może występować w postaci :

1. nauki zawodu – trwa od 24 do 36 miesięcy wyjątkowo można ją przedłużyć o dodatkowe 12 miesięcy , ma na celu przygotowanie młodocianego do pracy w charakterze wykwalifikowanego pracownika obejmuje naukę zawodu oraz dokształcanie teoretyczne i kończy się egzaminem .

2. przyuczenia do określonej pracy – trwa od 3 do 6 miesięcy w odniesieniu do młodocianych uczestników OHP ( ochotniczego hufca pracy ) okres ten może trwać najdłużej 22 miesiące , ma na celu przygotowanie młodocianego do pracy w charakterze przyuczonego robotnika i może dotyczyć wybranych prac związanych z nauką zawodu , kończy się egzaminem sprawdzającym.

Umowa o prace w celu przygotowania zawodowego jest prawna formą zatrudniania młodocianych w celu nauki zawodu lub przyuczenia do określonej pracy . Jest do odrębny rodzaj umowy o pracę różniący się od umowy o pracę zawieranej z pracownikami pełnoletnimi ze względu na jej szczególne przeznaczenie .

Art. 195.

§1. Umowa o prace w celu przygotowania zawodowego powinna określać w szczególności:

1. rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),

2. czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,

3. sposób dokształcania teoretycznego,

4. wysokość wynagrodzenia.

§2. Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia określić przypadki, w których jest dopuszczalne zawieranie na czas określony umów o prace w celu przygotowania zawodowego.

Dodatkowo umowa wymaga formy pisemnej pożądane jest , aby dokładnie precyzowała wzajemne obowiązki obu stron . Jednakże nie jest to forma dla celów dowodowych w rozumieniu Art. 74 KC . Umowę podpisuję młodociany i pracodawca . W umowie można zastrzec że okres trwania przygotowania zawodowego może zostać przedłużony w razie powtarzania przez młodocianego roku szkolnego lub nie zdania egzaminu po ukończeniu przyuczenia . Skuteczna jest zatem także umowa zawarta ustnie a nawet sposób dorozumiany .Jeżeli jednak umowa w celu przygotowania zawodowego nie została zawarta na piśmie , pracodawca powinien , najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez młodocianego, potwierdzić mu na piśmie ustalenia co do stron , rodzaju umowy i jej warunków .W umowie pracodawca może zobowiązać się do zatrudnienia młodocianego po ukończeniu przez niego nauki na stanowisku pracy zgodnie z wyuczonym zawodem. Umowa zawierające takie zastrzeżenie wywołuje podobne skutki prawne jak umowa przedwstępna .

Młodocianym w okresie przygotowania zawodowego należy się wynagrodzenie , które podlega ochronie jak w stosunku do ogółu pracowników . Naruszenie tego obowiązku jest wykroczeniem przeciwko przepisom o zatrudnianiu młodocianych.

Art. 196.

Rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o prace zawartej w celu przygotowania zawodowego dopuszczalne jest tylko w razie:

1. nie wypełniania przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o prace lub obowiązku dokształcania się, pomimo stosowania wobec niego środków wychowawczych,

2. ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,

3. reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania zawodowego,

4. stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe.

Powyższy artykuł zawiera katalog przyczyn dla których pracodawca może wypowiedzieć umowę o przygotowanie zawodowe. Inne przyczyny nie upoważniają do dokonania wypowiedzenia . Ograniczenie to ma na celu zapewnienie stabilizacji stosunku pracy związanego z przygotowaniem zawodowym , aby zapewnić młodocianemu ukończenie tego przygotowania i uzyskania kwalifikacji zawodowych. W przypadku orzeczenia przez lekarza że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego a pracodawca nie ma możliwości zmiany rodzaju pracy , pracodawca jest zobowiązany jest niezwłocznie rozwiązać umowę z równoczesną zapłatą odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia . Również przedstawiciel ustawowy młodocianego może rozwiązać stosunek pracy zezwolenia sądu opiekuńczego , gdy stosunek ten sprzeciwia się dobru młodocianego. Oprócz tego umowa o pracę na czas przygotowania zawodowego może być rozwiązana na zasadach ogólnych na podstawie : porozumienia stron , rozwiązania bez powiedzenia lub wypowiedzenia pracownika.

3. Rzemieślnicze przygotowanie zawodowe

Pracownik młodociany może być zatrudniony nie tylko na podstawie umowy o przygotowanie zawodowe, ale także na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego rzemieślników.

Jest to umowa zawierana między młodocianym a pracodawcą będącym rzemieślnikiem, czyli osobą zawodowo wykonującą działalność gospodarczą, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, przy zatrudnieniu nie więcej niż 50 pracowników. Rzemieślnik musi posiadać dowody kwalifikacji zawodowych, którymi są:

1. dyplom lub świadectwo ukończenia wyższej lub ponadgimnazjalnej szkoły o profilu technicznym bądź artystycznym w zawodzie (kierunku) odpowiadającym dziedzinie wykonywanego rzemiosła,

2) dyplom mistrza w zawodzie odpowiadającym danemu rodzajowi rzemiosła,

3) świadectwo czeladnicze albo tytuł robotnika wykwalifikowanego w zawodzie odpowiadającym danemu rodzajowi rzemiosła.

 W ramach umowy nauka zawodu składa się z dwóch prowadzonych równolegle części – praktycznej nauki zawodu w zakładzie rzemieślniczym i teoretycznej zorganizowanej w szkole zawodowej lub na kursach dokształcających.

Celem nauki zawodu jest opanowanie przez ucznia – młodocianego pracownika umiejętności praktycznych i teoretycznych w zawodzie i potwierdzenie ich dowodem kwalifikacji zawodowych w drodze przystąpienia do egzaminu czeladniczego. Świadectwo czeladnicze umożliwia absolwentowi zatrudnienie na stanowisku wymagającym kwalifikacji zawodowych na tzw. pierwszym poziomie. Egzamin czeladniczy składa młodociany przed komisją egzaminacyjną izby rzemieślniczej na zasadach określonych przez Związek Rzemiosła Polskiego, a nie przed rzemieślnikiem. Osoba zamierzająca podjąć naukę zawodu w zakładzie rzemieślniczym musi  mieć ukończony 16 rok życia, ukończoną ośmioletnią szkołę podstawową lub gimnazjum, a także posiadać dobre warunki fizyczne i stan zdrowia pozwalający na podjęcie nauki w danym zawodzie. Na naukę zawodu mogą być przyjęci młodociani pracownicy w przedziale wiekowym od 16 do 18 lat. Kandydat na ucznia przed zawarciem umowy o pracę w celu nauki zawodu obowiązany jest  poddać się badaniom lekarskim. Badania muszą być potwierdzone odpowiednim zaświadczeniem, wydanym przez uprawnione do tego celu służby medyczne, stwierdzającym, że praca w danym zawodzie nie zagraża zdrowiu młodego człowieka, ani nie ma przeciwwskazań do wykonywania prac wchodzących w zakres nauczanego zawodu.

Przygotowanie zawodowego młodocianych pracowników może prowadzić właściciel zakładu rzemieślniczego, bądź wyznaczony przez niego pracownik. Osoba szkoląca musi wykazać się posiadaniem przynajmniej tytułu mistrza w zawodzie, w którym będzie prowadzona nauka oraz przygotowaniem pedagogicznym uzyskanym w wyniku ukończenia kursu pedagogicznego, zakończonego egzaminem.

Generalnie umowy o pracę w celu nauki zawodu zawierane są na czas nieokreślony, ale jeśli zakład rzemieślniczy zatrudnia więcej uczniów, niż wynika to z jej potrzeb, to umowy mogą być zawarte na czas określony .Młodociani, którzy w okresie nauki zawodu ukończyli 18 lat, do czasu zakończenia nauki traktowani są jako pracownicy młodociani. W okresie nauki zawodu młodociany obowiązany jest dokształcać w zasadniczej szkole zawodowej lub na kursach dokształcających.

Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego przede wszystkim powinna określać rodzaj przygotowania zawodowego: nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy, czas trwania nauki zawodu, miejsce odbywania przygotowania zawodowego, sposób realizacji obowiązku szkolnego oraz wysokość miesięcznego wynagrodzenia. Umowę o pracę w celu nauki zawodu zawierają: pracodawca - właściciel zakładu rzemieślniczego oraz uczeń - młodociany pracownik, a jeśli młodociany nie ukończył 16 lat dodatkowo jego prawny opiekun. Umowy dla młodocianych dokształcających się w zasadniczych szkołach zawodowych należy zawierać w okresie przyjmowania kandydatów do szkół ponad gimnazjalnych. W sytuacji zaś gdy młodociany dokształca się w systemie pozaszkolnym podpisanie umowy może nastąpić w każdym terminie. Pracodawca rzemieślnik po zawarciu umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego ma obowiązek powiadomić izbę rzemieślniczą, właściwą ze względu na siedzibę rzemieślnika lub cech, który uzyskał stosowne uprawnienia od izby rzemieślniczej – realizacja ustaleń ustawy o rzemiośle. Rozwiązanie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego może nastąpić za wypowiedzeniem jedynie w przypadkach:

- nie wypełniania przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania, pomimo stosowania wobec niego środków wychowawczych,

- ogłoszenia likwidacji lub upadłości zakładu,

- reorganizacji zakładu w taki sposób, że w jej wyniku niemożliwe jest zrealizowanie programu praktycznej nauki zawodu,

- stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy w danym zawodzie ( np. ze względów zdrowotnych ).

Natomiast w każdym terminie umowa z młodocianym może być rozwiązana w trybie wzajemnego porozumienia stron. W przypadku konieczności rozwiązania umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, pracodawca- rzemieślnik powiadamia przedstawiciela ustawowego młodocianego lub jego opiekuna oraz szkołę, jeżeli młodociany dokształca się w szkole, a także izbę rzemieślniczą. W razie przerwania nauki zawodu i podjęcia jej w tym samym lub pokrewnym zawodzie u innego pracodawcy, czas odbytej poprzednio nauki zawodu wlicza się młodocianemu do okresu wymaganego do odbycia przygotowania zawodowego, po sprawdzeniu stopnia opanowania zawodu, pod warunkiem, że przerwa w nauce zawodu nie trwała dłużej niż 12 miesięcy.

W umowie o pracę powinien określony być okres nauki zawodu (od 24 do 36 miesięcy), który kończy się egzaminem czeladniczym. Pracodawca ponosi koszty egzaminu młodocianego w pierwszym wyznaczonym terminie. Finansowanie kosztów egzaminu poprawkowego w kolejnym terminie pozostaje do uznania pracodawcy.

W wyjątkowych przypadkach izba rzemieślnicza, na wniosek ucznia i za zgodą pracodawcy może okres nauki przedłużyć lub skrócić. Przedłużenie nie więcej niż do 12 miesięcy może dotyczyć, jedynie tych młodocianych, którzy dokształcając się w szkole zawodowej nie otrzymali promocji do następnej klasy. W innych uzasadnionych przypadkach izba rzemieślnicza może przedłużyć okres nauki nie więcej niż o 6 miesięcy.

Skrócenie okresu nauki nie więcej niż o 12 miesięcy może dotyczyć jedynie tych młodocianych, którzy nie dokształcają się w zasadniczej szkole zawodowej.

Młodociany pracownik - uczeń zawodu ma prawo do wynagrodzenia za pracę określonego w umowie. Wysokość miesięcznego wynagrodzenia uzależniona jest od roku nauki, wynosi:

• I   rok nauki - nie mniej niż 4 %

• II  rok nauki - nie mniej niż 5 %

• III rok nauki - nie mniej niż 6 %

przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale.

Stawki wynagrodzeń ustalone są w kwotach minimalnych co oznacza, że pracodawca może ustalić dla młodocianego wyższe wynagrodzenie .Poza tymi odrębnościami do młodocianego zatrudnionego u rzemieślnika na podstawie umowy w celu przygotowania zawodowego stosuje się te same przepisy co do młodocianych zatrudnionych na podstawie umowy o przygotowanie zawodowe, a więc dotyczące szczególnej ochrony zdrowia pracowników młodocianych, czasu pracy czy prac wzbronionych. Szczegóły w zakresie sposobu prowadzenie przygotowania zawodowego, a także tryb przeprowadzania egzaminów czeladniczych i mistrzowskich może określić rozporządzenie.

4. Dokształcenie młodocianych

Kwestię dokształcenia młodocianych regulują artykuły Kodeksu Pracy od 197-200. Według art. 197 „Pracownik młodociany obowiązany jest dokształcać się do ukończenia lat 18, chyba że uzyskał on kwalifikacje zawodowe przez naukę w szkole”.

Obowiązek ten obejmuje wszystkich pracowników młodocianych, nie tylko zatrudnionych na podstawie umowy o przygotowanie zawodowe. Nie dotyczy pracowników, którzy uzyskali kwalifikacje przez naukę w szkole a więc uzyskanie zwolnienia nie dotyczy tych, którzy takie kwalifikacje uzyskali tylko drogą praktyczną przez przygotowanie zawodowe bez uczęszczania i ukończenia odpowiedniej szkoły.

Pojęcie dokształcania zastosowane w tym przepisie jest szerokie i obejmuje zarówno dokształcenie zawodowe jak i ogólnokształcące. Wynika z ogólnej koncepcji zatrudniania młodocianych i kształcenia młodzieży.

Pracownik młodociany jest obowiązany:

• do dokształcania się w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, jeżeli szkoły takiej nie ukończył,

• do dokształcania się w zakresie szkoły ponadgimnazjalnej lub w formach pozaszkolnych.

Według art. 198 „Pracodawca jest obowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z dokształcaniem się.”

Pracodawca ma obowiązek zwalniać młodocianego pracownika w celu wzięcia przez niego udziału w zajęciach szkoleniowych. Obowiązkiem pracodawcy jest także takie zorganizowanie pracy młodocianemu żeby mógł on swobodnie uczestniczyć w dokształcaniu przez ustalenie rozkładu jego pracy.

Zwolnienie z pracy na czas pobierania nauki lub dokształcania dotyczy również pracownika młodocianego, który ukończył gimnazjum i pobiera naukę w formach pozaszkolnych. Do form pozaszkolnych zaliczymy:

a)różnego rodzaju kursy,

b)szkolenia,

c)inne formy uzyskiwania i uzupełniania wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji.

Art. 199 „Jeżeli młodociany nie ukończył przygotowania zawodowego przed osiągnięciem 18 lat, obowiązek dokształcania się, stosownie do przepisów art. 197, może być przedłużony do czasu ukończenia przygotowania zawodowego.”

Kodeksu Pracy przewiduje, że w przypadku gdy młodociany nie ukończył przygotowania zawodowego przed osiągnięciem 18 lat, obowiązek dokształcania się, może być przedłużony do czasu ukończenia przygotowania zawodowego po ukończeniu tego wieku.

Art. 200 „Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej może w drodze rozporządzenia określić przypadki, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zwolnienie młodocianych od obowiązku dokształcania się.”

W wyjątkowych przypadkach, jeśli wydane zostanie odpowiednie rozporządzenie dopuszczalne jest zwolnienie pracownika młodocianego od obowiązku dokształcania się.

1. Zatrudnienia młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe

Kodeks pracy w rozdziale IIIa działu dziewiątego normuje zatrudnianie młodocianych w innym celu, niż przygotowanie zawodowe.

Artykuł 200¹ (§ 1) podkreśla, że młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac, czyli takich, które (§ 2. ) nie mogą powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego. Dodatkowo wykonywanie takiej pracy nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego. (§3) Wykaz prac lekkich jest określony przez pracodawcę po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy i zatwierdzony przez właściwego okręgowego inspektora pracy. (§ 4) Następnie zamieszczany jest w regulaminie pracy lub w osobnym akcie.

• Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym, które zostały wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym. (Dz.U. z 2004 r. Nr 200 poz. 2047). „Prace wzbronione” zostały młodocianym zakazane ze względu na związane z nimi:

• nadmierny wysiłek fizyczny, nieodpowiednie oświetlenie, hałas lub drgania, pola elektromagnetyczne, elektrostatyczne i narażenie na promieniowanie jonizujące, laserowe, nadfioletowe i podczerwone, podwyższone lub obniżone ciśnienie, narażenie na szkodliwe działanie pyłów, czynników szkodliwych biologicznie, narażenie na działanie szkodliwych substancji chemicznych, zagrożenie dla prawidłowego rozwoju psychicznego, możliwość urazów u młodocianych i spowodowania zagrożeń dla innych osób.

Artykuł 200² (§ 1) Pracodawca ustala wymiar i rozkład pracy młodocianego biorąc pod uwagę jego rozkład zajęć szkolnych.

1. (§ 2) Tygodniowo czas jego pracy nie może przekraczać 12 godzin i 2 godzin dziennie w dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych.

2. (§ 3) W okresie ferii szkolnych wymiar czasu pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 w tygodniu.

3. (§ 3) Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat w wymiarze dobowym nie może przekraczać 6 godzin.

• Wymiar czasu pracy określony w §2 i §3 obowiązuje także w przypadku gdy młodociany jest zatrudniony u więcej niż 1 pracodawcy (ustala się to poprzez odbieranie od młodocianego stosownego oświadczenia) łączny wymiar czasu pracy u wszystkich pracodawców nie może przekroczyć wyżej wymienionych norm.

1. Ochrona zdrowia młodocianych.

Szczególna ochrona zdrowia młodocianych zagwarantowana jest poprzez odmienną regulację niektórych uprawnień i obowiązków pracowniczych.

Art. 201. § 1. Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy

oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.

§ 2. Jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest

obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o

pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Przepis art.

51 § 2 stosuje się odpowiednio.

§ 3. Pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z

pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również

przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.

Na pracodawcy ciąży obowiązek zmienienia młodocianemu rodzaju pracy, gdy lekarz orzeknie, że dana praca zagraża jego zdrowiu, a gdyby to nie było możliwe pracodawca powinien rozwiązać umowę i wypłacić odszkodowanie za okres wypowiedzenia. Przed dopuszczeniem młodocianego do pracy pracodawca powinien spełnić dwa warunki:

- poinformować młodocianego o ryzyku zawodowym, które istotnie wiąże się z wykonywaną pracą

- powinien przekazać powyższe informacje przedstawicielowi ustawowemu młodocianego

Zgodnie z powszechnie obowiązującymi normami, czas pracy młodocianych został skrócony i dostosowany do wieku.

Art. 202. § 1. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na

dobę.

§ 2. Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę.

§ 3. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z

obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach

pracy.

§ 31. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny,

pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut,

wliczaną do czasu pracy.

§ 4. (skreślony)

Z powyższego art. wynika, że niedopuszczalne jest zatrudnianie młodocianych w systemach czasu pracy przewidujących dłuższe normy dobowe. Do czasu pracy młodocianego z mocy prawa zaliczamy również czas nauki wynikający z obowiązkowego programu zajęć szkolnych. W dniach, w których wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godz. pracodawca obowiązany jest wprowadzić przerwę w pracy trwającą 30 min. wliczaną do czasu pracy.

Ważnym elementem służącym ochronie pracowników młodocianych jest bezwzględny zakaz zatrudniania ich w godzinach nadliczbowych w i porze nocnej.

Art. 203. § 1. Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze

nocnej.

§ 11. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22°° a 6°°. W przypadkach

określonych w art. 191 § 5 pora nocna przypada pomiędzy godzinami 20°° a 6°°.

§ 2. Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie

mniej niż 14 godzin.

§ 3. Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin

nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.



W rozporządzeniu Rady Ministrów z dn. 01.12. 1990 r. jest zawarty wykaz prac wzbronionych młodocianym.

Art. 204. § 1. Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych, których wykaz

ustala w drodze rozporządzenia Rada Ministrów.

§ 2. (skreślony)

§ 3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może zezwolić na zatrudnianie młodocianych w

wieku powyżej 16 lat przy niektórych rodzajach prac wzbronionych, jeżeli jest to potrzebne do

odbycia przygotowania zawodowego, określając jednocześnie warunki zapewniające szczególną

ochronę zdrowia młodocianych zatrudnionych przy tych pracach.

7. Urlopy wypoczynkowe młodocianych

Szczególna ochrona przysługującą pracownikom młodocianym wyraża się nie tylko zakazem pracy w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz 14 godzinną nocną przerwą w pracy, oraz krótszym czasem pracy, do którego wlicza się czas nauki, ale także koniecznością zagwarantowania im dłuższych urlopów wypoczynkowych niezbędnych do regeneracji sił.

Uprawnienia urlopowe młodocianych reguluje art. 205 Kodeksu Pracy:

1) Młodociany z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 12 dni roboczych.

2) Z upływem roku pracy młodociany nabywa prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych.

Wielkości te podlegają zsumowaniu i w pierwszym roku pracy młodociany ma prawo łącznie do 38 dni roboczych urlopu wypoczynkowego.

Wymiar każdego następnego urlopu pracownika młodocianego wynosi 26 dni roboczych.

Jednak w roku kalendarzowym, w którym kończy 18 lat, ma on prawo do urlopu już tylko w wymiarze 18 dni albo 20 dni roboczych - w zależności od momentu, w którym nabył prawo do tego urlopu. Jeżeli prawo do wskazanego urlopu uzyskał w danym roku przed ukończeniem18 lat, to w roku kalendarzowy, w którym kończy 18 lat ma prawo do 20 dni urlopu, a jeśli po ukończeniu 18 lat, to stosownie do regulacji art. 154 K. p., ma on prawo do urlopu w wymiarze 18 dni, na warunkach dotyczących ogółu zatrudnionych. Ponadto urlop młodocianego nie powinien być dzielony na części oraz należy go udzielać w okresie ferii szkolnych.

Po zmianie od 29 listopada 2002r. art. 205 & 3 K. p. wprowadzonej ustawą z dnia 26 lipca 2002r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz innych ustaw (Dz. U. Nr 135, poz. 1146), pracodawca może młodocianemu, który nie nabył jeszcze prawa do urlopu udzielić na jego wniosek zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych.

Ponadto, stosownie do art. 205 & 4 K. p. pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego uczęszczającego do szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym - 2 miesiące. Okres tego obligatoryjnego urlopu bezpłatnego podlega wliczeniu do okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze. (Ubezpieczenia i prawo Pracy z dnia 10. 11. 2002 nr 22 s. 46).

8. Status dziecka

Wykonywanie pracy bądź innych zajęć zarobkowych przez dziecko które nie ukończyło 16 roku życia podlega potrójnemu ograniczeniu:

• Jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu które prowadzi działalność kulturalną, sportową, artystyczną lub reklamową

• Wymagana jest uprzednia zgoda przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka

• Wymagana jest zgoda właściwego inspektora pracy

Wydanie zezwolenia następuje tylko w przypadku gdy praca nie zagraża życiu, zdrowiu czy rozwojowi psychofizycznemu dziecka oraz wypełnianiu przez niego obowiązku szkolnego.

Inspektor pracy cofa zezwolenie na wniosek przedstawiciela ustawowego czy opiekuna dziecka. Może to nastąpić również z urzędu jeżli praca dziecka nie odpowiada warunkom określonym w zezwoleniu.