Światopogląd- zbiór uznawanych przez nas (świadomie lub podświadomie, konsekwentnie lub niekonsekwentnie) założeń ( które mogą być prawdziwe, częściowo prawdziwe lub całkowicie fałszywe ) odnośnie podstawowej konstrukcji naszego świata.

Filozofia łac. philosophia pochodzi (prawdopodobnie) od matematyka i filozofa Pitagorasa żyjącego w VI wieku p.n.e. Pierwotnie miało sens dosłowny i oznaczało poszukiwanie, umiłowanie mądrości lub posiadanie mądrości (gr. phileo – kochać, sophia – mądrość) Terminu filozofia używa się w różnych znaczeniach. Filozofowie głównie zajmują się ogólnymi, podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi natury świata i człowieka, rozważają kwestie natury istnienia, rozumienia bytu i rzeczywistości (ontologia, metafizyka, teoria bytu), poznawalności rzeczywistości i prawdy (epistemologia czyli teoria poznania), moralności, powinności i koncepcji wartości (etyka oraz aksjologia czyli teoria wartości), także zagadnienia dotyczące człowieka antropologia filozoficzna, a także kwestie społeczne, prawne, kulturowe, teologiczne i inne. Ideologia jest to powstała na bazie danej kultury wspólnota światopoglądów, u podstaw której tkwi świadome dążenie do realizacji określonego interesu klasowego lub grupowego albo narodowego.

Ideologia - każdy zbiór uporządkowanych poglądów – religijnych, politycznych, prawnych, przyrodniczych, artystycznych, filozoficznych – służących ludziom o tożsamych poglądach do objaśniania otaczającego ich świata. Społeczną funkcją ideologii jest artykulacja celów aktywności i dopuszczalnych sposobów ich osiągania oraz motywacja ich zasadności względami uznawanymi za wyższe niż jednostkowy interes. Zapotrzebowanie na ideologie wynika z właściwego ludziom poszukiwania odpowiedzi na pytania o sens i sposób istnienia.

Kalokagatia- kalos- piękny i agathos- dobry. Oznaczał on w starożytności ideał wychowania, w którym kładziono główny nacisk na dwie równorzędne, lecz w systemie aksjologicznym najwyższe wartości.

Prawda bytu- prawda polega na właściwości osoby albo rzeczy, można ją również nazwać prawdą wiary. Prawda wypowiedzi- prawda wiedzy, polega na związku między wypowiedzią a rzeczywistością. Nie wypowiedź jest prawdziwa ale treść wypowiedzi. Zdanie jest prawdziwe, jeżeli zgadza się z faktami, a fałszywe, jeżeli nie zgadza się z nimi. Pojmowanie prawdy opiera się na zgodności, względnie na niezgodności.

Greckie pojęcia czasu

Chronos –( chronologia)- bóg w mitologii greckiej uważany za personifikacje Czasu, który wszystko widzi, ujawnia i wyrównuje.To czas jako proste zjawisko, dające się mierzyć poprzez układy i ruchy ciał niebieskich. W gruncie rzeczy pojęcie ,,puste", nie zapełnione żadną pozytywną wartością. W zestawieniu z doświadczeniem życia, które z natury wrogie jest pojęciu przemijania, zanikania, pojęcie czasu wprawdzie może się łączyć z chwilową szansą rozwoju i wzrostu, ale ostatecznie odbierane jest jako coś, co zagraża życiu i o czym lepiej jest zapomnieć przez skoncentrowanie się na używaniu życia.

Kronos- oznacza czas teraźniejszy, który stwarza świat ludzi i napełniony jest obecnością Boga.

Grecy jednak znali jeszcze inne pojęcie czasu, nazwanego "kairos" . Czas w tym ujęciu to coś pozytywnego, jako ciągle nowa szansa do przeżywania lub tworzenia wartości , jako ciągle nowe wezwanie do tego przeżywania lub tworzenia wartości. Czas przyszły, otwarty jest na nowe wyzwania idące w kierunku osiągnięcia zbawienia.

5 kryteriów prawdy:

1- koherencja- sąd jest prawdziwy, gdy pozostaje w związku z innymi sądami w języku podmiotowym. Prawda przysługuje systemowi sądów a nie jednemu sądowi.

2- oczywistość- jest nieograniczona, sądy o danych doświadczalnych mogą być uznane za prawdziwe, ponieważ dane doświadczalne są oczywiste.

3- konsensualny wątek prawdy- sąd jest prawdziwy gdy może spotkać się ze zgodnym przyjęciem w rozmowie.

4- pragmatyzm- prawda może być użyteczna, jak może być użyteczna prawdziwa nformacja. Jednak nie każda użyteczna informacja jest od razu prawdziwa jak i nie każda szkodliwa.

5- Cel- do którego dążymy.

Scharakteryzuj dwubiegunowość człowieka w antropologii filozoficznej.
Antropologią nazywa się wszystkie naukowe rozważania, których tematem jest człowiek (gr. anthropos- człowiek).Grecy nazywali człowieka istotą żyjącą, która posiada logos. W łacinie przełożono to jako animal rationale - rozumna istota zmysłowa. W ten sposób wyznaczone zostają dwa bieguny, wokół których ogniskuje się problem człowieka.
Jeden biegun stanowi animalność. Człowiek należy do przyrody materialnej. Jest ciałem, istota żyjącą i istota zmysłową. Właściwości, które w przyrodzie przynależą ciałom, istotom żyjącym i istotom zmysłowym, odnoszą się również do człowieka, który jest gatunkiem animalnym - homo sapiens. Z racji swojej animalności jest stworzeniem, które musi z powrotem zwrócić planecie tę materię, z której się poczęło, w momencie gdy skończy się czas, przez który było ( choć nie wiadomo w jaki sposób) obdarzone siłą życiową.
Animalność cechują:- natura materialna,-cielesność,-wegetatywność,-zmysłowość,-skończoność,
-konieczność
Drugi biegun stanowi transcendentalność. Tutaj napotykamy na podmiotowość, na cogito, na "ja", które warunkuje transcendentalne wszystko, co obiektywne, co empiryczne, pozostaje do wszystkiego w relacji transcendentalnej różnicy, a samo nie jest niczym obiektywnym- "nie jest cząstką świata". O duchowym bycie mów Arystoteles, że wytwarza ono z siebie wszystko i wszystkim się staje, że jest pierwiastkiem boskim w człowieku. Kant mówi, że "życie ludzkie jest niezależne od zwierzęcości, a nawet od całego świata zmysłów".
Cechy duchowości:-transcendentalność,-podmiotowość,-samoświadomość,-"ja",-nieskończoność,
-wolność

Scharakteryzuj składniki antropologii kulturowej występującej u E.Cassirera: *język- podobnie jak i mit są ze sobą blisko spokrewnione i opierają się na społecznej naturze człowieka a nie fizycznej, ze swojej natury jest metamorficzny, co powoduje istnienie języka logicznego, naukowego, wyobraźni poetyckiej, emocjonalny *mitologia i religia-czyli to co, jest opowiadane , odrębna formą ludzkiego symbolizmu jest mit, ze wszystkich zjawisk kultury właśnie mit i religia poddają się analizie czysto logicznej z największym oporem *sztuka oraz historia są najpotężniejszymi instrumentami pozwalającymi wejrzeć nam w naturę ludzką, sztuka to naśladownictwo przedmiotów zewnętrznych *nauka – jest ostatnim krokiem w umysłowym rozwoju człowieka i można ją uważać za najwyższe i najbardziej charakterystyczne osiągnięcie naszej kultury *historia – to nauka empiryczna i duchowa bardzo ważna, a by poznać samego siebie i źródło swego pochodzenia *czas i przestrzeń-nie może żadnej rzeczy pojąć realnie inaczej jak tylko w warunkach czasu i przestrzeni

Przedstaw schemat arystotelesowski, pomiędzy etyką jednostkową, ekonomią a Polityką i jej założenia. Polityka (umiejętność rządzenia państwem) i rozsądek (mądrość praktyczna) są właściwie tą samą trwałą dyspozycją,ale ich sposób przejawienia się jest różny. W polityce ta jej część, która ma rolę jakby kierowniczą, spełnia funkcje ustawodawcze; ta zaś, która dotyczy spraw jednostkowych, nosi wspólną nazwę polityki. Posiada ona charakter praktyczny i ma do czynienia z namysłem. Uchwała bowiem jest czymś, co należy wykonać jako akt jednostkowy. Za rozsądek uważa się powszechnie najbardziej tę jego część której przedmiotem jest sam człowiek, jednostka i ta jego część nosi wspólną nazwę rozsądku. Poznanie pierwszej etyki (jednostkowej) wobec ekonomiki i polityki, było wyrazem wielowiekowego napięcia, jakie zarysowało się pomiędzy arystotelesowskim horyzontem etycznym, podporządkowującym całą moralność powinnościom obywatelskim i budowaniu społeczności państwowej a wymogami chrześcijaństwa, stawiającego na pierwszym miejscu dobro drugiej osoby. Potrzebne jest zatem studiowanie „Polityki” Arystotelesa czyli etyki społecznej i państwowej, przede wszystkim dlatego, za ten dział filozofii moralnej usprawnia nas do tego byśmy poprawnie umieli ocenić, które prawa są właściwe i skuteczne w określonych warunkach czasowo-przestrzennych i w obrębie danego ustroju.

Relacje pomiędzy prawem naturalnym, a stanowionym (pozytywnym)
Prawo naturalne
Prawo jest ściśle określona wartością.
Prawo wyraża dążenie do idei dobra, piękna, sprawiedliwości.
Normy moralne są dane człowiekowi od Boga, wynikają z natury ludzkiej i zasad współżycia zbiorowości. Posiadają moc wiążącą.
Zasady moralne powinny być podstawa przepisów prawnych.
Prawo pozytywne
Prawo jest ściśle określone leksykalnie.
Większość nie widzi potrzeby oceny prawa z punktu moralnego.
Norma moralna nie traci na ważności nawet gdy jest uznana za niesprawiedliwą i niemoralną. Norma traci swoją wagę i znaczenie dopiero gdy uchyli ją organ legislacyjny zgodnie z procedurami.
W państwie istnieją zasady spisane w przepisach prawnych.
Niezależnie od rozbieżności pomiędzy zwolennikami prawa naturalnego, a stanowionego (pozytywnego) istnieją teorie, które uznają za właściwe następujące rozumowanie:
Wśród norm postępowania są takie, które określają jedynie normy moralne.
Niektóre zachowania określają tylko normy prawne np. procedury podejmowania pewnych czynności.
Istnieją zachowania regulowane zarówno przez normy moralne jak i prawne np. zabójstwo.
Każde zachowanie jednostki jest regulowane przez prawo, które zawiera w sobie zasady moralne.
Formuła Radbrucha nakazuje nieprzestrzeganie prawa pozytywnego jeśli narusza ono podstawowe normy moralne. Jako przykład można podać orzecznictwo podczas procesu norymberskiego, kiedy państwo nazistowskie nakazywało łamać wiele norm moralnych, a wśród nich podstawowe - prawo do życia.

Manipulacja pamięcią historyczną na podstawie tekstu P.Ricoeura- jakie niesie zagrożenia ? Manipulowanie pamięcią jest zjawiskiem ideologicznym, które jest podwójnie nieprzejrzyste. Proces ten pozostaje ukryty, maskuje się, przemieniając w obnażenie konkurencyjnej ideologii przeciwnika. To proces złożony w sposobie jaki wywiera na zrozumienie świata ludzkich poczynań. Jego efektem jest zniekształcenie rzeczywistości, legitymizacja systemu władzy i integracja świata codziennego poprzez systemy symboliczne właściwe czynowi.

Definicja piękna Filozofowie greccy za najprawdziwsze piękno mieli właściwe duchowe, moralne piękno charakteru, umysłowe piękno myśli. Sofiści zawężali te pojęcie określając piękno jak to,co przyjemne dla wzroku i słuchu. Teoria piękna w końcu operowała 3 jego pojęciami:

-Piękno w znaczeniu najszerszym. Pierwotnie greckie pojęcie, obejmujące również piękno moralne, a więc dziedzinę nie tylko estetyki, ale także etyki.

-Piękno w znaczeniu wyłącznie estetycznym. Obejmowało jedynie, to co wywołuje przeżycia estetyczne; obejmowało natomiast wszystkie, co takie przeżycia wywołuje- czy to będzie barwa, dźwięk czy myśl. Właśnie to pojęcie piękna stało się z czasem podstawowym pojęciem europejskiej kultury.

-Piękno w znaczeniu estetycznym, ale zawężone do dziedziny wzroku. W tym znaczeniu mogły być jedynie kształt i barwa. Takie pojęcie piękna było używane już w starożytności, mianowicie przez stoików. W naszych czasach pojawiła się raczej w mowie potocznej niż w estetyce.

Teoria piękna stworzona przez greków stwierdza, że: Piękno polega na proporcji części a dokładniej mówiąc polega na doborze proporcji i właściwym układzie części, jeszcze dokładniej: na wielkości, jakości i ilości części i na ich wzajemnym stosunku.

Opisz początki etyki w tradycji europejskiej. W kulturze europejskiej oparta jest na 2 źródłach:tradycji biblijnej oraz klasycznej (śródziemnomorskiej, grecko-rzymskiej), Należy odróżnić religijne i greckie poznanie prawdy. Biblijne poznanie prawdy jest pytaniem metafizycznymi pytaniem o ostateczny cel człowieka. Bóg decyduje w ostateczności o przeznaczeniu człowieka, ale pozostawia mu wolny wybór, jeśli chodzi o moralny charakter życia. Takie rozumienie etyki przeszło do chrześcijaństwa, w którym rozróżniamy dogmaty wiary i moralności, odnajdywanej w dekalogu, Etyka w ujęcie klasycznym traktowana jest jako nauka oparta na sylogizmach logicznych, co powoduje, że człowiek postępujący niemoralnie rozumie normy etyczne, ale ich nie przestrzega. Dla starożytnych greków etyka to badanie tego co jest dobre w sensie moralnym dobro oceniamy ze względu na charakter działania.

Krótko scharakteryzuj nowożytne systemy etyczne obecne w naszej kulturze (empiryzm,racjonalizm):

Racjonalna etyka- opiera się na zasadach logiki. Filozofia Rene Kartezjusza uznała za niepowtarzalny punkt wyjścia ludzką myśl. Jest to jednak grunt niepewny. Racjonalizm ma się do empiryzmu jak uporządkowana układanka do chaosu.

Empiryczna etyka- wszystko co w świecie doświadczalnym jest obiektywnie dane, jest empiryczne. Empiryczne są nie tylko wycinki przyrody ale także fakty historyczne, języki, dzieła sztuk, zachowania, społeczeństwo i procesy gospodarcze. Empiryzm poznaje walor absolutny aspektowi zmysłowości.

Scharakteryzuj rozwój tradycji prawnej w cywilizacji Zachodu.

Mówiąc o zachodnim prawie można powiedzieć, że zachód to ani Grecja, ani Rzym, ani Izrael, lecz ludy Europy Zachodniej, szukające inspiracji w greckich, rzymskich i hebrajskich tekstach oraz reinterpretując je w sposób, który wprawiłby w osłupienie ich autorów. W końcu XI-XII wieku zachód asymilował wszystkie kultury i zarazem nieuchronnie przekształcił. Wspólna dla wszystkich języków europejskiego chrześcijaństwa zachodniego religia, zatem prawo europejskie posiada teologiczne źródła.

Wyjaśnij co to jest myślenie indukcyjne i dlaczego ma ono takie znaczenie w naukach szczegółowych.

Indukcjonizm polega na tym, że poznawanie całości powinno przebiegać (poznajemy poszczególne wycinki i tworzymy syntezę zdań obserwacyjnych). Na tym procesie budujemy wiedzę. Wiedza to prawdziwy sąd, poparty rozumowaniem. Bez rozumowania nie ma wiedzy. Przykład czarnego kruka i białego kruka albinosa. Jest to inaczej wnioskowanie od szczegółu do ogółu tj. Wnioskowanie z prawdziwości racji o prawdziwości następstw. Głównym problemem filozoficznym związanym z rozumowaniami indukcyjnymi jest to czy stanowią one rozumowania uzasadniające: skoro konkluzja wnioskowania indukcyjnego nie jest w pełni uzasadniona przez jej przesłanki, pojawia się problem, w jaki sposób, w jakim stopniu i czy w ogóle wnioskowanie indukcyjne prowadzą do prawdziwych wniosków.

Św.Augustyn przytacza chrześcijańską maksymę KOCHAJ I CZYŃ CO CHCESZ chodzi o autonomię oraz taniec , śmiech i zabawę – w przeciwieństwie do zrezygnowanej zgody osła. Ale ta autonomiczna miłość ,, nie szuka korzyści’’. Uzyskuje pełnię życia właściwie przez to, że nie skupia się na sobie, lecz rozdaje siebie.

Myślenie racjonalne opiera się na zasadach logiki i przyznaje walor absolutny aspektowi racjonalności. Polega na właściwym wnioskowaniu i uzasadnianiu. Za racjonalne przyjmuje się te formy myślenia, które przebiegają zgodnie z zasadami logiki. Myślenie racjonalne jest wybiórcze, podąża pewnym szlakiem, poprzez wykluczenie błędów i nieadekwatnych informacji częściej trafia na odpowiednią ścieżkę prowadzącą do rozwiązanie problemu.

Myślenie empiryczne oparte na zaobserwowanych faktach, nie doznaje zwykle większego uszczerbku, nawet jeśli znajdziemy w nim błąd.

Permisywność (zezwoleniowość) kultury konsumpcyjnej - przyzwolenie społeczne na działania dewiacyjne, a nawet społeczne, Nikt nie zwraca uwagi, nie reaguje na naruszenie norm. Postawa nieograniczonej tolerancji, uznająca, że zakazy obyczajowe są bezużyteczne, a nawet szkodliwe.