Pytania i odpowiedzi na egzamin z podstaw zarządzania i organizacji
Wymień i scharakteryzuj rodzaje konfliktów.
Konflikt między jednostkami - Jednostka dąży do pozyskania ograniczonych zasobów materialnych lub niematerialnych, takich jak pozycja, prestiż, sława, władza czy pieniądze
Konflikt między jednostkami i grupami - Jednostka dąży do zaspokojenia za pośrednictwem grupy potrzeb bezpieczeństwa, przynależności czy uznania, natomiast jej współtowarzysze wymagają nadmiernego podporządkowania się lub niepożądanych zachowań
Konflikt między grupami - Każda grupa lub organizacja jest w częściowym konflikcie z każdą inną grupą, z którą ma do czynienia. Często występuje konflikt między grupami w sprawie zakresu uprawnień, decyzji i zasobów.
Konkurencja - Konflikt i konkurencja mają wiele podobieństw, występuje jednak między nimi różnica. W obu przypadkach istnieje dostrzegana sprzeczność celów: obie strony nie mogą wygrać wojny czy wyścigu. Sukces jednej strony następuje kosztem drugiej.
Krótka charakterystyka porównawcza konfliktu i konkurencji.
W konflikcie przynajmniej jedna ze stron dostrzega możliwość utrudnienia drugiej uzyskania zasobów czy wykonania działań. Konkurenci traktują swoje działania jako całkowicie niezależne, bez możliwości wzajemnego przeszkadzania.
Konkurencja: dostrzeganie sprzeczności celów, motywacja osiągnięć, nie dostrzeganie możliwości przeszkadzania drugiej stronie ---> działania równoległe.
Konflikt: dostrzeganie sprzeczności celów, motywacja osiągnięć, dostrzeganie możliwości przeszkadzania drugiej stronie ---> powstrzymanie się od współpracy, blokowanie pozyskania zasobów, blokowanie działań.
Istota organizacji.
Teorią organizacji oraz zarządzania jest nauka o zarządzaniu.
Bardziej rozwinięte formy organizacji były wykorzystywane już w czasach antycznych, jak np. legiony rzymskie.
Szczególna złożoność organizacji wynika ze stopnia skomplikowania zjawisk społecznych oraz z wysoko rozwiniętych technik.
Teoria organizacji i zarządzania zmuszona jest czerpać z dorobku różnych pokrewnych nauk. Z tego powodu teoria organizacji i zarządzania zaliczana jest do nauk interdyscyplinarnych
Wymień i scharakteryzuj podstawowe nurty występujące w teorii zarządzania i organizacji.
Nurt klasyczny (tradycyjny) opiera się na stereotypie człowieka ekonomicznego. Według tego stereotypu człowiek to istota kalkulująca głównie korzyści materialne. Dlatego należy oddziaływać na niego przede wszystkim za pomocą bodźców materialnych- tych pozytywnych (nagrody) i tych negatywnych (kary). Przedłużeniem nurtu klasycznego jest nurt neoklasyczny. Oba opierają się na uogólnieniu praktycznych doświadczeń i zajmują się głównie problemem wysokiej efektywności organizacji.
Nurt psychologiczny - inspiracją dla powstania tego nurtu były ludzkie zachowania w organizacji i opiera się na koncepcji tzw. człowieka społecznego. Silnym bodźcem dla ludzkich zachowań są stosunki społeczne a zwłaszcza relacje zachodzące pomiędzy uczestnikami organizacji. Nurt ten skupia się na zjawiskach społecznych oraz bada zachowanie zarówno grup jak i jednostek w różnych sytuacjach. Twórcy tego nurtu chcieli poznać prawa, jakie rządzą zachowaniem ludzi oraz w jaki sposób rozwijają się stosunki międzyludzkie. Człowiek jest tu istotą społeczną.
Nurt systemowy (cybernetyka) bada organizacje jako całość, wykorzystując do tego badania i dotychczasowe osiągnięcia ogólnej teorii systemów i cybernetyki. Przedmiot badań stanowią nie tylko elementy systemu organizacyjnego. Naukowcy zajmują się głównie rodzajami powiązań, które zachodzą między nimi, a także relacjami pomiędzy organizacjami a ich otoczeniem. W nurcie systemowym człowiek jest istotą racjonalną, to znaczy takim, który podejmuje decyzje i dokonuje wyborów na podstawie bilansu zysków i strat.
Definicja prognozowania.
Prognozowanie to proces opracowywania założeń lub przesłanek dotyczących przyszłości, które mogą być wykorzystywane przez menedżerów w planowaniu lub podejmowaniu decyzji.
Wymień i scharakteryzuj typy prognozowań.
Prognozowanie sprzedaży - przewidywanie przyszłego kształtowania się sprzedaży
Prognozowanie dochodu - przewidywanie przyszłych dochodów ze wszystkich źródeł
Prognozowanie rozwoju techniki - prognozowanie prawdopodobnego pojawienia się w przyszłości nowych rozwiązań technicznych oraz możliwości ich ekonomicznego wykorzystania
Definicja kultury organizacji.
Kultura organizacji to zestaw wartości, przekonań, zachowań, obyczajów i postaw, który pomaga członkom organizacji zrozumieć, za czym organizacja się opowiada, jak działa i co uważa za ważne.
Definicja wielokulturowości.
Wielokulturowość to szeroki zakres problemów związanych z różnicami wartości, przekonań, zachowań, obyczajów i postaw ludzi wywodzących się z różnych kultur
Wymień i scharakteryzuj rodzaje kontroli w odniesieniu do piramidy szczebli kontroli.
Kontrolę można podzielić nie tylko według dziedzin, lecz również według szczebla w systemie organizacji, którego dotyczy. W kontekście piramidy szczebli kontroli można wyróżnić:
Kontrola operacji - koncentruje się na procesach, przy wykorzystaniu których organizacja przekształca zasoby w produkty i usługi.
Kontrola finansowa - zajmuje się zasobami finansowymi organizacji.
Kontrola strukturalna - zajmuje się badaniem, w jakim stopniu elementy struktury organizacji służą celowi, do jakiego zostały przewidziane.
Kontrola strategiczna - koncentruje się na ocenie skuteczności wkładu strategii organizacji w osiąganie jej celów.
Definicja kontrolera.
Kontroler - to osoba odpowiedzialna za wspomaganie menedżerów pierwszej linii w ich działaniach kontrolnych, za koordynację ogólnego systemu kontroli w organizacji oraz za gromadzenie i przyswajanie odpowiednich informacji
Wymień i scharakteryzuj cechy użytecznych informacji.
Informacja dokładna - w trafny i wiarygodny sposób odzwierciedla rzeczywistość.
Informacja aktualna - dostępna w takim czasie, aby menedżer mógł rozpocząć odpowiednie działanie
Informacja kompletna - dostarcza menedżerowi wszelkich potrzebnych mu faktów i szczegółów
Informacja odpowiednia - menedżerowie mają pewność, że informacja jest dla nich użyteczna w ich szczególnych warunkach i w odniesieniu do ich konkretnych potrzeb
Definicja techniki informacyjnej.
Technika informacyjna odnosi się do zasobów wykorzystywanych przez organizację do zarządzania informacjami potrzebnymi jej do wypełniania jej misji
Definicja schematu organizacyjnego.
Schemat organizacyjny - ogólny układ elementów struktury organizacyjnej i wzajemnych zależności między tymi elementami, służący do zarządzania całą organizacją. Jest środkiem wdrażania strategii oraz realizacji planów osiągania celów organizacji.
Wymień i krótko scharakteryzuj cechy biurokracji.
Biurokracja to model struktury organizacyjnej oparty na zalegalizowanym i formalnym systemie uprawnień władczych
Cechy biurokracji:
1. Organizacja powinna przyjąć wyraźny podział pracy, a każde stanowisko powinno być zajmowane przez eksperta.
2. Organizacja powinna stworzyć spójny zestaw zasad w celu zapewnienia jednolitego wykonywania zadań.
3. Organizacja powinna ustalić hierarchię stanowisk albo urzędów, która tworzy łańcuch wydawania poleceń (podporządkowania) od góry do dołu organizacji.
4. Menedżerowie powinni prowadzić przedsiębiorstwo w sposób bezosobowy i utrzymywać odpowiedni dystans do swoich podwładnych.
5. Zatrudnienie i awansowanie w organizacji powinno być oparte na technicznej wiedzy fachowej, a pracownicy powinni być chronieni przed arbitralnym zwolnieniem.
Definicja przedsiębiorczości.
Przedsiębiorczość to proces planowania, organizowania, prowadzenia działalności gospodarczej oraz podejmowania związanego z działalnością ryzyka.
Definicja przedsiębiorcy.
Przedsiębiorca to osoba, która angażuje się w przedsiębiorczość. Właściciele przedsiębiorstw, którzy zatrudniają zawodowych menedżerów do ich prowadzenia, sami zaś poświęcają się innym interesom, nie są przedsiębiorcami. Mimo, że podejmują ryzyko związane z danym przedsięwzięciem, nie uczestniczą aktywnie w jego organizowaniu i prowadzeniu
Definicja zarządzania strategicznego.
Zarządzanie strategiczne to kompleksowy, ciągły proces zarządzania, nastawiony na formułowanie i wdrażanie skutecznych strategii; sposób podejścia do szans i wyzwań gospodarczych
Wymień i krótko scharakteryzuj składniki strategii.
Wyróżniająca się umiejętność - mocna strona organizacji, którą odznacza się tylko niewielka liczba konkurujących ze sobą firm.
Zasięg - w zastosowaniu do strategii zasięg określa zespół rynków, na których dana organizacja będzie konkurować.
Rozmieszczenie zasobów - sposób, w jaki organizacja rozdziela swoje zasoby na różne obszary, na których konkuruje.
Strategia na poziomie jednostki organizacyjnej oraz jej cechy.
Wpływa na schematy organizacyjne zarówno poszczególnych jednostek, na jakie dzieli się organizacja, jak i całej organizacji. Na przykład strategia obrońcy będzie pasować do jednostki dość scentralizowanej, jednostka ta będzie miała małą rozpiętość kierowania, być może wybierze też funkcjonalne kryterium podziału na działy. Jednostka stosująca strategię poszukiwacza będzie miała spłaszczoną strukturę i będzie zdecentralizowana. Taka jednostka jest elastyczna.
Jeżeli strategia marketingowa firmy wymaga agresywnego marketingu i promocji wówczas potrzebne jest powołanie odrębnych wydziałów do spraw reklamy, sprzedaży bezpośredniej i promocji,
Jeżeli strategia finansowa postuluje utrzymywanie niskiego poziomu zadłużenia, wówczas trzeba będzie stworzyć tylko niewielki dział finansów,
Jeżeli strategia produkcji wymaga wytwarzania w różnych miejscach, w rozwiązaniach organizacyjnych trzeba będzie uwzględnić to rozproszenie geograficzne, Strategia zasobów ludzkich wymaga większego lub mniejszego zakresu decentralizacji jako sposobu rozwijania umiejętności nowych menedżerów na niższych poziomach organizacji,
Różnice między organizacją zespołową a wirtualną.
Organizacja zespołowa- Podejście do tworzenia struktury i schematu organizacji niemal wyłącznie opierającej się na zespołach projektowych, z niewielkim zakresem hierarchii funkcjonalnej lub w ogóle bez niej.
Organizacja wirtualna- Podejście do tworzenia schematu organizacji, która nie ma w ogóle formalnej struktury lub ma ją w niewielkim stopniu.
Definicja organizacji uczącej się.
Podejście polegające na nadawaniu organizacji takiej struktury, że funkcjonuje tak, aby ułatwić wszystkim pracownikom permanentne zdobywanie wiedzy i osobisty rozwój, jednocześnie ciągle się przekształcając dla sprostania zmieniającym się wymaganiom i potrzebom.
Na czym polega odrzucana i akceptowana hierarchia pozycji?
Liczne są nieporozumienia co do wzajemnej pozycji i autorytetu. Często przejawiają się one w postaci sporów na temat wzorców pracy i interakcji między stronami, które dotyczą tego, kto ma prawo inicjatywy wobec kogo, kto zaś powinien reagować
Czego dotyczy błędne postrzeganie drugiej strony?
Każda ze stron wyolbrzymia występujące między nimi różnice, co jest możliwe do utrzymania nawet przy bardzo małych rzeczywistych różnicach.
Czego dotyczy błędne postrzeganie własnej grupy?
Przy konflikcie z innymi rośnie wewnątrzgrupowa solidarność i kooperacja a członkowie skłonni są naiwnie traktować się nawzajem jako uczciwych, rozsądnych i miłujących pokój.
Wymień i krótko scharakteryzuj podstawowe rodzaje dominacji.
Dominacja jednostki- Wiele stworzeń rozstrzyga konflikty przez indywidualną dominację opartą na zdolności do walki lub sile fizycznej. W tych warunkach strategia konfliktu skupia się na wyrządzeniu szkody drugiej stronie i unikaniu szkody własnej przez przeszkadzanie przeciwnikowi i obronie przed odwetowym działaniem.
Dominacja koalicji- Koalicje dwóch lub więcej osób są często spotykane, gdyż mogą wywierać nacisk nieproporcjonalnie duży do liczby ich uczestników. Obecność choćby jednego zwolennika wzmacnia pozycję jednostki.
Dominacja większości- Kierownik może dążyć do takiej zgodności większości, żeby można było bezpiecznie pominąć nie zgadzającą się mniejszość ze względu na jej znikomą władzę. Oczekuje się, że mniejszość się wycofa lub będzie siedziała cicho.
Definicja „Ombudsmana”
Jeśli na przykład H uważa, że szef C traktuje go niewłaściwie, może zwrócić się bezpośrednio do ombudsmana O, który zbada sprawę i zwróci się do C czy nawet do naczelnego dyrektora A dla uzyskania rozwiązania.
Różnice między strategią przemyślaną a wyłaniającą się.
Strategia przemyślana- Plan działania, który organizacja wybiera i wprowadza w życie, aby wspierać swoją misję i cele.
Strategia wyłaniająca się- Wzorzec działań, który rozwija się z upływem czasu w braku misji i celów lub wbrew misji i celom
Typologia strategii w ujęciu Milesa i Snowa.
Strategia poszukiwacza. Strategia, zgodnie z którą firma pobudza kreatywność i elastyczność i często przyjmuje zdecentralizowaną strukturę.
Strategia obrońcy. Strategia, w myśl której firma koncentruje się na obniżaniu kosztów i poprawie wyników aktualnie wytwarzanych produktów.
Strategia analityka. Strategia, zgodnie z którą firma próbuje utrzymać swoje obecne jednostki i wprowadzić pewne innowacje w nowych jednostkach.
Strategia biernej reakcji. Strategia ujawniająca fakt, że nie ma spójnego podejścia do strategii.
Ogólne typy strategii w ujęciu Portera.
Typ strategii |
Definicja |
Przykłady |
Odróżniania się |
wyróżniać się jakimiś produktami lub usługami |
Rolex (zegarki) Mercedes- Benz (samochody) Nikon (aparaty fotograficzne) Cross (przyrządy do pisania) Hawlett- Packard (ręczne kalkulatory) |
Przywództwo pod względem kosztów |
redukować koszty produkcji i inne koszty |
Hyundai Kodak Bic |
Koncentracja na niszy rynkowej |
koncentrować się na konkretnym: - rynku regionalnym, - rynku produktów, - grupie nabywców |
Fiat, Alfa Romeo Fisher Price |
Wymień i krótko scharakteryzuj poszczególne fazy cyklu życia produktu.
faza wprowadzenia - popyt może być tak duży, że niekiedy firma nie jest w stanie zapewnić odpowiedniej wielkości dostaw. W tej fazie menedżerowie powinni koncentrować swoje wysiłki na „wypchnięciu produktu”, nie rezygnując z wysokiego poziomu jakości,
faza wzrostu - coraz więcej firm podejmuje wytwarzanie danego produktu a sprzedaż nadal wzrasta. Do ważnych problemów zarządzania należy wtedy zapewnienie jakości i terminowości dostaw oraz zapoczątkowanie wyróżniania produktu danej organizacji spośród produktów konkurentów,
faza dojrzałości - kiedy tempo wzrostu ogólnego popytu na produkt zaczyna spadać, zaczyna również maleć liczba nowych firm wytwarzających ten produkt. W tej fazie mogą się również ujawnić początki schyłku firm wytwarzających dany produkt już obecny na rynku,
faza schyłku - spada popyt na dany produkt czy technologię jego wytwarzania, zmniejsza się liczba organizacji wytwarzających ten produkt, a także łączna wielkość sprzedaży. Często przyczyną spadku popytu jest to, że wszyscy, którzy byli zainteresowani nabyciem danego produktu, już go kupili.