Ewolucja teorii zarządzania

I. SZKOŁA NAUKOWEJ ORGANIZACJI PRACY (1890 - 1930) Frederick W. Taylor, Henry L. Gantt, Frank i Lilian Gilbrethowie

Teoria naukowej organizacji pracy powstała w części w związku z potrzebą zwiększania wydajności pracy, zwłaszcza w USA, gdzie na początku XX w. brakowało wykwalifikowanej siły roboczej. Jedynym sposobem zwiększania tej wydajności było podwyższenie sprawności robotników.

Kierunek zmierzający do naukowego ustalenia najlepszej metody wykonywania dowolnego zadania oraz doboru, szkolenia i motywowania robotników.

PRZYCZYNY NISKIEJ WYDAJNOŚCI PRACY wg. TAYLORA

• wadliwy system wynagradzania pracowników (w interesie robotników było ukrywanie prawdziwych możliwości produkcyjnych)

• nieracjonalne metody pracy stosowane w przemyśle

• brak zgodności między cechami pracowników (siła fizyczna, poziom umysłowy, kwalifikacje itp.) i wymaganiami pracy

• przekonanie pracowników, że wzrost produkcji prowadzi do wzrostu bezrobocia

ZASADY NAUKOWEGO ZARZĄDZANIA

• naukowe opracowanie każdego elementu pracy ludzkiej w miejsce metod zdroworozsądkowych typu „mniej więcej”

• naukowy dobór oraz stopniowe szkolenie i doskonalenie robotników

• współpraca kierownictwa i robotników w celu realizacji naukowych zasad zarządzania

• prawie równy podział pracy pomiędzy kierowników i robotników zamiast totalnego obciążania pracowników wykonawczych

ROZWIĄZYWANE PROBLEMY

• podwyższenie racjonalności działań na stanowiskach roboczych

• wykorzystanie specjalizacji i ekonomicznych efektów produkcji wielkoseryjnej

• zwiększenie skuteczności koordynacji i kontroli

METODY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ZARZĄDZANIA

• time and motion study (m.in. chronometraż Taylora, klasyfikacja ruchów elementarnych Gilberthów)

• normy czasowe, wykresy zaawansowania robót Gantta

• instrukcje robocze

• dostosowanie narzędzi (eksperymenty z łopatami)

• dobór robotników

• motywacyjne systemy płacowe: różnicowy system płac od zadania (Taylor), zadaniowo-premiowy system płac Gantta

• organizacja funkcjonalna (podział obowiązków tradycyjnego majstra)

• ścisłe oddzielenie i określenie odpowiedzialności kierowników i robotników

TWÓRCY NAUKOWEGO ZARZĄDZANIA

Frederick W. Taylor:

• podstawy i zasady naukowego zarządzania

• normy czasowe, instrukcje robocze

• „różnicowy system płac od zadania” (system „kija i marchewki”)

• organizacja funkcjonalna - podział na urzędników działu organizacji i majstrami warsztatowymi

Frank B. i Lilian M. Gilberthowie :

• metody badania przebiegu i czasu trwania ruchów roboczych

• technika chronocyklograficzna

• klasyfikacja ruchów elementarnych (therbligi)

Henry Gantt:

• wykresy zaawansowania robót (wykresy Gantta)

• zadaniowo-premiowy system płac

Harrington Emerson:

• pojęcie „inżynieria efektywności” (12 zasad efektywności)

• prekursor ZPC

Henri Le Chatelier:

• popularyzator naukowego zarządzania w Europie

• „Nouvelle Revue de Metallurgie”, „ Filozofia systemu Taylora”

• twórca koncepcji cyklu działania zorganizowanego

• chemia i metalurgia: zasad bezwładności („reguła przekory”)

Karol Adamiecki:

• adaptacja „reguły przekory” w naukach OiZ: prawo inercji przyzwyczajeń (każda zmian rodzi opór)

• prawa harmonii: przyczyna niskiej wydajności jest nierównomierny podział czynności

• harmonogram jako graficzna metoda analizy i planowania pracy zespołowej

• badał problemy czasu jako zasobu organizacji

• prawo optymalnej produkcji: dla każdego zakładu (maszyny, robotnika) istnieje granica wydajności, przy której koszt na tę jednostkę jest najmniejszy

• organizacja pracy zbiorowej - prawa harmonii doboru, działania i harmonii duchowej

Henry Ford i model Kierunek

II. KIERUNEK ADMINISTRACYJNY

Kierunek zarządzania koncentrujący się na naukowym opracowywaniu zasad działalności administracji i zarządzaniu całą organizacją

GŁÓWNI PRZEDSTAWICIELE:

• Henri Fayol (1841 - 1925)

• Max Weber (1864 - 1920)

• Lyndall Urwick (1891 - 1983)

• Chester Barnard (1886 - 1961)

PODSTAWOWE PROBLEMY BADAWCZE KIERUNKU ADMINISTRACYJNEGO

• rozłączny podział pracy administracyjnej i specjalizacja zadań

• kompetencje niezbędne do pełnienia poszczególnych funkcji

• budowa hierarchii funkcji i stanowisk oraz niesprzecznej zależności między nimi

• utrzymanie dyscypliny w pracy administracji

• podporządkowanie interesu osobistego urzędników wymogom sprawnego funkcjonowania całej organizacji

KLASYCZNE PODEJŚCIE DO ZARZĄDZANIA - PODSUMOWANIE

III. KIERUNEK BEHAWIORALNY (1920)

Szkoła behawioralna powstała w części dlatego, że przy zastosowaniu klasycznego podejścia kierownicy nie zdołali zapewnić zadowalającej wydajności produkcji ani harmonii w miejscu pracy. Kierownicy przeżywali frustrację, gdyż pracownicy nie zawsze zachowywali się zgodnie z przewidywanymi lub racjonalnymi wzorcami postępowania. Wzrastało więc zainteresowanie udzielaniem pomocy kierownikom, by skuteczniej zajmowali się „ludzkim aspektem” ich organizacji.

Szkoła behawioralna korzystała z wszechstronnego wykształcenia z zakresu psychologii, socjologii grupy naukowców ją tworzących do przedstawiania skutecznych sposobów kierowania ludźmi iw organizacji.

GŁÓWNI PRZEDSTAWICIELE:

• Hugo Münsterberg (1863 - 1916)

• Elton Mayo (1880 - 1949)

• Abraham Maslow

• Douglas McGregor

EKSPERYMENTY HAWTHORNE

• miejsce badań: Western Electric, zakład w Hawthorne

• okres badań: 1924 - 1933

• przedmiot badania: wpływ warunków pracy na jej wydajność

• efekt Hawthorne: możliwość wzrostu wydajności pracy pracowników, którym poświęca się szczególną uwagę

• Elton Mayo: „człowiek racjonalny” motywowany osobistymi potrzebami ekonomicznymi + „człowiek społeczny” motywowany potrzebami społecznymi, pragnący takich stosunków w pracy, które przynoszą zadowolenie

PIRAMIDA POTRZEB MASLOWA

TEORIA X / Y McGREGORA

TEORIA X:

tradycyjny pogląd na motywację, według którego praca jest nieprzyjemna dla pracowników i dlatego też należy ich motywować siłą, pieniędzmi lub pochwałami

TEORIA Y:

założenie, że ludzie z natury są motywowani do pracy i do dobrego wykonywania zadań

KIERUNEK BEHAWIORALNY - PODSUMOWANIE

KIERUNEK BEHAWIORALNY - PODSUMOWANIE

IV. SZKOŁA ILOŚCIOWA

Wykorzystuje metody matematyczne do budowania modeli, analiz i rozwiązywania problemów zarządzania.

UWARUNKOWANIA:

• II wojna światowa - zespoły badań operacyjnych - Wlk. Brytania, USA

• rozwój komputerów i sieci komputerowych

• system ilościowego zarządzania w Ford Motor Co. i DoD - Robert MC Namara

SZKOŁA ILOŚCIOWA - KIERUNKI

• ilościowa teoria zarządzania - opracowywanie i stosowanie modeli matematycznych

• zarządzanie operacyjne - metody wspomagania organizacji w efektywnym wytwarzaniu produktów i usług

SZKOŁA ILOŚCIOWA - PRZYKŁADY

• Du Pont, GE: rozmieszczanie pracowników, wybór lokalizacji zakładów, planowanie magazynów

• Bank of New England: planowanie liczby kasjerów

• Rubbermaid, The Home Depot: zarządzanie zapasami

• United Air Lines: planowanie harmonogramów lotów

• Consolidated Frightways: opracowywanie tras żeglugowych

SZKOŁA ILOŚCIOWA - PODSUMOWANIE

1.Osiągnięcia:

• opracowanie skomplikowanych metod ilościowych wspomagających podejmowanie decyzji

• zwiększenie świadomości i zrozumienia żlożonych procesów i sytuacji organizacyjnych poprzez zastosowanie modeli

• szczególna przydatność w procesie planowania i kontrolowania

2.Ograniczenia:

• podejście ilościowe nie jest w stanie wyjaśnić zachowań ludzi w organizacji

• matematyczne wyrafinowanie kosztem innych ważnych umiejętności

• modele mogą wymagać nierealistycznych lub bezzasadnych założeń

V. KIERUNEK SYSTEMOWY

Pogląd, że organizacja jest jednolitym, ukierunkowanym system składającym się z wzajemnie powiązanych części.

W kierunku systemowym chodzi o to, że kierownicy nie mogą w swoich działaniach ograniczać się do tradycyjnego schematu organizacyjnego. Muszą włączyć swój wydział do całej organizacji.

Synergia - w kategoriach organizacyjnych oznacza, że wydziały, które ze sobą współpracują, są znacznie efektywniejsze, niż gdyby funkcjonowały w izolacji.

System otwarty - to system, w którym występuje wzajemne oddziaływanie z otoczeniem.

System zamknięty - to system, w którym brak jest takiego oddziaływania.

Granice systemu - granice oddzielające każdy system od jego otoczenia. W systemie otwartym są elastyczne a w zamkniętym - sztywne.

VI. KIERUNEK SYTUACYJNY

Pogląd, że technika kierownicza najlepiej przyczyniająca się do osiągania celów organizacji może być różna w rozmaitych sytuacjach lub warunkach

VII. DYNAMICZNE ZAANGAŻOWANIE

Pogląd, że czas i wzajemne stosunki między ludźmi zmuszają kierownictwo do ponownego przemyślenia tradycyjnych poglądów wobec ciągłych zmian.

---