Szczegółowy plan wykładów i ćwiczeń z Anatomii prawidłowej i klinicznej

dla studentów I roku Wydziału Lekarskiego U.M. w Łodzi

Nazwa przedmiotu: Anatomia prawidłowa i kliniczna

Jednostka realizująca program: Zakład Anatomii Prawidłowej i Klinicznej

Kierownik jednostki: prof. dr hab. Kazimierz Jędrzejewski

Koordynator zajęć dydaktycznych: lek. med. Ilona Cendrowska

Kontakt z jednostką, adres:

telefon: e-mail:

90-136 Łódź, ul. Narutowicza 60

042 630 49 49

Całkowita liczba godzin: 210

Całkowita liczba ECTS: 22

Liczba godzin fakultetu

150 godzin seminariów i ćwiczeń dla każdej grupy studenckiej

60 godzin wykładów

15 godzin fakultetu (2 ECTS)

Forma zaliczenia końcowego: Zaliczenie końcowe jest egzaminem dwustopniowym; -

pierwszy stopień to zaliczenie praktyczne sprawdzające

znajomość preparatu; - stopień drugi to egzamin teoretyczny

pisemny w formie testu wielokrotnego wyboru.

Liczba Program wykładów, seminarium i ćwiczeń godzin

z krótką charakterystyką treści programowych W. S. Ćw.

1. Wprowadzenie do ćwiczeń prosektoryjnych,

Anatomia jako nauka, mianownictwo anatomiczne, wielopoziomowa

budowa organizmu; części i okolice ciała, płaszczyzny, osie, topografia

narządów

2. Ogólne wiadomości o kościach połączeniach, mięśniach (definicje,

klasyfikacje).

Naczynia krwionośne i chłonne – mechanizm krążenia, sieci dziwne.

Układ nerwowy – podział topograficzny i czynnościowy, definicje splotu,

nerwu zwoju, drogi nerwowej.

Gruczoły: rodzaje, definicja hormonu wydzieliny i wydaliny.

Ogólne wiadomości o powłoce wspólnej, skóra i jej rola.

3. Anatomia kończyny dolnej (kości staw krzyżowo - biodrowy, spojenie

łonowe) staw biodrowy obręcz kończyny dolnej, mięśnie obręczy – podział

na grupy, przyczepy, czynność. Naczynia obręczy splot lędźwiowo –

krzyżowy. Nerwy skórne. Miejsca topograficzne.

4. Mięśnie uda, powięzie. Naczynia i nerwy uda. Kanał udowy, kanał

przywodzicieli /ograniczenia, zawartość/ kości goleni, staw kolanowy, dół

podkolanowy – ograniczenia i zawartość.

5. Golenie i połączenia kości piszczelowej i strzałki (bliższe i dalsze) mięśnie

goleni, powięzie, naczynia i nerwy.

6. Stopa: kości stępu, stawy skokowe, kości śródstopia, stawy stopy, naczynia

i nerwy, naczynia i węzły chłonne.

7. Anatomia kończyny górnej.

Obręcz kończyny górnej: łopatka, obojczyk, kość ramienna, staw ramienny

(klasyfikacja czynnościowa i anatomiczna, ruchomość więzadła) mięśnie

obręczy (przyczepy, czynność).

8. Tętnica i żyła podobojczykowa, pachowa, splot ramienny (powstawanie,

nerwy wychodzące ze splotu, zakres unerwienia), dół pachowy

ograniczenie, zawartość.

9. Kość promieniowa, łokciowa, staw łokciowy, mięśnie przedramienia

naczynia i nerwy

10. Staw promieniowo-łokciowy dalszy, kości i stawy ręki, mięśnie ręki,

naczynia i nerwy, naczynia i węzły chłonne.

11. Anatomia czynnościowa i kliniczna kończyn: (zastosowanie wiedzy

teoretycznej w praktyce na człowieku żywym, miejsca badania tętna,

krążenie oboczne).

Tamowanie krwawienia tętniczego, zespolenia żylne, arterio-veno i

limfografie.

Wenesekcja.

Linia Roser-Nelatona , trójkąt łokciowy, ich znaczenie w patologii stawów

biodrowych i łokciowych.

Ruchy patologiczne po uszkodzeniach więzadeł, objawy porażenia nerwów,

Wstrzyknięcia domięśniowe i dożylne.

Część czasu każdego ćwiczenia poświęcona jest pracy z preparatem, rozpoznawaniu

poszczególnych elementów z uwzględnieniem obowiązującego mianownictwa

anatomicznego polskiego i łacińskiego. Wyżej wymieniony cykl ćwiczeń zakończony jest

kolokwium pisemnym (test wielokrotnego wyboru) poprzedzonym sprawdzeniem

znajomości preparatu.

12. Klatka piersiowa.

Okolice klatki piersiowej i grzbietu, linie topograficzne, kościec klatki

(żebra, kręgi, mostek) połączenia kości (klasyfikacje połączeń), mięśnie

powierzchowne klatki i grzbietu (przyczepy, czynność), gałęzie grzbietowe

nerwów rdzeniowych.

13. Mięśnie głębokie klatki piersiowej. Przepona, mięśnie międzyżebrowe,

tętnice i żyły ścian klatki piersiowej. Miejsca zmniejszonego oporu klatki

piersiowej i grzbietu (przepukliny). Sutek z uwzględnieniem dróg odpływu

chłonki.

14. Jama klatki piersiowej.

Podział; płuca i ich rola, opłucna, drzewo oskrzelowe, unaczynienie

czynnościowe, odżywcze, płuc, unerwienie płuca, jama opłucnej, zawartość

unaczynienie i unerwienie.

15. Śródpiersie: podział, granice, zawartość (z omówieniem każdego z

narządów), żyła główna górna i dolna, aorta, pień płucny.

16. Serce: położenie, szkielet serca, ściany, podział jamy serca, zastawki ujść

przedsionkowo-komorowych i ujść dużych naczyń. Tętnice i żyły serca,

układ przewodzący i jego czynność. Wpływ na serce układu

autonomicznego, osierdzie, jama osierdzia, naczynia i nerwy osierdzia.

17. Układ autonomiczny i jego wpływ na narządy klatki piersiowej, pnie

współczulne i nerwy trzewne piersiowe oraz części przywspółczulne układu

autonomicznego (nn. błędne). Układ chłonny: pnie chłonne – topografia.

18. Anatomia czynnościowa i kliniczna: punkty kostne, wygięcie kręgosłupa

fizjologiczne i patologiczne, holo-, syn- i skeletontopia narządów klatki.

Rzuty zastawek i punkty ich osłuchiwania.

19. Mechanizm oddychania, hydro- i pneumothorax, bronchoskopia, znaczenie

kliniczne połączeń między śródpiersiem i przestrzeniami

międzypowięziowymi szyi. Fazy pracy serca, zawał, wady zastawkowe,

uszkodzenia układu przewodzącego serca. Obraz radiologiczny klatki

piersiowej.

W czasie trwania ćwiczeń korzystamy z preparatów izolowanych płuc, serca, a także

preparatów całej klatki piersiowej, co umożliwia zapoznanie się z topografią narządów’

Po cyklu ćwiczeń sprawdzenie wiadomości w formie testu, poprzedzone sprawdzeniem

praktycznej znajomości preparatu.

20. Brzuch.

Okolice, linie, kręgi lędźwiowe, kość krzyżowa, połączenia. Mięśnie i

powięzie brzucha, pochewka mięśnia prostego brzucha, naczynia, nerwy

ścian. Pierścień pępkowy.

21. Otrzewna i jej wytwory. Kanał pachwinowy. Jama otrzewnej i jej zachyłki.

Położenie narządów względem otrzewnej. Topografia narządów w jamie

brzusznej

22. Budowa narządów, unaczynienie, unerwienie, czynność. Część brzuszna

aorty, żyła główna dolna, żyła wrotna, żyła nieparzysta, układ

autonomiczny współczulny i przywspółczulny.

23. Żołądek, jelito cienkie, wątroba, pęcherzyk żółciowy, drogi żółciowe

wewnętrzne i zewnętrzne, unaczynienie, unerwienie.

24. Trzustka, śledziona, jelito grube, budowa szczegółowa makroskopowa 1 h 3 h

25. Nerki, budowa makroskopowa, homotopia, syntopia i skeletotopia,

czynność, unaczynienie (sieć dziwna). Moczowody, gruczoły nadnerczowe

i ich rola. Zespolenia między żyłami głównymi i żyłą wrotną.

26. Miednica – kości, połączenia, wymiary i płaszczyzny miednicy, naczynia,

nerwy. Pęcherz moczowy, odbytnica. Mięśnie dna miednicy, przepona

miednicy i przepona moczowo-płciowa. Krocze i powięzie krocza.

27. Narządy płciowe żeńskie zewnętrzne i wewnętrzne. Naczynia, nerwy.

Cewka moczowa żeńska.

28. Narządy płciowe męskie zewnętrzne i wewnętrzne. Naczynia, nerwy.

Cewka moczowa męska.

29. Krążenie płodowe. Układ chłonny brzucha i miednicy. Układ autonomiczny

w jamie brzusznej i miednicy, unerwienie współczulne i przywspółczulne

narządów; nerwy trzewne miedniczne.

30. Anatomia czynnościowa i kliniczna. Szerzenie się ropni i krwiaków,

miejsca zmniejszonej oporności – przepukliny ( w ścianach jamy brzusznej

i przeponie). Punkt Mc Burney’a i Lanza, topografia narządów brzucha i

miednicy. Zachyłki otrzewnej i ich znaczenie. Drogi dojścia do torby

sieciowej. Laparoskopia, diagnostyka.

31. Pojęcie krążenia wrotnego, nadciśnienie wrotne. Rola zespoleń między

żyłami głównymi i żyłą wrotną. Topografia moczowodów względem

naczyń jądrowych, jajnikowych, biodrowych. Bóle i ich promieniowanie.

Część czasu poświęconego na ćwiczenia to prace przy preparacie. Do dyspozycji

studentów posiadamy preparaty izolowane (narządowe, preparat całych zwłok, modele).

32. Anatomia szyi i głowy.

Okolice szyi, kręgi i połączenia między nimi, kość gnykowa, mięśnie szyi

powierzchowne, powięzie szyi i przestrzenie między nimi. Nerw czaszkowe

VII, XI, rodzaj włókien, topografia, zakres unerwienia, porażenie. Żyły

powierzchowne

33. Mięśnie nadgnykowe, podgnykowe splot szyjny. Pęczek naczyniowonerwowy,

tętnica szyjna wspólna, tętnica szyjna zewnętrzna i jej gałęzie.

Żyła szyjna wewnętrzna. Nerw X, XII. Trójkąty szyi jako miejsca

topograficzne

34. Tarczyca, budowa, rola. Gruczoły przytarczowe. Krtań: szkielet, więzadła

własne i łączące krtań z innymi narządami, mięśnie działające na fałdy

głosowe i zmniejszające szerokość szpary głośni, tchawica, naczynia nerwy.

35. Gardło podział, budowa, mięśnie zwieracze gardła, mięśnie dźwigacze

gardła, jama gardła, naczynia nerwy. Mięśnie głębokie szyi, mięśnie karku,

nerwy rdzeniowe szyjne, układ autonomiczny – części szyjna. Układ

chłonny w obrębie szyi.

36. Głowa. Kości czaszki. Czaszka jako całość i budowa szczegółowa,

połączenia kości czaszki, staw skroniowo żuchwowy.

37. Okolice głowy unerwienie czaszkowe. Nerwy i zwoje autonomiczne.

Tętnica szyjna zewnętrzna i gałęzie, tętnica szyjna wewnętrzna oraz jej

gałęzie. Żyła szyjna wewnętrzna - dopływy. Mięśnie wyrazowe, mięśnie

żuciowe. Nos zewnętrzny, jama nosowa, narząd węchu. Zatoki przynosowe

38. Jama ustna, podział, ograniczenia, zęby, cechy poszczególnych zębów, czas

wyrzynania, gardziel – ograniczenia, język, narząd smaku.

39. Oko: gałka oczna budowa szczegółowa makroskopowa. Narządy

dodatkowe, II nerw czaszkowy.

40. Ucho: podział, czynność. Układ chłonny głowy 1 h 3 h

41. Anatomia czynnościowa i kliniczna.

Punkty kostne

Ciemiączka – znaczenie. Miejsca badania tętna, unerwienie czuciowe

twarzy (skóry). Porażenie nerwu VII, III, IV, VI (porażenia obwodowe;

ośrodkowe). Zaburzenia czucia i smaku.

Choroby narządu wzroku, zezy, odruchy źreniczne, akomodacja. Zespół

Hornera, zaćma, jaskra.

Choroby narządu słuchu i równowagi. Szerzenie się procesów zapalnych w

obrębie głowy. Czynność mięśni oka i jamy ustnej.

Połowa czasu ćwiczeniowego poświęcona jest pracy przy preparacie, zwłoki preparowane

– przekroje strzałkowe głowy, izolowane preparaty krtani, gardła, języka. Kości czaszki,

kręgi, modele ucha i oka

42. Mózgowie, rdzeń kręgowy.

Podstawowe pojęcia, definicje dotyczące układu nerwowego. Podziały

układu nerwowego, kresomózgowie parzyste, zakręty i bruzdy, ośrodki

korowe, jądra podstawne.

43. Istota biała półkul, komory boczne, kresomózgowie nieparzyste. 1 h 3 h

44. Międzymózgowie, podział, szczegółowa budowa z opisem czynności. 1 h 3 h

45. Śródmózgowie i tyłomózgowie wtórne. Budowa, struktura wewnętrzna. 1 h 3 h

46. Rdzeniomózgowie, komora czwarta. Jądra nerwów czaszkowych. Rdzeń

kręgowy (istota biała, istota szara) – struktura wewnętrzna.

47. Opony mózgowia i rdzenia kręgowego, przestrzenie między oponami,

unaczynienie i unerwienie. Płyn mózgowo-rdzeniowy (skład, krążenie).

Narządy okołokomorowe

48. Ruch: układ piramidowy i pozapiramidowy (ośrodki, drogi). Twór

siatkowaty (niektóre jądra i czynność), układ brzeżny (ogólne informacje o

strukturach należących do układu brzeżnego i czynności tych struktur).

49. Czucie: drogi nerwowe wstępujące, ośrodki korowe i podkorowe 1 h 3 h

50. Drogi nerwowe kojarzeniowe, spoidłowe i rzutowe. Pamięć (ośrodki

pamięci), ośrodki układu autonomicznego. Objawy powstające w wyniku

uszkodzenia rdzenia kręgowego.