http://www.sciaga.pl/tekst/33717-34-socjologia_zagadnienia_egzaminacyjne

Pytania z egzaminu u dr Kisiela w poprzednim semestrze: Wyklady: 1. Co to sa czynnosci pozalogiczne 2. wymien i krotko omow potrzeby wg. Malinowskiego 3. pojecie klasy (warswy) spolecznej w ujeciu perspektywy funkcjonalnej 4. omow zwiazki woluntarystyczne teorii dzialania Parsonsa 5. czy czlowiek jest istota spoleczna? podaj konkretne przyklady 6. zachowania tradycjonalne a zasadniczoracjonalne 7. pochodne a integratywne potrzeby wg. Malinowskiego 8. drugi poziom spojnosci grupy 9. co to jest elita? wymien kryteria przynaleznosci do niej wg. Pareto 10. czynnosci nielogiczne 11. wymien figury socjometryczne 12. jak dochodzi do wybuchu konfliktu wg Dahrendorfa 13. wymien znane ci wiezi spoleczne i scharakteryzuj je 14. proces powstawania struktury socjometrycznej 15. wymien znane ci teorie stratyfikacji 16. cechy konstytuujace grupe 17. wyznaczniki roli 18. efekt socjodynamiczny 19. przebieg zmiany wg teorii funkcjonalnej 20. konsekwemcje wybuchu konfliktu wg Dahendorfa 21. trzecia faza spojnosci grupy 22. cechy grup celowych 23. zachowania wg Webera Szacka: 1. Kultura jako atrybut człowieka 2. Społeczne zroznicowanie płci 3. Dewiacje 4. Dwie drogi kształtowania sie narodów w Europie 5. Metody zbierania materiału badawczego Berger: 1. Co to jest alternacja? 2. Co oznacza perspektywa socjologiczna wg. Bergera?\\

My mieliśmy już egzamin z socjologii Były 2 grupy, facet był sam i w każdej grupie 4 pytania.
I gr.- porównać teorię V.Pareto i Maxa Webera co do zachowania ludzi, dawne i współczesne społeczności lokalne, funkcje małej grupy i jakieś jeszcze jedno ale nie pamiętam.
II gr. teoria potrzeb Zanieckiego i W. Thomasa- wzajemne zależności ,cechy konstruujące gr. społeczną ,Na czym polega badanie socjometryczne-wymień i scharakteryzuj znane Ci figury socjometryczne,wymień i omów społeczne funkcje kultury.

Ale jak będziecie mieć jakieś ściągi to możecie wrzucić na forum. Przydadzą się na wrzesień

o druga grupa miała łatwiejsze pytania jak dla mnie... ja to sobie zawsze usiądę nie tam gdzie trzeba...
1. omów/scharakteryzuj dawne i współczesne społeczności lokalne;
2.zasady funkcjonowania grupy wg G.Homans'a;
3. Czym jest społeczeństwo wg teorii interakcjonistycznej G. Mead'a
4. zasady zachowań wg M. Webera i V.Pareto i co mają wspólnego.

Bylo jeszcze:
teoria "interesu wlasnego jednostki"
model "wyzwanie-odpowiedz"
rodowód konfliktu

1 w teorii czynności pozalogicznych, sformułowanej przez V. Pareta, najbardziej zmienny, pozalogiczny element ludzkich zachowań i zjawisk społecznych, na które składają się wszelkie uzasadnienia tego, co ludzie czynią. Pareto wyróżnił cztery klasy derywacji, zależnie od tego, na jakiej pozalogicznej podstawie są akceptowane: a) d. typu "tak trzeba", "tak nalezy robić"; b) d. odwołujące się do autorytetów; c) d. odwołujące się do woli istot nadprzyrodzonych i do zjawisk abstrakcyjnych; d) d. wykorzystujące wieloznaczność i niejasność niektórych kategorii językowych

2 człowiek posiada pewną liczbę wrodzonych predyspozycji, "podstawowych potrzeb", na których nadbudowuje się dopiero kultura. Kultura jest więc ogromnym aparatem do zaspokojenia potrzeb, zespołem reakcji na te potrzeby i narzędzi potrzebnych do ich zaspokojenia. Opisać kulturę to opisać warunki, jakie muszą być spełnione aby zbiorowość była w stanie przetrwać.

7 potrzeb wg Malinowskiego, to:

• metabolizm,

• reprodukcja

• odpowiednie warunki fizyczne,

• bezpieczeństwo,

• ruchliwość,

• rozwój

• zdrowie.

Miało im odpowiadać 7 podstawowych imperatywów kulturowych:

• zaopatrzenie,

• małżeństwo i rodzina (system pokrewieństwa),

• mieszkanie i ubranie,

• ochrona i obrona,

• aktywność i komunikacja,

• przyuczanie i szkolenie,

• higiena.

3 grupa społeczna - pewna liczba osób charakteryzująca się obiektywną, zewnętrznie postrzegalną wspólnotą pewnego typu (np. wspólnota krwi, wspólnota terytorium, wspólnota ideologii czy też wspólnota celu), strukturą i organizacją wewnętrzną, podobieństwem uczestników pod względem istotnej cechy (cech) związanej z udziałem w grupie oraz świadomością przynależności do grupy i jednocześnie świadomością odrębności od innych grup (świadomością \"my\").
Grupa społeczna stanowi system społeczny o znacznym stopniu złożoności i jako system zawiera w sobie elementy prostsze: działania społeczne, pozycje, role stosunki i osobowości społeczne. Pamiętać należy, że grupa, zgodnie z zasadą emergentyzmu, jest z jednej strony całością jakościowo odmienną od sumy swych elementów, z drugiej strony, elementów grupy nie można pojmować tylko jako części większej całości. Względna izolacja grupy jako systemu wynika z jej struktury, tj. \"wszystkich związków, które łącza elementy systemu w sposób, w jaki żaden z nich nie jest połączony z jakimkolwiek przedmiotem zewnętrznym.\"(F. Znaniecki) Warunkiem istnienia struktury grupowej jest wspólnie uznawana zasada odrębności, która kierując się uczestnicy grupy świadomie podzielają doświadczenia i czynności innych uczestników, wyłączając z udziału nie-członków.
Podobieństwo uczestników grupy jest rezultatem 2 okoliczności. Po pierwsze, czynników selekcji doboru operujących w procesie rekrutacji do grupy. Po drugie, wykonywania powtarzających się czynności w grupie, co urabia także właściwości samych wykonawców; specyficzne cechy osobowościowe (zarówno psychiczne jak i fizyczne) zaznaczają się po pewnym czasie uczestniczenia w danej grupie lub grupie określonego typu. Znane jest, dla przykładu, zjawisko tzw. deformacji zawodowej, tj. wyraźnego, czasem zbyt jednostronnego, ukształtowania osobowości w wyniku długotrwałego wykonywania zawodu.
Człowiek jako uczestnik grupy to nie osobnik - całość w sensie biopsychicznym, lecz tylko pewien fragment konkretnej jednostki - to osoba społeczna w swojej roli. Osobnik konkretny może pełnić kilka ról społecznych (w różnych grupach) i działając, manifestować w tych rolach - stosownie do wymagań tej lub innej grupy - różne konstelacje swoich cech osobowościowych. Wyłania się tu interesujący problem dynamiki osobowości kultury, wynikającej z uczestnictwa w wielu grupach i w różnych sferach kultury - dynamiki polegającej na możliwości wykorzystania doświadczeń nabytych w jednej sferze i zastosowania ich w innych dziedzinach, w których jednostka uczestniczy. Ujmując zagadnienie od strony grupy jako całości, można powiedzieć, że jest ona systemem ról społecznych (owych fragmentów osobowości) realizowanych przez pewną liczbę osób - ról, których funkcje są, (choć w różnym stopniu) zintegrowane i podporządkowane jednej funkcji kolektywnej. Elementami systemu grupy są w ostatniej instancji role (serie skoordynowanych, powtarzanych działań), a nie jednostki ludzkie, jakkolwiek zawsze działają jacyś konkretni ludzie.
Grupa społeczna może nią być w różnym stopniu. Dla określenia liczby i natężenia zmiennych o tym decydujących używa się niekiedy terminu \"grupowość\" (groupness). Agregat jest już grupą, choć w stopniu minimalnym. Można dostrzec, że charakteryzuje się on pewną liczebnością, zasadą doboru uczestników, (kto powinien i kto może należeć do grupy), posiada ośrodki centralizacji (wspólne podstawowe wartości), symbole, centralne osoby. Ujecie grupy jako agregatu może być dokonane z punktu widzenia obserwatora zewnętrznego.
Grupa jako organizacja społeczna to już system działań wykonywanych przez osoby w swoich rolach. Powtarzalność działań jest podtrzymywana przez instytucjonalizację czynności, polegającą na tym, że zostaną one uschematyzowane i normatywnie podtrzymane - instytucjonalizacja zapewnia wykonywanie tak określonych czynności niezależnie od konkretnych wykonawców. Zakres schematyzacji, a wiec i zakres oryginalności wynikający z cech indywidualnych wykonawców, jest zróżnicowany, zależy on także od charakteru czynności. Grupa jest systemem społecznym o tyle, o ile każdy jej uczestnik jest nastawiony pozytywnie do tych, z którymi współdziała, o ile czyni on rzeczy, które umożliwiają działanie innym i są jakimś wkładem do tego, co czynią inni, a także o tyle, o ile uczestnicy grupy powstrzymują się od czynienia czegokolwiek, co mogłoby zakłócać działania współuczestników systemu. Ta warstwa egzystencji grupowej jest dostępna w pełni tylko jej uczestnikom.
Grupa jako związek moralny stanowi jedność, której uczestnicy świadomie dążą do realizacji wspólnych ideałów. Grupa posiada wówczas wiedzę o swojej przeszłości, o czynnikach swej ewolucji i kryteriach swojego rozwoju. W ujęciu grupy jako agregatu i jako organizacji abstrahuje się od procesów i czynników jej zmienności. Poznanie tych aspektów życia grupowego jest zazwyczaj udziałem tylko niektórych, najbardziej powiązanych z grupa, jej uczestników.

5 Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa. ) Każdy człowiek posiada wszystkie prawa i wolności zawarte w niniejszej Deklaracji bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, koloru, płci, języka, wyznania, poglądów politycznych i innych, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego stanu.

(2) Nie wolno czynić żadnej różnicy w zależności od sytuacji politycznej, prawnej lub międzynarodowej kraju lub obszaru, do którego dana osoba przynależy, bez względu na to, czy dany kraj lub obszar jest niepodległy, czy też podlega systemowi powiernictwa, nie rządzi się samodzielnie lub jest w jakikolwiek sposób ograniczony w swej niepodległości. Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swej osoby Każdy człowiek ma prawo do uznawania wszędzie swojej osobowości prawnej.

6

7 potrzeby podstawowe (biologiczne jak potrzeba pożywienia, oddychania, zaspokojenia seksualnego, reprodukcji) i wyrosłe z form adaptacji
potrzeby pochodne – reakcje kulturowe
Potrzeby pochodne Reakcje kulturowe
Utrzymania i reprodukcji aparatu materialnego (narzędzi i dóbr konsumpcyjnych) System ekonomiczny
Organizacji i kolektywnego działania Organizacja polityczna
Potrzeba regulacji i kontroli społecznej zachowań ludzkich Sankcje prawa i zwyczaju
Potrzeba transmisji kultury System edukacyjny
Potrzeba porozumiewania się Język i inne formy symbolizmu kulturowego


wymogi integratywne jako trzeci element potrzeb – związane z procesem przekazywanie kultury z pokolenia na pokolenie (wychowanie, język)

Instytucje – najmniejsze jednostki badawcze, na jakie można podzielić kulturę – to konkretne jednostki obserwacji
Instytucja to grupa ludzi zjednoczonych wspólnym zadaniem, związaną z określonym wycinkiem środowiska, rozporządzającą wspólnie wyposażeniem materialnym i rządzącym się zespołem reguł;

Model instytucji pozwala na uchwycenie sieci zależności pomiędzy instytucjami i ukazanie związków pomiędzy działalnością a potrzebami
funkcje instytucji można – umieścić w kontekście kulturowym z punktu widzenia uniwersalnych aspektów kultury – polityka, prawo, ekonomia, magia, religia
teoria potrzeb nie jest redukowana do biologii, ale również jest wytworem kultury

8 Spójność grupy albo spoistość grupy w socjologii właściwość grupy społecznej polegająca na tym, że w danej grupie nie występują wyraźnie odróżniające się od całości podgrupy ani kliki.

W grupie spójnej między jej członkami występują silne więzi społeczne, członkowie są też konformistycznie nastawieni wobec istniejących w grupie norm i wartości, co oznacza, że realizują cele grupy względem akceptowanych w grupie wzorów.

Według Roberta Mertona spójność grupy może być wzmacniana lub kreowana na trzy różne sposoby:

• Kreowanie kulturowe spójności grupy następuje dzięki internalizacji przez członków grupy tych samych norm i wartości;

• Kreowanie organizacyjne spójnosci grupy następuje dzięki realizacji celów przez członków grupy w oparciu o współdziałanie poszczególnych jednostek; między współdziałającymi jednostkami zachodzą wówczas częstszee interakcje, co jest przyczyną kształtowania się więzi społecznej między nimi.

• Kreowanie strukturalne spójności grupy następuje dzięki wyobrażeniom zewnętrznego zagrożenia, które może być racjonalne lub irracjonalne, przede wszystkim dzięki istnieniu negatywnej grupy odniesienia i konfliktów międzygrupowych (prawo Simmla-Cosera).

Wraz ze wzrostem spójności grupy wzrasta też stopień kontroli grupy nad jednostkami oraz tendencja do odrzucania dewiacyjnie zachowujących się jednostek. W momencie, gdy poziom spójności wzrasta zbyt mocno, wówczas mogą nastąpić zjawiska społecznie negatywne, takie jak syndrom grupowego myślenia czy zatracenie własnej tożsamości.

9

10

11 . wymien figury socjometryczne Pomiar socjometryczny – jest metodą pozwalającą na stosunkowo szybkie poznanie wzajemnych oddziaływań zachodzących między poszczególnymi członkami w małych grupach społecznych. Technika ta jest przydatna szczególnie w polityce krajowej, jeśli chcemy kształtować zespoły, w których szczególną rolę odgrywają podstawy współpracy i współdziałania. Pomiar socjometryczny pozwala określić zachowania i upodobania członków grupy, zdolność grupy do realizacji powierzonych zadań, strukturę społeczną grupy i zmiany ilościowe w niej zachodzące oraz rysujące się w grupie podziały.

12

Prawidłowości przebiegu konfliktu wg. R. Dahrendorfa
1. W im większym stopniu zrealizowane są techniczne, polityczne i społeczne warunki organizacji, ttym bardziej intensywny jest konflikt – w przeciwnym razie jest bardziej gwałtowny.
2. W im większym stopniu dystrybucja władzy i innych nagród nakłada się na siebie, tym bardziej intensywny jest konflikt.
3. Im mniejsza jest mobilność pomiędzy grupami nadrzędnymi i podporządkowanymi, tym bardziej intensywny jest konflikt.
4. W im większym stopniu deprywacja podporządkowanych w rozdziale nagród ulega przemieszczeniu z deprywacji absolutnej w kierunku deprywacji względnej, tym gwałtowniejszy jest konflikt.
5. Im mniejsza jest zdolność grup konfliktowych do wprowadzania regulujących porozumień tym gwałtowniejszy jest konflikt.
6. Im bardziej intensywny jest konflikt w tym większym stopniu będzie generował zmianę strukturalną i reorganizacji.
7. Im bardziej gwałtowny jest konflikt tym większy jest stopień zmiany strukturalnej i reorganizacji.

13.

Wymień znane ci rodzaje grup i scharakteryzuj jedną z nich
Rodzaje grup społecznych:
W społeczeństwie istnieją różne rodzaje grup społecznych. Jednym z podstawowych kryteriów klasyfikacji grup jest podział dychotomiczny, dwudzielny, w wyniku którego można wyróżnić grupy małe i duże, pierwotne i wtórne, formalne i nieformalne.
Grupy pierwotne - to przede wszystkim małe zbiorowości, których łączy więź społeczno-psychiczna, emocjonalna, oparta na stycznościach bezpośrednich, zwanych „twarzą w twarz”. W grupach tych występuje silne zaangażowanie emocjonalne członków w sprawy grupy, ścisłe współdziałanie między członkami, prowadzące do integracji ich osobowości z całą grupą. Członek grupy pierwotnej ma silne poczucie jedności i wspólnoty. Grupą pierwotną jest rodzina, zabawowa grupa rówieśnicza, grupa sąsiedzka.
Grupy wtórne – są to zbiorowości osób zaangażowane do urzeczywistnienia określonych celów poprzez pośrednie styczności rzeczowe. Z reguły są to grupy duże, oparte na zinstytucjonalizowanych i uschematyzowanych systemach stosunków sankcjonowanych. Grupami takimi są np. organizacje zawodowe, związkowe, polityczne.
Grupa formalna – inaczej celowe, zamierzone, zorganizowane są w sposób administracyjny na podstawie obowiązujących przepisów prawnych, schematów organizacyjnych, tworzone w celu realizacji różnych potrzeb swoich członków. Są to np. zespoły pracownicze, organizacje związkowe, społeczne.
Grupy nieformalne – spontaniczne, powstają obok obowiązujących norm prawnych. Tworzą je ludzie pod wpływem działania motywów, w celu zaspokojenia rozmaitych potrzeb społecznych i osobistych. Są to np. grupy koleżeńskie, hobbystyczne, gangi przestępcze, kliki pracownicze.
*grupa koleżeńska – grupa ta jest równocześnie grupą pierwotną i nieformalną, ma ważne znaczenie w procesie socjalizacji jednostki. Wpływa na kształtowanie postaw i opinii swoich członków, ukierunkowuje proces podejmowania przez nich decyzji.
Mała grupa społeczna – jest to zbiorowość od kilku do kilkudziesięciu osób złączonych względnie trwałą więzią na tle określonych wspólnych im wartości, zadań, przyjaźni, pomocy, stykających się ze sobą i oddziałujących mniej lub bardziej bezpośrednio wzajemnie na siebie, a przy tym świadomie wyodrębniających się z otoczenia.
Duże grupy społeczne – obrazujące makrostrukturę społeczeństwa, stanowią złożone i skomplikowane układy grup małych i pośrednich. Stąd ich analiza jest bardzo trudna. W grupach tych ważną rolę odgrywają elementy materialne, ich majątek (terytorium, budynki), wyznawane symbole i wartości oraz zinstytucjonalizowanie formy działalności, które razem ułożone tworzą funkcjonującą i zmieniającą się zintegrowaną całość.

14

. proces powstawania struktury socjometrycznej

15

16

1. Składa się z minimum trzech osób. W niektórych przypadkach zakłada się, że do utworzenia grupy społecznej wystarcza dwie osoby, jednakże dopiero przy trzech osobach występować może struktura społeczna i niektóre typy stosunków społecznych (m.in. tworzenie koalicji, opozycji, mediacji), kontroli społecznej.

2. Zachodzą w niej trwałe, częste i bezpośrednie interakcje nastawione na wspólne osiąganie wyznaczonego celu. Socjologami, którzy podkreślali te cechę jako konstytuującą grupę społeczna byli przede wszystkim George Homans i Robert K. Merton.

3. Grupa społeczna charakteryzuje się względnie trwałą strukturą społeczną. Każdy jej członek zajmuje określoną pozycję i między nim a innymi członkami występują więzi społeczne. Miejsce w strukturze jest powiązane z przestrzeganiem przez jednostkę przyjętych w grupie norm społecznych.

4. Grupę społeczną ująć można więc jako system statusów społecznych a także jej strukturę można ujmować jako powiązane ze sobą role społeczne wynikające z pozycji społecznych odgrywających je członków.

5. Członkowie należący do grup społecznych mają świadomość przynależności do grupy oraz istnieją mniej lub bardziej wyraźne kryteria wyodrębniające tę grupę z szerszego otoczenia. Aspekt świadomościowy podkreślany był przede wszystkim w socjologii humanistycznej, m.in. przez Floriana Znanieckiego.

17 wyznaczniki roli

18

efekt socjodynamiczny
polega na tym, że rozkład wyborów interpersonalnych dokonywanych w grupie charakteryzuje się tendencją do wybierania najczęściej osób i tak już popularnych, natomiast jednostki mało znane są jeszcze silniej odrzucane, osoby preferowane uzyskują bowiem rangę symbolu i kolejne głosy zdobywają już nie jako X czy Y, lecz jako emblemat powodzenia. Pojęcie związane z socjometrią J. Morena.

19

20 Źródła napięć, które doprowadzają do wybuchu różnorodnych konfliktów- zbrodni, zamieszek, protestów , demonstracji, strajków ? tkwią w nierównym rozdziale wartościowych dóbr , takich jak pieniądze , władza itp. Konflikt jest zatem podstawową cechą życia społecznego; jego potencjalne istnienie odczuwamy wszędzie w interpersonalnych relacjach pomiędzy kobietami a mężczyznami, w często nacechowanych napięć interakcyjnych z innymi grupami etnicznymi , a także w niechęci wobec władzy, rodziców, nauczycieli i pracodawców. Wyrazem konfliktów mogą stać się: zamieszki, strajki czy wojny. Następstwem konfliktu jest współzawodnictwo i walka lub rozwiązanie kompromisowe.

21

Uczestnicy mają wrażenie, że ich grupa jest świetna, najlepsza, zmniejsza się krytycyzm. Faza ta nie jest momentem na poważne zadania wzrasta jednak współpraca, pojawiają się autentyczne normy, więcej kompromisu, przejaskrawienie miłych uczuć.

22

Grupa społeczna (wg. Szczepańskiego) to pewna ilość osób (min. 3) powiązanych systemem stosunków uregulowanych przez instytucje, posiadających wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności.

Cechy grupy społecznej:

a) Organizacja wewnętrzna - może mieć formalny i nieformalny charakter. Jest to system instytucji, form kontroli i zachowań.
b) Wspólne wartości - materialny i niematerialny charakter.
c) Zasada odrębności
d) Poczucie wspólności. To kryterium ma charakter subiektywny - świadomość ?my”.
Inne cechy:
e) Trwałość - nawet wówczas, gdy członkowie są rozproszeni i nie wchodzą ze sobą w danym momencie w interakcje, to grupa nadal istnieje.
f) Zasada identyfikacji członków - zdawanie sobie sprawy z przynależności do grupy i swojej odrębności od innych grup.
g) Zasada rekrutacji nowych członków
h) Cele i zadania
i) Statusy i role
j) Mechanizmy kontroli zachowań

23 szack

1 Kultura jako atrybut człowieka

2 Zróżnicowanie społeczne - wynik empirycznych badań socjologicznych, które mają na celu dowiedzenie między jakimi grupami społecznymi występują zróżnicowania (ujęcie podmiotowe) oraz pod jakimi względami występują te różnice (ujęcie przedmiotowe).

Do najczęściej stosowanych kryteriów podziału społeczeństwa na grupy należą:

• kryterium miejsca zamieszkania

• kryterium klasowo-warstwowe

• kryterium społeczno zawodowe

• kryterium aktywności zawodowej

• kryterium płci

• kryterium wieku

3 Dewiacja społeczna – odchylenie od reguł działania społecznego, postępowanie niezgodne z normami, a także z wartościami przyjętymi w społeczeństwie lub w grupie społecznej. Zachowania dewiacyjne nie są jednoznacznie interpretowane i ich określenie jest zależne od przyjętych systemów normatywnych w danym społeczeństwie. W niektórych ujęciach teoretycznych definiowane jest relatywistycznie jako zachowanie, które zostało przez społeczność zdefiniowane jako dewiacyjne. Pojęcie to upowszechniło się wpierw w socjologii amerykańskiej, dla odróżnienia od określenia patologii.

4 Dwie drogi kształtowania się narodów w Europie:

· Od narodu do państwa – wspólnota kulturowa mająca poczucie własnej odrębności

przekształca się w organizm polityczny (narody terytorialno-obywatelskie lub

polityczne);

· Od państwa do narodu – organizm polityczny nabiera cech wspólnoty kulturowej

(narody etniczno-genealogiczne lub etniczno-kulturowe).

Współczesne teorie narodu mówią, że narody i ideologie narodowe są zjawiskiem

stosunkowo młodym. Rozwinęły się w Europie Zachodniej, w epoce zwanej

nowoczesnością (osiemnastowieczna rewolucja francuska i dziewiętnostowieczna

rewolucja przemysłowa)

5

August Comte (1798 – 1857), Herbert Spencer (1820-1903), Karol Marks (1818-1883), Max Weber (1864-1920)
Hegel George(1770-1831)-Podstawowym założeniem filozofii Hegla było uznanie, że cała rzeczywistość kształtuje się wg jednej, rozwijającej się dialektycznie idei, stanowiąc proces realizowania się absolutu (rozumu hist., ducha świata) zmierzającego do uświadomienia sobie swojej własnej wolności. Dzieje ludzkości, będąc etapem w tym procesie, przechodzą przez stadia ducha subiektywnego (rozwoju jednostki), ducha obiektywnego (rozwoju społeczeństwa) i ducha absolutnego (rozwoju kultury); realizacja idei świadomości wolności w dziejach dokonuje się przez instytucje społ., stosunki społ., moralność, państwo, osiągając formy najwyższe w sztuce, religii i filozofii, prowadzi ona od wolności jedynie władcy (w despotiach starożytnego Wschodu), przez wolność niektórych (w staroż. Grecji i Rzymie) do wolności wszystkich, kształtującej się w epoce chrześc.-germ. Filozofia Hegla wywarła znaczny wpływ na dalszy rozwój filozofii europejskiej, zwł. niemieckiej, oraz stała się jednym z gł. źródeł marksizmu, który podejmując jej problemy i metodę, nadał im materialistyczną interpretację.
Comte August (1798 – 1857) Dzieło: „Kurs filozofii pozytywnej”. Comte był jednym z głównych przedstawicieli pozytywizmu, stworzył termin „socjologia”, dlatego nazywa się go ojcem socjologii. Wprowadził pojęcie metoda pozytywna – jako sposób patrzenia na świat, aby go poznawać i nad nim panować, by go zmieniać, budować wg swego uznania w sposób możliwie najlepszy. W jego obrazie rzeczywistości społecznej można dostrzec pozytywistyczną wizję „wojny wszystkich ze wszystkimi”
Źródła zdobywania wiedzy przez badacza socjologa:
- obserwacja – oparta na minimalnej wstępnej teorii (inaczej nie miałaby żadnego sensu)
- eksperyment – zdobywanie wiedzy, aby zastąpić ją wiedzą eksperymentalną
- porównanie – wg metody historycznej, porównywanie danych z różnych okresów historycznych, porównywanie różnych faz
Comte stworzył swoją ewolucjonistyczną wersję rozwoju społecznego. Ponieważ wywodził socjologię z biologii, jego teoria ewolucji była oparta na ontogenezie. Trzy fazy rozwoju człowieka (dzieciństwo, dojrzałość, dorosłość) przeniósł on na fazy rozwoju społecznego: faza teologiczna (dzieciństwo) - oparta na wojsku, faza metafizyczna (dojrzewanie) - dominują tu abstrakcyjne pojęcia, abstrakcyjne siły, otwiera ona możliwość spekulacji myślowej, faza naukowa (dorosłość) - najważniejsza jest wiedza o rzeczywistości materialnej i zdobycie możliwości władania tą rzeczywistością; wiodącymi osobami w tej fazie są zarządcy przemysłowi, a władzę sprawują naukowi moraliści. Klasyfikacja nauk wg Comte’a; ogólne – najmniejsze zastosowanie praktyczne, proste (np.: matematyka); szczegółowe – największe zastosowanie praktyczne, złożone (np.: biologia, socjologia). Wg Comte’a podstawową jednostką w rzeczywistości społecznej jest rodzina – w niej dokonuje się przekazywanie wzorców społecznych.

Grupą społeczną – jest wszelki zbiór ludzi, obejmujący co najmniej trzy osoby i wykazujący w swoim współżyciu, postępowaniu i zachowaniu jakąś organizację społeczną. Organizacja społeczna grupy ujawnia się w: a) zróżnicowaniu działań ludzkich według kategorii członkostwa, b) wzajemnemu dopełnianiu się tych zróżnicowanych działań, c) powtarzalności działań, d) względnej niezależności tych zróżnicowanych i uzupełniających się działań od wypełnienia ich w czasie przez tych właśnie, a nie innych członków, e) kontroli działań i zabezpieczeniu ich sankcjami pozytywnymi (nagrodami) i negatywnymi (karami).

Najważniejsze orientacje teoretyczne:

1. teorie funkcjonalne(Parson. Merton)- w ujęciu fukcjonalnym, społeczeństwo postrzegane jest jako system wzajemnie powiązanych ze sobą elementów kulturowych, pełniących funkcje na rzecz równowagi całości. W nowszych koncepcjach teoretyczncych (J. Alexander, N. Luhmann) zakłada się, że ład społeczny nie jest czymś koniecznym, bada się raczej warunki, w których społeczny system może zachowywać wewnętrzną równowagę.

2. teorie interakcyjne-(Mead, Blumer) teoria socjologiczna, wg której kluczowym mechanizmem kształtowania się struktur społecznych jest ciągła wymiana i ewolucja znaczeń symboli, odbywająca się w trakcie wszelkich procesów oddziaływań zachodzących między ludźmi. Teoria ta wywodzi się z amerykańskiego pragmatyzmu filozoficznego.

3. teorie wymiany społecznej- (Blau, Homans)powstała jako reakcja na funkcjonalizm, który koncentrował się na wpływie jakiegoś zjawiska na system. Nie jest to jednolita teoria, ale raczej zespół teorii, opisujących świat społeczny jako układ wymian dóbr (materialnych i niematerialnych) pomiędzy jednostkami i grupami społecznymi. Teoretycy wymiany społecznej postrzegają każdą interakcję w charakterze transakcji – „coś za coś”. Jest to jakby „teoria interesu własnego jednostki” . Jeżeli człowiek podejmuje jakiekolwiek działanie, to robi to z perspektywą korzyści dla siebie. Często jest to pożytek niematerialny, w postaci np. szacunku od innych, posłuszeństwa, satysfakcji itd.

d) teorie konfliktowe-(Marks, Weber) jeden z podstawowych paradygmatów w socjologii, konkurujący przede wszystkim z funkcjonalizmem. Właściwie nie jest to jedna spójna teoria, lecz zbiór podejść teoretycznych, które eksponowały pomijany często w analizach funkcjonalistów konflikt społeczny. Geneza teorii konfliktowych wywodzi się w głównej mierze z opracowań teoretycznych Karola Marksa i Maxa Webera i Georga Simmla.

Historia socjologii

Termin "socjologia" (od łac. socius - zbiorowość, społeczeństwo i gr. logos mądrość, wiedza) wprowadził w 1837 r. Auguste Comte. Jako samodzielna dyscyplina naukowa socjologia wyodrębniła się pod koniec XIX wieku: pierwszy wydział socjologii powstał w 1892 r. na Uniwersytecie w Chicago, trzy lata później ustanowiono pierwszą europejską katedrę socjologii, na Uniwersytecie w Bordeaux. W Polsce pierwsza katedra socjologii powstała na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego w 1919 r. (kierował nią Leon Petrażycki). Rok później, z inicjatywy Floriana Znanieckiego, uruchomiono Katedrę Socjologii i Filozofii Kultury na Uniwersytecie Poznańskim, wtedy też socjologia zaistniała w Polsce jako samodzielny kierunek studiów.

2. Pojęcie grupy społecznej, rodzaje grup społecznych, funkcje grup odniesienia

Grupa społeczna –zbiór co najmniej trzech osób (w niektórych ujęciach dwóch), którego członkowie współdziałają ze sobą w celu zaspokajania własnych potrzeb, charakteryzujący się trwałą strukturą i względnie jednolitym systemem norm i wartości.

Rodzaje grup społecznych:

1)ze względu na wielkość
- grupy małe-są to małe Grupy ludzi, które liczą od 3 do kilku dziesięciu osób. W takiej grupie ludzie dobrze się znają, często spotykają się ze sobą Np. szkoła czy rodzina.
- grupy duże- są to grupy ludzi, liczą od kilku dziesięciu osób do około kilku miliardów. W takich grupach ludzie najczęściej w ogóle się nie znają, nic o sobie nie wiedzą, pozostają dal siebie aminowi Np. mieszkańcy narodu.

2)ze względu na typy więzi
- grupy wtórne- oparte na więziach formalnych, rzeczowych. Komunikacja pomiędzy członkami odbywa się przez pośredników lub grupę pośredniczącą.
- grupy pierwotne- w których istnieje więź oparta na osobistych kontaktach i postawach emocjonalnych

3)ze względu na zasadę funkcjonowania
- grupy formalne- - mają wewnętrzny regulamin, są legalne ( nie łamią prawa), czasami staja się instytucjami Np. harcerstwo, fundacja, klub sportowy.
- grupy nieformalne- -nie mają wewnętrznego regulaminu (przeważnie) Np. mafia, terroryści, są nie legalne, ale nie wszystkie, raczej nie, są instytucjami, grupa koleżeńska jest legalna, ale nie formalna

4)grupy odniesienia (związanie emocjonalne):
- porównawcze- stanowi dla jednostki tło porównawcze przy niej normami i wartościami własnych i innych ludzi. Oddziałuje przez poczucie upośledzenia lub wyższości, które jest rezultatem porównania.
- normatywne- do której jednostka należy lub do której członkostwa aspiruje. Jednostka identyfikuje się z nią z obawy przed wykluczeniem albo nie przyjęciem do niej, postępuje zgodnie z uznawanymi w
niej normami i wartościami.

5)grupy terytorialne- skupiska rozproszone, wędrowne

6)grupy celowe- (sportowe, partie polityczne, tzw. akcyjne) zostały zorganizowane planowo dla realizacji pewnego celu lub grupy celów, i w których istnieje tylko więź sformalizowana. W grupach celowych dominuje więź rzeczowa i stosunki oparte na stycznościach rzeczowych.

Funkcje grupy odniesienia: Grupa odniesienia pełni funkcje wzorca do naśladowania w różnych zakresach zachowań. Stanowi ona wzorzec postaw, ocen i dążeń człowieka, jest też dla niego źródłem informacji. Pełni również rolę punktu odniesienia w  porównaniu z własną pozycją społeczną.

   Każdy człowiek szuka uznania dla swoich zachowań w grupie odniesienia. Szuka on między innymi akceptacji sposobów zaspokajania swoich potrzeb. Grupy odniesienia wpływają więc na decyzje zakupów towarów konsumpcyjnych. Wpływ grup odniesienia na zakup wyraża się tym, że konsumenci sugerują się jej opinią przy decyzji kupna towaru danego rodzaju oraz przy wyborze jego marki handlowej. Grupy odniesienia odgrywają ogromną rolę przy zakupie dóbr luksusowych, minimalną przy zakupie artykułów pierwszej potrzeby. Grupy odniesienia wywierają również duży wpływ na wybór marki, której używanie lub konsumpcja jest dla innych widoczna, rzuca się w oczy i przykuwa ich uwagę. Oddziaływanie grupy odniesienia na konsumenta polega na sugerowaniu mu kupna produktu określonego rodzaju i marki, przy czym sugestie mogą dotyczyć jednocześnie wyboru rodzaju i marki produktu albo tylko rodzaju lub tylko marki. I tak np. grupy odniesienia silnie oddziałują na konsumenta w wyborze zarówno produktu jak i marki samochodu, papierosów, piwa, lekarstw. Zakup tych towarów i odpowiednich ich marek świadczy o przynależności społecznej konsumenta. Wyraźny jest wpływ grupy odniesienia na zakup takich produktów jak urządzenia klimatyzacyjne, telewizory, kawę. Nie wpływa ona jednak w tego rodzaju produktach na wybór marki. W przypadku tych produktów marka ma dla nabywcy małe znaczenie samo bowiem użytkowanie czy spożywanie tych towarów oznacza określony wzorzec konsumpcji, status społeczny itd. 

3. Pojęcie kultury, kategorie kultury, działy kultury symbolicznej, kultura popularna i elitarna

Kultura (z łac. cultura mentis = "uprawa ziemi") to termin wieloznaczny, interpretowany w różny sposób przez przedstawicieli różnych nauk. Kulturę można określić jako ogól wytworów ludzi zarówno materialnych, jak i niematerialnych: duchowych, symbolicznych (takich jak wzory myślenia i zachowania).

Kultura najczęściej rozumiana jest jako całokształt duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa. Bywa utożsmiana z cywilizacją. Kultura to również charakterystyczne dla danego społeczeństwa wzory postępowania, także to, co w zachowaniu ludzkim jest wyuczone, w odróżnieniu od tego, co jest biologicznie odziedziczone.

KATEGORIE KULTURY:

kultura bezpośrednia – elementy dorobku kulturalnego ludzkości, które są pochodną potrzeb pierwotnych (fizjologicznych)

kultura symboliczna – zaspokajanie potrzeb wtórnych, a więc wyższego rzędu, wiąże się z podejmowaniem przez człowieka działań z wykorzystaniem przedmiotów lub pojęć szczególnego typu, a mianowicie symboli. SYMBOL – przedmiot lub pojęcie, które na mocy konwencji wskazuje na inny przedmiot, wyobrażenie lub idee, aby zwrócić uwagę odbiorcy na ukryte znaczenia i treści.

kultura instrumentalna – składają się na nią wszystkie te elementy, dorobku społecznego, których wartość opiera się na kryteriach utylitarnych.

kultura realizacyjna – tworzą ją przedmioty traktowane jako cele czyli te które mają wartość autoteliczną. AUTOTELICZNY – będący celem samym w sobie, wartością samą w sobie.

Kultura popularna (Kultura masowa) to typ kultury symbolicznej oparty na trzecim układzie przekazu kultury, w którym treści docierają do rozproszonej publiczności dzięki środkom masowego przekazu. Cechą charakterystyczna kultury masowej jest standaryzacja treści przekazywanych przez mass media, których zrozumienie na ogół nie wymaga zbytniego wysiłku intelektualnego.

Kultura elitarna (wysoka) - najważniejsza część kultury symbolicznej danego społeczeństwa. Korzysta z zasobów kultury narodowej i stanowi podstawę przekazu tradycji oraz dorobku społeczeństwa. Kulturę tę przekazuje szkoła, teatr, galeria sztuki, biblioteka, sala koncertowa i powszechny dostęp do informacji. Ten rodzaj kultury tworzą elity twórcze, tj. ludzie wykształceni, którzy nabywają kompetencje tworzenia jak i odbioru sztuk drogą kształcenia się. Często mówi się, że kultura wysoka jest kulturą inteligencji

Pewnie juz i tak wszyscy maja te pytania ale moze jednak do kogos nie doszlo wiec podaje:

Witam grupa A i B była na zerówce reszta na dzisiejszym egzaminie(takie udało mi się zanotować)
GRUPA A:
1. Wiedza zdroworozsądkowa a wiedza socjologiczna-porównanie.
2. Etapy prowadzenia badań socjologicznych.
3. Czynności nielogiczne wg Pareto.
4. Figury socjometryczne.
5. Wymień więzi społeczne i omów je.
6. Cechy konstytuujące grupę.
7. Woluntarystyczna teoria działania.
GRUPA B:
1. Potrzeby wg Malinowskiego.
2. Role kultury.
3. Efekt socjodynamiczny.
4. Wybrać jeden z poziomów spójności grupy i opisać go.
5. Ekonomiczne i socjologiczne ujęcie bezrobocia.
6. Społeczność lokalna.
7. Teoria interesu własnego jednostki.
GRUPA C:
1.efekt socjodynamiczny
2.cechy konstytujące grupy celowe
3.czynnosci pozalogiczne Pareto
4.cechy określające pozycje jednostki w społeczeństwie.
5.opisz na czym polega perspektywa socjologiczna(4pkt)
6.na czym polega doniosłość kultury(4pkt)
7.dylematy roli(czy jakos tak, coś z rolą w każdym razie)
GRUPA D:
1.III pozimom spojnosci.
2.zachowania społeczne wg Webera.
3.człowiek jako istota społeczna
4.swoistosc grupy celowej wobec innych jednostek spolecznych
5.teoria wolumtarystyczna wg Parsonsa
6.czym różnią sie działania społeczności lokalnej od współczesnych
7.funkcje spoleczenstwa w kulturze.
GRUPA E:
1.Zachowania wg Webera.
2.Grupy celowe.
3.Wyznaczniki roli
4.teoria socjometryczna.
5.zmiany spoleczne w teori funkcjonalnej.(4pkt)
6.zmiany spoleczne w teorii ewolucji.
7.różnica między zachowaniami ekonomicznymi a socjologicznymi człowieka w podejsciu ekonomicznym
GRUPA F:
1.odgrywanie roli- wymien i opisz elementy.
2.istota grupy spojnej i jakie towarzysza jej zjawiska
3.źródła wymiany społecznej.
4.działania spoleczne wg Pareto
5.teoria wyzwania- odpowiedzi wg. A. Toynbee
6.teoria konfliktu wg R.dahrendorfa (4pkt)
7.zaleznosc miedzy kultura a gospodarka(4pkt)