ABRAZJA RZECZNA- scieranie skal podloza niesionym przez rzeke materialym

ALUWIA- utwory osadzane przez rzeke

ANALIZA GRANULOMETRYCZNA- do określenia składu granulometrycznego skaly okruchowej. Polega na mechanicznym rozdzieleniu jej na frakcje o określonych średnicach ziaren i ustaleniu procentowego udziału poszczególnych frakcji w badanej probce

BAZALT- b.wytrzymaly, material budowlany, drogowy, welna mineralna

BIEG WARSTWY- rozciągłość. Jest to azymut krawędzi powstałej z przecięcia płaszczyzny poziomej z powierzchnia warstwy

CEGŁA, PUSTAKI- glina, wapno, piasek, cement

CIŚNIENIE ARTEZYJSKIE- jeśli w otworze wiertniczym zwierciadlo wody ustabilizuj się powyżej powierzchni terenu

CIŚNIENIE PIEZOMETRYCZNE- wznos w rurze wiertniczej spowodowany podniesieniem się wody nawierconej która parta jest ciśnieniem hydrostatycznym

CIŚNIENIE SUBARTEZYJSKIE- jeśli w otworze wiertniczym zwierciadlo wody ustabilizuje się poniżej powierzchni terenu

Deluwia- powstają po splynieciu materialu skalnego ze zbocza. Sa utworami warstwowanymi zlozonymi z gruntow mineralnych glownie gliniastych podzielonych warstwami zawierającymi humus (sub.org)

DELUWIA- utwory warstwowane zlozone z gruntow mineralnych glownie gliniastych przedzielonych warstwami zawierającymi humus

DIAGENEZA OSADU- zespol procesow prowadzących do zmian w osadzie po jego zlozeniu. Procesy te obejmują zmiane składu mineralnego, struktury a niekiedy zmiany składu chemicznego osadu i prowadza do stwardnienia czyli konsolidacji osadu. Diageneza rozpoczyna się z chwila powstania osadu. W procesie diagenezy powstaje m.in. z piasku piaskowiec, z iłu- łupek ilasty. Procesy cząstkowe- twardnienie koloidow, kombakcja, rekrystalizacja, sylifikacja, dolomityzacja, foselizacja

DIASTROFIZM- ogol procesow prowadzących do mechanicznych odksztalcen skorupy ziemskiej

DIATOMIT- zwiezla, zdiagenezowana ziemia okrzemkowa. Jest skala bardzo higroskopijna. Bywa uzywana do oczyszczania plynow np. produkcji piwa

DNO TARASU ZALEWOWEGO HOLOCEŃSKIEGO- znajduje się żwir ponieważ ma najgrubsze ziarna. Nad nim znajduje się wymieszany zwir z piaskiem. Jako najmłodsze osadzily się piaski drobne gdyż rzeka przez transport materialu akumulowanego w dolinie rzecznej oszlifowala ziarna piasku i stal się on drobniejszy

DOLOMITYZACJA- przeobrażanie przez rry zawierające jony Mg kalcytu w dolomit

DRGANIA- przyczyny- przez zawały (zapadanie się pustek krasowych), dzialalnosc człowieka (roboty górnicze, napełnianie sztucznych zbiornikow wodnych)

DROŻNOŚĆ SZCZELIN- zdolność szczelin do przepuszczania wody; zależy od ich szerokości i stopnia wpelnienia materialem skalnym

DZICZENIE RZEK- charakteryzuje się nie wyrównanym przepływem. W czasie krótkotrwałych okresow wezbraniowych rzeka transportuje wieksza ilość materialu aluwialnego. Wytwarza wtedy szerokie koryto tworzące łuki meandrowe o dużych promieniach krzywizn. Gdy fala opada i przez rzeke plynie mniej wody tworzy się koryto rozczłonkowane- koryto pomiędzy wyspami osadu korytowego z wod wezbraniowych. Każdy taki zwiększony stan wod nadbudowuje ilość osadu

EKSHALACJE WULKANICZNE- rodzaje- 1. Fumarole- wydzielają pare wodna 2. Morfety- CO2 3. Solfatory- SO2, H2S, S

ELUWIA- (rezudua) pozostalosci zniszczonych skal

Epicentrum- miejsce na powierzchni skorupy ziemskiej polozone w najbliższej odleglosci (prostopadle) nad ogniskiem trzęsienia ziemi (hipocentrum)

ETAPY ZARASTANIA JEZIORA- 1. Gromadzenie się osadow na dnie zbiornika 2. Spłycanie toni wodnej 3. Porastanie dna roslinnoscia podwodna 4. Nasuniecie torfowisk od strony brzegow śródleśnych co powoduje jeszcze większe zmniejszenie powierzchni toni lustra wody

EWORSJA- erozja wirowa, polega na niszczeniu dna koryta przez obracane wirem wody fragmenty skalne

Faldowanie prekambryjskie- pierwszy okres intensywnego faldowania w historii ziemi;

FAŁD- plastyczne wygiecie warstw gdzie czesc wypukla nosi nazwe antykliny lub siodla a czesc wklesla synkliny lub łęki

FAŁDOWANIE- w skalach podatnych

FESTONY- gruzowiska powstale przez zamarzanie wody w spekanych skalach

FORMY KRASOWE- lej krasowy, martwica wapienna, kras nagi, kras zakryty, mogot, kominy krasowe, jaskinie krasowe

FOSELIZACJA- spłaszczenie i stwardnienie zlozonych na dnie elementow szkieletowych organizmow

GLINA ZWAŁOWA- co to jest i jak powstaje- gliny lodowcowe powstają w wyniku bezpośredniego wytopienia materialu skalnego z masy lodu. Utwory te charakteryzuje się brakiem selekcji ziaren nazywane sa glinami zwałowymi

GRANIT- żużel, kostka granitowa, pomniki, nagrobki

GRUNT- czesc skorupy ziemskiej mogaca wspolpracowac z obiektem budowlanym, stanowiaca jego element lub sluzaca jako tworzywo do wykonywania z niego budowli ziemnych

GWIZDEK HYDROGEOLOGICZNY- sluzy do pomiaru glebokosci zwierciadla wody. Jest to rurka dl 30cm i średnicy 3,5cm. Od dolu jest otwarta a u góry przechodzi w cienka rurke z gwizdkiem i kolkiem do zawieszenia. W gornej części jest znak zerowy, powyżej co 1cm na obwodzie rurki umieszczone sa miseczki które wypelniaja się woda w zaleznosci od glebokosci zanurzenia przyrządu. Przyrząd umieszcza się na tasmie w ten sposób ze koniec rury wyznacza 0. Gdy dolna część gwizdka zanurza się w wodzie powietrze z rurki wypychane jest ku gorze i uchodząc gwizdze. Wtedy dokonuje się pomiaru na tasmie. Liczbe wskazana przez miseczke odejmuje się od odczytu na tasmie i otrzymuje się glebokosc zwierciadla wody.

HIPOCENTRUM- ośrodek drgan sejsmicznych zlokalizowany najczęściej w glebi litosfery

HIPOCENTRUM- ośrodek drgan, wstrzasow sejsmicznych zlokalizowany w glebi litosfery. Głębokie 700km, tektoniczne 40-50km

HYDROIZOBATY- linie rownych glebokosci zwierciadla nawierconego (swobodnego lub napiętego) od powierzchni terenu

HYDROIZOHIPSY- (linie łączące pkty od tej samej rzędnej zwierciadla wody) Linie łączące pkty o jednakowym polozeniu zwierciadla swobodnego lub piezometrycznego nad przyjęty układ odniesienia

INTERSEKCJA- gdy mapy i przekroje uwzgledniaja rzezbe terenu i przedstawany jest na nich obraz budowy geologicznej

INWOLUCJE- zaburzenia polegające na zaniku pierwotnego warstwowania

IZOMORFIZM- (diadochia jonowa) odpowiadające sobie wezly sieci krystalicznej zajmowane sa przez różne jony

IZOSTACJA- rownowaga miedzy roznymi wycinkami skorupy ziemskiej, dazenie do równowagi mas skalnych w litosferze

Jak można na zdjęciu lotniczym doliny rzecznej odroznic taras wyższy od tarasu zalewowego?

Jak rozpoznać na zdjęciu lotniczym bez stereoskopu obszar polozony wyżej?- ma jaśniejsze fototony, pokryty jest mniejsza ilościa roslinnosci

Jakie elementy środowiska geologicznego sa widoczne na zdjęciach lotniczych?- wydmy, starorzecza, meandry, skarpy, tarasy, zbocza, koryto rzeki

KAWITACJA- niszczaca dzialalnosc szybko plynacej wody zwiazana z powstawaniem roznic predkosci przepływu poszczególnych czastek w strumieniu

KLIF- stromy brzeg, powstaje w wyniku abrazji strefy krawędziowej wysoczyzny

KLIMATOSTRATYGRAFIA- czwartorzęd, badanie w osadach szczatkow organicznych swiadczacych o charakterze zbiorowisk roślinnych i zwierzęcych oraz ich zmianach w czasie. Wystepowanie w kolejnych warstwach osadu szczatkow organicznych które miały określone wymagania temperatury i wilgotności. Pomaga odtworzyć zmiany warunków klimatycznych w okresie powstawania osadu

KLINWAŻ- bardziej lub mniej regularna siec spękań, wyróżniamy wachlarzowy i rownolegly

KOLUWIA- osady zboczowe deponowane u podnóża stoku w wyniku procesu zsuwania

KOMBAKCJA- zmniejszenie porowatości pod wpływem nacisku wyżej lezacych warstw skalnych

KOMPAS- Zasada działania- sluzy do mierzenia azymutow magnetycznych oraz katow pionowych. W kompasie znajduje się igla magnetyczna osdzona na podtrzymującym ja ostrzu. Umieszczona jest w puszcze ze szklanym wieczkiem. Wewnątrz puszki opisana jest podzialka stopniowa o porządku odwrotnym niż kierunek ruchu wskazówek zegara. Na wspólnej osi z igla porusza się wahadełko klinometru wskazujące na osobnej skali wartość katow pionowych w stopniach. Igla magnetyczna i klinometr maja urządzenia do aretowania zapobiegające uszkodzeniu igly i wahadełka.

KORAZJA- niszczenie skal spowodowane uderzaniem unoszonych skal o powierzchnie skal litych

KRASOWATOŚĆ- wystepowanie pustek krasowych spowodowanych dzialalnoscia wody na skale

KRAWĘŻNIK- beton, kruszywo, cement, woda

KRĄŻENIE WODY- Czynniki zwalniające- retencja

KRĄŻENIE WODY- Składniki- parowanie, opad, odpływ, retencja

KRUCHOŚĆ- brak zdolności skaly do odkształcenia ciągłego; uskoki, spekania

KRYSTALIZACJA- typy- 1. Pegmatytowy- 600-800C, krystalizacja resztek magmy pozostałych po zakrzepnieciu jej glownej masy, które silnie rozrzedzone przez gazy tworza rodzaj r-ru pozostają skaly gruboziarniste (pegmatyty) 2. Pneumatologiczny- 400-600C, kiedy po zakrzepnieciu magmy i ługów pozostają glownie składniki lotne o dużej prężności i temperaturze które przeobrazaja mineraly nowoutworzonych skal magmowych oraz tworza nowe mineraly 3. Hydrotermalny- magma zakrzepla, skladnikow lotnych ubylo a pozostale r-ry wodne oddzialywujace na nowoutworzone skaly

KRYSZTAŁ- ciało stale o prawidłowej budowie wewnętrznej w którym atomy lub jony sa rozmieszczone w przestrzeni wg regul geometrycznych tworząc siec przestrzenna krysztalu

KRZEMIONKOWE SKAŁY ORGANOGENICZNE- sa to skaly zbudowane w calosci lub w znaczącej części z krzemionki poch.org. glownym mineralem budującym jest chalcedon. Praktycznie niemożliwe jest makroskopowe określenie pochodzenia krzemionki. Siongiolity, radiolaryty, lidyty, jaspisy, rogowce, czerty, krzemienie, opoka, geza, diatomit, ziemia okrzemkowa

KURZAWKA- grunt luźny lub spoisty który przy dużym nawodnieniu i dużych spadkach hydraulicznych zachowuje się jak ciecz. Jest to grunt o złych parametrach do budowy, ponieważ podczas prowadzenia robot uplynnia się i zachowuje jak ciecz. Kurzawkę zwalcza się np. poprzez obniżanie poziomu wod gruntowych

LEJ DEPRESYJNY- obszar obniżonego statycznego zwierciadla wody w stosunku do naturalnego

LEJE KRASOWE- powstawanie- agresywna w stosunku do skal węglanowych woda wnika w masyw skalny poprzez system spekan. Rozpuszczanie budującego skałe kalcytu lub dolomitu prowadzi do powstawania pustek skalnych tworzących system korytarzy, kanalow studni oraz jaskin. Powiekszajaca się pustka w masywie skal w końcu zapada się co na powierzchni objawia się powstawaniem leja krasowego.

LINIA BIEGU WARSTWY- krawedz przecięcia się stropowej lub spągowej powierzchni warstwy z jakakolwiek wyobrazona plaszczyzna pozioma. Jest to dowolna linia pozioma na wybranej powierzchni strukturalnej

MAKROPOROWATOŚĆ- cecha skal okruchowych polegajaca na tym ze przestrzenie miedzy ziarnami utworu sa większe od samych ziaren (które tworza niestabilna strukturę dzięki silom spojnosci i występowaniu spoiwa- glownie weglanow). Makroporowatoscia charakteryzują się lessy i utwory lessopodobne

MAPA HYDROGEOLOGICZNA- kartograficzne odwzorowanie warunków występowania, rozprzestrzeniania, jakości i ilości wod podziemnych (mapa hydroizohips, hydroizobat)

MAPA HYDROIZOBAT- do określenia podstawy fundamentu, do określenia glebokosci zwierciadla wody

MAPA HYDROIZOHIPS-1. Dzięki nim możemy obliczyć spadki hydrauliczne i natężenia przepływu wody 2. Do wykopu studni 3. Dzięki nim wiemy na jakiej glebokosci możemy postawić stope fundamentu 4. Do określenia rzednej zwierciadla wody 5. Do określenia natężenia przepływu Prace do sporządzenia mapy hydroizohips: 1. Analiza materiałów archiwalnych dot.terenu 2. Wizja lokalna 3. Geodezyjne ustalenie rzednych terenu 4. Wykonanie nawiertow 5. Jednoczasowy pomiar zwierciadla wody w istniejących studniach 6. Ustalenie rzednej wody

MARMUR- mało odporny, mało wytrzymaly, rzeźby, blaty

MEANDER- odcinek rzeki zlozony z dwóch zakoli które polaczone sa odcinkiem prostym

METAMORFIZM IMPAKTOWY- zachodzący w warunkach ekstremalnie wysokiego ciśnienia i temp. Może zachodzić np. przy upadku meteorytu

METAMORFIZM- klasyfikacja- regionalny (przeobrażenie dużych kompleksow skal pod wpływem temp i ciśnienia), termiczny (kontaktowy; pod wpływem wysokiej temp), dynamiczny (pod wpływem wysokiego ciśnienia), impastowy (w warunkach ekstremalnie wysokiego ciśnienia i temp np. uderzenie meteorytu)

METAMORFIZM- proces zachodzący w glebi skorupy ziemskiej polegający na przeobrażeniu skal pod wpływem oddziaływania na nie wysokich temperatur i cisnienia

METODA 14C- należy do metod bezwzględnego określania wieku skal. Opracowal ja Libby w 1955. Opiera się na zjawisku stałego stężenia w organizmach zywych atomow izotopu C14. Izotop ten asymilowany jest z CO2 przez rosliny a następnie trafia do wszystkich org zywych w lancuchu pokarmowym. Smierc organizmu przerywa proces asymilacji którego ilość w organizmie maleje zgodnie z czasem połowicznego rozpadu wynoszącym 5568lat.

METODA ARGONOWO-POTASOWA- metoda wyznaczania wieku skaly polegajaca na badaniu ilości pierwiastkow

METODA LISTRATYGRAFICZNA- metoda wyznaczania wieku skal polegajaca na obserwacji ciaglosci sedymentacji dominującego w danym okresie typu osadu

METODA PALEOMAGNETYCZNA- metoda wyznaczania wieku skal polegajaca na rozpoznawaniu w skalach orientacji magnetycznej czastek deponowanych w warunkach zmieniającej się w czasie charakterystyki pola magnetycznego ziemi

METODA SKAMIENIAŁOŚCI PRZEWODNICH- metoda biostratygraficzna wzgledna opracowana przez Smitha. Opiera się na szczatkach lub sladach bytowania organizmow występujących w danym srodowisku sedymentacji

METODA STRONTOWO-RUBIDOWA- metoda wyznaczania wieku skaly polegajaca na badaniu ilości pierwiastkow

METODA URANOWO-TOROWA- metoda wyznaczania wieku skaly polegajaca na badaniu ilości pierwiastkow

METODY WYZNACZANIA WIEKU SKAŁ- skamieniałości przewodnie, C14, litostratygraficzna, paleomagnetyczna, uranowo-torowa

MIĄŻSZOŚĆ- odległość między stropem a spągiem

MIĄŻSZOŚĆ POZORNA- odleglosc miedzy stropem a spągiem widziana w plaszczyznie nieprostopadlej do stropu i spągu

MINERAŁ- pierwiastek lub związek chemiczny o stalym stanie skupienia i zwykle krystalicznej budowie utworzony w wyniku procesow geologicznych lub kosmologicznych

MINERAŁY ALLOGENICZNE- mineraly powstające poza środowiskiem sedymentacji danej skaly np. kwarc skalenie, lyszczyki, min.cieskie (magnetyt, korund, granat)

MINERAŁY AUTOGENICZNE- mineraly powstające w srodowisku formowania danej skaly, charakterystyczne dla jej środowiska sedymentacji np. kwarc, chalcedon, opal

MINERAŁY AUTOGENICZNE- mineraly powstające w srodowisku formowania danej skaly, charakterystyczne dla jej środowiska sedymenstacji

MONOKLINA- najprostsza struktura zaburzen plastycznych. Charakteryzuje się tym ze na rozległym terenie wystepuja warstwy nachylone w jedna strone i pod zbliżonym katem

Na czym polega roznica przebiegu procesow wietrzenia w klimacie umiarkowanym i w tropikach- klimat umiarkowany- wietrzenie fizyczne wystepuje w równowadze z wietrzeniem chemicznym. Te pierwsze intensywniej działa w trakcie zimy a drugie w lato. Produkty to glownie rumosze skalne, gliny zwietrzelinowe itp. Klimat tropikalny- charakteryzuje się duza wilgotnoscia i wysokimi temperaturami- czynniki idealne do rozwoju intensywnego wietrzenia chemicznego. Produktem sa pospolite w goracej strefie klimatycznej lateryty

NIEZGODNOŚĆ KĄTOWA- wystepuje wtedy gdy płaszczyzny stropowe i spagowe warstw deponowanych w zbiorniku sedymentacyjnym nie leza do siebie rownolegle

NISZCZĄCA DZIAŁALNOŚĆ WIATRU- na wywieraniu luźnych ziaren (deflacja). Jej efektem może być koncentracja na powierzchni grubszych ziaren w postaci bruku deflacyjnego

NISZE DEFLACYJNE- obniżenia na obszarach o dużej miazszosci pokrywy piaszczystej powstające dzięki wirom i turbulencjom

OBSZAR SIEDLISKOWY- obszar stopniowego powstawania cieku wodnego; teren na którym woda podziemna wydostaje się na powierzchnie terenu w postaci zrodel, podmokłości, wykopow

ODKSZTAŁCENIA CIĄGŁE- bez utraty ciągłości odkształcanego osrodka (np. wygiecie warstwy)

ODKSZTAŁCENIA NIECIĄGŁE- z przerwaniem ciągłości (np. rozerwanie warstwy)

ODKSZTAŁCENIA SKAŁ- powstają w wyniku diastrofizmu. Dziela się na:

ODSĄCZALNOŚĆ- zdolność skaly do oddawania wody wolnej sciekajacej pod wpływem sily ciezkosci µ=Vo/V (Vo- objetosc wody odsaczanej ze skaly, V-objetosc skaly)

OSIADANIE ZAPADOWE- efekt nasiąkania utwodu woda o obniżeniach terenu. Zwieksza się wówczas masa utworu, woda wypelnia przestrzenie miedzy ziarnami i rozpuszcza spoiwa, dochodzi wiec do zapadniecia się utworu

OSUWISKA ASEKWENTNE- osuwiska powstające w zboczach zbudowanych z osadow jednorodnych

OSUWISKA INSEKWENTNE- zbocza które wystepuja w poprzek płaszczyzn strukturalnych

OSUWISKA KONSEKWENTNE- osuwiska w których przemieszczenie odbywa się wzdłuż strukturalnych płaszczyzn występujących w masywie

PARAMORFIZM- przeobrażenie tej samej substancji chemicznej; zmienia się struktura wewnętrzna, np. paramorfoza siarki rombowej po siarce jednoskośnej

PIEZOMETR- otwor badawczy o średnicy 50mm, sluzy do pomiaru zwierciadla wody. Można nim dokonać przemian zwierciadla i pobierac wode do analizy fizykochemicznej

Piezometryczna linia cisnien- linia laczaca wysokości slupow wody w pktach obserwacyjnych na przekroju pionowym

PINGO- stożkowaty pagork, tworzy go soczewka lodu gruntowego

PLAMY GORĄCA- miejsca w skorupie ziemskiej do których docierają pochodzące z plaszcza prądy plynnego materialu w postaci tzw pióropuszy termalnych

PLANISEKCJA- gdy granice geologiczne zrzutowane są na plaszczyzne pozioma

PLASZCZOWINY- fałdy leżące o obrzymich rozmiarach i skomplikowanej budowie. Często sa przesunięte na dziesiątki a nawet setki km od miejsca powstawania

PLATFORMA ABRAZYJNA- wyrównana powierzchnia, powstaje gdy brzeg się cofa w wyniku abrazji

PLATFORMA AKUMULACYJNA- gromadzi niszczowy material

PLOSO- rzeka meandrujaca podcina wklesly brzeg a nadbudowuje brzeg wypukly. W sasiedztwe podcinanego brzegu korytu ma najwieksza glebokosc i to jest tzw ploso

PŁUCZKA WIERTNICZA- płyn stosowany przy wierceniach. Służy do wynoszenia na powierzchnie zwierconej skały, chłodzenia i smarowania narzędzia wiertniczego

PODATNOŚĆ SKAŁY- zdolność skal do znacznego odkształcenia ciągłego; faldowanie

PODCIOS BRZEGOWY- nisza, dzialalnosc bezpośredniego uderzania fal przyboju o skaly, inicjuje zsuwy i obsuwy

PODZIAŁ PORÓW- nadkapilarne (srednica pow. 0,5mm), kapilarne (0.0002-0.5), subkapilarne (max 0.0002mm)

POROWATOŚĆ- wlasnosc hydrogeologiczna polegajaca na występowaniu wolnych przestrzeni w skale (porow)

PRACE DO SPORZĄDZENIA BADAŃ GEOLOGICZNYCH: 1) określenie celu badan 2) analiza literatury i materiałów archiwalnych 3) analiza zdjęć satelitarnych i lotniczych 4) wizja terenowa 5) hipoteza robocza zawierajaca ocene stopnia skomplikowania budowy geologicznej 6) projekt prac geologicznych 7) badania terenowe 8) badania laboratoryjne

PROFIL HYDROGEOLOGICZNY- graficzne lub opisowe, punktowe przedstawienie w pionie danych hydrogeologicznych na tle litologii i stratygrafii

PRZEKRÓJ HYDROGEOLOGICZNY- graficzne odwzorowanie warunków hydrogeologicznych wzdłuż obranej płaszczyzny pionowej w związku z budowa geologiczna. Wykonanie przekroju hydrogeologicznego- opracowanie na podstawie danych z profili otworow wiertniczych oraz interpretacja wynikow rozpoznania hydrogeologicznego terenu

PRZEPUSZCZALNOŚĆ HYDRAULICZNA- zdolność do przewodzenia wody wolnej w przypadku roznicy cisnien hydrostatycznych

PRZYCZYNY POWSTANIA OSUWISKA: zwiększenie nachylenia zbocza np. w wyniku jego podcięcia przez rzeke, obciążenie zbocza np. budowlą lub wydmą, drgania (trzęsienia ziemi, drgania komunikacyjne), silne nasiąknięcie mas zwietrzelinowych i skalnych wodą, procesy sufozji wystepujace w dolnej części profilu zbocza, podniesienie poziomu wod powierzchniowych w sąsiedztwie zbocza związane np. z piętrzeniem rzeki

PRZYCZYNY ZLODOWACEŃ: zmiany polozenia biegunow, nachylenia osi ziemi, kształtu orbity ziemi, uksztaltowania pow.ladow, składu atmosfery, rozproszenia materii międzygwiazdowej

PSEUDOMORFIZM- minerały zmieniaja się w inne, zmieniają wszystkie właściwości oprócz kształtu (budowy)

REKRYSTALIZACJA- wytracenie się zwiazkow z roztworow krazacych w zlozonym osadzie

RETENCJA- czasowe zatrzymanie lub ograniczenie predkosci obiegu wody

RETENCJA- zdolność do czasowego zatrzymania wody opadowej na danym obszarze

ROWY TEKTONICZNE- uskoki rozdzielają fragmenty obniżenia

Rozpad skal pod wpływem temp- ziarnisty (na drobne fragmenty przez roznice w rozszerzalności termicznej krysztalow), blokowy (w skalach jednorodnych np. gołoborza), eksfoliacja (złuszczenie skal w wyniku naprezen wywolanych ogrzaniem gdy wnętrze ogrzewa się wolniej)

ROZSTĘP USKOKU- wielkość zsunięcia podzielonej uskokiem warstwy, mierzona w plaszczyznie poziomej

RUCHY EPEJROGENICZNE- lądotwórcze, powolne podnoszenie się partii litosfery

RUCHY MASOWE- klasyfikacja: Spływy- nieregularne często przyspieszone ruchy przypowierzchniowe mas skalnych w dol zbocza wywolane ich przesyceniem woda, Zsuwy- przemieszczanie mas skalnych wzdłuż jednej lub kilku powierzchni poślizgu. Zachodzą najczęściej na zboczach o nachyleniu do 30, Obrywy- powstają w wyniku nagłego ruchu mas skalnych któremu towarzyszy krotkotrwala utrata kontaktu z podlozem. Efektem sa nieregularne skupiska blokow i zwaliska u podnóża zbocza

RUCHY OROGENICZNE- górotwórcze, dynamiczne faldowanie warstw skalnych w strefach kolizji kier litosfery; w ich wyniku osady składane na dnie oceanow sa faldowane i dźwigane do góry tworząc ze skalami magmowymi i metamorficznymi młode lancuchy gorskie

RUCHY ZBOCZOWE- klasyfikacja: Spływy- nieregularne często przyspieszone ruchy przypowierzchniowe mas skalnych w dol zbocza wywolane ich przesyceniem woda, Zsuwy- przemieszczanie mas skalnych wzdłuż jednej lub kilku powierzchni poślizgu. Zachodzą najczęściej na zboczach o nachyleniu do 30

RYNNA OSUWISKOWA- czesc osuwiska powstajaca wskutek przemieszczania się masy osuwiskowej

RZEKA DRENUJĄCA- rzeka zasilana przez wody podziemne z warstwy wodonośnej przez która przepływa i która drenuje

RZEKA INFILTRUJĄCA- rzeka zasilajaca wody podziemne. Ma to miejsce gdy zwierciadlo wod podziemnych znajduje się nizej niż poziom wody w rzece infiltrującej

RZEKA- masa wody plynaca w korycie naturalnym pod wpływem sily ciezkosci

RZEKI MEANDRUJĄCE- charakteryzują się niewielkim spadkiem i wyrównanym reżimem hydrologicznym

RZEKI ROZTOKOWE- niewyrownany przepływ Suspensja- przemieszczanie się w rzece materialu w stanie zawieszonym Taras erozyjno-akumulacyjny (skalisto-osadowe)- gdy na skalnych polkach wystepuja większej miazszosci osady rzeczne

SKALA MOHSA- talk, gips, kalcyt, fluoryt, apatyt, ortoklaz, kwarc, topaz, korund, diament

SKAŁA- zespół różnych mineralow (polimineralna) lub wiele osobnikow jednego mineralu (monomineralna) które powstaly w wyniku naturalnych procesow geologicznych

SKAŁY GŁĘBINOWE- s.pełnokrystaliczna, tekstura zbita i nieuporzadkowana

SKAŁY MAGMOWE- STRUKTURA pelnokrystaliczna (wszystkie składniki wykształcone sa w postaci krysztalow), szklista (sklada się z bezpostaciowej substancji tzw szkliwa), skrytokrystaliczna (w skale znajduja się male niewidoczne golym okiem krysztaly), porfirowa (sklada się z 2 elementow: ciasta skalnego i wyraźnych fenokrysztalow), specjalne (pismowa i ofitowa) TEKSTURA- ze względu na wypelnienie przestrzeni: zbite, porowate (gąbczaste, pęcherzykowate); ze względu na ulozenie skladnikow: uporządkowane (kierunkowe), nieuporządkowane

SKAŁY NIEPRZEPUSZCZALNE- ily, margle, skaly masywne zbite k<1∙10-8m/s

SKAŁY PÓŁPRZEPUSZCZALNE- piaski pylaste, mulki, glina 1∙10-5<k<1∙10-8m/s

SKAŁY PRZEPUSZCZALNE- zwiry, piaski drobno i srednioziarniste k>1∙10-5m/s

SKAŁY WYLEWNE- powstanie- powstają w wyniku gwałtownego wydobywania się lawy na powierzchnie i jej zastygania. Ponieważ lawa szybko zastyga często uniemozliwia to pelna krystalizacje wszystkich skladnikow.

SKAŁY WYLEWNE- s.skrytokrystaliczna, częściowo krystaliczna lub szklista, tekstura zbita, nieuporzadkowana, porowata i kierunkowa

SKAŁY ŻYŁOWE- s.pełnokrystaliczna, tekstura zbita lub porowata, nieuporzadkowana

SPADEK HYDRAULICZNY- gradient hydrauliczny- spadek naporu przypadający na jednostke drogi filtracj. Zależy od litologii utworow, infiltracji, uksztaltowania powierzchni terenu; I=ΔH/L

SPĄG- powierzchnia dolna warstwy

STARORZECZE- odcięte meandry; w miare upływu czasu zarastają i wypelniaja się osadami org, torfami i namułami

STREFA AERACJI- wolne przestrzenie wypelnione sa powietrzem, para wodna, woda zwiazana, woda kapilarna, woda wolna

STREFA SATURACJI- wszystkie przestrzenie wypelnione sa woda majaca zdolność do różnokierunkowego przemieszczania się pod wpływem grawitacji i roznicy cisnien hydrostatycznych; Typy wod w strefie saturacji: przypowierzchniowe, gruntowe, wgłębne, głębinowe

STREFA SUBDUKCJI- wydluzona strefa glebi oceanicznych; tam dochodzi do kolizji plyt litosfery

STROP- powierzchnia górna warstwy

SUFOZJA- wypłukiwanie materialu przez wody podziemne. Polega na powolnej migracji drobnych frakcji osadowych. Wyróżniamy mechaniczna (polega na wynoszeniu lub przemieszczaniu drobniejszych czastek szkieletu mineralnego gruntu; wywolane jest ciśnieniem spływowym) i chemiczna (wynoszenie czastek gruntu przez przeplywajace wody związane z rozpuszczaniem spoiwa); co potrzebne do zapoczątkowania- grunt pod względem granulometrycznym musi wykazywać cechy sufozyjnosci, w gruncie musi wystepowac ciśnienie spływowe zależne od predkosci przepływu wod

SYLIFIKACJA- wypierania przez krzemionke innych pierwiastkow i zwiazkow

SZCZELINOWATOŚĆ- jak określić- 1. BESPOSREDNIO okreslajac wspolczynnik szczelinowatości który rowny jest ilorazowi objetosci szczelin i objetosci masywu a także wspolczynnik szczelinowatości powierzchniowej rowny iloczynowi sredniej szerokości szczelin i ich sumarycznej dlugosci podzielonemu przez pole powierzchni odsloniecia 2. POSREDNIO wyznaczając chlonnosc osrodka skalnego. Badanie polega na wypelnianiu szczelin woda przy stalej kontroli jej objetosci

SZCZELINOWATOŚĆ MASYWÓW SKALNYCH- orientacja przestrzenna szczen, liniowe wymiary spekan, stopien spekania masywu, porowatość szczelinowa, cechy fizyczne powierzchni szczelin

SZCZELINOWATOŚĆ- wlasnosc hydrogeologiczna skal która wynika z istnienia w skale szczelin. Rodzaje: szczeliny syngenetyczne (powstają w czasie stygnięcia magmy), tektoniczne (pod wpływem cisnien zew), zwietrzelinowe (w czasie wietrzenia)

SZKIER- ostaniec abrazyjny, twarda skala

SZLAMÓWKA- narzędzie przeznaczone do wybierania urobku z rur obsadowych w gruntach nawodnionych

SZYBA OKIENNA- piasek kwarcowy, węglan sodu, węglan wapnia, tl.boru, tl.ołowiu

ŚRODOWISKO SKALNE WÓD PODZIEMNYCH- typy + przykłady- porowate, szczelinowe, krasowe

ŚRODOWISKO TYPÓW SKAŁ- porowe, krasowe, szczelinowe

TARAS AKUMULACYJNY- powstaje przez rozcięcie nagromadzonych przez rzeke osadow aluwialnych

TARAS EROZYJNY- powstaje w wyniku powtarzającego się odmładzania erozji skal podloza, charakterystyczny jest w nich brak osadow rzecznych. Spotyka się je w gorach

TARAS OSADOWO-EROZYJNY- powstaje wkutek obniżenia poziomu bazy erozyjnej Trakcja- wleczenie się po dnie rzeki materialu

TARAS RZECZNY- spłaszczenie terenu wystepujace na roznych wysokościach w dolinie. Rodzaje: erozyjne, akumulacyjne

TEKTONIKA- dzial geologii zajmujący się budowa skorupy ziemskiej oraz przyczynami, przebiegiem i skutkami procesow prowadzących do jej deformacji

TIKSOTROPIA- upłynnienie nawodnionych gruntow pod wpływem drgan

TRAWERTYN- ozdobny material budowlany, posągi

TRZĘSIENIA ZIEMI- przyczyny- kolizje plyt litosfery, zawały, roboty górnicze, napełnianie sztucznych zbiornikow wodnych, w czasie prob i dzialan wojennych

TWARDNIENIE KOLOIDÓW- utrata wody w przestrzeni międzyziarnowej, efektem jest twardnienie

TYPY GENETYCZNE OSADÓW RZECZNYCH- korytowe, wezbraniowe, starorzeczy

UPAD- kat dwuścienny zawarty miedzy plaszczyzna pozioma a powierzchnia warstwy

UPAD POZORNY- nachylenie (kat pochylenia) warstwy widziane w plaszczyznie nieprostopadlej do biegu

UPROSZCZONA TEORIA TEKTONIKI PŁYT- koncepcja niemieckiego geodizyka A. Wegenera ogloszona w 1915r. mowi o tym ze powstawanie magmy związane jest z przemieszczaniem ogromnych fragmentow litosfery. Sa to tzw kry litosfery. Dowodem na przemieszczanie się partii litosfery była zgodność ich linii brzegowych. Ta morfologiczna zbieznosc miała swiadczyc o istnieniu w przeszlosci jednego prakontynentu który rozpadl się a jego części rozsunely się po powierzchni kuli ziemskiej

USKOK- przerwanie ciaglosci warstw skalnych wzdłuż płaszczyzny zwanej uskokowa lub slizgowa, polaczone z wzajemnym przesunieciem powstałych blokow skalnych. Gorna czesc to skrzydlo wiszące, znajdujaca się nizej skrzydla zrzuconego. Rodzaje: zrzutowe, przesuwcze, zrzutowo-przesuwcze, nożycowe.

WAPIENIE STROMATOLITOWE- powstawanie- powstają w strefie przybrzeżnej w miejscach gdzie zyja sinice. Tworza one maty glonowe do których przykleja się pyl węglanowy oraz kalcyt. W dzień strzępki glonów przerastają warstwę osadow tworząc nowa kleista powloke do której glownie noca gdy aktywność glonów spada przyklejają się kolejne warstwy pyłów

WARSTWA SKALNA- forma występowania skal osadowych ograniczonych dwiema powierzchniami w przybliżeniu równoległych do siebie; gorna powierzchnia- strop, dolna- spag

WARSTWA WODONOŚNA- zbudowana ze skal które mogą wode gromadzic, przewodzić i oddawać w wyniku działania sily ciezkosci

WARSTWY WODONOŚNE- jakich środowiskach wystepuja + przykłady- srodowisko porowate (piaski, żwiry, skaly osadowe), szczelinowe (spekane wapienie, dolomity, margle), krasowe (margle, dolomity, wapienie, gipsy)

WEŁNA MINERALNA- kamień bazaltowy

WIECENIE NA BOSO- wiercenie bez użycia rur osłonowych

WIETRZENIE MROZOWE- polega na rozsadzaniu skal w wyniku działania ciśnienia wywołanego przez wielokrotnie zamarzająca i odmarzajaca wode znajdujaca się w szczelinach i porach. Formy: klin mrozowy, festony, inwolucje, pingo

WODOCHŁONNOŚĆ- zdolność do pochłaniania i gromadzenia wody przez skale W=Vw/V (Vw-woda wypelniajaca proznie, V-calkowita objetosc skaly)

WODODZIAŁY- linie w terenie oddzielające dorzecza dwóch rzek w ten sposób, ze wody spadające po jednej stronie tej linii splywaja do jednej rzeki, a po drugiej stronie- do tej drugiej rzeki

WODY GŁĘBINOWE- znajduja się gleboko pod pow.ziemi, izolowane utworami nieprzepuszczalnymi

WODY GRUNTOWE- oddzielone od pow.ziemi gruba przepuszczalna strefa aeracji, zasilane bezpośrednio z pow.ziemi przez infiltrujące opady atmosferyczne

WODY JUWENILNE- powstale podczas dyferencjacji magmy jako hydrotermalne r-ry wydzielane w ostatnim etapie procesu krzepnięcia magmy

WODY KAPILARNE- w jaki sposób się tworza- powstają wskutek działania zjawiska włoskowatości. Polega ono na tym ze w bardzo wąskich szczelinach lub kanalikach woda podnosi się ponad zwierciadlo swobodne i zostaje tam zatrzymana pod wpływem sil adhezji.

WODY KONDENSACYJNE- powstale z kondensacji pary wodnej która z powietrzem zawarta jest w porach

WODY METAMORFICZNE- pochodzące z przeobrażenia mineralow podczas metamorfozy

WODY PODZIEMNE- geneza- ze względu na sposób powstawania wod podziemnych można wyroznic wody infiltrujące- powstają na skutek przesiąkania wody przez szczeliny w glebie i warstwach skalnych; wody kondensacyjne- powstale w wyniku skraplania pary wodnej w przypowierzchniowych warstwach gruntu; wody juwenilne- powstale z magm wydostających się na powierzchnie ziemi; wody reliktowe- uwiezione w przeszlosci w warstwach skalnych; Co znaczy ze wody podziemne sa TYPU INFILTRACYJNEGO- powstają dzięki infiltracji (wsiąkaniu) opadow atmosferycznych i wod powierzchniowych.

WODY PODZIEMNE- Podział ze wzgl.na charakter próżni- porowe, szczelinowe, krasowe

WODY PRZYPOWIERZCHNIOWE- wystepuja b.plytko pod pow.ziemi, pozbawione stredy aeracji

WODY RELIKTOWE- uwiezione w skalach, powstale w dawnych epokach geologicznych, całkowicie izolowane od wpływu czynnikow zewnętrznych, silnie zmineralizowane

WODY WGŁĘBNE- przykryte sa utworami slabo lub nieprzepuszczalnymi. Pozostają pod ciśnieniem hydrostatycznym

WODY WGŁĘBNE- zasilane przez opady atmosferyczne, znajduja się w warstwach wodonośnych pokrytych utworami nieprzepuszczalnymi

WSKAŹNIK POROWATOŚCI e- stosunek objetosci przestrzeni porowej do objetosci szkieletu skalnego

WSPÓŁCZYNNIK FILTRACJI- parametr wyrazajacy przepuszczalność osrodka izotropowego dla plynu jednorodnego. Jest to wartość okreslajaca zaleznosc miedzy spadkiem hydraulicznym a predkoscia wody w skalam w warunkach ruchu laminarnego Określanie- za pomocą wzorow empirycznych, za pomocą metod laboratoryjnych, za pomocą badan polowych

WSPÓŁCZYNNIK POROWATOŚCI n- stosunek sumarycznej objetosci przestrzeni porowej do całkowitej objetosci probki skaly [% lub w ułamku]

WSPÓŁCZYNNIK PRZEPUSZCZALNOŚCI- określa objętość plynu o jednostkowej lepkości kinematycznej który w jednostce czasu pod wpływem jednostkowego gradientu potencjalu ciśnienia przepływa przez jednostkowy przekroj prostopadly do kierunku przepływu

WULKANY- rodzaje- eksplozywne- lepka magma z trudnoscia wyplywa na powierzchnie zastygając już w kominie wulkanicznym. Wzrost ciśnienia doprowadza do erupcji. W wyniku erupcji stożek wulkaniczny może ulec zniszczeniu; efuzywne- magma wylewa się spokojnie, stozki sa rozlegle i plaskie, mało skladnikow gazowych; stratowulkany- typ mieszany; początek aktywności to erupcja w wyniku której do atmosfery dostaje się ogromna ilość popiolow. Po niej nastepuje spokojny wypływ lawy

WYCHODNIA- odsłonięcie warstwy skalnej

WYDMY PARABOLICZNE- wydmy w których miazszosc piasku przekracza znacznie wysokość wzniosu kapilarnego

WYDMY- wzgórza piaszczyste powstające w wyniku depozycji eolicznej

WYSADZINOWOŚĆ GRUNTÓW- zdolność do przyrastania lodu w strukturach gruntu. Efektem sa sezonowe zmiany objetosci gruntow. Prowadzi do zmian rzeźby terenu i uszkadzania budowli

WYSOKOŚĆ HYDRAULICZNA- w określonym pkcie w polu A wyraza sume, określa polozenie tego pktu nad poziomem odniesienia i wysokość ciśnienia. Zależy od przepuszczalności utworow skalnych, predkosci ruchu wody, zróżnicowania morfologicznego, zasilania

WZNIESIENIA I OBNIŻENIA NA WYSOCZYŹNIE- wyniesienie (wydmy, ozy, kem) obniżenia (obniżenia wy………, nisze deflacyjne, jeziora rynnowe)

WZNIESIENIA I OBNIŻENIA W DOLINIE- wyniesienie (stożki napływowe, odsyny, wydmy) obniżenia (starorzecze, slady dawnych przeplywow)

ZASOBY DYSPOZYCYJNE WÓD PODZIEMNYCH- ilości wod podziemnych z obszaru bilansowego możliwe do zagospodarowania w określonych warunkach środowiskowych i hydrogeologicznych bez wskazania lokalizacji i warunków techniczno-ekonomicznych ujec. Zasoby te ustala się w przypadku sporządzania dokumentacji regionalnej, rozpoznawania terenow perspektywicznych do budowy ujec wod podziemnych oraz ustalania warunków korzystania z wod zlewni lub regionu wodnego

ZASOBY EKSPLOATACYJNE WÓD PODZIEMNYCH- ilość wod możliwa do pobrania z ujęcia w zalozonej jednostce czasu, w określonych warunkach hydrogeologicznych, środowiskowych, technicznych i ekonomicznych. Zasoby te ustala się dla ujec wod podziemnych, solanek, wod leczniczych i termalnych

ZAWIERCIADŁO WÓD PODZIEMNYCH- granica pomiędzy strefa aeracji i strefa saturacji

ZGODNOŚĆ KĄTOWA- wystepuje wtedy gdy płaszczyzny stropowe i spagowe warstw deponowanych w zbiorniku sedymentacyjnym leza do siebie rownolegle

ZLODOWACENIA W POLSCE- najstarsze (Narwi; czesc Pojezierza Mazurskiego, polnocne Mazowsze, polnocne Podlasie), południowopolskie (podnóże Karpat i Sudetów), środkowopolskie (północne zbocza Sudetow, Wyzyna Śląska, Gory Swietokrzyskie, srodkowa Wisla, dolny Bug), zlodowacenie Wisly (dorzecez Odry do Zielonej Gory, powyżej Poznania, dorzecze Wisly po rejon Plocka i dalej w kierunku polnocno-wschodnim)

ZRĘBY- uskoki rozdzielają fragmenty wyniesione

ZRZUT USKOKU- wielkość przemieszczenia w pionie

ZWIERCIADŁO NAPIĘTE- znajduje się pod ciśnieniem wyższym od atmosferycznego. Wystepuje pod spągiem warstwy nieprzepuszczalnej która wymusza jego polozenie. Podnosi się ono w otworze po nawierceniu i stabilizuje na pewnej wysokości.

ZWIERCIADŁO USTALONE/STATYCZNE/PIEZOMETRYCZNE- zwierciadło w nowym położeniu

ŹRÓDŁO- samoczynny, naturalny i skoncentrowany wypływ wody podziemnej na powierzchnie terenu który odbywa się pod wpływem sily ciezkosci lub pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego